Përktheu Giuseppe Schirò Di Maggio
Klani dashnorë, ngase Malli kla,
tue gjegjur çili shkak e bën t’ klanj’ mirë
Malli ndien se gra thresjën për Mëshirë
tue ‘ftuar dhëmbje t’ hidhët nga syt’ pra,
se Mortja e egër kujt zëmër t’ but’ ka
vuri veprën e saj me t’ fort’ mizirë,
se sa te jeta ë lavdë ajo e bën firë
në grua t’ sjellë çë mbi nderje u mba.
Gjegjni sa Malli atë e ka nderuar
se e pashë të vajtoj vërtet pa t’ sosur
mbi figurën e hjeshme vdekur çerë;
e drejt qiellit vrej më shum’ se nj’ herë,
ku shpirt’ i mirë adha u kish vendosur,
se grua kle me kurm aqë t’ gëzuar.
Sonet ABBA, ABBA, CDE, EDC.
Dante grysh dashuruesit të klanë, ngase edhe Malli kla, e tue ndëlguar shkakun e të klarit të tij, Malli gjegjet gra çë thërresjën për mëshirë, tue dëftuar dhëmbim të hidhët jashtë nga sytë, se Mortja e egër veproi tek ajo zëmër e butë, tue shkatarruar sa ish arsye lëvdije te jeta për gruan fisnike. Grysh të gjegjen sa Malli i bëri nder, tue klarë vërtet të vdekurën figurë të hjeshme, tue vrejtur disa herë drejt qiellit, ku adha shpirti i bukur kish fluturuar, se kle grua me fytyrë të qeshme.
Her’ e herë në mendje m’ u kan’ ndritur
çilsitë e errta ç’ Malli më dhuron,
e m’ vjen mëshir’ aq’ se përsëritur
u thom: «Mjeri u’! njeriut kaq i shkon?»;
se Malli mua më bën sulmim pa pritur,
aqë se gjella thua më lëshon:
vetëm një shpirt i gjallë më ka citur,
e mbetet, se për ju ai arsyeton.
Pra stenem, ngase veten do t’ ndihmonj;
e i zbeht’, i mbrastë nga çdo vlerësim,
vinj e ju shoh, me bes’ se shërim t’ gjenj:
e n’ u ngrënj sytë sa të ju shikonj,
te zëmra më zë fill një shkundullim,
çë bën nga pulcet shpirtin të kërcenj.
Sonetto ABAB, ABAB, CDE, CDE.
Dante kujton gjithë çilësitë e angosme çë Malli i dhuron e ndien lipisi për veten, e kështu me zër të lartë thotë shumë herë: «Mjeri u! ky shërbes i ndhodhet gjindes?» Sulmi i papritur i Mallit e bën thuajse të vdesënj e bën të rrie i gjallë vetëm shpirti çë arsyeton për gruan e tij. Ai stenet të ndihënj veten e tij e ashtu i zbetë si ë, i mbrastë nga çdo zotësi, vete e sheh atë, tue ndëlguar se do të ketë shëndetjen; por kur ngrën sytë t’e vrenj, pëson një shkundullimë të tillë se i bën të dalënj shpirti nga pulcet me tupticën.
![](https://exlibris.al/wp-content/uploads/2021/09/762609ed-ae3a-479e-ab73-fbbd94b79681-218x300.jpg)
Gra çë kini intelekt për dashuri,
u’ dua të ju flas për gruan time,
jo se besonj se sosa në lëvdime,
por t’ arsyetoja sa trut’ un’ të shfryja.
U thom se në mendonj sa ka trimri,
Mall me vjen aq’ i ëmbël në ndijime,
se në ngë zbirj’ atherë zëmrën trime,
tue fol’ të dashurohej gjinden shtyja.
E ngë deja aqë lart me t’ folur t’ hyja,
sa për dre të mos bëhesha i frikosëm;
por do shtjellonj për shtatin e saj t’ qosëm
në krahasim m’ atë të lehta nyja,
gra e vashëza dashnore, me ju-vo,
se ng’ ë shërbes të flitet me këdo.
Kangjele, I stancë, ABBC, ABBC, CDD, CEE.
Dante i priret gravet çë kanë mençuri dashurije e thotë se do të flasënj për gruan e tij, jo se ndëlgon të sosënj lëvditë çë asaj i ngasjën, por sa tue arsyetuar të shfrynj mendjen. Thotë se kur mendon për vlerën e saj, Mallin e ndien aqë ëmbëlsisht, se në Poeti ngë zbirëj fuqinë, do të bëj të dashuroheshin të gjithë me ligjëratën e tij; ai ngë do të flasënj me lartësi të tepërt, me drenë të bëhet frikosëm, por do të arsyetonj butësisht mbi shtatin e saj fisnik përballë vlerës çë ajo ka, të dashura gra e vajzote, pikërisht me ju, ngase ngë ë shërbes të flitet me tjerët.
Malli e zëmra fisnike te nj’ gjë rrinë,
si dijetari po vë në diktim,
e kshtu njeri pa tjetrën s’ ka klënsinë
si shpirti arsyetues pa arsyetim.
I bën natyra kur dhez dashurinë,
Mallin për mbret e zemrën për banim
brënda kujt tuke flëjtur gjen pushinë
herë pak e her’ tjetër me zgjatim.
Bukri mblen pra te zonja çë mahnis,
e syvet aq’ pëlqen, sa zëmrës brënda
lehet dëshir’ për gjëjën e pëlqyer;
e aqë shpeshherë tek ai nduris,
se shpirt’ i Mallit t’ zgjohet ia ka ënda.
E ashtu në gruan bën burr’ i përvyer.
Sonet ABBA, ABBA, CDE, CDE.
Malli e zëmra e butë janë gjithë një shërbes, si pohon i urti (Guido Guinizzelli) te të diktuarit e tij, ashtu çë njeri pa tjetrin ngë mënd ndodhen si shpirti arsyetues pa arsye. I krijon natyra kur mirret me dashuri. Malli si mbret e zëmra si shtëpi, ku vete e prëhet ndo herë për pak qëro e ndo herë për shumë. Pra fanitet bukuria te gruaja e urtë, çë u pëlqen syvet aqë, se lehet dishirimi i shërbesit çë pëlqen;; e disa herë nduris aqë shumë tek ai, se bën të zgjohet shpirti i Mallit. E ashtu shërben te gruaja një burrë i vlefshëm.
Te sytë dashuri qell gru’ja jime,
e i butë gjithqish bëhet ç’ajo vren;
ku shkon ajo, drejt vetes nga burr’ kthen,
e te zëmra e kujt falet vë drithtime,
kështu çë, me kryet unjur, rri në psime,
e për nga e metë e tij po keq i vjen:
ball’ saj mëria e mburrja vend ngë gjen.
Ndihmëni, ju o gra, t’i bënj nderime.
Gjith’ ëmbëlsi, gjith’ e përunjët mëndë
te zëmra i lehet kujt e gjegjet t’ flasënj,
dhe lartësohet kush i pari e pa.
Çë mblen ajo kur buzëqesh dica,
ngë mënd t’e thet’ njeri as t’e llojasënj,
aq’ ë famasmë e re dhe plot me ëndë.
Sonet ABBA, ABBA, CDE, EDC.
Dante thotë se gruaja e tij te sytë qell Mall e bën fisnik nga shërbes çë vren; ku shkon ajo nga burrë drejt saj priret sa t’e vrenjë e kujt i drejton të falurit bën t’ i dridhet zëmra, aqë se, kallartur fixhën, murret gjithë e pendohet për çdo të keqe; përpara asaj sprirjën mburrja e mëria. Poeti i lyp gravet të tjera t’e ndihjën sa t’i japënj nder. Kujt e gjegjet të flasënj lehet te zëmra çdo ëmbëlsi e çdo mendim përunjësije e për këtë merr lëvdi kush i pari e pa. Çë duket ajo kur një thërrime buzëqesh, ngë mënd të përshkruhet as të mbahet mend, aqë ë mbrakull e re dhe fisnike.
Kaq e sjellme dhe kaq e nderme mblen
gruaja jime kur përfal të tjerë
se çdo gluhë pa fol’ dridhet e mjerë
dhe syri ngë guxon dhe nëng e vren.
Shkon aj’, e gjegjet kë vëldi i rrëfen,
me mirdashje e ultësi veshur ngaherë;
dhe duket si një gjë çë vjen për t’ lerë
nga qielli në dhé e thagm’ shpërthen.
Aq’ ëndë ‘fton kujt mban kundrim te ajo,
se jep nga syt’ te zëmra nj’ ëmbëlsi
çë t’ e ndëlgonj’ ngë mëndë kush ng’ e ngjeps;
e duket se nga buzët e saj shkreps
një frym’ e këndshme plot me dashuri
çë vete tue i thën shpirtit: Sherëto.
Sonet ABBA ABBA, CDE, EDC.
Gruaja jime kur falet mblen aqë fisnike e e ndershme se bën të qëndronjë pa gojë gjiinden nga çuditja e sytë ngë kanë guxim sa t’ e vrejën. Ajo jec, e shoqëruar nga lëvditë, me dashamirësi e përunjësi, aqë se duket se u zdrip nga qiellja në dhe të bënj mrakulla. Dëftonet aqë e pëlqyeshme kujt e vren se vë nëpërmes syvet një ëmbëlsi te zëmra çë ngë mënd kuptonjë kush ng’ e ngjeps: e nga buzët e saj duket se lëviz një shpirt butësije plot me dashuri çë vete tue i thënë shpirtit: psherëto.