Të nisesh apo të mos nisesh, kjo ishte pyetja me të cilën luftoja me veten, ditë të tëra. Një thirrje brenda meje, me dashuri, më ushtonte .., Nisu!… Kisha qëndruar ca ditë mbyllur brenda katër muresh të dhomës sime të heshtjes, vajit, rënkimit. Më herët, përtej frëngjisë së dritares, ishte arratisur prej dhome edhe gëzimi im i fitoreve të mëdha. Sot, dritaret ishin mbyllur, muret e bardha i kishte mbuluar hija e zezë, sa nga pluhuri i kryeqytetit ku lëviznin makinat, aq edhe nga fabrikat që tymonin dhe s’kishin lënë cep dyqani, vitrine e shtëpie pa hyrë. Nuk e përjashtoja edhe tymin e cigareve në kohën e mërzisë së madhe, si ajo e vetmisë. Aroma e djersës sime (si lodhje drejt teje).., ishte përzier me vaktet e hajes. Patrullat policore jashtë nuk lejonin as dritaret t’i hapnim. Kishte rënë njëfarë epidemie me një emër tingëllues. Qyteti kishte filluar ta pllakos zymtia, mortaja… Njerëzit që iknin nga rrugët e bulevardit me kalldrëme më shumë i shihnim në televizor. Secili rendte për hallin e njëjtë, për mbijetesën. Ndonjëri vërehej edhe nga ballkoni im, me qese në dorë. Kush e di ç’kishte brenda në të: bukë, apo shpresë? Kjo pamje u duk ca ditë, më vonë qyteti filloi të boshatiset. Kur ishte e Premtja e dytë e muajit Mars, vërshuan njerëzit. Lutja drejtuar Zotit i afronte ata. Çudi, shumë njerëz nuk i frikësoheshin vdekjes, edhepse qeveria kishte shpallur gjendje të jashtëzakonshme, madje të rrezikshme. Unë po atë ditë, pa rënë muzgu, u nisa për në vendlindje. Nuk e di nëse më kishte ndjellë jehona e zërit të Nënës, vendlindjes, apo thjesht ishte thirrja brenda meje plot dashuri: Shko në tokën e qetë, të paqes! Vendlindja ime këtë ditë nuk kishte qetësi. Qetësi s’kishin njerëzit e saj, me gjasë kishte shumë të sëmurë që vuanin. Rënkonin edhe anëtarët e personit që ishte prek nga epidemia vdekje prurëse. Epidemia nuk quhej më epidemi, por pandemi. Ajo kishte kapluar tërë botën, por edhe tokën time, pragun e shtëpisë sime. Mendimet më çonin herë në qiell, pastaj në tokë. Një lëmsh, mendimesh, si vetë bota. Bëja të hedh hapin e parë jashtë pragut të banesës, më e pasigurt më dukej jeta. Nuk dua të them se kam një jetë për të qenë, as shoqëri për të më mbrojtur, as shtet që më siguron, vetëm familje që ma do të mirën, madje me kritika. Kritika që të mos shkruaj, të mos çirrem për problemin e qenë në shtetin tonë, i cili shpesh ka dënuar, burgosur e vrarë shkrimtarë e gazetarë, arsimtarë, intelektualë. Unë zgjodha që në këtë luftë, për jetë, të prehem në vendlindje, ku e kishte lakmi shkrimtari. Mendoja se nëse nuk luftoja, të paktën të kisha mirësinë për të respektuar ata që e bëjnë këtë. Në të vërtetë unë luftoja me mendimet e mia, që më kishin pushtuar gjatë rrugës që bëja në këmbë, drejt stacionit të autobusëve. Thuajse vetëm taket e mia dëgjoheshin në kalldrëmet e rrugës dhe ca zëra që vinin nga brenda çajtoreve. Ca hapa më tej, asgjë s’pipëtinte, vetëm fryma ime që dilte thellë shpirtit aq e shpenguar. E dija që kishte nga ata që luftonin me vdekjen ose edhe me frikën nga sëmundja e përhapur, këtë ma kishin thënë familjarët dhe mediat tellallë. Por, unë mblodha veten dhe shpejtova hapin drejt stacionit, nuk ktheva kokën pas. Me vete kisha këtë thënie: – Në luftë: vendosmëri. Në humbje: qëndrueshmëri. Në fitore: zemërgjerësi. Në paqe: dëshirën e mirë. Për secilën situatë do të duhet veprim dhe për këtë më së miri do të më kuptonte luftëtari, humbësi, fitimtari dhe pajtuesi i gjaqeve. Të gjitha veprimet i kisha ndërmarrë vet. Hapin e fundit në rrugët e kryeqytetit e vura në autobusin, i cili më barte drejt familjarëve të mi. Autobusi nuk kishte më shumë se gjashtë udhëtarë, të veshur si asnjëherë më parë, për t’u mbrojtur nga virusi tinëzar… Rruga që kishim marrë nuk ishte si të zakonshmet. Në atë udhë mbizotëronte heshtja, vetëm zhurma e mjetit transportues dëgjohej dhe ndonjë thirrje nga jashtë, kur hapnim dritaren për të ajrosur brendinë tonë. Këtë heshtje e thyente radioja, me lajmet për zhvillimet e fundit. Për një çast na pushtoi frika nga ajo çfarë dëgjuam. Shoferi humbi kontrollin dhe preku shtyllën elektrike, por nuk pësuam shumë. Meqë rrugët ishin të zbrazura, pa njeri e pa kujdestar rruge (policë), ikëm pa e hetuar dëmin. Shoferi, i cili fliste një gjuhë tjetër, të cilën unë e zotëroja shumë vite më parë, më bëri ta di që kishim të njëjtin destinacion dhe atë vendlindjen, sikur të më njihte më tha: – e kam familjen andej! Kuptova se nga lajmi i trishtë që u kumtua në radio, ai u përhumb. Unë nuk kisha kohë që të përhumbem, as të aksidentohem dhe, më e keqja, të vdes rrugëve, por kisha destinim shtëpinë time dhe familjen që më priste. Pas një rruge të gjatë edhe një orë do të arrinim. Atëherë, në atë një orësh para nesh na ndaloi rrugën një varg makinash policie. Bën shenjë të ndalemi dhe shoferi zbatoi rregullat, u ndal. Polici kishte vënë maskë në gojë, doreza, kapele, syze, dukej se mbroheshte nga diçka. U afrua te dritarja gjysmë e hapur e shoferit e na tha: Për ku jeni nisur? Ne ishim në dijeni se vetëm një udhë kishte, rruga për në vendlindje. Polici i hoqi syzet, të cilat sy i flisnin pa folur, por ai nxori zë: – Nëse shkoni në këtë zonë (në vendlindjen tuaj), nuk ka kthim pas, atje është zonë e kuqe. Kuptuam se epidemia (Corona virus) kishte shpërthyer, atje ku ishte familja ime. Atëherë një grup pasagjerësh, të cilët shoferi i kishte marrë gjatë rrugës, zbritën, për t’u kthyer nga ku kishin ardhur. Ne që mbetëm, ishim katër: shoferi, dy burra të tjerë edhe unë. Njëri ishte nga matanë malit ku buronte një ujëvarë e njohur e anëve tona, tjetri nga një tokë, që ne e quanim Mëmëdheu! Qytetin tim, luftërat apo Tavolinat, e kishin ndarë nga toka amë. Lufta do të fillonte tani, por jo se do të përfundonte po aty. Nuk dija se çfarë më priste, atje nga kisha nisur, por dija diç, atje kisha familjen, e cila më priste me padurim. Këtë e kisha kuptuar nga telefonata e fundit, ditën e djeshme. Kishin mbetur edhe ca minuta për t’u dukur shtëpia ime, çerdhja e fëmijërisë. Para se të kaloj urën e fundit, urën e ëndrrave të mëdha, që poshtë saj puq dy lumenj, si dy të dashuruarit, kundërmoi era vendlindje. Atëherë më qeshi fytyra, tek qanin shumë të tjerë! Vetëm hapi im dëgjohej në rrugicën time, shtëpitë ishin të zbrazëta, të nemitura – pa njerëz. E dija që shumë nga ata ishin shpërngulur diku, për një jetë më të mirë, por ata që kishin mbet, ku ishin zhdukur vallë?! Ngjarjen e kuptova, pasi isha futur në pragun e shtëpisë sime. Kësaj here, rikthimi në vendlindje nuk kishte mikpritje tradicionale, nuk kishte zëra fëmijësh, as buzëqeshje nëne, as burrëri vëllai, as përkëdhelje motre…
Gjërat nuk ishin si më parë, një ankth jetonte me ne, që vepronte brenda secilit, dhe që është ndryshe për gjithsecilin prej nesh.
Epidemia kishte ndrydhur çdo njeri në këto anë, që ndryshonte përgjithmonë jetën tonë. Tashmë forca e anëtarëve të familjes do të jetë mos përqafimi, as puthje, as përkëdhelje, as ndeje afër – pranë, as fjalë gojë më gojë. Në këto mendime mbledh veten dhe gjithë ndjenjën e zjarrtë që më përvëlon në gji dhe marr në krah nënën, motrën, vëllain, fëmijët përreth e Ju them secilit se: – Gjithçka që vjen prej teje e dashuroj! Ndërsa, frika për t’i helmuar ata, nëse helmi qëndronte në buzët e mia të etura, për një puthje, në duart e mia për një përqafim të zjarrtë, atëherë nuk më mbetet tjetër vetëm t’u them: Më e rëndë ndarja me të gjallët se sa me të vdekurit!
(Shkup – Dibër,17 Mars, 2020)
