(Një histori e vërtetë)
Babmadhi ia thoshte përherë: “Nuk do të jap frymën pa e njohur të fejuarën tënde!” Mosha e tij i kishte kaluar dëshirat e njeriut për jetë. I kishte tiparet e rreshkura. Ishte zvogëluar nga mosha dhe rrinte gjithmonë në cep të dhomës, pranë oxhakut duke thithur llullën e tij të cilën nuk e kishte braktisur kurrë. Mustaqet e medha të verdha i mbante me një fanatizëm të shfrenuar dhe shikonte tashmë me një vel nostalgjie dhe trishtimi të kursyer. I ndërgjegjshëm që orët mund të ishin të numëruara. Refuzonte kategorikisht të ulej në divan. Përbuzte gjithçka të re që vila e mrekullueshme, e sapo përfunduar i ofronte. Komoditetet e epokës nuk i pranonte dhe gjithmonë rrinte tek oxhaku i shtëpise së vjetër. “Nuk më ndryshoi as Hoxha, jo të më ndryshojnë keto drequrinat e reja moderrne!” thonte. Sa herë që Marku kthehej nga emigrimi me leje, ai i përsëriste të njëjtën dëshirë të zjarrtë. Marku i cili kishte dhe pasjonin e fotografisë bardhë e zi e fotografonte shpesh. I bënte profile bardh e zi me aparatin e tij Nikon që kishte kushtuar sa një rrogë njëmujore. Ia shkrepte fotografitë të ulur aty pranë zjarrit të oxhakut, me dritën që vërshonte pa ndrojë nga dritarja e madhe. E kishte ballin e gjërë, rrudhat poshtë qylafit, sytë e vegjël dhe të gjallë si ngaherë, dhe lëkurën prej njeriu që ka jetuar, të rreshkur, me njollat e errëta të moshës. Si lëkura e një kafshe të lashtë, por akoma të gjallë. “Ç të bëj o Babamadh. Nuk po vjen fati! Do të jetosh. Do të jetosh dhe do ta njohësh! Mos u mërzit!”
Ai erdhi me ngut nga larg. As nuk e kishte ndër mënd të kthehej sepse kishte shumë gjëra në dorë, atje larg ku nevoja e punës e kishte degdisur. “Pse më doni?” kishte pyetur me ngut dhe ankth. “Mos ka ndodhur prap ndonjë hata tjetër?”
“Jo jo. Asgjë. Eja një herë!” Ai e pa fshehurazi. Tek ecte si sorkadhe me xhinsat e ngushtë, këmishën e bardhë me llërët e përveshur dhe me librin që e kishte mbërthyer në krah pranë gjoksit. Ecte serbes duke parë veç drejt, me flokët plot rrica dhe vështrimin e ëmbël prej 16 vjeçarje. Nuk dinte asgjë se po shikohej fshehurazi nga një djalë që do të jepte pëlqimin. I pëlqeu prezenca dhe freskia e sajë. I pëlqeu fakti se ishte e re, e bukur, dhe sidomos vinte nga një familje e urtë. Nga një familje e ndershme ku prindërit nuk lejonin që vajzat të bridhnin të lira nëpër qytet. “Për këtë më keni thirrur?!” ia pati Marku në shtëpi.
“Na thuaj si tu duk?!”
“Më pëlqen!” iu përgjigj. “Dua të marr një kafe me vajzën!”
“Kafen hiqe mëndsh!” Ia ktheu babai. “Ti i din zakonet tona. Në fillim takohet babai i vajzës! Pastaj bëhen vizitat dhe në fund takohet ajo!”
Në atë kohë ishte privilegj i madh për vajzat e parritura ende, të padala, të martoheshin jashtë shtetit. “Ikën nga llumi dhe varfëria e këtushme!” thonin prindërit e lodhur me jetën plot stres të pas komunizmit. Marku arriti të merrte një kafe me vajzën. Aty ndodhi me tërë mënd një koinçidencë e mrekullueshme. U gjendën që të dy të veshur njëlloj. Me bluzën me rriga blu, horizontale, pantallona xhins dhe atlete të bardha. Sikur ta kishin menduar. “Duket që kemi lindur për njeri tjetrin!” bëri shaka Marku. Nuk u dashurua përnjëherësh. Nuk kish se si, por i pëlqeu shumë. I pëlqeu thjeshtësia e saj, ai zë i ëmbël si në ëndërr me të cilin fliste. I pëlqeu vështrimi saj i dlirë, faqet e freskëta dhe buçko, ato sytë e saj të thellë, të zinj që e zhbironin me një kurjozitet aq të fortë sa dukej se do te shponte edhe metalin. Ndeju brënda vetes një muzikë të thellë dashurie, këngë e cila mund të rritej, të zgjerohej, të madhështohej. “Ty të pëlqen të fejohemi bashkë?!” Ajo u skuq me tërë turpin e saj prej adoleshentje. Uli kokën dhe nuk foli më asnjë fjalë. Dolën për disa ditë nën mbikqyrjen e vëllezërve. Folën për gjithçka. Folën për të ardhmen. Marku foli për jetën në mërgim. Për gjërat e bukura të mërgimit dhe ato më pak të bukurat. “Atë që mërgimi ta jep në formë page, emancipimi dhe me bukurite që ofron vëndi!” përfundoi ai, “ta merr prap në formë malli për familjen, në formë vetmie dhe sakrificë për të kursyer!” Më në fund vendosën për datën e fejesës. Atë, që prej shumë ditësh e mundonte diçka e thellë. Në fillim nuk ia kishte vënë veshin, por ditë më vonë, ai mundim ishte bërë i padurueshëm. Nuk e lente të qetë, si një brengë të cilën njeriu ka nevojë ta thotë. Ta shprehë më në fund. Mëngjesin e fundit përpara se Marku të rimerrte avjonin për t’u kthyer në punë, ajo kish veshur një fustan me lule ngjyrë vishnje. Kishte krehur bukur flokët dhe kundërmonte freskinë e sajë prej 16 vjeçarje. Një freski akulli plot parfum. Një dlirësi të cilën e shprehte dhe në sytë që i fshihte nga turpi. “Kam diçka për të thënë. Mark!”
“Cfarë? Po ju degjoj!”
“Mua më mundon diçka!”
“Shprehu!”
“Unë kam disa netë që shoh në ëndërr një plak. Vjen përherë pranë meje dhe më vështron me një nostalgji të paparë. Është gati një vështrim dhimbjeje! Kush do të jetë vallë? Ç’thotë kjo ëndërr? Nuk e kam parë kurrë atë fytyrë në jetën time. Nuk e njoh!”
Marku nuk ia vuri veshin fjalëve të saj. “Enderrat ikin me natën!” i tha. “Mos u shqetëso!” Folën akoma për shumë gjëra bashkë. Ai foli për jetën atje. Për shokët, për filmat, për muzikën, folën për modat, për politikën, për llojet e punëve që ajo mund të bënte atje ku Marku punonte. Pastaj vendosën të rrinin gjatë të fejuar në mënyrë që Marku të ruante të hollat për të krijuar një familje të mirë. Por ajo vazhdonte ta mbante mendjen atje. “Akoma ëndërrën po mendon?!”
“I ka sytë e vegjël” shtoi ajo, “është plot rrudha dhe më shikon me një nostalgji të paparë. Jam e turbulluar nga kjo gjë!”
Të njëjtën mbasdite ai e dergoi të fejuarën në shtëpi. Ishin ulur tek shtëpia e re, të cilën Marku e kishte ndërtuar me kursimet e 10 vjetëve punë jashtë shtetit. E kishte projektuar nga themelet deri në çati vetë duke ndërtuar kështu, shtepinë më të bukur në atë krahinë. “Dua të shoh shtëpinë e vjetër të lutem!” i përshpëriti ajo dhe i buzëqeshi me një dashuri të paparë. I buzëqeshi aq shumë sa i dolën vrimat tek mollëzat e faqeve. Marku e dergoi tek shtëpia e vjetër me oxhakun. Aty ajo sapo u fut shkoi drejt tek fotografia bardhë e zi që rrinte mbi oxhak. “Po ky kush është?!”
“Ky është Babamadhi!” tha Marku me pikëllim. “Nuk arriti të jetojë derisa të të njihte! Kishte aq shumë dëshirë të njihte të fejuarën time!” Mira mbeti e shtangur. Duke mos levizur as qepallat, mbeti gojehapur pa frymë me sytë e ngulur mbi fotografinë. “Nuk është e mundur!” shtoi ajo me fytin e tharë nga emocjoni. “Ç pate Mira?!” Ajo vazhdonte ta vështronte e ngrirë. Pastaj sikur u shkund nga ajo ndjenjë e fortë mosbesimi dhe vështroi Markun drejt e në sy. “Je i sigurtë që është gjyshi yt?!” Marku buzeqeshi me një tis ironie në sy. “C thua kështu? Patjetër që jam i sigurtë!”
“Është ky ai plaku që më shfaqet në ëndërr që prej disa netësh!” Marku mbeti si i shushatur.
“Nuk është e mundur” tha!”Ti as nuk e njeh!”
“Ky është”, vazhdoi ajo me habi dhe një tmerr i fshehtë, i pabesueshëm i uleriti nëpër sy.
Atëherë ai kuptoi se lidhjet farefisnore, shkonin përtej vdekjes, ato vazhdonin të jetonin në kujtesen njerëzore dhe jo vetëm aty. Ato perçoheshin në formë magjike dhe në memorjet e njerëzve me të cilët do t’i lidhte e ardhmja. Atëherë ai ia tregoi.
Babamadhi kishte vdekur vetëm pak muaj përpara se ata të fejoheshin, në moshën 93 vjeçare. Kish qenë një vdekje e bekuar. Plaku i vjetër, ose më mirë patriarku i familjes së madhe, ishte shtrirë në divan dhe kishte kërkuar ujë. Pastaj kishte filluar të merrte frymë si me zor. Kur të gjithë ishin afruar, ai kishte vazhduar të kishte buzëqeshjen e përhershme, dhe i shikonte të tërë jo me dritën e keqardhjes por me dritën e shpresës së madhe që Jezusi ia kishte futur në gjak shumë e shumë vite më parë. Në paqe me botën, kishte kërkuar ti ndiznin prap llullën. “Babamadh!” kish thënë djali i madh. “Të thërrasim doktorrin!” Ai kishte tundur dorën në shenjë mohimi gjithmonë me sytë që i shkelqenin nga një pershndritje hyjnore. Nuk kishte bërë kurrë as edhe një gjëlpërë gjatë jetës së tij të gjatë, dhe as nuk kishte marrë të pakten një aspirinë. “Ik more me gjithë doktorr!” Djali tjetër i kishte marrë dorën për ti matur pulsin. Rrinte ashtu, në heshtje. Një heshte e thellë por pa dert. “E vetmja keqardhje që kam!” kish thënë, “është që nuk është Marku ketu, dhe që nuk arrita ta njoh të fejuarën e tij!” Pasi kishte shqiptuar këta fjalë kishte vazhduar të buzëqeshte më shumë. Një dritë hyjnore i kish rënë mbi fytyrën e ëmbël prej plaku të mënçur, por nuk i kishte mbyllur sytë. Vetëm se dora i ishte bërë e ftohtë, e ftohtë si mermeri në janar. I ishte shuar frymëmarrja por i kishte mbetur buzëqeshja e ëmbël poshtë rrudhave dhe sytë gjithmonë të hapur e kishin humbur atë dritën e fortë që kishin pasur pak më parë. “Shpejt të lajmërojmë Markun!” kishte thënë djali i madh dhe ishte nisur me vrull të kapte telefonin.
