More
    KreuLetërsiBibliotekë"Metafora" poezi nga Giuseppe Schirò Di Maggio

    “Metafora” poezi nga Giuseppe Schirò Di Maggio

    …ANDALLI \ ANDALI (CZ) …01
    …BADHESA \ VILLA BADESSA (PE) …02
    …BARILLI \ BARILE (PZ) …03
    …ÇERVIKATI \ CERVICATI (CS) …04
    …ÇIFTI \ CIVITA (CS) …05
    …EJANINA \ EJANINA DI PRASCINETO (CS) …06
    …FALLKONARA \ FALCONARA ALBANESE (CS) …07
    …FARRNETA \ FARNETA DI CASTROREGIO (CS) …08
    …FERMA \ FIRMO (CS) …09
    …FIRMOZA \ ACQUAFORMOSA (CS) … 10
    …FRASHNITA \ FRASCINETO (CS) …11
    …GARAFA \ CARAFPA DI CATANZARO (CZ) …12
    …HORA E ARBËRESHËVET \ PIANA DEGLI ALBANESI (PA) …13
    …KARFICI \ CARFIZZI (CZ) …14
    …KASTËRNEXHI \ CASTROREGIO (CS) … 15
    …KATUNDI \ GRECI (AV) …16
    …KAZALLVEQI \ CASALVECCHIO DI PUGLIA (FG) …l7
    …KEJVERICI \ CAVALLERIZZO DI CERZETO (CS) …18
    …KËMARIMI \ CAMPOMARINO (CB) …19
    …KUNTISA \ CONTESSA ENTELLINA (PA) …20
    …MAQI \ MACCHIA ALBANESE (CS) …21
    …MARÇEDHUZA \ MARCEDUSA (CZ) …22
    …MARRI \ MARRI (CS) …23
    …MASHQITI \ MASCHITO (PZ) …24
    …MBUZATI \ SAN GIORGIO ALBANESE (CS) …25
    …MUNGRASANA \ MONGRASSANO (CS) …26
    …MUNXIFSI \ MEZZOJUSO (PA) …27
    …MUNXHIFUNI \ MONTECILFONE (CB) …28
    …PALLACI \ PALAZZO ADRIANO (PA) …29
    …PICËLIA \ SANTA CATERINA ALBANESE (CS) …30
    …PLLATANI \ PLATACI (CS) …31
    …PORTKANUNI \ PORTOCANNONE (CB) …32
    …PUHËRIU \ PALLAGORIO (CZ) …33
    …QANA \ CERZETO (CS) …34
    …QEFTI \ CHIEUTI (PG) …35
    …RURI \ URURI (CB) …36
    …SËNDAHSTINA \ SANTA CRISTINA GELA (PA) …37
    …SPIXANA \ SPEZZANO ALBANESE (CS) …38
    …STRIGARI \ SAN COSMO ALBANESE (CS) …39
    …SHËN BENEDHITI \ SAM BENEDETTO ULLANO (CS) …40
    …SHËN JAPKU \ SAN GIACOMO DI CERZETO (CS) …41
    …SHËN KOLLI \ SAN NICOLA DELL’ALTO (CZ) …42
    …SHËN KOSTANDINI \ SAN COSTANTINO ALBANESE (PZ) …43
    …SHËN MARXANI \ S. MARZANO DI SAN GIUSEPPE (TA) …44
    …SHËN MITRI \ SAM DEMETRIO CORONE (CS) …45
    …SHËN MËRTIRI \ SAN MARTINO DI FINITA (CS) …46
    …SHËN PALI \ SAN PAOLO ALBANESE (PZ) …47
    …SHËN SOFIA \ SANTA SOPIA D’EPIRO (CS) …48
    …SHËN VASILI \ SAN BASILE (CS) …49
    …UNGRA \ LUNGRO (CS) …50
    …VAKARICI \ VACCARIZZO ALBANESE (CS) …51
    …VINA \ VENA DI MAIDA (CZ) …52
    …XHINESTRA \ GINESTRA (PZ) …53
    …54

    …01

    Evropa me mijëra ngjyra
    Evropa e kufijve të hapur
    Evropa e gjuhëve
    Evropa e bankave
    Evropa e së ardhmes
    do të vijë edhe këtu.
    Mikpritës i përpiktë,
    do të veshësh tët bijë
    me kostumin tradicional
    e do ta dërgosh në sheshin kryesor
    me kanistrën më të re
    t’i dhurojë Evropës
    sa toka jote prodhon:
    vaj verë djathëra.
    Nuk mund t’i dhurojë,
    vajza jote e pafajshme,
    shenjën e dallimit tënd më të lashtë
    fjalën arbëreshe
    të bjerrë dhuratë të shpirtit.

    …02

    Mos u nis kaq shpejt, vëlla,
    s’ më jep as edhe kohën
    të të shtroj bukë e verë
    të të flas për jetën time
    për vetminë time e për psenë.
    Mos rrimë këtu te dera.
    Mos u tremb të hysh.
    E di se mund të t’ dukem si trau i sprasëm
    i një argshi të vjetër tani mbërthyer
    nga bunaca e pandjeshme
    e këtij oqean-homologimi,
    por çdo t’i bënj? Mundet në realitet
    të bëhet ndonjë gjë?
    Ngushëllimi i pranisë sate – unë e di –
    do të më rëndojë më shumë vetminë
    që do të pasojë mënjëherë nisjen tënde.
    Vetmisë pra do t’i shtoj vetmi.
    Zinxhiri im.
    Pastaj më qëndron po të mbyllem në vetvete
    me shoqërinë e pakëndshme
    të regëtimës mekanike të orëve.

    …03

    Më deh. Ka gradë alkolike të larta
    kjo mirpritje jote.
    Gjaku i tokës sate. Transfuzion.
    Unë këtë verë të pagëzuar
    me dashuri vëllazërore
    nuk e mbaj mirë!
    Tryeza e shtruar. Buka që gjeshe ti
    por lulet e fjalëve
    kundërmojnë më fort se rigoni.
    Qesh. Më thua se sekretin e jetëgjatësisë
    e ruan në shpellat e tua – barkushe të zemrës.
    Unë s’ di ç’ të të them.
    S’mund të flitet me objektivitetin e verës.
    Por dy fjalë duhet t’i vë në tryezë.
    Jam i sigurt se asgjë e asnjeri
    s’ mund të të ndërrojë
    gjer që në kurmin tënd do të qarkullojë
    limfa arbëreshe që të përcakton!

    …04

    E di, mos ki merak!
    S’ ke nevojë të kuqesh!
    Kjo botë jona nuk është
    bota e çudirave!
    Një ditë të erdhi turp
    për veten tënde e për fjalët e tua
    dhe lipe shkurorëzim nga gjuha jote e parë!
    Një perëndi fitimtare veproi mbi ty shndërrimin
    e sot ke vetëm gjuhën tënde të dytë.
    Mund të mburresh me kaq për ndonjë
    pikë qëndrese:
    ca pleq belbëzojnë akoma
    ndonjë shprehje të gjuhës së parë!
    Por rri në pritë – ka qënë përherë në pritë –
    furtuna e tmerrshme e asaj perëndie fitimtare:
    një vrundull më të vendosur
    e as dhe pleqtë s’ do të të qëndrojnë më.
    Por ti mos ki merak!

    …05

    Vendose male të gjalla si mure për mbrojtje
    e humnera të pakapshme ku me vrull
    rrjedhin ujëra luftëtare pengesa
    kundër hyrjes së armiqve. Por armiku
    i sotëm televiziv që nuk mundi
    nga toka të vijë, me dhunë hyri
    nga ajri o nëpërmjet kabllos e tani
    është mysafir i përhershëm i gostive
    dhe i festave të tua. Por kush gërryen pak
    ngjyrën e jashtme të shtëpive të tua
    zbulon zemrën tënde të kuqe arbëreshe
    e kush fshin pluhurin nga gurët e tu rrugorë
    ndien kumbimin e valleve akoma
    për të dashurën tënde të lashtë.

    …06

    Qëndrove në moshën tënde të re
    dhe as ke nevojë të fshehësh vitet:
    me siguri të ruajti kështu
    dashuria dhe dëshira e atyre që të vinin rrotull.
    Qëndrove besnike në parimet e dëlirësisë
    edhe në kohë në të cilat
    të shkëshillohej të ndodheshe e vetme.
    Mund të vazhdosh ashtu për mot e monë.
    Por trembem se mos të të paraqitet
    nga rruga kryesore – në një mesditë
    plot diell të hutuar –
    ndonjë lajkatar magjepsës
    që të rrëmben me turbomakinën e kuqe-flakë

    volumin e stereos të gjithë-ngritur
    që mbyt thirrmat e tua të kota.

    …07

    E di se të jap zymtësi kur të flas
    për sëmundjet e tua
    e se duhet të të vërejë jatroi

    një “TAK”, një “çek ap”, analizë e gjakut
    e urinave dhe e ndo gjëje tjetër –
    se duhet të mbash

    por e ke mbajtur prej kohësh,
    sidomos kur s’ kishe gjë tjetër të mbaje –
    dietën mesdetare
    se duhet të bësh lëvizje
    t’i shmangesh stresit të jetës moderne!
    Rreziku është serioz
    sepse ke mundësi të zhytesh
    në një përjetësi heshtjesh
    ku as edhe heshtja ndihet,
    ti që mund të shpëtohesh
    ngase akoma e largët është fusha
    që bën të rrafshë çdo gjë që prek.

    …08

    Të gjej të vetme në këtë pyll lisash
    plot me druajtje nga ankthet që nata
    të derdh më tepër se çdo nxënësie të mundshme
    e nga vegimet e tmerrshme që dita
    të bën të të kërcejnë përpara.
    Më thua me pikëllim se ke humbur
    edhe ngërdheshjen e pavullnetshme
    të buzëqeshjes së hidhët.
    Brenda pyllit edhe dielli është i rremë
    dielli që të ndërton shkallë drite

    të çahen në duar nëse i prek –
    e që kurrë s’ mund të të ndihmojnë
    të ikësh nga lëmshet e nënpyllit.
    Por në vonon akoma princi yt shpëtues
    do ta gjejë krejt të ngurosur kurmin-tënd-lis
    me copa veshjeje të ngjitura
    si flamur disfate.

    …09

    Poeti* ynë vdiq gjatë rrugëve shtetërore
    mbi shtroja hekurishtesh të përdredhura
    me vegime botësh të shajnitura. Megjithatë
    shpresa o e ardhmja s’ mund të ketë
    kundërmim benzine përzier me gjak
    por fryme të mirë njeriu
    që do të të trashëgojë brez pas brezit
    me të folmen tënde tipike.

    *Poeti Vorea Ujko, papas Donenico Bellizzi, lindur në Frashnitë nië 12.6.1918, famullitar i Fermës për 46 vjet, vdiq, pas një aksidenti automobilistik, në Bari më 24.1.1989.

    …10

    Horizonti yt detar është Joni
    i pjellë nga ujërat e tua amniotike
    i pagëzuar me lotët e tu
    të fortë kripe.
    Mbi ankthin tënd të rindërtuar
    ngrite ballkone të reja të vëzhgoje
    horizontet e kuqe deti
    që lindja në agim të bie.

    Kur m’u çajtën ujërat
    ishte stinë e mesme – më thua –
    e të lindurit e mi shpejt morën
    rrugët tokësore të mërgimit
    ashtu që sot druaj
    pranverat dhe vjeshtat stinë
    në të cilat bijve që më qëndruan
    zakonisht u zgjohen
    dëshira dashurie të jashtme.

    …11

    Tokë kufitare.
    Shoh se jeton
    jetë të shumta në përzjerje.
    Shoh se si kunj në mish
    ke botën e autorrugëve
    me flamujt dhe mitet e tyre.
    Botë fitimtare kjo!
    Ndoshta do ta paguash me çmim të lartë
    rreshtimin tënd me kohët.
    Të uroj të mos qëndrosh më vonë
    si plakë e çmendur
    që me ndihmën e duarve
    u trashëgon gjërave të pashpirta
    fjali të pakuptueshme
    ndërsa uturima e motorëve
    e mbulon të tërë
    dhe gjestet e saj duken
    gjuhë shurdhmemeci.
    Ribëj llogaritë, të lutem.

    …12

    Në pragun e këtyre shtëpive
    të zbardhura me ngyrat e jugut,
    të gjej ulur
    ndrikull e tërhequr nga fjalët.
    Natyra jote është prej mishi dhe guri

    guri më i qëndrueshëm se mishi.
    Ashtu ke parë e ke dëgjuar
    me qenien tënde prej guri të qëndrueshëm
    e ke vuajtur dhe pasur gëzime
    me zemrën tënde mishi
    trashëgim të çdo brezi.
    Mishit i përket pasiguria e së tashmes
    gurit qëndresa e këmbëngulja.
    Përsiatje nga mësimet e jetës!
    Por shpërthejnë papritur
    thirrrma lirie:
    nipat e tu kthehen nga shkolla
    në këtë orë mesdite.
    Të uroj t’i shohësh të kthehen
    ndonjë ditë e pra përditë
    me çantën plot ushtrirme arbëreshe!

    …13

    Veprat arkitektonike më të bukura,
    veprat artistike me nam shekullor
    … “Sheshi Shën Marko”
    “Kambanari i Xhotos”
    “Kulla e pjerrët e Pizës”
    “Xhokonda e Leonardos”
    “Moisiu i Mikelanxhelos”
    “Kapela Sistina”…
    janë për mua, që s’ kam vepra monunentale
    t’u nxjerr para turistëve,
    gjuha ime!
    gjuhë e prerë e përçmuar
    e ndotur e copëtuar
    e thartuar me të mbeturat e shpendëve
    si monument i lënë pas dore
    e nxirë me smog
    në rrezik të vazhdueshëm të prishet
    por megjithatë
    vepra ime arkitektonike më e bukur
    kryevepra artistike e qytetërimit tim!

    …14

    Duart e stinëve të kanë dhënë formë
    të ngjashme me kohën dhe ti
    të kohës sjell rrudhat e jashtme
    por mban ende shpirtin djalë
    ashtu si përjetësia ta dha:
    është kjo vetëdija që nuk ke humbur.
    Kështu i ke bërë ballë dredhive të thurura
    nga bijtë e shumtë të kohës: minutat orët ditët
    muajt vitet shekujt. Koha jote armike,
    së cilës gjatë luftimit
    çdoherë i lë një rreckë prej teje!
    Por s’ ka rëndësi për ty mplakja – besoj –
    nëse akoma të duan këta djem e këto vajza
    të dalë somenatë
    nga një lindje e gëzuar pranvere.

    …15

    Me përëndinë tënde të dhënë të mundur
    nga breza bastvënësish
    këtu ti mbahesh fort në garën e mbijetesës.
    Ke lëkurë të trashë të regjur
    nga pesëqind dimra e pesëqind vera.
    Po të duash mund t’i bësh ballë edhe
    qytetërimit gërryes të acideve.
    Po të duash mund të dëftosh
    mburojat e tua shekullore: Koroniatët e tu.
    Po të duash mund të shpëtohesh
    nga valët herciane elektromagnetike
    të shkurtra të gjata të mesme,
    pa vatur prapa në mesjetë.
    Duhet se edhe ne të modernizohemi
    me valë herciane elektromagnetike!
    Por le të ta them hapur:
    sot më jep gëzim të di
    se nimfat arbëreshe nuk kanë ikur
    nga pyjet e tua e se akoma
    i ngjeshin ijët me ujërat e përrenjve.

    …16

    Nuk të them për dhëmbët e mi
    të çarë me përkëdhelje të rënda

    vëri në hesapin e një sasie shekujsh –
    as për torturat për të mohuar shpirtin
    as për shpëlarjen e trurit që të ndërroja mendje
    as për provat të më shkulnin gjuhën.
    Ku mund t’i bëja ballë i bëra ballë;
    ku pat të lija – natyra ime njeriu
    ma lejonte – lashë.
    Të them vetëm se në sot mund të të flas
    me gjuhën që tani dëgjon, do të thotë
    se mbi gjënë më të rëndësishme nuk u nënshtrova:
    mbi të drejtën të kem fjalën time.

    …17

    Do të zgjohesh
    me të parën qarje të ndërgjegjes sate
    dhe syhapur do të kërkosh
    horizontin tënd të humbur.
    Do të vishesh pra me fjalët e tua
    e me ndjenjat e tua do të rindërtosh
    zjarret e mençurisë sate.
    Edhe së largu do të duket zgjimi yt.
    Ndoshta do të jesh pastaj në gjendje
    t’u bësh ballë goditjeve të erës

    vënë si je përpara syve të fushës –
    e ndoshta s’ do të druash
    përqafimet plot gjumë të reve
    që vijnë nga të katër anët e botës.

    …18

    Po rri këtu në këtë anë bote
    shkëndijë e hedhur nga shpërndarja
    e një populli të lashtë.
    Këtu ngrita muret e shtëpisë së re
    e nga e para shkëndijë ndeza një flakë
    që zgjat akoma.
    E megjithëse ajo imja
    është vatër e vogël
    duhet ta dëgjosh festën që shpërthen
    kur gjithë familja përmblidhet.
    Atëherë ushtojnë
    si xixa të atij zjarri të lashtë
    fjalët tona me tingull aloglot.

    …19

    E kisha me mua shpirtin tim
    kur dola nga shtëpia të veja në punë.
    Më pas sa nuk e ndjeva më me vete:
    ndoshta e humba – thashë – po ku!
    Zura fill ta kërkoja.
    Jo se ish aq i çmuar
    si mund të duket
    por ish një kujtim i atit tim
    që e kish pasur nga ati i tij,
    me një fjalë e kuptuat se kish arritur tek unë
    brez pas brezit. Fakti është
    se nuk e kisha më me vete.
    Kërkova në fabrikën FIAT;
    kontrollova në lokalet publike;
    vërejta përposh makinave në vendpushime;
    në stacionin e trenave. Asgjë.
    Vajta edhe në plazh, por si bën
    ta gjesh në mes të asaj çorbe rëre
    të ngridhur njerëzish!
    Më jep një shqetësim të hollë të mos e gjej.
    Hë, mos lozim, thuamëni kush ma mori!

    …20

    Ke plagë ende të hapura,
    të vetmet rrënime të dukshme.
    Tërmetet e tua më të rrezikshme
    janë depërtimet e holla aq të shumta
    të një mënyre të re të eksistencës.
    Do të mbarojë pastaj se,
    në pleqërinë tënde, bijtë e tu
    do të të mbyllin në institutin “Kujtesë”,
    ku do të kesh të gjithë ngushëllimet,
    por jo ndijimin se je e gjallë.

    …21

    Ti pate nderimin më të madh
    të vëje në jetë Shpikësin
    e arbëreshisë militante.
    Me këtë nderim të madh
    ke jetuar, jeton e do të jetosh.
    Në pra rreth teje sot
    heshtja rri amull
    të mjafton
    kur ke festë
    të ngrësh flamurin e De Radës tënd
    për të dhënë iluzionin e vazhdimësisë.

    …22

    Bijë e dashur,
    duke vërejtur me sy të njomë të huajt,
    të vuri me barrë
    bujku i mirë lëti që vinte
    nga katundi këtu afër. Pastaj u martove
    duke zgjidhur problemin kryesor të jetës sate.
    Por duke kërkuar të kuptohesh me të

    është e logjikshme ngase është yt shoq –
    ke filluar edhe të mendosh me trutë e tij.
    Tani keni një mendim të vetëm
    e një mënyrë shprehëse të vetme,
    moj bijë ish-arbëreshe.

    …23

    Të eksistosh është bukur.
    Të dish se eksiston edhe më bukur.
    Në pra unë jam një shënim pa vlerë
    për turistin e ngutshëm o nuk gjendem

    vëmë – në hartat gjeografike
    o në librin e madh të historisë
    ka rëndësi vetëm për studiuesin
    që bën hulumtime.
    Më mjafton të paktën
    të jem pjesëz e një ideje të madhe
    o pjesëz e shpirtit tonë të përbashkët
    për t’u ndier plotësuar e i kënaqur.
    Por ndalo e dëgjo:
    titujt e mi të eksistencës
    ia lajmëron botës kambana ime bizantine.

    …24

    Pallatet e tua katrore prej guri mashkull
    pushtet i së shkuarës mbi të tashmen ,
    shtëpitë e tua përdhese prej guri femër,
    larg nga qendra, në heshtje të përditshme
    që kur të zotët përbrenda i mbyllën
    varfërinë e pra ikën!
    Për problemet e prostatës – pleqëria! –
    për astmën e fjalëve
    për shkujdesjen e ndërlidhjeve të brezave
    për pafuqinë të zgjedësh
    nga aq shumë sëmundje atë më të vogël,
    dinë diçka planet e tua të ndërgjegjes.
    Megjithatë, nga mjegulla
    që të mbështjell në vjeshtat,
    dëgjova një mbrëmje të iknin për rrugë
    fjalë arbëreshe si xixa zjarresh
    të sinjalizojnë identitetin tënd
    që ende nuk ke humbur.

    …25

    Lutje të Varibobës*
    që ngrihen nga temjanicat
    e shtëpive në mbrëmje
    mbledhur me mundim
    një ditë pune tjetër
    gezimi të shihen
    të gjithë bashkë të gjallë
    të pranishëm dhe me frymëmarrje
    në erën e ëmbël të shtëpisë
    njerizuar nga kripa e djersëve
    bij shoqe shoq
    pleq gjyshër lidhje
    ndërmjet së shkuarës dhe së tashmes
    me ogur të domosdoshëm për të ardhmen
    kjo mbrëmje që si tjerat
    do të zhduket e thithur nga koha
    më parë se të lëjë një rreth
    të dukshëm ankthi
    mbi njeriun që ndien kohën
    si angështitë e veta
    Virgjër Shën Mëri e Varibobës
    cila kokërr rruzareje
    është kjo mbrëmje që bie
    dhe cilit mister i përket
    ankthi njerëzor i përsëritur
    veçse litanive
    të një të vetmi mister të hidhur
    amin për Varibobën e gjallë
    që lë gjurmë
    në hirin e mbrëmjes
    amin për Varibobën që vë
    shpresën në majë të natës
    kapërcyer mundimet
    pasionet dhe frikën e botës
    amin për Varibobën
    poet të këtij parrajsi
    këtu të pranishëm e të ndërlikuar
    aq të prekshëm e njerëzor
    amin për lutjet e Varibobës
    psherëtima përjetësie
    amin përgjithmonë.

    *Jul Variboba, prift e poet, autor i Gjellës së Sh. Mëris Virgjër, lindi në Mbuzat më 1724 (‘25) e vdiq në Romë më 1788.

    …26

    Edhe pak një urth i padukshëm do të më mbulojë
    e një xhungël rrënjësh të reja
    do të marrë ushqim edhe nga çatitë.
    Në pyll-homologim do të zhdukem.
    Ndoshta do të dëgjohet një ditë
    midis gërmadhave të mia të rizbuluara
    kazmëza e arkeologut që kërkon
    me tingull vdekjeje një shenjë
    për të deshifruar identitetin tim të bjerrë.

    …27

    E ardhmja e natës agimi. Ti e prite.
    E ardhmja e agimit dita e plotë. Ti e jetove.
    E ardhmja e ditës mbrëmja. Ti u zhyte në të.
    E ardhmja e mbrëmjes nata. Ti me të u përzieve.
    Në ciklin e vazhdueshëm të ndjenjave të tua të ndryshme
    u ndodh – aty për aty pa vënë re – mungesa
    e një agimi e një dite e një mbrëmje e një nate:
    një zbrazëti e kujteses!
    Humbe një nga të tre shpirtrat e tu.
    Sot meshon greqisht e dashuron italisht.
    Në librat vetëm rri shkruar si ngjarja ndodhi
    se ti shpirtra pate tre.

    …28

    Foletë e tua shqiponjash,
    tani me indiferencë të nxjerra
    në diell o në stuhi,
    mbajnë ende gjurmë të ndërrimit të pendëve.
    Bijtë e tu ktheheshin në fole
    pas fluturimeve të para ushtrimi. Një ditë

    e prisje, por jo kaq shpejt –
    u hodhën drejt largësive.
    E di se nxore thirrje,
    se vëzhgove çdo gjë që lëvizte
    përmbi tokat dhe shkëmbinjtë.
    Aritmitë e zemrës sate – më thua –
    për iluzionet optike të papritura!

    U kthyen vetëm një parë herë, të ndërruar
    aq sa dukeshin të lindur në fole të tjera,
    dhurata duke prurë të çuditshme.
    Largësitë u kishën bërë tani
    grumbull kohe pa kujtesë.
    Pastaj midis nesh u vendos nderimi
    që u jepet njerëzve të huaj.

    29

    Të bukura atëherë dhomat e tua
    dhe e bukur gjindja jote e marrë
    nga ato orë të gjalla të pranishme.
    Sot rreh një jetë tjetër jo konsekuente
    ndërruar orët, ndryshuar mekanizmat e dhëmbëzuar
    dhe gishtat prej metali që i shënojnë.
    Dhomat e tua i shoh akoma këtu, por zëra
    nuk dëgjoj me timbër arbëresh.
    Në ndonjë qilar rri i pluhurosur
    një ndijim i lashtë i një rënkimi nga zemra.

    …30

    E orës sime të sprasme nuk di një gjë:
    nëse do të ndodhë për shkak të sinkopës
    o nëse vdekje me agoni do të kem
    natën ditën mbrëmanet menatnet kushedi!
    Indiferencë Shkujdesje Ironi tri vajtore
    do të më qajnë duke më uruar
    kujtim të përjetshëm!
    Vdekur pastaj, dhëmbje të vona
    kot do të më kushtojë
    konferencieri i paguar:
    drejt duhej të vërehej
    në ditët e shëndetit tim të rremë!

    …31

    Kush mund ta dijë në ka lindur qeliza e huaj
    që do të rritet jashtë mase në kurmin tënd
    duke zgjidhur një çfarëdo vendi të koordinatave
    të tua trupore. Një qelizë e çmendur
    është e pangopur e ua ngjit të tjerave
    pangopësinë. Më thua se si masë parandaluese
    ke ndjekur rregullat për përdorim të bashkëngjitura
    me lindjen tënde: vend i gurtë,
    krahë të mbrojtur nga një mal,
    nja dy përrenj poshtë në hone,
    horizont i hapur nga njëra anë
    për të mbajtur larg klaustrofobinë
    e për të vërejtur në sy sibaritët në radhë.
    Rregullat për përdorim i ke ndjekur; të mbetet
    të kontrollosh qelizën e prishjes,
    që mos ta bjerë teknika, për shembull,
    o kundërmimi therës i industrisë
    o larësi i sprasëm hedhur në treg
    o telenovela e ardhme në Tv.

    …32

    Yjësi e Qerres
    yje të vrapit të saj
    polare e festave të tua
    aftësi gjithë arbëreshe
    të merret në vendim çdo gjë
    për ta paraqitur në tregun e turizmit
    pa ditur se më se gjithë paguan
    përdorimi i gjuhës
    që mban të gjalla zakonet
    e që brumos edhe ajrin që thithet.
    E tani do të ulërijmë me gjuhën tonë nxitje
    qeve më të fortë
    sa me qerren e tyre të fluturojnë
    më se fërshëllima e erës e të arrijnë të parët
    dhe përçuesve të tyre t’u jepen
    dafinat e fitores, ndërsa një Pindar i ri
    me vargjet e tij me përsosje arbëreshe
    do t’i bëjë të pavdekshëm duke i treguar
    admirimit të pasaardhësve.
    Yjësi e Qerres
    në qiellin e këtij katundi arbëresh.

    …33

    Ndoshta ë ky vendi
    ku mund të shuhen pasionet,
    ku mund të mbyllen sytë si një perde
    mbi kronikën e përditshme e dhelpërinë
    dhe mund të hapen me përpjekje për t’u lindur
    në një botë jo të sëmurë nga të metat.
    Ndoshta këtu do të harrojmë, sepse të largëta,
    decibelet shqetësuese të së tashmes.
    Ndoshta këtu do të marrim
    spontaneitet e do të rikthehemi në fëmijëri,
    katund i butë për zemrën e me shqiptim puhie.
    Do të ribëhemi njerëz gati për mbrujtje.
    Por në orën e caktuar, fijeve të shtrirë
    në mbrëmjen katundare
    u vërsulet sigla rrëmbyese e televizionit
    dhe katundi rimerr lidhjet me jetën.

    …34

    Do të veshësh petka me lajle,
    do të zmadhosh sytë me rimel të fortë,
    do të lyesh buzët me të kuq të ndezur
    jashtë skajit natyror të të duken më mishtore,
    do të ngjyesh thonjtë e mprehtë – thika dashurie –
    do të vësh në krye një kapelë të çuditshme
    e në këmbë këpucë të lustruara me taka të larta;
    do të dukesh vërtet një magjistare moderne
    gati të bësh një të vetme magji të rëndësishme:
    se njerëzit e tu të bëhen të fortë si Skënderbeu-Supermen
    se njerëzit e tu të dashurojnë gjërat që ti dashuron,
    se njerëzit e tu të flasin gjuhën që ti flet,
    se njerëzit e tu të shkruajnë gjuhën që shkruan ti!
    Por si mund të thyesh konkurrencën
    e magjistareve pas-moderne
    tepër të specializuara në magji ultra gjumësjellëse?

    …35

    Të gjej këtu në pragun
    e dritares së këtij deti,
    flokë toke e gruri, kundërmim dielli,
    e re në lëkurë
    sikur të kishe lindur dje.
    Ashtu përfytyron rini
    as u vë veshin psherëtimave
    mbi ditët e tua të tashme.
    Në këtë orë të ndryshimit të puhisë
    vjen nga deti Adriatik flladi
    që pak më parë
    ka përkëdhelur mëmën shqiptare të lashtë.
    Pra vishesh me mjegull dhe melankoli.

    …36

    Dëshiroja të dija
    për hapje-mbylljen tënde të përditshme
    të dyerve dhe të flegrave
    sy veshë gojë të shtëpive të tua,
    për orët që ndërrojnë petka
    e shkojnë të shpejta nëpër rrugët,
    për ndijimin e pandryshueshëm në ajër
    që japin ndërrimet e tua të dukshme

    i dukshëm edhe shpirti yt i pandryshuar –
    e për faktin se çdo gjë që di për ty
    është sikur ta dija që kur nuk e mbaj mend.

    …37

    U veshe me një emër të hijshëm
    e ke të hijshme dukjen
    kur manteli yt është qielli
    dhe shtroja jote bari me pupla.
    Shëndeti yt prandaj
    në shikimin e parë duket i mirë,
    por mos kërko, jatrua, të palposh
    nyjëza në gjirin e saj o ta hapësh
    për analiza vaginale:
    sëmundjet e saja do të kenë tani
    ecuri në drejtim të njëanshëm
    nëse nuk i jepet në transfuzion
    një vullnet i ri.

    …38

    Takova këtu një vajzë spixaniote
    që mburrej për rrënjët e saja
    përpara meje që ushqehesha
    me fjalët që i dilnin nga goja.
    E i thamë së bashku arbërisht
    shprehjet e zakonshme
    se gjaku nuk bëhet ujë
    se gjaku ynë është i shprishur
    se jemi gjithë të një gjaku!
    Por unë dëshiroja të flisja
    për buzët e saja arbëreshe
    për sytë e saj arbëreshë
    për shtatin e saj të hijshëm arbëresh
    për ecjen e saj arbëreshe
    për mendjen për ëndrrat për dëshirat
    për gjithçka që kish arbëreshe e jo vetëm
    për gjakun tonë të përbashkët
    që edhe nga afër
    na mban njeri-tjetrës larg!

    …39

    Poezi e Serembes*
    sy të zinj të vajzës
    që takuam me shikimin tonë
    premtim dashurie të përjetshme
    poezi e Serembes
    degë ulliri flamur paqeje
    për këto shtëpi të paprekura
    në kujtimin e kujt u nis
    poezi e Serembes
    trëndafil dhe gjemb të mbledhur së bashku
    simbol i ëmbël e i hidhët i jetës
    poezi e Serembes
    shëtitore e hijesuar
    faltore ndjese
    për dashuritë e pakëmbyera
    je ende tani ky katund
    i shpirtit tonë arbëresh
    çast i jetuar në një realitet të përpiktë
    me dëshpërim a entuziazëm të mënjëhershëm
    poezi e Serembes
    ke marr me vete
    këtë katund të shpirtit
    të dashur e të urryer për sa i jepte
    e për sa nuk i jepte ushqim
    lakmisë sate për horizonte më të gjerë se sa
    mund të të ofronte një dritare e vetme e hapur
    mbi këtë botë tonë me një përmasë të vetme
    e andaj më mirë Amerika
    zbulimi i një bote të re – Toka Toka!
    por kush më mirë se ti di
    se zbuluesi ka nevojë
    për Amerika të reja që të zbulohen ngaherë
    e se bota njëpërmasore
    e vendit ku ke lindur
    është ajo që më se gjithë
    ndoshta ka nevojë të zbulohet
    poezi e Serembes
    pa varr ku të këndohen
    si lutje vjershat e tua
    mbi të cilin
    trashëgimtarja e dashurisë sate antike
    vajza me sy të zinj
    të vendosë një lule
    e trishtuar nga fati yt i çuditshëm
    shpirt që endesh akoma
    lajmëtar i arbëreshisë.

    *Zep Serembe, poet lirik nga Strigari (1843), vdiq ne Brazil me 1891.(1843/1891).

    …40

    Përparimi kur arrin tek na është përparim i pazakontë
    duket se nuk është në vendin e tij duket lënë aty
    përpara derës që më i vullnetshmi ta hyjë në shtëpi.
    I shkëlqejnë gjithë pjesët e tija kromatike e nuk shihet
    asnjë pikë ndryshku; nëse e prek të jep një ndijim
    të ftohti dhe gishtat e tu i lënë një kapuç ngrohtësie.
    Vegël e çuditshme përparimi afër bujkut plak
    fytyrë të rrudhur, duar shermende hardhish sapo të krasitura.
    Send i çuditshëm përparimi afër gruas me xhëllonën
    që nga fëmijëria i fsheh moshën të duket
    e pandryshueshme përballë lodhjes. Çfarë do të bëjnë
    ata me përparimin, nëse nuk ndodh se u shërben bijve
    të cilët me siguri tani dinë ç’do të bëhet me të!

    …41

    Poeti yt kërkon poezi nëpër rrugicat
    ku ulur rrinë plakat duke gjetur
    punë femërore për duart e tyre rrënjë ulliri.
    Poeti yt kërkon poezi midis bankave të shkollës
    ku djemtë e vajzat presin njeriun që do t’u ndezë
    dritën e mendjes. Poeti yt kërkon poezi
    midis gurëve me bujqit përqendruar
    t’u japë fryte fara e një dite të tërë pune.
    E pastaj fillon të ecë brenda natës
    dhe dritat e ndezura që shihen
    janë sytë e tij përjetë të hapur.
    Poeti yt është këtu si je ti i gjallë e i përjetshëm
    dhe shqetësimi i tij ështe i barabartë me tëndin.

    *Poeti Karmel Kandreva nga Shen Japku (1931 – 1982).

    …42

    Ç’ mund t’i japim ne sot kësaj dite
    që pretendime s’ka, por është këtu
    se këtu duhet të jetë
    me kufijtë e saj nga një mesnatë në tjetrën
    brenda të cilëve një mundim endet,
    një mendim lëviz, birret një fjalë.
    Ne mund të rrimë këtu duke pritur
    për gjithë orët e saja e asgjë
    s’ do të ndodhë me rëndësi.
    Një ditë si tjerat.
    Ngushullim i dobët të dihet
    se është gjithmonë një unazë e zinxhirit
    pa të cilin s’ mund t’ arrihet
    në evoluimin e së sotmes që do t’ arrijë nesër.

    …43

    Krenohesh për paraardhësit nga Morea
    sikur të thuash se rrjedh me vijë të drejtë
    nga princërit e Anglisë
    o nga dyert më të shquara
    e fisnikërisë romake.
    Ti, që nuk di aspak se gjuha jote
    mund të shkruhet dhe mund të lexohet,
    ti thua Morea për të më treguar pa ditur
    vendin dhe kohën e Pellasgëve të lashtë
    bij të drejtpërdrejtë të perëndive.
    E është këtu që ti do t’arrish:
    do të më bindësh mua se Morea jote e ti
    nuk mund të rrjedhni veçse nga perënditë!
    Por kë do të habitësh, mik i dashur!
    Unë plotësisht i bindur jam!

    …44

    Eliksir fuqie të qëndrueshme jepi
    flatrave të pasigurta të hovit tënd
    eliksir bindjeje të qëndrueshme jepi
    njeriut që do të largojë dyshimet
    nga sytë e fëmijëve të tu
    eliksir guximi të qëndrueshëm jepi
    njeriut që do të rrënojë mure
    ndarëse të breznive
    që trashëgimia të shkojë nga ati në bir
    eliksir jetëgjatësie jepi
    njeriut që do t’i japë rëndësi shkollës
    sepse lind aty studimi i fjalës
    eliksir përjetësie jepi
    shpirtit tënd të madh arbëresh
    që të mbajë të pranishme të shkuarën
    dhe e ardhmja të jetë nga ana e qytetërimit.

    …45

    Fati i pranishëm në lindjen tënde:
    të ishe Atdhe!
    E atdhe qe për njerëzit që atë kishën humbur,
    për të ikurit që deshën
    të mbajnë të paprekur ngjyrën e lirisë,
    që deshën të mbajnë besim
    në stilin e lutjes së tyre.
    E do të jesh gjithmonë atdhe
    i së sotmes arbëreshe që ecën,
    nëse në kryeqytetin tënd – Kolegjin –
    restauron përmendoret e së shkuarës sate,
    rihap pinakotekën e mysafirëve të shquar,
    nxjerr pluhurin
    nga biblioteka e intelekteve të tyre,
    pikë e palëvizshme për ata që kanë dëshirë
    për të ardhme e përparim.

    …46

    Në shkon tek ti një don Kishot arbëresh
    i armatosur me fjalë fluturake
    dhe me entuziazëm jashtë mase,
    në cilin krua do ta ftosh të pijë?
    Në atë të realitetit
    që të zbresë nga ideali
    e të shikojë botën me këmbë të ngjitura në dhe
    o në kroin e urtësisë
    që kali-fantazi i tij
    të zbutet e të bëhet i arsyeshëm
    për disiplinën e frerëve?
    Don Kishoti do të pijë në kroin
    e dashurisë së magjepsur
    e do të bjerë në dashuri për Dylqinjat e tua,
    por nuk mund t’i dashurojë;
    do të dashurojë vetëm fjalët arbëreshe
    që do të dalin me shqiptim të përpiktë
    nga buzët e tyre të ëmbla!

    …47

    Rrënohesh.
    Edhe pak në ti do të qëndrojë
    vetëm skeleti i shtëpive ushqim i varfër
    për myshkun e mureve.
    S’ ke mjete për të fituar jetën.
    S’ ke mundësi për të rimarrë frymë.
    Asnjë perspektivë.
    Bota e cirkut të madh të qytetit grabit
    ata pak bij të tu.
    SOS. Komë e thellë.
    Vrazhdësi.

    …48

    Kjo erë livani
    që lë pas teje
    këto këngë arbëro-bizantine
    që ecjen tënde ritmojnë
    këto të veshura pontifikale
    që kurmin tënd rrethojnë
    me hijesi mbinjerëzore
    më japin mornica nga emocioni
    princeshë lindore.
    Është e kotë që ta fsheh:
    unë bie në dashuri për ty
    për çdo psherëtimë livani
    për çdo ndryshim melurgjie
    për çdo shkëndijim
    të kokrrizave ari të petrahilit tënd
    princeshë lindore.
    E edhe kur ceremonia do të mbarojë
    e ti do të vishesh
    me xhins e fanellëz të firmosur
    do të më pëlqesh njësoj
    sepse – ta themi qartë –
    kemi një zëmër të lashtë
    por mendja rri në shekullin e ardhshëm.

    …49

    Eja kur vishem dimri e kam rezerva
    e mëlmesë të ndanj me miqtë
    para dashurisë së një vatre.
    Do të të dhuroj me një frymë
    horizonte të ngjashme me frikën
    që ndoshta shpirti i dendur i temjanit
    do të të heqë
    e ndoshta para teje midis ikonave
    do të shohësh të vallëzojë
    lindja e paharruar.
    Por mos më bëj pyetje pa takt
    për qenien time të sotme o të nesërme:
    unë me siguri di vetëm kush isha dje.

    …50

    Rri me duar në kryq te hija
    që ky diell vazhdimisht i javës
    vizaton me shtëpitë: mund të më marrësh
    për njeri të papunë o pensionist
    që s’ ka tjetër mundim veç t’i ndërrojë
    vendin karriges të mos bjerë
    hijen që mblidhet.
    Problemet e mia i shkrij herë herë
    në gatishmërinë e kripur të shpirtit tim;
    por nuk duhet të bredhim; edhe pak
    do të bëjë hyrjen e tij pontifikale
    Mijëvjeçari i Tretë e nuk dua të rri
    me krahë te muri të vërej indiferent.
    Në pritje, do të vesh xhaketën time më të re
    e në sythin lulja-ime-Skënderbe’ prej bronzi
    do të bëjë figurën e saj të mirë.

    …51

    Veprimet e vogla të përditshme
    orët e punuara me durim zejtari
    gjestet e punës të zmadhuara
    para një publiku fëmijësh
    sa sidoqoftë të qëndrojë kujtesë

    -se asnjë gjest i arbëreshit
    s’ është pa histori –
    tingëllimi i zgjatur i zërave
    që vërshojnë në mesditën diellore
    ndijimi absurd
    se gjithë sa dëgjon sheh e prek
    duhet me forcë të zhduken
    sado që të jenë aq të gjalla aq në shëndet
    dhe nuk di në cilën përmasë
    të gjitha këto mund të përsëriten
    po të vijë rasti të përsëriten,
    të çel në buzë një gaz të çuditshëm
    e i buzëqesh ajrit të bjerrë
    sikur se ky ajër i bjerrë
    të ketë futur ndonjë gjë absurde
    në përbërjen e pamjes plot gjallëri
    që të rri përpara syve.

    …52

    Më duket se jam si qelq i brishtë
    e të udhetoj në këtë Jugitali
    bashkë me disa të tjera qelqe të brishta.
    Por imja është brishtësi e dyfishtë:
    kam një arsye të parë, kam një arsye të dytë.
    Jugu im i dyfishtë.
    Të qenit tim prej qelqi ushqehet
    me çdo thërrimë drite e të dritës pëson
    humorin e ndryshëm. Ashtu jetoj e rri
    me druatjen time delikate,
    sepse mund të shndërrohem në mijëra pasqyra
    të mijërave diejve të thërrmuar
    sapo rrëzuar përdhe e thyer
    nga një frymë më e vendosur e erës.
    Të brishta kështu edhe shpresat e mia!

    …53

    Agimi ngjyrë e pëlhurave të mia të tejdukshme
    më lind nga duart në gjest dhurate
    me esencën e gjineshtrës kulluar nga nata.
    Dua ngjyrën e virgjërisë sime,
    por nuk di gjer kur mund
    t’u bëj ballë fjalëve me mjaltë
    të tregtarëve artikujsh kozmetikë
    që digjen me dashuri përpara derës sime.
    Mosha ime e vërtetë është lëkura ime e butë.
    Edhe një përkëdhelje mitare
    lë shenjën e saj.
    Çdo mbrëmje do të mbyll natën gjer në agim
    sa esenca e gjineshtrës të mos shpërndahet
    në shkëlqimin akademik të yjeve.

    …54

    Ju dua toka arbëreshe,
    me dashuri pasioni,
    si më i ndezuri dashnor,
    e megjithëse njoh grimin e zbukurimeve,
    kremrat kundër rrudhave,
    duart papritur të mbajtura mirë

    -lënë për pak mënjanë
    punët shtëpiake o të arave -,
    të veshurat sipas modës së sprasme,
    çorapët mëndafshi që hollojnë kofshët
    dhe fshehin gërvishtjet e kallameve
    a venat blu të ditëve,
    më rrini mirë edhe kështu
    sepse jeni akoma në gjendje të ndezni
    zjarre më të larta se dritat
    e festave katundare,
    jeni në gjendje të jepni mornica sanguine
    më se darkat spontane në të cilat
    toçitet vera nga toka në gjak,
    më rrini mirë edhe kështu
    sepse nuk do të plakeni kurrë,
    ngase e përjeshtme është rryma juaj jetësore
    dhe aftësia juaj
    për rifitimin e rinisë.

    (nga Botimi i parë, Hora e Arbëreshëvet, 1990).

    SHKRUAJ NJË PËRGJIGJE

    Ju lutem lini komentin tuaj!
    Ju lutemi shënoni emrin tuaj këtu

    Artikujt më të fundit

    KATEGORITË