Korrik-gusht 2021
TIRANA
(Një përkthim i lirë i poezisë së njohur të John Betjeman.
Nga anglishtja.)
Ejani, bini mbi Tiranë, o bomba miqësore,
Se nuk është më Qytet për qënjet njerëzore,
Se nuk është më vend për lule, pemë a zogjë,
Se nuk është më vend ku ke dëshirë të jetosh!
Qytet me karrike betoni, tavolina betoni, shtëpi prej betoni,
Ku pemët çelin lule nga pluhur- Terrori,
Qytet që ka mbyllur dhe vetë Zoologjikun
Se kafshët e shkreta duan të ikin.
Ku djaloshi me diplomë shkon në zyrë me gëzim
Dhe gëlltit pluhurin e qytetit n’ekzaltim,
Ku vajzat e bukura provojnë modat e fundit
Të prodhuara në Stamboll, Couture të Babrrukut.
Ku zyrtarët eksplorojnë restorantet me aq zell
Sa Kolombi tek zbulonte Ameriken njëherë,
Ku grataçielet janë të shëmtuara si Hamam
Ku krimet dhe lajmet nuk janë më lajm!
Ejani, bini mbi Tiranë, o bomba miqësore
Se nuk është më qytet për qëniet njerëzore,
Se nuk është vend më për lulet, pemët a zogjtë,
Se nuk është qytet ku ke deshirë të jetosh!
NJË MYSAFIR NË BALLKONIN E SHTEPISË
Një zog prej betoni fluturon në rrathë mbi ballkonin tim,
Si një avion i vogël që do të sigurohet
Se ka plot vend për një ulje të sigurt,
Janë ditët e fundit që shoh prej këtu kodrat e Liqenit,
Përpara se një rrokaqiell në ndertim
Së shpejti pamjen ka për ta zhdukë.
Me zakonin e lashtë të qënjeve fluturuese
Përpiqet të këndojë. Nuk jam i sigurt nëse zhurma metalike
Vjen nga makinat poshtë apo është kënga e mysafirit tim,
Që rrëfen një histori të pa-realizuar dashurie,
Me një tërfil me pesë fletë, të humbur në rrokaqiejt modern.
Ka vite që nuk arrin ta gjejë të dashuren e vet,
Të gjithë i thonë se kanë vite që s’kanë parë një tërfil me pesë fletë,
Ndaj fluturon kuturu, si një i dënuar dantesk.
Ngrihet në ajër me vështërsi dhe ikën.
Derisa unë vë re tek e vona se si lulet te ballkoni
-Pesë a gjashtë vazo gjithësej-të gjitha vyshken.
Prej diellit afrikan të Korrikut
Ose prej historisë së trishtë të zogut prej betoni.
NJË LULE METALIKE
Në ballkonin e Xhuljetës një lule metalike
Në qytetin e bukur Veronë /Valonë.
Romeo është inxhinjer mekanik,
Dhe mendja e tij çfarë nuk sajon!
Një lule metalike nuk ka nevojë të ujitet
Dhe as dielli e as ngrica nuk e prek.
Ndryshe nga fundi i palumtur i Shekspirit,
Këtë rradhë Dashuria triumfon përjetë.
Turistët vijnë nga kudo të joshur
Nga shkelqimi metalik në ballkon.
Nuk harrojnë të paguajnë një ebol të vetëm
Tek varkëtari i vjetër Karont.
NJË SHISHE NË DET
Nga lartësitë e anijes transoqeanike,
Hedh në ujërat e errëta të natës një shishe-mesazh.
Brenda qelqit kam futur malin ku fëmijë ngjiteshim bashkë.
Në rrafshiren e largët, në një breg të tharë,
Dallgët do ta hedhin shishen te këmbët e tua.
Unë nuk e di,
Do ta marrësh atë mal të rëndë në duar,
Si mall a si një premtim të lashtë,
Kur ti të qash ?
DHURATË
Një rreze dielli hyn në dhomën tënde të gjumit.
Siç ngre lart gjethet e lehta, tek leshojnë oksigjen,
Ashtu mban në ajër trupin tënd të lakuriqt.
Mos më thuaj pastaj,
Se unë nuk të solla asgjë këtë ditë!
ERDHEN ME HARTA, KOMPASE DHE KOSTUME TE SHTRENJTA
Erdhen me harta, kompase dhe kostume të shtrenjta,
Fëmijët e lanë lojën me top. Macet u fshehen të tmerruara. Qent nuk guxuan te lehin;
Nuk i hoqën syzet e diellit. Hapen hartat e vjetra, nxorën kompaset
Dhe i shtrinë horizontalisht si shpatat nga milli. Me teh shumë të prehtë.
Panë nga shtëpitë tona të vjetra. Shtëpi ku jemi rritur,
Me puset në oborr, me dy rrrënj fiq në qoshe, me luleborat pranë pusit
Dhe me atë këndin e përhershëm ku loznin fëmijët,
Sepse shtëpitë tona kanë qënë gjithmonë të mbushura me fëmijë,
Me emërat e çuditsëhm, jo emërat që shënohen në rregjistrat e shkollës,
Por emërat tanë të vjeter që i dinin vec nënat tona, dhe motrat dhe vëllezërit,
Si një konspiraci kundër mësuesve të matematikës, Fizikës dhe stërvitjes ushtarake;
Erdhen me harta dhe kompasse dhe kostume të shtrenjta,
Shpalosën ca letra me vija gjeometrike si rrathë të Ferrit
Dhe filluan të flasin për të ardhmen tonë,
Ndërsa pas kurrizit të tyre qëndronin të gatshëm buldozerët;
Na lajmëruan të mos dëgjonim marrëzitë e poetëve
Që flasin për livadhe, për ajër të pastërt dhe për pemë të padobishme jo frutore,
Na thanë se tashmë jetojmë në kohnat moderne,
Na thanë se shtëpitë tona do të rrafshohen për tokë,
Se ne do jetojmë nëpër shtëpi të reja prralllore,
Në katin e dhjetë, të njëzet e pestë dhe të pesëdhjetë.
Jo për të qënë pranë qiellit, por sepse lartësitë japin gjumë të qetë,
Se janë kundër ëndrrave, sepse janë pranë Ferrit.
Edhe kur u larguan, macet nuk u kthyen në shtëpitë e vjetra,
Fëmijët harruan të loznin, veshën përnjëherë këpucët e reja
Dhe filluam të ëndërrojmë shtëpitë e larta me shumë, shumë kate,
Dhe kurr më në jetë askush nuk do t’i kujtojë më emërat e vjetër,
Si konspiracy kundër mësuesve të matematikës, fizikës dhe stërvitjes ushtarake.
NJË TRUP I LAKURIQT
Një trup i lakuriqt në fushën me borë,
Si i bllokuar nga një trafik që nuk lëviz,
Ankthi i së përditshmes- rituali i zgjimit ,
Kafja e mëngjezit, kujtimi i yt që m’bën surprizë.
Ca flokë dëbore papritur fillojnë të shkrijnë
Si ngjyrat që përhapen në telajon e verbër ;
Është portreti im a i joti- të pambaruara mirë,
Brusha jote lëviz mbi telajo nga mijëra kilometër.
Ankthi i lakuriqt në fushën ku bie dhe bie,
Flokët e dëborës janë ndryshe nga flokët e gruas që humbet;
Nuk shtrohen flokët e dëborës me krehër a gishtërinj,
As nuk mund t’i japësh formën e flokëve të gruas që mban mend.
Antraktita u krijua nga humbjet e dashurive,
Lumturia kurr nuk përsëritet dy herë, që të kthehet pas.
O hapat e gruas që i dëgjojmë nga mijëra kilometra larg
Si mund të tingëlloni njëlloj në Ferr dhe në Parajsë?
SHENJAT
Një hënë e përgjakur në qiellin e Londrës,
Në kohëra e dikurshme mbretërit do bënin gati ushtritë,
Kurse unë shkapërcej një nga urat e Tamizit
Dhe nuk shoh më lart nga qielli, sikur të kem frikë.
Futem në Park, pemët mbulojnë qiellin,
Një dhelpër vrapon t’i shpëtoj qenve që e ndjekin pas,
Nesër gazetat nuk do flasim për konfliket në Planet,
Ndërsa bbc-ja do na kujtojë një Paqe që nënshkruhet pas pak.
Por prapë nuk rri pa parë qiellin e përflakur,
Unë që njëherë qesha me shenjat e hënës që lexoheshin qartë,
Tek ecnim të dashuruar në një shteg me lule
Që na çonte drejt greminës, me urdhërin nga yjet lart.
POETËT
E zvoglova dhëmbjen në lojën e tingujve të gjuhës,
Që kur trobadurët shkruan poezitë e para për Luftrat dhe Dashuritë,
Që kur Pjetër Bogdani pa me sytë e vet Birin e Njeriut
Në majen e Malit të Pashtrikut duke pritë.
Përherë e më të paktë po bëhën lexuesit e poezisë,
Përherë e më rrallë njerëzit harrojnë nga qielli t’i ngrenë sytë,
Poetët vazhdojnë të mbushin penën me bojën e dëshpërimit
Për të shkruar vargjet e tyre me alfabete yjsh.
E zvoglova dhëmbjen në lojën e tingujve të gjuhës.
Për Ju, që vetë e intononi gjuhën në një instrument muzikor;
Ju, që pëlqeni aq shumë muzikën e sferave qiellore,
Dhe prisni që astrologët të jenë lexuesit e vetëm në botë.
NJË PEMË NË MESIN E QYTETIT
Kishin harruar një pemë në mesin e qytetit,
Dikush telefonoi urgjencen, numërin e frikshëm 999,
Një tjetër nxori celularin e markës më të fundit,
U kthye mënjëanë,
Dhe me po atë gjestin kur i telefon të dashurës fshehurazi nga gruaja e vet,
I telefonoi vetë Kryetarit të Bashkisë në numrin më secret ;
Një ushtarak në pension nxori medaljet nga sunduku,
Dhe pasi i çpluhurosi me kujdes, një nga një në gjoks i vuri,
Dhe me solemnitet i shkroi një letër gjeneralit të madh,
Ndërsa forcat e ndërhyrjes së shpejtë, me maska të zeza në fytyrë
E rrethuan pemën e harruar në mesin e qytetit,
Me manovrat më të fundit të taktikës së rrethimit të armikut të shtetit.
Ishte një pemë e pazhvilluar mirë, ç’është e verteta,
Nuk mund të thuash me siguri që nuk qe e painfektuar nga Covidi,
Qe fshehur mes ca ndertesave të reja, rrokaqiej të fundit
Dhe askush nuk e kishte vënë re,
Aq e vogël qe.
Një pemë kokëfort që nuk donte e nuk donte të pritej.
Sollën sharra elektrike, sëpata elektronike
Topa, nëndetëse, artilerinë e rëndë
Derisa ndoqëm në lajmet e fundit lajmin e gëzuar,
Se pema më së fundi qe rrëzuar për tokë
Se pema më së fundit ishte masakruar.
Dhe vetëm atëherë qyteti ra në një gjumë të qetë,
Në një gjumë të ngjashëm me gjumin e njeriut pa halle-
I patrazuar nga fantazmat e pyjeve dhe fëshfërimat e gjetheve
Dhe nga mundësia e tmerrit të daljes së milingonave në rrugë të madhe.
PIRATËT E ULQINIT
According to the legend, the 24 years old Miguel Cervantes fell in slavery – one day in 1575-as three fast pirate boats- under the command of Arnaud Mami- a pirate from Ulcinj, attacked a Spanish frigate in Adriatic Sea.
-Internet.
Në gjiun e Ulqinit, me një bukuri që të rren,
Piratët primitivë thurin planet e veta
Që udhëtarin Miguel Servantes ta marrin peng.
Poshtë Kështjellës së Balshajve anijet presin ,
Me një durim mijëvjeçar.
O piratë budallenjt të Ulqinit
Si nuk e mësuat se është bisnezi më pak i leverdis-shëm
Të merrni peng një shkrimtar?
Ju që do të ktheheni më vonë në Kryeministra të ardhshëm,
Botues, kritikë,Presidentë, Bankierë, Arkëtarë
O piratë budallenjt të Ulqinit.
Si nuk ju shkoi ndërmend
Se shkrimtarët janë më të varfërit e kurr nuk merren peng?
Se Servantesit, kockë e lëkurë
Pa trup, pa mish,
As t’ia ngulësh shtizën nuk mund t’i gjesh vend?
Do ju duhet t’ia paguani bileten e kthimit,
Një biletë që kushton më shumë nga gjithë çfarë keni grabitur deri me sot,
Sepse Servantesi jeton në vendin më të largët
Në atë vend ku anijet tuaja nuk mund të shkojnë dot.
Në vendin më të largët të Dheut,
Ku rrallë, shumë rrallë ndonjë vdektar arrin,
Diku mes Tokës dhe vetë Qiellit,
Vend, që Hartat tuja të gjora nuk kanë se si ta dijnë!
HAMLET
Ku shkoi ai aktori danez kur mbaroi shfaqja e Hamletit?
Ai vetë që quhej Hamlet, dhe jetonte në Elsinor,
Jo Princ, një aktor i zakonshëm i Teatrit Shekspirian.
Punon në Teatrin Kombëtar në Kopenhāg,
Sepse suksesi- dihet- nuk është në provincë, por në kryqyetet
Shumicën e kohës bën commuting, me tren.
I duhet të kap trenin për Elsinor. Nga Kopenhagen dy orë udhëtim.
Ç’është e verteta trenat nuk janë shumë të shpejtë. Shfaqja kish patur sukses.
Ah, duartrokitjet e publikut. Dhe mes spektatorëve kish qënë dhe mbreti Danez,
Jo ai i tragjedisë së Shekspirit, por ky i verteti. Simpatik dhe modern.
I pahelmuar kurr dhe as i shqetësuar nga fantazmat.
Nga dritarja e trenit sheh pemët si rojtarë kështjellash. Ndal! Kush kalon?…
Në stacionin e parë hyp një vajzë simpatike me emërin Ofeli, dhe ulet pranë.
E njeh përnjeherë. Ka vendour të mos i flas.
Por dhe ajo duket se nuk ka asnjë interes që ta josh,
Secili nxjerr telefonin smart. Ofelia në Fb dhe Hamleti me thirrjet e humbura;
Dhe prapë pa thënë as dhe një fjalë, s’mund të thuash se nuk janë bashkë.
Në mesnatë mbërrin në Elsinor. Ja kështella buzë oqeanit;
Vetë Ofelia ka zbritur nga treni pa thënë as dhe Naten e Mirë;
Shënjat e Post Traumatic Stress Disorder duken qartë,
Dhe Oqeani është i qetë, pa dallgë
Nuk fle.
Ndonëse fantazmat ndjehen se janë kudo, aty pranë,
Natën e mirë, Kim, Naten, Mo-ni- ca, Natën e mirë, Ed,
Ta- ta, Mjeshtër i Popullit, i Merituar, Qytetar Nderi, tik-tak,
Natën e mirë, natën e mirë, Europë , Amerikë, Tiranë dhe Shijak.
Me një diell që nesër do lind si perdet e skenave që ngrihen prapë!
BLITZ
Nuk e di nëse është e drejtë
Që këtë ditë të vërejtur të Londrës të endem kuturu !
Gjithmonë më ke thënë – Më kujto në ditët e bukura të Verës,
Veç në ditët me diell, nën një qiell blu.
Po ku ta çoj këtë ditë të vërejtur të Londres, ku ta hedh?
Krejt papritë, pas kaq shumë vitesh më shfaqesh ti,
Ti vjen vetë, pa të thërrit, me trupin tënd të lakuriqt,
Dhe pa u ulur në tokë fluturon në lartësi.
Sa shumë kohë m’u desh të kuptoja-sa shumë kohë,
Se qënka aq e dhëmbshme të jesh i lidhur me dritë !
Eci rrugëve kët’ditë të, vrejtur, avionëve të kujtimit tënd
Duke iu lutur të mos hedhin bomba nostagjish !
MODERNE
Më shkruan me atë një gjendjen neurotike të frutit të pjekur
Që vjelësit e kanë harruar ta këpusin e ai vetë nuk mund të bjerë në tokë,
Se unë dua veç trupit tënd, seksin tënd. Se unë kërkoj të kënaq Eifelin tim,
Më kujton se Lugina e saj e lagësht e Sharonit më ka mirëpritur
Por në fund të fundit edhe unë jam burrë, si çdo burrë tjetër- një shovinist mashkullor
Që ka spekulluar me mikpritjen dinjitoze të Mbretëreshes Sheba,
Dhe se i shoqi i saj për pak sa nuk ka zbuluar shenjat e kafshimeve të mia,
Provat e përpjekjeve për ta marr vjedhurazi me vete frutin e lengshëm
Do të kishte qënë e tmerrshme nëse burri do ta kishte marr vesh,
E gjithë harmonia familjare do ishte hedhur në erë,
Si nga një bombë artizanale terroriste,
Me takt ma kujton se Adami ëshrë dhe terroristi i parë,
Ai që përdhosi së pari dinjitetin e Evës, vetë feminizmin;
Më flet për egoizmin tim mashkullor, që rritet përherë e më shpesh,
Dhe për pa-aftësinë time për të kuptuar një grua të bukur e të ndjeshme…
Katër faqe shkruar me një kaligrafi delikate
Që mua më kujtojnë veç rënkimet e saj me vija të drejta dhe rrathë të përsosur,
Në shtratin e madh të shtëpisë time. Qe pasdreke. Ajo mbështeste kofshët e saj
Rreth qafës time. O Zot, sa të lumtur ndjeheshim të dy, të çveshur.
Nuk donte t’i largonte kofshët e veta, dhe qeshte.
Flisnim tek tuk me një sintaksë lakore ndonjë fjalë të vetme,
Si një totem fatsjellës të indogjenëve të Australisë së Eperme.
Dhe veç tani pasi lexoj letren e saj plot rënkime
Të ngjashme me ato rënkimet e saj të sinqerta, sepse qenë natyraliste,
Më kujtohet sa shumë e doja. Dhe se dhe ajo
Kohë pas kohe më donte aq shumë, sa harronte të fliste!
LAHUTARËT
Shumë fatkqësira na mësyen këtë vit,
Vdekjet e papritura nga Covidi, ikjet e fëmijëve tonë,
Në vende të largëta. Sikur vendi ynë të mos qe i mjaftë,
Shpirtërat që braktisin të gjallët. Dhe Eunukët që vijnë në Fron.
Ka qënë e parathënë prej shekujsh. Por ne nuk u besuam shenjave,
Ne, Vdektarë të përkohshëm që na joshin duartokitjet gjithë zhurmë,
Që ende nuk mësuam të lexojmë alfabetin e yjeve
Dhe shpikim gërma me të cilat shkruajmë gjëra që nuk ndodhin kurr.
S’na mbetet gjë tjetër veç të thërrasim sërish lahutarët
Këngëtarët e përulur analfabetë të zejës së lashtë;
Jak u shfaqen në pragun e kullave të tyre të rrënuara
A në mesin e grumbullit të gurëve, në lartësi malesh.
Zëri i tyre është i largët. Nuk i dëgjojmë fjalet,
Por tingulli i Lahutës është i njëjtë si 3000 vite më parë
Po ajo erë e Veriut që fryn mes gjethnajave të pemëve të lashta
Që flet per paqen e dikurshme me mëkatin tonë primordial.
