Botim i ri nga Ombra GVG
Përktheu: Elisa Ivanaj
Immanuel Mifsud është një poet dhe shkrimtar i lindur në Maltë në vitin 1967. Ai filloi të shkruante poezi në moshën 16-vjeçare, kur bashkëthemeloi grupin letrar ‘Versarti’. Në të njëjtën moshë ai filloi të punojë në grupe teatrore eksperimentale, duke drejtuar pjesët e veta dhe më vonë ai drejtoi shfaqjet e Chekhov, Dario Fo, Max Frisch, Federico Garcia Lorca, David Mamet, Harold Pinter dhe Alfred Buttigieg.
Ai ka një doktoraturë nga Universiteti i Maltës ku ligjëron në letërsinë dhe teatrin bashkëkohor maltez. Mifsud konsiderohet si një nga shkrimtarët më origjinalë të vendit të tij.
Ka marrë pjesë në një sërë festivalesh prestigjioze të letërsisë, si Festivali i Poesia de la Mediterrania (Palma de Mallorca), Dnevi Poezija in Vina (Medana, Slloveni), Terceti Trnovski (Ljubljanë, Slloveni), Dni Poezie a Vina (Valtice). , Republika Çeke) dhe të tjerë. Disa nga poezitë e tij u botuan në botime eminente si New European Poets (Graywolf Press), The Echoing Years (Waterford Institute of Technology) dhe In Our Own Words: A Generation Defining Itself (MWE), ndër të tjera.
Është fitues i një sërë çmimesh: Çmimi Kombëtar i Maltës për prozë (2002, 2015), Çmimi Kombëtar i Maltës për poezinë (2014, 2016) dhe Çmimi i Bashkimit Evropian për Letërsinë (2011). Vepra të ndryshme të zhanrit të prozës dhe të poezisë së Mifsudit janë përkthyer dhe botuar në një sërë gjuhësh dhe janë botuar në vende të ndryshme evropiane dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Më në fund është koha që ti të shkosh në shtrat. Kjo ka qenë një ditë e gjatë dhe mos harro, ka për të qenë edhe e nesërmja. Nëse ky nuk rezulton të jetë gjumi i fundit i jetës tënde — gjumi i madh, siç preferojnë ta quajnë disa njerëz (në këtë rast, këto do të jenë gjithashtu faqet e fundit që do të keni lexuar ndonjëherë) — nesër do të kesh një ditë tjetër të gjatë. Idealja, supozohet që të flemë nga gjashtë deri në tetë orë gjumë në ditë, është në të mirë të shëndetit tonë — si fizik ashtu edhe atë mendor. Mungesa e gjumit e lodh mendjen dhe na krijon luhatje në temperament duke na bërë antisocial. Gjithashtu mund të shkaktojë sëmundje serioze. Kështu që tani, me siguri do të jesh duke u përgatitur. Ti mund të jesh shtrirë tashmë, me llambën e ndezur pranë shtratit, për të lexuar këto faqe të fundit. Ndoshta je i lodhur, por me vetëm disa faqe të mbetura për të përfunduar, mund të bësh ende përpjekje për të vazhduar. Mbase libri të ka rrëshqitur tashmë nga dora disa herë. Po dremitesh. Pastaj sërish, mund të mbash ende rrobat e tua të brendshme, në mos diçka më shumë — ato që mbaje veshur që prej mëngjesit. Nuk ka rregulla që të diktojnë se si duhet të lexosh, megjithëse herë pas here njerëzit kanë shpikur rregulla si të lexojmë, mirëpo nuk është e thënë se ato duhen marrë për bazë. Për shembull, Daniel Masa, në një nga poezitë e tij më të bukura, na këshillon kështu: “Mos lexoni atë që vijon nëse nuk e keni gdhirë kurrë”. A ke “lundruar” ndonjëherë natën? Nëse po, atëherë mund të vazhdosh dhe të lexosh poezinë e Masas sapo të kesh përfunduar me këto faqe. Nëse nuk e ke bërë, prapëseprapë mund të vazhdosh dhe ta lexosh. Mendo këtu për Mikael Berg dhe Hana Shmitz: ata lexonin në një vaskë. Për të lexuar atë që pason natën ishte një vendim i shëndoshë, një plan i mirë, ose në çdo rast një rastësi e lumtur. Për të lexuar atë që vijon, është e rëndësishme që të kesh filluar ose do të fillosh të kotesh për gjumë. Leximi yt duhet të vazhdojë në mënyrë të barabartë dhe të fillojë, me boshllëqe gjatë të cilave koka të shkon herë para e here mbrapa. Duhet të ketë heshtje, mbase e shoqëruar kjo me tiktakun e orës, ose e thyer nga zhurma e ndonjë makine që kalon aty pranë apo e një treni ekspres që afrohet/largohet nga stacioni. Ose mbase dera e apartamentit ngjitur do të hapet dhe mbyllet, duke treguar mungesën — sado të parëndësishme — të konsideratës për ata që e pëlqejnë veten, po e mbyllin këtë ditë të gjatë me një vend leximi tundues për dremitje. Ose ndoshta edhe ti e ke zakonin e të lexuarit në një vaskë. Le të bëhemi pak romantikë këtu: je ti dhe ajo lakuriqësia çliruese në një vaskë të madhe, plot/gjysmë me ujë të vakët. Ndoshta pak shkumë aromatike. Patjetër që duhet të jesh nën dritën e qiririt, dhe qiriri duhet të jetë aromatik. Je duke lexuar dhe po harron gjithçka. Edhe këtu, herë pas here mund të kotesh, thjesht mund të tundësh kokën. Jashtë po bie shi, po fryn dhe një ciknë e fortë dhe bën ftohtë. Në këtë kohë në horizont nuk duket këmbë njeriu në rrugë. Nuk është edhe aq vonë, por në këtë orë do të zbulosh se njerëzit janë të prirur të anulojnë çfarëdolloj takimi që mund të kenë pasur, të hedhin një velenxë në prehër dhe të shikojnë programin në televizionin që transmeton lajmet e orës tetë, të pinë rum me mjaltë dhe limon para se të shkojnë në shtrat. Sapo të jenë në shtrat, teksa tërheqin shtrojën do të thonë: “Oh, më në fund!” Herë pas here dëgjohen gjëmime bubullimash, një rrufe mbi xhamat e errët të dritares me perde në banjë. Dhe ndoshta — pse jo? — pranë buzës së vaskës, mbi pllakat e ftohta, ke një gotë verë të kuqe. Kjo ka qenë një ditë e gjatë dhe, me siguri, nëse gjërat shkojnë sipas planit dhe dëshirës, e tillë ka për të qenë dhe e nesërmja. Nata po zvarritet. Mbase sapo ke bërë dush dhe sapo je rehatuar në shtrat. Ti mund të kesh shtruar faqe të reja për javën. Shtratin e gjete të rregulluar mirë. Ose mbase u fute në një shtrat ende të parregulluar nga mbrëmë. Mundet që edhe ti u mbështete duke thënë: “Oh, më në fund!” Ndoshta është dikush pranë teje: personi që do, ose që pandeh se e do; personi që ndjen/mendon/beson/pret/je i/e bindur se do të të rikthehet. Ndoshta është dashuria jote e vërtetë. Ndoshta ti dhe ky person jeni të martuar, ose jeni në një bashkim civil, ose në një bashkim formal ose joformal. Apo mbase marrëdhënia jote me këtë person është klandestine: takoheni një herë në javë, një herë në muaj? Një herë në vit? Një herë në vit ndoshta do të ishte shumë pak, por në të vërtetë nuk mund të thuhet se çfarë ndodh në këtë botë, e mbushur me histori të çuditshme. Ose mbase ky është një person që mezi e njeh; ju të dy u takuat krejt rastësisht dhe pastaj gradualisht vijuat gjithnjë e më shumë dhe së shpejti do të jetë koha që të përfshiheni pak më thellë. Pastaj përsëri mund të jesh vetëm sepse personi që do (që të do) tashmë ka rënë në gjumë. Ose mund të jesh vetëm sepse je vetëm. Është koha. Është koha që ti të shkosh në shtrat, të lësh natën të depërtojë në ty, të kaplohesh në mërzi, të përfshihesh. Morfeu(hyjnia grek i ëndrrave) i mban lulëkuqet(lulëkuqja është simbol i kujtesës dhe i shpresës për një të ardhme të paqtë )e tij. Një tufë lulëkuqesh. Nuk të merr gjumi? Arrite të mbash sytë hapur/gjysmë të hapur. Jashtë nuk ka vend për askënd në këtë kohë. Ndoshta. Nëse ata ndoshta nuk kanë organizuar një takim dhe e kanë zgjatur atë takim. Zhurma e atyre takave në trotuarin e gjatë i përket dikujt që së shpejti do të shënojë disa vargje në një fletore të vogël të zezë në vazhdën e takimit të sotëm. Kush mund të ishte, kush mund të ishte duke ecur me taka të larta në këto trotuare të gjata në këtë kohë, në këto anë? Dikush që e mori idenë nga dikush tjetër, që e bën atë rregullisht — që mund të largohej nga kënaqësitë e natës dhe rreziqet e saj me sytë mbyllur, dikush me një njohuri intime të ajrit dhe aromave të ndryshme që përhapen nëpër dhoma, shtretër dhe adresa pa emër. Ose ndoshta, përkundrazi, është thjesht dikush që qëndroi jashtë për herë të parë dhe humbi. Mos i mbyll sytë. Prit edhe pak. Morfeu mund të presë në hyrje të shtëpisë tuaj, në korridorin e poshtëm, poshtë derës tënde. Ai madje mund të presë në derën tënde ose pranë teje. Mund të presë edhe pak. Së bashku me të po pret një natë e gjatë. Mban dhe një kuti prej fildishi, të bardhë, të shkëlqyeshme, plot. Ka njerëz që po përpiqen të vendosin të dalin jashtë pavarësisht se sa vonë është. Si gruaja që nuk ka ndërruar rrobat që nga mëngjesi dhe qëndron atje poshtë në shesh, në pritje. Ajo do të presë për një kohë të gjatë. Në pritje prej një kohe të gjatë në këmbët e monumentit që qëndron aty në mes. Do të presë dhe do të presë më kot. Pastaj ajo do të ndjejë të ftohtin. Me gjasë derdh një ose dy pika lot, ose disa lot, një rrëke lotësh. Mund dhe të mos jetë për shkak të pritjes së saj të kotë. Një masë e ftohtë në ajër mund t’i bëjë sytë të përloten. Sakaq ajo do të qëndrojë në pritje dhe do të presë më shumë. Aty, rrëzë një monumenti që po ashtu pret prej kohësh, tek qëndron aty, në mes të sheshit. Po, ka nga ata që përpiqen të vendosin të dalin jashtë, pavarësisht se sa vonë është. Në fakt, është pikërisht sepse është kaq vonë natën që ata dëshirojnë të shkojnë: fikin televizorin, ngrihen nga divani, hedhin një xhaketë krahëve dhe zbresin shkallët pa u ndjerë në rast se dikush është ende duke lexuar dhe mund t’i dëgjojë, ndezin makinën dhe largohen. Pikërisht në këtë moment është kjo grua e re — beqare — që po bën ekzaktësisht këtë. Sapo doli nga dera e përparme, ajri i ftohtë i mbushi mushkëritë dhe në momentin që ajo hipi në makinë, e cila ishte e parkuar për së gjati, turiri i makinës kullonte nga shiu. E di se ku po shkon ajo, apo jo? Ndoshta ti nuk e di adresën, por e di se ku po shkon ajo. Ti e di se ku do të shkojë ajo; ose të paktën e ke ndonjë ide. Në këtë orë, një ndryshim dukshëm vihet re mbi të. Nuk mund të thuash që ajo u shndërrua në fantazmë, sepse fantazmat nuk ekzistojnë dhe mbi të gjitha, fantazmat nuk kanë trup dhe nuk dinë asgjë nga kënaqësitë e mishtore, ose kanë harruar. Siç e di, ajo nuk ka dhe shumë për të ecur dhe gjithsesi, në këtë orë dhe me një mot të tillë rrugët janë bosh. Së shpejti, ajo do të mbërrijë tek i dashuri i saj në fjetore, një shtëpi plot me çudira. Në këtë shtëpi duhet të matësh hapat, pasi ka disa që flenë ndërsa dielli shkëlqen dhe zgjohen nga drita e hënës. Nuk duhet t’u kihet besë atyre që kanë sëmundjen e gjumit. Por dashuria është e verbër dhe kur bëhet fjalë për dashurinë, ne nuk jemi vetëm të gatshëm të qëndrojmë zgjuar, por për gjëra edhe më brutale. Vazhdo, fli, mos u shqetëso, unë do t’i mbaj sytë mbi ty gjithë natën. Mundohu të mos shqetësohesh. Le të të përfshijë nata për sa kohë që qëndron këtu dhe më lejo të jem me ty, të të shikoj dhe të të dua, përhumbur pasi je në gjumë.
(Vazhdon)
