Ajo ndodhej në kuzhinë duke përgatitur kafenë. I pëlqente ta bënte këtë gjatë ditës, kur shërbëtorët ndodheshin në ambientet e shtëpisë. Aroma e një kafeje të vërtetë e qetësonte. Për më tepër, kuzhina ishte një botë që i përkiste asaj. I shoqi nuk futej kurrë aty.
Tani, ai ishte në dhomën e ndenjjes; zhurma që shkaktohej nga enët e kuzhinës të cilat dikush po i lëvizte nga vendi, iu bë sikur vinte nga një vend i largët. Ai mori një libër nga rafti i mbrojtur me një xham përpara. U ul në divan, e hapi atë në një faqe të zgjedhur në tym, por nuk e lexoi. Ai thjesht e la librin t’i binte nga dora diku aty pranë vetes.
Ajo u fut në dhomë me një tabaka druri të cilën e mbante me të dyja duart. Prekja e sendeve të drunjta i jepte kënaqësi. Tabakanë e vendosi mbi një tavolinë në një qoshe të dhomës. Më pas, rregulloi me kujdes dy tryeza të vogla tip komodine, njërën për të, dhe tjetrën për vete. Ajo u ul përballë tij me kafenë pranë vetes. Vuri re se vështrimi i tij ishte ngulur diku pas saj. Filxhanin e kafes dukej se nuk e kishte vënë re. Ajo u ngrit në këmbë, si të donte t’i shkonte më pranë. Por nuk veproi kështu, ngriti një copë të vogël letre nga dyshemeja dhe u ul përsëri. I pëlqente që shtëpinë ta mbante të pastër akull.
‘Deri në këto çaste të mbrëmjes së sotme, asnjë lloj mendimi për të ikur nga shtëpia nuk më ka sfilitur,’ tha ajo e vetëdijshme se kjo nuk ishte e vërtetë. E kuptoi banalitetin e komentit që bëri, ndaj nuk foli më.
Ai iu shmang shikimit të saj dhe filloi të luante me filxhanin. Mendoi për të gjitha, dhe për asgjë. Papritur, ndjeu një pikëllim: përse ajo e gjykonte gjithmonë? Përse, vallë, nuk ishte në gjendje që, të paktën, t’ia thoshte hapur akuzat e saj të heshtura?
Sipas saj, nëse ajo largohej, ai do të trishtohej. Pesëmbëdhjetë vite nuk janë pak në jetë, o zot, po ia bëj jetën shumë të vështirë. Papritur, u mbush me një ndjenjë keqardhje ndaj mori vendime të arsyeshme dhe të devotshme. Do të përpiqem që ta kuptoj atë. Së pari, sonte do t’ia hap zemrën. Në atë moment, i shkoi pranë dhe dorën e saj të majtë e vendosi mbi supin e tij: ‘Eja në shtrat, pas gjithë asaj zhurme në mbrëmjen e organizuar, ti duhet të ndjehesh i lodhur.’
Ai uli filxhanin dhe përkëdheli dorën që ishte vendosur mbi supin e tij përpara se ta largonte atë butësisht. ‘Shko, nuk do vonohem.’ Ajo ndjeu njëfarë padurimi në zërin e tij. Përveç kësaj, ai dukej i zemëruar, dora i dridhej.
Duart po e humbasin qëndrueshmërinë, bluante ai në mendje. Apo, mos kam pirë shumë? Jo, dora dha shenja dobësie fare papritur, madje shenja të mëdha dobësie. Ndërsa ajo më përqeshte. Mos ishte faji im, por ç’faj të kisha unë? Nuk doja që ta bëja një gjë të tillë. Nuk ka mundësi që unë ta doja një gjë të tillë, vazhdoi të këmbëngulte ai tek fliste me vete në mungesë të bashkëshortes. Ai më shtyu vetë, pëshpëriti me njëfarë hezitimi. Iu afruar dollapit të poshtëm pranë murit dhe nxori që andej shishen e vetme të uiskit që kishte mbetur aty. Uiski skocez Johnnie Walker, dritën e diellit e kishte parë për herë të parë më 1840, por ende ecte me hapa të sigurta. Ai buzëqeshi lehtë. Mbushi për vete një gotë, e kapërdiu, mbushi një tjetër, e thau dhe pastaj u kthye te vendi i tij me shishen e uiskit pranë vetes. Përse atëherë, duhet që një gjë që nuk ndodhi kurrë – mirë – ndoshta dhe ndodhi, por që ai nuk kishte dashur kurrsesi të ndodhte, ta sfiliste kështu?
Me përjashtim të këtyre muajve të fundit në Afrikë, ai e kishte harruar incidentin. Më pas, kishte filluar ta rindërtonte skenën në ëndërr, në një kohë që vegimi bëhej gjithnjë e më i gjallë, dhe ditët e muajt rridhnin pa kuptuar. Në fillim, fytyra i ishte shfaqur vetëm natën. Shtrati i ishte bërë një tmerr. Më vonë, papritur, veçanërisht këto ditët e fundit, fytyra e tij filloi t’i shfaqej në mes të ditës. Përse nuk i shfaqeshin terroristët e tjerë Mau Mau, të cilët i kishte torturuar dhe vrarë? Ishte vetëm fytyra e atij njeriu që i shfaqej, ajo!
Sidoqoftë, ai e dinte se ky njeri nuk ishte si të tjerët. Personi në fjalë kishte punuar për të si një punëtor ferme. Një djalë i mirë dhe i bindur që i trembej zotit. Një model i llojit të tij. Ai vetë e donte djaloshin dhe i jepte dhurata. Këpucë të vjetra, rroba të vjetra. Gjëra të tilla. Iu kujtua mirënjohja që shfaqej në fytyrën e djalit, gjestet e vlerësimit, ndoshta pak komike, por që e bënin aktin e dhurimit diçka që ia vlente barra qiranë. Ishte kjo ndjenjë e të bërit diçka për njerëzit që i bënte të durueshme të gjitha ato gjëra të cilave duhej t’iu bëje ballë. Këtu në Afrikë, kishe përshtypjen se bëje gjëra konkrete që mund t’i prekje me dorë, diçka që vlerësohej menjëherë. Jo si në Evropë ku askush nuk donte t’ia dinte se me çfarë merreshe ti, dhe ku madje edhe të varfrit në pjesën lindore të London-it refuzonin që t’i shfrytëzonin rastet që iu paraqiteshin. Shteti i Mirëqenies. G-r-r-r-r! Mendime të tilla e kishin bërë të ndjehej se djaloshi ishte më shumë se një shërbëtor. Ai e ndjente veten si një figurë atërore ndaj djaloshit…i përgjegjshëm, djaloshi i përkiste atij. Pastaj, një Krishtlindje, djaloshi fare papritur ia flaku mbrapsht dhuratën që përbëhej nga një pallto e gjatë dhe dhjetë shilinga. Djaloshi kishte qeshur dhe ishte larguar përfundimisht. Për një kohë të gjatë, ai nuk ishte në gjendje ta harronte atë qeshje. Ai mund ta kishte falur. Por, pikëllimi dhe dhembja e madhe që ishte shfaqur në fytyrën e së shoqes pas marrjes së lajmit se djaloshi ishte zhdukur, ishin diçka tjetër. Kjo ishte arsyeja që ai nuk mund ta falte kurrë atë. Më vonë, me shpërthimin e luftës Mau Mau, në funksionin e oficerit të kontrollit të rekrutëve, ai ishte takuar me djaloshin.
Gotat i ktheu njëra pas tjetrës si të donte të hakmerrej për të gjithë ato vite që kishte hequr dorë nga pija dhe përpjekjet për respektimin e paraqitjes së jashtme. Tavani, dyshemeja, karriget, pluskonin në ajër. Nuk kam për të pësuar gjë nëse bëj një shëtitje me makinë, një shëtitje të vogël, i sugjeroi vetes, dhe, duke iu marrë këmbët, doli jashtë për të sfiduar djaloshin që t’i shfaqej përpara me atë qeshjen e tij përbuzëse.
U fut në makinë. Dritat e para të makinës çanë errësirën. As që e kishte idenë se ku po shkonte, thjesht, e la veten të lirë të dilte në rrugë. Hera herës, dallonte një pemë të njohur ose një tabelë sinjalizimi, e më tej i bllokohej truri tek ngiste makinën verbazi. Në këtë mënyrë, dremiste, zgjohej, i thoshte vetes të mbahej tek timoni, të cilin e priste rrëmbimthi në kthesa të forta, dhe tek po zbriste poshtë në luginë, për mrekulli iu shmang një a dy mjeteve që lëviznin në drejtimin e kundërt. Ç’po bëj kështu? Kam shkalluar, tha nëpër dhëmbë dhe papritur preu timonin djathtas, doli nga rruga, por për fat të mirë arriti ta shmangë përplasjen me trenin te kryqëzimi. Ai vazhdoi ta ngasë makinën nëpër bar në brendësi të pyllit; e goditi atë në terrenin e ngritur, e fërkoi me cungjet, dhe përsëri për mrekulli shmangu përplasjen me trungjet e pemëve. Kësaj duhet t’i jap fund, mendoi ai, dhe si për ta provuar se mendjen e kishte top, e ndali makinën në vend me një frenim të sertë.
Ai kishte dëgjuar për rituale që bëheshin në errësirë. Madje kishte lexuar diku se disa nga kolonët e hershëm evropianë, dikur, shkonin te magjistarët afrikanë për t’i hequr mallkimet. Ai i kishte konsideruar këto si gjëra që nuk i pranonte logjika: por, atij vetë, ç’i kishte ndodhur vallë, vegimet, sigurisht që ishin kundër ligjeve normale të arsyes. Jo, ai do t’i dëbonte me yshtje halucinacionet nga sistemi i vet, ja këtu, në errësirë. Ideja ishte tërheqëse, dhe në gjendjen që ishte, e papërballueshme. ‘Këtë po ta bën Afrika,’ mendoi ai tek u zhvesh lakuriq. Duke iu marrë këmbët ai doli nga makina dhe përshkoi njëfarë largësie në thellësi të pyllit. Errësira dhe zhurma e njëtrajtshme që vinte nga pylli e bënë të ngjethet. E kapi një frikë, por u mbajt fort. Po më tej? Ai s’dinte asgjë për magjitë afrikane. Në shtëpi kishte dëgjuar gjëra të paqarta si zana, vadha, foshnje të grabitura dhe leshterikë deti. Ai kishte dëgjuar, apo lexuar, se çdokush mund ta bënte shëmbëlltyrën e dylltë të kujtdo që dëshironte t’i bënte dëm, duke ngulur gjilpëra me kokë në sytë e shëmbëlltyrës në mes të natës. Ndoshta edhe ai duhej ta bënte këtë; do ta bënte shëmbëlltyrën e atij njeriu, ish punëtorit të fermës së tij, dhe do t’ia shponte sytë. Papritur, i ra ndërmend se kishte harruar të merrte dyllë me vete, ndaj kërceu si i tërbuar, i vetëm në mes të pyllit.
‘Jo, kjo nuk mjafton,’ mendoi ai, tashmë i turpëruar nga ato sende që i përkisnin natës. ‘Dua të di se çfarë nuk shkoi mbarë, saqë edhe bashkëshortja më përqesh.’ Ai u kthye përsëri te makina me shpresën se do ta zbulonte shkakun që gjithçka në Kenya ishte në rënie, dhe çdo gjë po shembej. Kurrë nuk i kishte rënë ndërmend se do të vinte një ditë që një qeveri do ta nxirrte në pension dhe do ta zëvendësonte me një të zi. Çfarë turpi. Lëre pastaj kur e shoqja e shihte me ato sy. Një ide tjetër, akoma dhe më e padurueshme e pushtoi. ‘Do t’i shkruaj asaj. Do t’i shkruaj botës.’ Ai nxori nga xhepi një fletore shënimesh ku edhe filloi të shkruajë si një i xhindosur. Frymëzimi sikur ia hoqi barrën, dhe madje, edhe në brendësi të trupit u ndie i lehtë. Dritat e makinës iu jepnin faqeve të fletores njëfarë ndriçimi të zbehtë, por ai nuk e kishte problem, sepse fjalët, idetë, i kishte të gjitha në kokë; jetën e tij e sakatoi, më pas u mundua ta shqyrtojë, dhe në të njëjtën kohë i doli në mbrojtje vetes përpara saj, përpara botës.
…E di se më ke parë të dridhem ballë fytyre. Ti nuk ke dashur të bësh komente, ndoshta për të mos më lënguar. Por, me mua ke qeshur gjithë kohën, apo jo? Mos e moho. E kam parë këtë në sytë e tu dhe në fytyrën tënde. E di që më konsideron një dështak. Mbi gradën e oficerit, Senior D.O., nuk u ngrita kurrë. Afrika më shkatërroi, megjithatë, e vërteta është se zgjedhje tjetër nuk kisha. Oh, mos më shiko me ato sytë blu, apo të shkon ndërmend se po të gënjej? Ndoshta po thua se punët e burrave kështu e kanë, atyre gjithmonë iu vjen një baticë. Dakord. Kam neglizhuar. Por, cila baticë? Ndjehem i lodhur.
Ai u ndal dhe lexoi përsëri atë që kishte shkruar. Shfletoi edhe një faqe tjetër. Frymëzimi i vinte valë-valë. Dora e tij ishte tepër e ngadaltë për atë që i kërkohej.
…Çarë shkoi keq? – pyes vazhdimisht veten. Mos bëmë gabim që me kapitalin tonë, me dijet tona, me vitet e qytetërimit të krishterë e hapëm këtë vend, e ngritëm nga errësira dhe e vendosëm në skenën e historisë? Unë e dhashë kontributin tim. Prish punë se rritjet në gradë ishin të ngadalta? Prish punë se ka pasur ulje dhe ngritje? Dhe se momentet e dëshpërimit kanë qenë të shumta? Kujtoj kasollet që kemi djegur. Edhe atëherë e pyesja veten: aq poshtë të kisha rënë? Jeta ime, ishte katandisur deri aty sa të shkrumboja kasolle prej kashte, dhe përsëri kasolle të tjera prej kashte. Mos ndoshta jeta ime kishte mbërritur në një rrugë pa dalje? Megjithatë, ne nuk mund ta lejonim që dhuna atavike t’i shkatërronte të gjitha ato që ishin ndërtuar me koston e shumë viteve dhe jetëve njerëzore. Atëherë, kur dëshpërimi im kishte mbërritur pikën më të ulët, takova atë njeri – punëtorin tonë të fermës. A e mban mend? Njeriu që hodhi poshtë me përbuzje dhuratën time dhe u zhduk, ndoshta në drejtim të pyllit. Ai qëndronte në zyrë me një fytyrë të përqeshur – si – djalli vetë. Fytyra servile dhe e përulur kur punonte për ty, kishte ikur. Ai pati një efekt të çuditshëm te unë – kur solla ndërmend pikëllimin që të shkaktoi – nejse – u bëra tym – ndjeva një zemërim të furishëm brenda vetes si kurrë ndonjëherë – atë ngërdheshje nuk e duroja dot. Ashtu siç isha në këmbë, e pështyva në fytyrë. Dhe ai shikim i ngulëm e arrogant nuk iu hoq fytyrës së tij edhe kur fshiu pështymën me pjesën e pasme të dorës së majtë. A nuk është e çuditshme që emrin nuk ia kujtoj tani, dhe që emrin e tij, në të vërtetë, nuk e mësova kurrë? Po ti, ia dije emrin? Më kujtohet vetëm se ishte i gjatë, dhe se në zyrë shikoja dhunën në sytë e tij. I trembesha. E beson dot? Unë, i trembesha një të ziu? I trembesha ish punëtorit tim të fermës? Ç’ndodhi më vonë, nuk më kujtohet, nuk mund ta shpjegoj, nuk isha në vete, unë thjesht pashë fytyrën e tij. Natën, në mëngjes, pashë ngërdheshjen, indiferencën arrogante. Kurse ai, nuk pohonte asgjë. Unë dhashë urdhër. E çuan në pyll. Nuk e pashë më kurrë…
Ai shkroi me një zemërim të madh; përfytyrimet pluskonin, bashkoheshin, përplaseshin: a thua se nga jeta i kishin mbetur vetëm pak ditë dhe se shpirtin donte ta pastronte nga diçka. Një rrëfim te prifti para se ta çonin në litar. Atij iu rrëqeth mishi. Por ishte ende në gjendjen e një njeriu që kishte dalë nga faza…Këto po t’i shkruaj ty, jam i vetëm në pyll, i vetëm në botë. Dua të filloj një jetë të re me ty në Angli, pasi t’i them mirupafshim Afrikës. … Në atë çast, vuri re se rroba mbi trup nuk kishte dhe se po dridhej nga të ftohtit. I erdhi turp nga lakuriqësia e tij, dhe pa u vonuar, hodhi rrobat mbi trup. Por, ai nuk ishte në gjendje ta vazhdonte rrëfimin e tij, madje kishte frikë ta lexonte sërish nga frika se mos ndërronte mendje. Tashmë, mendja i ishte kthjelluar, dhe vetë ishte shumë i eksituar ngaqë, sonte, jetën e tij do t’ia jepte asaj.
Atë ende s’e kishte marrë gjumi. Edhe ajo ishte e vendosur që ta priste deri sa ai të kthehej, në mënyrë që, natën e fundit në Afrikë, ta ndanin bashkë. Në shtrat, ajo i la fre të lirë mendjes që të voziste në vitet e shkuara të jetës së saj, dhe në marrëdhëniet që kishte pasur me të. Në fillim, në ditët e para në Kenya, ajo ishte përpjekur që të tregohej entuziaste për zellin e tij civilizues dhe pikësynimet e tij. Ishte e vendosur gjithashtu që edhe ajo ta jepte kontributin e saj, që jeta ta kishte një qëllim. Vetë, mori pjesë në disa mbledhje të grave afrikane që zhvilloheshin në ngastrat e arave, dhe bile mori dhe njohuri të përcipta të gjuhës Swahili. Më pas, deshi ta kuptonte Afrikën, t’ia prekte qendrën, t’i ndjente pulsimet e kontinentit të madh në gishtërinjtë e saj. Dikur, ajo dhe ai ishin shumë të lidhur, zemrat e tyre dukej se rrihnin së bashku. Por, me kalimin e viteve, ai ishte larguar gjithnjë e më shumë. Ajo e humbi entuziazmin fillestar: idetë e hershme që i ishin dukur të shkëlqyera, u zbehën dhe u ndryshkën para syve të saj. Kush ishin ata që donin t’i qytetëronin të tjerët? Mirë, por çfarë ishte qytetërimi? Ç’ishte ajo që e brente nga brenda meqë nuk po i ngjiste shkallët e karrierës me shpejtësinë që ai dëshironte? Ajo e humbi disi durimin me këtë gjë të ndryshkët që e largoi bashkëshortin prej saj, por që ajo, as që e shkoi ndërmend ta shqetësonte apo t’i shkatërronte karrierën. Ajo shkonte në mbrëmje të organizuara, merrte pjesë në biseda mondane, i vinte për të qarë. Mos duhej që t’i kishte folur që atëherë, pyeste veten tani tek rrotullohej në shtrat, e çuditur nga udhëtimi i tij me makinë natën vonë. Ajo hoqi dorë nga mbledhjet nëpër fshatra. Donte të ishte vetëm. Nuk kishte dëshirë ta kuptonte Afrikën. E pse duhej? Ajo nuk ishte përpjekur që ta kuptonte Evropën, dhe as vetë Australinë ku kishte lindur. Jo. Kurrë nuk mund të shpresoje ta kapje domethënien e një kontinenti në pëllëmbët e tua të vogla, ti vetëm mund ta dashuroje atë. Ajo donte ta jetonte jetën, por jo në rolin e këmbës së një shkalle në funksion të ngjitjes së një tjetri drejt majës pa asnjë lloj premtimi për një jetë më të larmishme.
Kjo ishte arsyeja që ajo dilte për shëtitje në fshat: shikonte fëmijët tek luanin dhe pyeste veten sesi do të ndjehej po të kishte një fëmijë. Kur do të vinte fëmija e saj e parë në këtë botë të çuditshme? Ajo i trembej numrit të madh të plantacioneve të bananes, shkurreve të dendura, dhe pyjeve. Kjo ishte gjendja që mbizotëronte përpara Kryengritjes kur mund të shëtisje fare vetëm, kudo dhe pa frikë.
Ishte gjatë njërës prej këtyre shëtitjeve që djaloshi për herë të parë kishte bërë dashuri me të në mes të plantacioneve të bananes. Liri. Dhe më pas, akt-dashuria e tyre e ethshme e shkëputi atë nga bota e të shoqit dhe Oficerëve të Rajonit.
Me të mbërritur në shtëpi, ai vuri re se ajo nuk kishte rënë në gjumë. Duke pluskuar në valë të ulëta eksitimi, ai eci drejt saj. Pa e ndezur llambën dhe pa folur, ai u ul në shtrat.
‘Ku ishe?’
‘Bëra një shëtitje me makinë – doja ta shihja këtë vend të plakur për herën e fundit.
‘Eja në shtrat atëherë. O zot, sa i ftohtë që qenke! Kurse unë, të prisja këtu që të më jepje ngrohtësi.’
‘Ti e di që nata është gjithmonë e freskët.’
‘Eja pra.’
Ajo ndjeu se duhej t’i fliste tani, në errësirë, për të dashurin e saj. Nuk donte ta shikonte në sy nga frika se mos ndërronte mendje. Ajo shtriu dorën dhe i ledhatoi kokën, tek priste për të gjetur mënyrën sesi ta fillonte. Tani. Zemra po i rrihte. Mos vallë kishte frikë?
‘Dua të të them diçka,’ ajo e largoi dorën nga koka e tij, u ndal për një çast, por fjalët sikur nuk donin të dilnin. ‘Do të më falësh?’
‘Patjetër që po, gjithçka.’ Ai nuk po duronte dot. Çfarë mund t’i thoshte ajo më shumë se ato që kishte shkruar ai dhe që kishin mbushur fletoren e shënimeve? Ai donte t’ia thoshte tani sesi ai kishte dëbuar me namatisje fantazmën e djaloshit të fermës nga jeta e tij. Ai priti me shpresën se ajo do të mbaronte shpejt. Kishte ndërmend t’i jepte fletoren e shënimeve dhe të tërhiqej në banjë për t’i dhënë asaj kohë që ta shihte shpirtin e tij të bardhë.
‘Natyrisht që mund të të fal gjithçka’ tha ai si për ta inkurajuar. ‘Vazhdo,’ pëshpëriti ai lehtë në mes të territ të dhomës.
Ajo i tregoi për djaloshin, punëtorin e fermës – të dashurin e saj.
Ai e dëgjoi tek ndjeu që energjia dhe gjaku iu shkëputën nga trupi.
A do ta falte? Të vetmen gjë që ajo donte – ishte të fillonte një jetë të re. Ajo mbaroi, zëri i saj u venit në errësirën e heshtjes. Ajo dëgjoi të rrahurat e zemrës në pritje që ai të fliste.
Por ai nuk foli. Njëfarë topitje i kishte zaptuar gjymtyrët, gojën, zemrën. Djaloshi. Punëtori i fermës. Në vend të përgjigjes, ai u ngrit në këmbë, dhe filloi të lëvizë drejt portës.
‘I dashur, të lutem!’ thirri ajo, tek ndjeu tmerr për herë të parë ngaqë ai heshti. ‘Mos ik. Kjo ndodhi shumë kohë më parë, përpara Kryengritjes.’
Por ai vazhdoi të ecë, dhe përmes derës, u fut në dhomën e ndenjjes. U ul në divan, pikërisht, aty ku kishte qenë ulur pak më parë. Instinktivisht, filxhanin e pambaruar të kafesë, filloi ta trazojë me gisht.
Pavarësisht nga vizionet e idealeve të moralshme në shërbim të kapitalizmit britanik, ai ishte kryelartë: kurrë nuk e kishte parë veten ndryshe veçse si një bashkëshort që i plotësonte të gjitha kërkesat. Sa për vete, ai nuk kishte asnjë shkak që ta vinte në dyshim besnikërinë e tij si burrë apo si bashkëshort. Si ishte e mundur atëherë, që gruaja e tij, të arrinte deri aty sa të flinte me atë njeri, me atë krijesë? Si mund të ishte kaq e lirë, e ta baltoste emrin e tij mijëravjeçar? Dhe çfarë baltosje!
Ai kishte ndjekur ëndrrën e tij për më shumë sesa duhej. Nuk kishte hequr dorë nga ëndrra pavarësisht nga realiteti përqark tij. Me misionin e tij kolonizues dhe zellin për ta arritur majën, ai kishte neglizhuar shtëpinë ndërkohë që një tjetër i kishte zënë vendin. Në këtë, ndoshta, ai nuk ishte vetëm. Po si mund të merrte një përgjigje për këtë, tani që ishte ulur në mes të dhomës dhe muret e zhveshur ia kishin ngulur sytë? Filxhani i kafesë i ra nga dora dhe u bë copë-copë. Ai u ngrit në këmbë dhe filloi të ecë nëpër dhomë, ngadalë, pa parë asgjë, pa parë as të djeshmen dhe as të ardhmen. Pastaj, nxori fletoren e shënimeve dhe e hapi diku kuturu.
Njeriu i bardhë në Afrikë duhet të pranojë një kod moral më të rreptë në familje dhe përgjithësisht në shoqëri. Sepse, jemi ne ata që duhet t’i përcaktojmë idealet drejt së cilave duhet të aspirojnë shtetasit tanë afrikanë.
Ai e mbylli fletoren e shënimeve dhe hyri në kuzhinë, aty ku nuk ishte futur kurrë më parë. Mori një fije shkrepëse, e ndezi, dhe i nguli sytë fletores që digjej. Vështroi flakën, pa mishin e tij të përcëllohet, por dhimbje nuk ndjeu, aspak. Fantazma e djaloshit do t’i shfaqej gjithmonë si hije. Afrika.
Përktheu nga anglishtja: Aristidh Shqevi, Oslo
