More
    KreuLetërsiBibliotekë"Labirinte dëshpërimi", poezi nga Petro Çerkezi

    “Labirinte dëshpërimi”, poezi nga Petro Çerkezi

    Petro Çerkezi në dy vëllimet poetike “Ti më këshillon të blej një bilbil” dhe “Qiell barok melankolie”, botimet Neraida 2023, kurorëzon sukseshëm martesën e artit tradicional me atë modern, intimen me shoqëroren, të përditëshmen me mitin dhe modulon arqitekturën e melankolisë së një kohe absurde që ka dalë nga makthi skëterror, ku liria ende është një ëndërr e vagullt, një qelqnajë e krisur një “stinë e shpëlarë, qiell hidhnak pa ngjyrë, kohë pa kokë si somnambull që ka humbur orientimin drejt një Evrope të ftohtë mbuluar me mjegull. Përceptimi i realitetit poetik bëhet nëpërmjet së vërtetës jetësore.

    Poezia e Çerkezit nuk është e pozave dhe theatralitetit. Kostumet ekstravagante të rymave moderniste, postmoderniste e sureale nuk i interesojnë poezisë së tij. Ajo që i interson poetit është sinqeriteti poetik, që ka madhështinë e burimit homerik me lirizëm të kthjellët dhe epicitetin e çdo kohe larg absurditeteve ireale. E vetmja modë është ajo që i urdhëron shpirti dhe projekton çasti. Çasti gdhënd atë që quhet përjetësi në art edhe kur koha është e pavolitëshme e antiart.

    Këtë qiell barok e të rëndë plumb poeti përpiqet ta kthjellojë duke e shartuar mjeshtërisht me potpuritë brilante të ligjërimeve tradicionale popullore. Ky është bazamenti ku poeti ndjehet më i sigurt dhe i jep poezisë së tij dimensionin njerëzor, me një densitet e sensibilitet ndjenjash shpërthyese që të mbështjell si këmishë transparente mirësie dhe dashurie mesdhetare. Në çdo stil që shkruan arti i tij poetik është solid dhe pikturon murale kohore si mjeshtrat e artit të madh të ngjyrave. 

    JANI MALO


    Nga vëllimi “Ti më këshillon të blej një bilbil”

    NË AEROPORTIN E ZOGJVE

    Sonte do të fle në aeroportin e zogjve
    Nuk e di në ç’pistë do të ulemi
    Mund të jetë pista hënore
    Mund të jetë pista argjendore e detit
    Mos më pyet, nuk ka rëndësi
    Një pistë e ëndërruar do jetë gjithsesi
    Le të na çojë avioni në viset
    Që ëndërruam kaq shumë unë e ti.
    Mund të jetë projekti i takimit të parë
    Ku shtruam piketa ndërplanetare në përjetësi,
    Avionat uturojnë hareshëm
    Zogjtë ligjërojnë dhe në gjumë, e shtrënjta ime
    Vetëm zogjtë e njohin itenerarin
    Nuk ka rëndësi si do jenë flatrat
    Mund të jenë dhe si të Ikarit
    Hëna nuk është kaq ziliqare e mprapsht sa dielli
    Do na mbajë qielli i trandafiltë i ëndrrës.
    Ku shkojnë këta zogj? Në ç’pistë do të ulemi
    Ndoshta në Bruksel ndoshta në Evropë
    Zogjtë bëjnë pikiadë u ngatëruam mes reve
    Sytë u bënë qiell, qielli i pabesë ngjyrë plumbi
    Avioni u drodh s’u ul në aeroport, ndërroi drejtim
    Mos u tremb, mos u trishto e mira ime.
    Jemi krijesa të mirësisë së universit
    Një pistë e kaltër do na presë patjetër
    Uturon avioni buçet deti i zemrës
    Sonte do të flemë në aeroportin nderqiellor
    Të zogjve. Nesër do të nisim sërish shtegëtimin
    Hapu buzqesh larg trajektoreve iluzive, qielli im!


    MUNGONTE

    Lexova regjistrin, por ajo mungonte
    Mungonte dora që shkroi një ekuacion të çuditshëm
    Që barazohej me fjalën “TE DUA!”
    Në një orë të lumtur të matematikës.

    Emra të panjohur, sy kuriozë,
    Vetëm ai ekuacion sundonte
    Në regjistër, në dërrasën e zezë, në muret e bardhë,
    Në sy, në duar, në dritaren magjike.

    Kurse harabelat nën strehë, te dritarja,
    Cicërinin shkujdesur si dikur
    Refrenin e largët lumturor
    Në pyllin e harbuar të adoleshencës.

    Tej dritares një vajzë kreh leshrat
    Me gishta trandafili ç’pasqyrë verbuese.
    (Mos të lutem, mos!)

    Ah, ç’u bënë ato krela, kaçube kaçurela
    Luadh i harlisur
    Që i krihte me krehër të argjendë hëna?

    Lexova regjistrin. Dhjetra sy kuriozë
    Veç mungonin ato sy,
    Që më hapën një portë të ndritur
    Në zemrën adoleshente të prillomajit.

    Mungonte ajo doçkë që shkroi
    Ekuacionin magjik në orën e matematikës
    Uverturë të papërsëritëshme.
    Mungonin gishta që luanin në tastiera vrullore
    Mbi bangat piano të gjimanazit.

    Lexova… mungonte,
    Po zemra s’më tha kurrë t’i vë mungesë.


    FRESKO HERBARIN E KUJTESËS

    Mos më premto asgjë! Të lutem hesht!
    Vur një gjethe të gjelbërt në buzë dhe hesht!
    Vur një jasemin në xhepin e zemrës dhe hesht!
    Na lodhi zhaurima e fjalëve
    Na lodhi kjo erë kukuvajkë
    Që fërshëllen në zgavrat e kalbura
    Si vajtim mizor.
    Hesht të lutem s’dua të dëgjoj asgjë.
    Mos ja thyej lastarin mirësisë,
    Mos e thyej kristalin në retinën e ditës. Mos!

    Vetëm lermë të prehem
    Në zemërgjerësinë e dritës
    Nën strehën paqësore të syve të tu!
    S’dua të dëgjoj këmbana të përzishme
    Nga tempulli i rrënimeve
    Jehona vajtimtare për humbje shpresash.
    Mos më premto asgjë, hesht!

    Lermë të shoh vragën e anijes
    Tek humneron ndarjen,
    Shaminë e kaltër të lamtumirës
    Përcëlluar nga flaka e lotëve
    Tek e vendos pranë jaseminit.

    Vur dhe një bisk të gjelbër për unazë
    Apo një violë të hajthme
    Nga ato që qëndisje me fije hëne
    Mbrëmjeve në pritje të dashurisë
    Dhe kur të të djegë zjarr i mallit
    Fresko herbarin e kujtesës.

    Mos më premto asgjë, e di,
    Shoh turbullimin e qiellit të syve,
    Jemi mësuar me shtërngatat
    Mos më premto, e di, brenda premtimeve
    Vdesin ditët shkumëverdha nga dëshpërimi
    Zogjtë kryqëzuan qiellin, mos i vështro
    Mos e vështro braktisjen. Vdesin premtimet!


    NDARJE

    Në mëngjes dita ishte dhelëse, e qeshur
    Vezullim shpresash që bilbilonin prej vesës.

    Ti po vije madhështi sovrane, më hyje te gjiri
    Nëpër rrugina të dehura të një dite prilli.

    Në mesditë retina kristalore e syrit u thye
    Me një shkrepëtimë të befasishme stuhie.

    Në mbrëmje përmbytja e Noes kërcënonte botën.
    Ti po ikje. Qielli kish parashikuar katastrofën.

    Cili Zeus kishte mbjellë mes nesh farë rrufesh
    Ti po ikje mes zikzake rrufesh mërie dhe resh.

    Më kish mbetur në dorë një karafil i purpurt
    Kujtim i përgjakur i një beteje të humbur.


    PËLLUMBI I TEMPULLIT TË DODONËS

    Në tempullin e Dodonës lëshoj një pëllumb.
    Mblidhuni orakuj, mblidhuni fatthëna
    Profetizoni kurbën e fluturimit.
    Tremijë vjet të shkuara Uliksi u këshillua me orakujt
    Për të gjetur rrugën e kthimit për në Itakë.
    Në trajektoren e pëllumbit
    Pëndëpërzhitur nga flakët e Trojës
    Eneu shplekste fijet e fatit mes zhgënjimeve
    Në gracka peripecish të pafundme.
    Në tempullin e Dodonës lëshoj një pëllumb.
    Sa pëllumba lëshohen nga podiume të larta
    E stadiume olimpike,
    Sa pëllumba pëndepërzhitur llangosur e nxirë
    Si korba biblikë!
    Sot si ta kuptosh dëshirën e perëndive,
    Dëshirën e sundimtarëve si ta kuptosh?
    Për të thënë dëshirat e thjeshta njerëzore
    S’ka nevojë për orakuj,
    As transkiptim profecish pëllumbash pendëbardhë,
    S’ka nevojë për altarë e tempuj.
    Le të pyesim zemrën, o ballkanas të vjetër,
    Si ta kthejmë në pëllëmbë miqësie
    Gadishullin e ashpër me emrin Ballkan.
    Në tempullin e Dodonës lëshoj një pëllumb
    Flatron e humbet nën qiellin e kuq.


    LABIRINTE DËSHPËRIMI

    Kish një solemnitet dhimbjeje në ecje,
    Pengohej në çdo hap si kalë i grackuar.
    Çapitej nëpër labirinthe dëshpërimi.
    Rrinte përballë diellit dhe detit
    Me një pasqyrë vigane përpiqej të bllokonte anijet,
    T’i detyronte të ndërronin itenerar e të hynin në liman
    Apo t’u vinte zjarr si Arkimedi anijeve armike,
    Po të mos u bindeshin urdhërit të pasqyrave.
    Kantatë e zjarrtë zemërimi frynte nga pasqyrat,
    Ngrinte dallgë dhe i vinte zjarrin vetmisë.
    Dëshmi e rrebelimit një mantenutë lakuriqe
    Mbi supet e dëshpërimit, metamorfozë sirene kallpe
    Që e mëkon shoqëria prostitutë.
    Asnjë anije nuk hyri në liman,
    As ankorë ylli nuk u var të puthte brigjet.
    Të gjitha u bënë shkrumb, i gllabëroi mjegulla
    S’mund t’i përkushtohesh flladit të ledhatimeve.
    Të lodhi era, të lodhën anijet, që iknin deteve të botës,
    Të lodhën pasqyrat si guri mundimmadh i Sizifit.
    Të dëshpëron ky rrënim e varfërim i botës,
    Që vret dhe biskun e fundit të dhëmshurisë.
    Kish një solemnitet dhimbjeje në çdo hap,
    Mblidhte rrezet në pasqyrë si Arkimedi
    Bekonte detin t’i sillte anijen e Argonautëve
    Me shpresën flamur t’i binte kryq e tërthor botës.


    E SHITËM SHTËPINË

    E shitëm shtëpinë.
    Sytë e agut ishin të përlotur.
    Hëna e mbrëmjes hodhi një vel të zi
    Dhe u shëmb duke lënguar pas malit.
    E shitëm shtëpinë. Shitëm atë pak pranverë
    Që ruante të fshehur në sepet
    Begatinë e vjeshtës që varrej në trarët e tavanit.
    Zjarri i perëndimit më digjte sytë,
    Mora një gur dhe e flaka me zemërim.
    Qelqet e dritareve u bënë thërrime.
    U thye pasqyra me kujtime të vyera.
    Në dysheme kishin mbetur bërthamat,
    Fruta gjysmë të ngrëna nga kopshti i gjitonit,
    Me puthjet aguridhe të natës së shkuar
    Dhuratë e mikes sime të parë, lamtumirë e hajthme.
    Të tjerat lesh e li, makthe, zogj të vrarë.
    Shtëpinë e shitëm.
    Ngarkova dy hejbe me ngashërime,
    Një të nënës, një timen,
    Plagët e qershisë përskuqur në dritaren e shkallës
    Pesë bohçe me re dhe me blegërima,
    Merakun e babait me buzqeshje fajtori
    Mbi samarin e shqyer të kalit të ëndrrës,
    Një musandër me kotësira, një napë të harlisur
    Nga lëndinat e lojrave të Shën Thanasit,
    (Si gjithë djemtë fshatarë nostalgjikë)
    Qeni m’u hodh në prehër më nguli kthetrat e kuisjes
    Pranga pikëllimi që do më ndiqte pas 30 vjet.
    Pemët e kopshtit erdhën më rrethuan një nga një
    Si për ngushëllim në një ksodh.
    Hartat e pikave në muret e odasë
    Si hartën e llangosur të botës i vështrova gjatë
    S’reshti kurrë së pikuari pikëllim në zemra
    E nuk i ndërroi kurrë ngjyra e mavijosur e plagës
    Të çarat në mure, gojë të hapura që ulërijnë
    Plagë të mëdha nga bombardimet e luftës së fundit
    M’u transplatuan të gjitha në gjoks, në kurm
    Dhe në cirkovolucionet e trurit
    E filluan të më therin. E shitëm shtëpinë,
    Rrugës për në qytet gjëmonte e vetëtinte,
    Thua se edhe qielli trazonte leshnajën e reve e dëneste
    Për shkuljen dhe braktisjen.

    Nga vëllimi poetik “QIELL BAROK MALANKOLIE”


    MOS MË PYESNI…

    Mos më pyesni për prejardhjen?
    jam pjella e një toke traumatike
    me flokë të pleksura me rrufe
    dhe gjymtyrët me rrënjë mitesh.

    Jam pika lotësh në qiell mërgate
    dhe puthje nostalgjike argonautësh
    në detin e përmalshëm të kthimit në ardhe.

    Anija që u shfaq një natë me hënë
    ishte Argoja me dru lisi nga Dodona dhe Nemerçka.
    Një mijë sirena më ofruan puthjet e tyre
    Të gjitha Kasandra pabesie dhe mallkimi.

    Puthja e Judës më vrau, puthje dashurie jap.
    Mos me shikoni sytë
    atje fryn hi kohrash katastrofike.

    Uliksi transfuzionoi udhëtimet në venat e mia.

    Në më gjetçi duke mbledhur guacka hënëzash të thërmuara
    në ranishten e shkretë të Penelopës
    është se po kërkoj monopatin e ëndrrës
    një Itakë për të përndjekurit,
    të çrrënjosurit dhe lëngimtarët!

    Mos më pyesni,
    Poseidoni i zemëruar më rrëmbeu rremat.


    ABETARJA E PIKËLLIMIT

    U vyshkën trandafilat në oborr, u vyshkën dhe zambakët
    Ca lotë të njelmët rrodhën shpejt, qiell trishtimi.
    Hirnosur horizonti, buzët dhanë puthjen e fundit,
    Sytë lamtumirën, shigjeta vetëtimash
    Skicojnë një arqitekturë peripecie, mërgimin.

    I rëndë e rebel qielli vjeshtor,
    Therëse kjo cingërimë dimri.
    Ju lutem, ndaloni, mos e shfletoni kalendarin e kujtesës
    Në fletët e tij, në xhepat e fshehtë gjaku ruan ende
    Faqe të panjollosura në abetaren e pikëllimit.

    Rruga për në Itakë kalon përmes skëterrës.


    TETOR…

    Përlotet dita. Leshnaja qiellore pikon shi të verdhë,
    Pikojnë shi e diell flokët e tu, e dashur.
    M’u mbush shpirti me pellgurina
    Pasqyra qielli ku dynden kuajt e reve.
    Toka e zezë e zezë, qielli plumb i rëndë
    Një buqetë mbi varrin e tim eti loton dhe ajo.


    MOS IK

    Të lutem mos ik!
    Po ike, do të japë shpirt kjo natë magjike
    Dhe do të mjegullohen syt’ e agut.
    Mos ik, buçet deti! Mos ik, shugullon pylli.
    Lermë të shuaj etjen në oazin e freskët.
    Nje yll përlotet. Një kukuvajkë lodërzon me fatin.
    Shkundma rërën nga supet! Vij nga shkretëtira,
    (Tirania e saj më shtyp si gurët e piramidave).
    Shqyeje qiellin e vjetëruar, dëboJi makthet!
    Sytë e sfinksit i përpiu nata, nuk na ndjekin më.
    Qëndro ta pijmë me fund gotën e yllit të mëngjezit,
    Të lutem mos ik!


    NA KANË VËNË NË SHËNJË

    Dikush ngriti armën dhe shënoi.
    Tërhoqi këmbëzën. Një breshëri, dy, tre. Dikush ra.
    Flaka përcëlloi ajrin. Përcëlloi fytyrën e turmës.
    Mjegulloi diellin. Plumbi goditi në mish.
    Ndoshta isha unë, ndosha ti, noshta çifti që puthej në park.
    Gjaku skuqi mermerin, ra në asfalt, skuqi fasadën e horizontit.
    Plumbi fërshëllen akoma. Bëri rikoshetë dhe u kthye.
    Kaloi skajshëm dhe në zemrën tënde, e dashur.
    Rivrau heronjtë. Vrau rrugën me emrin e tyre.
    Na spërkati me gjak pejsazhet
    Ku kishim lënë puthjet dhe vjeshtëroi befas,
    Borëroi borë e zezë, shkretoi ditët akuarele
    Që i ngazëllonin uvertura takimesh.
    Bleruan dhe vdiqën pejsazhet.
    Trandafili që mbaja ishte prej gjaku. Si të ta dhuroja?
    Mëngjesi kish njolla gjaku. Plumbi fërshëllen akoma.
    Endet, fërshëllen, ngulet në mish, në mur,
    Në zemrën e një ylli, përgjak buzët e diellit
    E s’mund të puthemi. Me ç’duar të të përqafoj?
    Gjaku njollosi ditën, përgjaku vështrimet.
    Plumbi na ndjek kudo. Ka vënë në shënjë dashuritë.
    Na kanë vënë në shënjë dhe mua dhe ty, e dashur.
    Gjethnaja e ditës dridhet prej ngashërimeve.


    I IMITUAM TË GJITHA

    Çdo ditë ndërrojmë maskat. Maska, maska, maska.
    Altarë të përçudnuar adhurimi profetik
    Aktorët i braktisën skenat dhe dolën në pjacë.
    Rrugët u bënë pode teatrore. Sa shumë i lakmojmë maskaradat!
    Gjer në vdekje, gjer në amshim.
    Maskarada në treg, në shesh, në parlament
    Ditët na u bënë Rigoleto gaztorë që nxjerrin gjuhën
    E përqeshin tragjikisht vetveten.
    I imituam të gjitha, verbuam sytë e ardhmërisë
    Dhe nxjerrim flatra nga lumturia
    Që jemi majmunë mrekullisht të devotshëm.


    MIKEJA SEÇ FSHIN SHTËPINË

    Mikeja seç fshin shtëpinë
    Me nje degëz trëndelinë.

    Mikeja seç fshin odanë
    Me një degëz manxhuranë.

    Fshije mike e fshije yll
    Se do të presësh bandillë.

    Mikeja seç rri në portë
    Më një degëz borzilok.

    Borzilok e manxuranë
    Në avlli ca lule ranë.

    Mblidhi, mike, mblidhi,
    Seç t’i rrëzoi bandilli.

    Sevda, trandafil me erë,
    Më hodhe magji në derë.

    Bobo, ç’t’i bëj kësaj zëmre,
    U bë gur nëpër kalldrëme.

    Mikeja seç fshin kalldrëm,
    Herë me lotë e herë me këngë.


    SHIU I PARË

    Shiu i parë vërshoi katarakt në zemrën e tetorit,
    Ngjyrosi me ngjyra ylberore kanavacën e natyrës,
    Akuarele fantastike koktej gurgulluan
    Në hartografi ligjërimesh të zogjve migratorë.
    Shiu i parë ndezi zjarre në mangallin e pyjeve,
    Na rrëmbeu ombrellën, na lau me të puthura,
    Njomi horizontin e buzëve përtharë nga afshe behari,
    Trandafil i purpurt premtimesh false.

    Grija e qiellit rrokulliset shtëllunga leshi,
    Shkelim dhe ndjejmë marramendje hyjnore.
    Vjeshta shtroi gjethet qilim pendesë
    Nën tingujt bubullues të kambanës qiellore,
    Retë e bardha kope qëngjash, paralajmërim stuhie,
    Vajtoca që akumuluan kuje shirash
    Në sytë e tu ku mbrëmëson dhimbja,
    Një rrufe shqyejti mishin e qiellit, kulloi arin e ditës
    Dhe u lidh kordhele në leshnajën bjonde.

    Përndezi gishtat e mi flakroi unaza në ajër,
    Ndezi buzët e përthara të shpresës,
    Kafshoi me dy gojë mollën e Adamit
    Dhe ra të flerë në shtrat shkrepëtimash pasionante.
    Shiu i parë, puthja e lakmuar në të çarat e tokës,
    Dielli i parë, ylber harlisës, qepalla nazike,
    Sy të përlotur, vreshta të rënduara si gra shtatzana,
    Vila diellore makiazhojnë rrudhat e dhimbjes.

    Shiu i parë çmbështolli qefinë nga sepetet,
    Hapi një shteg për tek fëminija, shaloi kuaj asganë,
    Shpalosi shami vallesh, ngriti ankorat në anijen e mallit,
    Vrulloi gjakun në venat e stinës.


    NË TELAJON E DITES VERORE

    Piktori trazonte ngjyrat në paletë,
    Frutiera mbi tavolinë
    Vezullonte si kupë ngjyrë mjalti,
    Vogëlushja mbushte kovën me det
    Dhe stërkala të kaltra buzqeshjeje,
    Mikesha e piktorit mbushte bujarisht telajon
    Me një mollë gjysëm të kafshuar në dorë,
    Mjellma e bardhë vallëzonte mbi valë.

    Piktori ngjyente penelin,
    Frutiera rrezëllonte diellisht,
    Vogëlushja stërkalonte hareshëm,
    Mikesha kish pjekur frutin e buzqeshjes,
    Piktori trazonte ngjyrat,
    Deti ngjitej valë-valë në paletë,
    Bashkohej me rrahje zemre në kanavacë.

    Peneli kompozonte telajon e horizontit,
    Frutiera me diell, kova me det,
    Frut i pjekur i buzqeshjes, molla gjysëm e ngrënë,
    Mjelma e bardhë e ëndrrës, shtrati erotik
    Trazoheshin e gatuheshin dashurisht
    Dhe derdheshin mjeshtërisht
    Në telajon e ndritur të ditës verore.


    NË BREGDETIN E SHKRETË

    Në bregdetin e shkretë
    Selvitë si tufë e zezë bagëtish
    Kullosin dhimbjen.

    Këtej u nisën dje ata
    Si argonautë të rinj,
    Varur në një direk shprese
    Me imazhin e Itakës në sy.

    Çfarë po përtyp, o det me nofulla vigane?

    Deti u mbush me gropa,
    Shpalos qefinë të pafundëm,
    Valët ulërijnë,
    Shkulin leshrat
    Si gra fatzeza që i preu
    Më dysh drapri mortor.

    Sa dashuri të humbura, vajtojnë?
    A e dini ç’kohë është?
    Koha kur je në vigjilje feste
    Dhe kthehesh kufomë.

    Në bregdetin e shkretë
    Selvitë e zeza kullosin dhimbjen.

    SHKRUAJ NJË PËRGJIGJE

    Ju lutem lini komentin tuaj!
    Ju lutemi shënoni emrin tuaj këtu

    Artikujt më të fundit

    KATEGORITË