Është mirë të mos kërkoni të mësoni ndonjë hollësi për Humbaçin – kështu quhet fshati ku zhvillohet ngjarja – madje as në Google mos u mundoni, pasi mund të ngatërroheni më keq. Nuk gjendet në ndonjë hartë dhe kujtesa e banorëve të tij është një pus i thellë, gati i tharë. Ata pak të moshuar të mbetur në fshat kujtojnë me nostalgji e mburrje ato kohë kur Humbaçit i dëgjohej emri deri në qytet. Në të vërtetë, e teprojnë ca, sepse edhe në ditët e tij të arta deri atje dëgjohej vetëm kënga e gjelave me nam të fshatit, që me zërin e tyre të fuqishëm zgjonin nga gjumi qytetasit.
K. K. po bënte më shumë se dy vjet që ishte kthyer në fshatin e tij të lindjes. Një jetë të tërë në kryeqytet. Po të mos vëmë në llogari pesë vitet e para, moshë kur ishte larguar, ditët e qëndrimit në fshat, para se të kthehej për të pensionuar, siç thoshte ai, bëheshin më pak se vitet në Tiranë. Gjithë panorama e kujtimeve të tij bëhej shumë-shumë sa një film me metrazh të shkurtër, por edhe ajo e varfër dhe e zbërdhulur nga koha. Të freskëta kishin mbetur vetëm kujtimet që kur erdhi në fshat për të mos ikur më. Asgjë nuk kishte shkëlqyer atë ditë të paralajmëronte festën e mbërritjes së tij dhe e kuptoi shpejt se ishte më mirë ta këshillonte gëzimin të rrinte strukur brenda tij, si ai trumcaku që parandien afrimin e dimrit. Pat fërkuar sytë prapa gjyzlykëve teksa i binte lart e poshtë rrugës me kalldrëm të fshatit dhe i sëmbonte zemra kur mendonte se do e kalonte kohën vetëm. Vetmia është dashnore e keqe në pleqëri, thoshte. Shumica e bashkëmoshatarëve të tij kishin marrë arratinë në qytetet e vendit apo nëpër botë. Ata që, me sa duket, i kishin pasur më pak frikë lartësitë, ishin nisur në rrugën pa kthim drejt qiellit, pra në botën tjetër, ku, siç i gënjente mendja, shpresonin të bënin një jetë më të mirë. Për ekonomi fjalësh, nuk e gjej të nevojshme t’ju tregoj një për një adresat e tyre, por po mjaftohem duke thënë se të gjithë i kishin grahur karrocës zhurmëmadhe të pleqërisë.
Vetë K. K. deri atëherë kishte menduar se kthimi në fshat në moshë të thyer ishte gjetje e njerëzve të mençur, ndryshe nga veprimi mendjelehtë i atyre që bënin të kundërtën. Në fillim e kishte besuar edhe vetë këtë, po pastaj, pak e nga pak, gjërat kishin filluar t’i rrotullohen në kokë, aq sa tani ishte gati të vinte bast për të kundërtën.
Në Tiranë nuk kishte lënë kushedi çfarë. Pasuria e tij, nëse quhej e tillë, ishin gjithë-gjithë një apartament që e pati përfituar gjysmë shekulli më parë falë kontributit të tij vullnetar në ndërtimin e pallatit, një bibliotekë me libra gjithfarëlloj dhe ca pajisje e mobilie të vjetra. Madje, në llogarinë përfundimtare, dilte që gjatë jetës kishte vënë tri unaza në zemër dhe asnjë në gisht. Po as në fshat nuk kishte shtëpi e katandi. Për të qenë i saktë, duhet të them se me letra ishte i kamur. Po nuk kishte marrë gjë nga ç’i kishin lënë prindërit. Kur pat shkuar njëherë në fillim të viteve nëntëdhjetë me një mikun e tij për të gjetur kufijtë e pronave të të atit, i patën dalë përpara ca çunakë me kallashnikovë dhe i pat dhënë karar të kthehej se nuk ia vlente të linte kokën për dy metra vend. Atëbotë akoma nuk qe bërë problem dhe askush nuk paguante për varrin në kryeqytet. Tani, që vitet po i iknin, e kuptonte se i duheshin patjetër ata dy metra dhe mendoi t’u rikthehej pronave të të atit. Ai ligji me numrin famëkeq 7501 i ishte dukur gjithmonë si një i fortë, më i egër se ata që i dolën me kallashnikovë, kishte pasur frikë t’i afrohej dhe i qëndronte larg.
Kur ndjeu se ditët po i pakeshin, profesori e hëngri turpin me bukë. E dinte se ligjet, si sajesa pa gjak, nuk janë të ndjeshme e as preken, prandaj i shtriu dorën një bashkëmoshatarit të vet, më shumë shok fëmijërie se kushëri, t’i lëshonte një nga dhomat e shtëpisë së tij në fshat. Vetë kushëriri, që jetonte në Londër, u tregua zemërgjerë, ia la të gjithë shtëpinë në këmbim të një nderi. Në fshat kishte lënë maçokun e tij gri kokëmadh që vërdallej si kapadai rrugëve të fshatit, sikur të ishte ai kryeplaku. Pra, nderi që duhej të bënte K. K., ishte të kujdesej për maçokun. Profesori, me sinqeritetin që e karakterizonte, i tha se i ishte mirënjohës për këtë, se e kishte menduar nderin si diçka tjetër. Bie fjala, nuk do dinte ç’të bënte po t’i kishte kërkuar t’i paguante faturat e prapambetura të ujit të pijshëm, që kishin arritur shifra të pamenduara, edhe pse rubinetit të shtëpisë iu mbushën 30 vite pa e lagur fytin. Kushëriri nga Londra i dha çelësat e shtëpisë, por nuk ia kurseu ironinë kur i tha në skype: “Ti, kusho, do jesh i fituari nga shoqëria me maçokun tim, sepse atë e respektojnë të gjithë, kurse për ty thonë se mbete gomar tërë jetën, derisa nuk arrite të marrësh asnjë metër nga toka jote”.
K. K. e kishte gëlltitur ironinë, por që në ditët e para kuptoi se e vërteta qe edhe më e hidhur. Me maçokun u bënë miq shumë shpejt. Uleshin të dy pasditeve në verandën e shtëpisë, secili në karrigen e vet, përballë njëri-tjetrit, sikur të qanin dertet e pleqërisë. Profesori tallej me vetminë e tij, e imagjinonte si një lëmsh të madh që ia hidhte maçokut për të luajtur. Po edhe ky, sado që ngrefosej, kishte filluar ta ndiente peshën e viteve, kishte filluar të përtonte. I dhimbsej miku i ri teksa e shihte sa torturohej për të lidhur lidhëset e këpucëve dhe i gëzohej fatit që nuk i kishte dhënë kurrë këpucë.
Më duhet të të falënderoj, i dashur lexues, që pate durimin t’i shtysh këto radhë, pasi edhe mua vetë më ngecte dora teksa shkruaja, sepse të gjitha këto që thashë deri tani janë të rëndomta dhe pa ndonjë vlerë, si vetë jeta rutinë dhe pa ngjarje e dy personazheve që jetonin në atë shtëpi fshati. Ti vetë do jesh në një mendje me mua se tregimi ende nuk ka filluar.
Një xhip me logon e një televizioni kombëtar mbërriti në fshat një ditë të nxehtë gushti. Kameramanin mund ta merrje pa frikë për alien, ndërsa gazetaren nuk do të guxonte ta quante të tillë askush nga ata që pretendojnë se kanë parë jashtëtokësorë. Ajo ishte aq e pispillosur e me kaq shumë ndërhyrje plastike, sa dëshmia e tij do qe më pak e besueshme se ai dokumentari i Discovery Channel-it për atë piramidën e fshehur në Antarktidë. E kundërta do të qe një grusht në fytyrën e rrudhur e të plakur të shkencës, që është gjithmonë shekuj të tërë prapa teorive konspirative. Meqë ra fjala, profesori K. K. nuk u kishte besuar kurrë atyre, ashtu si nuk i shkonte nëpër mend qëllimi i ardhjes së xhipit në fshat. Ky u mor vesh më vonë dhe ju, po të jeni të vëmendshëm, do ta gjeni në një tregim tjetër timin. Tani po ju siguroj se në planet e grupit të xhirimit nuk ishin as profesori dhe as maçoku. Gjithsesi, ky i fundit ishte e vetmja krijesë e gjallë që lëvizte në atë djegagur gushti në rrugët e fshatit. Rëndë-rëndë e me këmbë të hapura ai ecte në punë të vet, pa pyetur për borinë e makinës, së cilës i kishte zënë rrugën. Po të mos ia kisha numëruar këmbët, do thoshte më vonë kameramani, do ta kisha marrë fare mirë për një patok plak e mendjemadh, të rënduar nga veshët.
Befas maçoku mori një kthesë dhe hyri në portën e hapur të një shtëpie në të majtë të rrugës. Në anën tjetër të kalldrëmit, vetëm pesë metra nga porta, ishin varrezat e fshatit dhe ca selvi të plakura, shtatdrejta, por që pak u pat mbetur nga krekosja e dikurshme. Tani qe shtuar vetëm numri i sorrave që krrokatnin zhurmshëm në degët e tyre, sikur zëvendësonin plakat shamizeza, të urta e të heshtura, që sa vinin e rralloheshin. Gazetarja e ndoqi lëvizjen e maçokut me kureshtje të përzier me cazë xhelozi, sepse nuk mund t’ia merrte mendja të gjendej në këtë fshat të humbur një qenie më e ngrehur se ajo.
Pa e imagjinuar askush, madje as unë, te ky kthim i maçokut marrin kthesë edhe ngjarjet e tregimit. Gazetarja ndaloi e hutuar. Në verandën e shtëpisë ku hyri maçoku ajo dalloi një fytyrë të njohur. Ishte profesori i saj. Ajo futej te brezi i fundit i studentëve të tij. Sqima e tij në veshje ishte e njëjta, edhe pse tejet e zbërdhulur, sikur donte të mbetej në harmoni me moshën e plakut.
Kapërceu portën dhe i thirri në emër, natyrisht, pa e harruar atë ‘presor’ para emrit të tij. K. K. u befasua, nuk e njohu, por nuk e dha veten. Me kalimin e viteve bukuria e femrës mbetet më gjatë në mendjen e të tjerëve sesa në fytyrën e saj. Në këtë rast kishte firuar nga të dyja.
Megjithatë minutat që kaluan bashkë në verandë ishin vërtet të këndshme dhe profesorit i erdhi keq që ato mbaruan shpejt. Në fund gazetarja i tha se ishte gati ta ndihmonte me ç’të mundej, dhe mundësitë e saj nuk ishin të pakta, mjaft që profesori të hapte gojën. Pastaj, se mos vetëm ajo. Nga duart e K. K. kishin kaluar qindra studentë, të disa brezave.
– Mjafton një emision sensibilizues dhe të gjithë i keni në krah, – tha gazetarja. – Ata të brezit tim po se po. E mban mend Tur xhuxhin? Kryetar bashkie është bërë. Laku ka një rrjet të madh supermarketesh, merret edhe me rritjen e derrave. Lumja, e kujton Lumen, atë vajzën thatime me fytyrën gjithë quka, zëvendësministre është, burri i saj ka marrë gjysmën e Bregut…
– Nuk dua gjë, të falënderoj nga zemra, – foli profesori me zë të shuar. – Nuk më duhet asgjë nga ato që nuk ia mora në kohë me punë kësaj jete. Vetëm dy metra tokë dua dhe për atë nuk është nevoja të ndërmjetësoni ju. Këtu në fshat akoma nuk paguajnë për vendin. Madje edhe për makinë funerali nuk ka nevojë. I sheh varrezat? As dhjetë hapa nuk janë që këtu…
– Ju lutem, presor! Mos më bëni të ndihem keq, – e ndërpreu gazetarja. – Ju keni akoma jetë dhe unë ju premtoj se do t’i bëj të gjitha.
K. K. iu bind thirrjes së mirësjelljes dhe tha:
– Meqë po ngulni këmbë të bëni patjetër diçka për mua, bashkë me falënderimin desha t’ju lutem vetëm për një gjë.
– Ç’të doni, presor, vetëm hapni gojën…
– Atë 7501-shin ma futni dot në burg?
Gazetarja vuri buzën në gaz. I erdhi mirë që humori dhe fantazia e profesorit të saj nuk kishin moshë. Përfytyroi bujën që do të bënte arrestimi i ligjit kriminel, pasi të zinte vendin kryesor në kronikën e zezë të të gjitha tv-ve. Pastaj imagjinoi seancat e pambarimta të gjyqit. Blicet e reporterëve dhe policët që e mbanin për krahu teksa zbriste nga makina e burgut. Dhe ai, i burgosuri me matrikullin me numër 7501, mbulonte fytyrën me dosje. Të gjitha këto i shëtitën nëpër mend, po nuk foli.
E përqafoi fort profesorin, i premtoi se shpejt do t’i kishte të gjitha dhe ktheu krahët. Maçoku e ndoqi i vetëm deri te porta, pastaj u kthye me përtesë. Diçka kishte humbur edhe nga ngrefosja e tij.
Pa u mbushur muaji një karvan makinash u pa të zvarritej në udhën e ngushtë e të kalldrëmtë që të çonte në fshat. Kurrë nuk ishin parë kaq shumë makina të shtrenjta. Karvanin e kryesonte xhipi i televizionit. Gazetarja, tok me abonimin njëvjeçar në një nga paketat satelitore, kishte marrë edhe ekipin për realizimin e një dokumentari për profesorin. Në makinën e dytë ishin ngarkuar qindra kuti kartoni me ushqime. Në secilën prej tyre kishte nga një shishe vaj, një pako makarona, një sheqer e dy oriz, dy konserva të mëdha njëkilëshe, njëra me mish derri e tjetra me mish viçi, një pako sapunë, sikur në atë fshat të ishin strehuar 100 profesorë. Një makinë ishte vetëm me ujë të ambalazhuar që mbante emrin e fshatit përballë, në anën tjetër të qytetit, si edhe pesë a gjashtë arka me birrë, nga ajo që reklamon, më shumë se cilësinë e saj, miqësinë e vërtetë, çka do ta bënte maçokun e dehur të krenohej si miku i vetëm i profesorit. Makina tjetër ishte me turlilloje gjërash nga ato që bëjnë reklamë me shumicë në televizor: dyshek, kolagjen X, prostamol kompleks, tamam atë që përdor Cekja i Beratit, detergjentë pa hesap, filtër uji të provuar edhe në Hënë dhe pa dyshim veshmbathje sa për një repart ushtarak. Pasonte makina luksoze e një ministreje, emrin e së cilës nuk po e përmend sepse nuk e shoh me vend t’i bëj reklamë bamirësisë së saj. Përfaqësuesja e Ministrisë së Shëndetësisë vinte direkt me porosi për t’i dhuruar profesorit dhe mikut të tij, maçokut, 10 vjet check-up falas, aq sa zgjat afati i koncesionit. Me siguri do ketë mallkuar Covid-19-n që e lëshoi botën shpejt dhe i hoqi rastin t’i dërgonte profesorit dozat 5-10 të vaksinës Pfizer. Madje, më pas u përfol mes gazetarësh se e kishte ngatërruar profesorin me profesoreshë, duke i dërguar edhe superwoman për t’i lehtësuar menopauzën. Lista vazhdonte me dhurata të tjera, jo më pak të rëndësishme, si një kolanë me 10 libra motivues dhe një komplet grepash peshkimi nga firma “Ta ngeca”. I fundit, po jo nga rëndësia, vinte përfaqësuesi i firmës së ndërtimit Qq, i cili kishte sjellë me vete projektin e ndërtimit të një pishine dhe të një fushe tenisi. Bashkia e Tiranës, banor i së cilës profesori kishte qenë për mbi gjysmë shekulli, në dhuratën e saj përfshinte një biçikletë, 50 fidanë pemësh dhe çelësin e kryeqytetit. Ky i fundit kënaqi edhe maçokun, pasi i lindi ideja ta varte në qafë kur të vërdallej rrugëve të fshatit.
Nejse, po të bënim një raport, na duhet të vlerësojmë se gjithë sa u mblodhën për këtë rast nuk qenë mbledhur as për përmbytjen e fundit në të gjithë rrethin. Do t’i mbetesha shumë borxh lexuesit po të mos i thosha se karvani ndaloi në hyrje të fshatit, derisa të arrinte edhe një traktor kinez me zinxhirë, një palë gërshërë për të qethur deshtë dhe një kazan rakie, dhuratë për profesorin nga Ministria e Bujqësisë.
Pikërisht kur autokolona u plotësua, si me porosi, para xhipit të televizionit u shfaq maçoku. Gazetarja i njohu të gjithë me kallauzin e çuditshëm, i cili rëndë-rëndë, po edhe i lodhur, me këmbët të hapura si të patokut shurdh, nisi të çapitej në mes të rrugës. Karvani, si një krimb gjigant i qullët, ndiqte pas maçokun. Shumica e të ardhurve si ish-studentë të profesorit K. K. mezi prisnin ta shihnin e të çmalleshin me të. Papritur kallauzi ndaloi hapat. Ktheu kokën nga karvani që e ndiqte dhe u ul në mes të rrugës.
Pasi pritën më kot gati 10 minuta që maçoku të çohej, në mos për t’i udhëhequr, për t’u liruar rrugën, u bindën se kjo kishte pak gjasa të ndodhte. Shoferi i xhipit zbriti dhe i bëri shenja maçokut që të ikte.
Më në fund ai u çua. Indiferent ndaj shikimeve që e ndiqnin dhe kamerës që e filmonte, eci vetëm pak metra. Pastaj, në vend që të kthehej majtas, mori nga e djathta.
Gazetarja, që e dinte shtëpinë e profesorit, në fillim e mendoi këtë si lajthitje të kallauzit të matufepsur nga pleqëria. Po shpejt iu prenë fjalët dhe fuqitë.
Maçoku po çapitej për nga varrezat e fshatit.
