Kur zbrita nga shkallët e autobuzit, gati u përplasa me një turmë hallexhinjsh që dilnin me vrull nga shitorja e bukës. E vetmja në atë fshat të skajshëm ku prej disa muajsh kisha filluar punë. Pothuaj çdo mëngjes ndeshesha me turmat e njerzve që mundoheshin të iknin nga sytë-këmbët drejt kufirit grek.
Pasi ngjishnin trastat me disa bukë e ndonjë konservë me turshi, niseshin njëri pas tjetrit drejt kufirit. Karvani i tyre dukej si një tel i zgjatur me gjëmba nga ata që rrethonin trarët e klonit, i cili pak kohë më parë ishte kufiri që ndante jetën nga vdekja. Mjaftuan vetëm disa bulza lirie që autoritetet e kohës i lëshuan nga zori dhe kloni u shkërmoq si me magji e tashmë dukej si një gjarpër i ngrirë.
Ishte një mëngjes i ftohtë nëntori. Mjegulla kish zbritur në fushë dhe po puthte me xhelozi liqenin që qe harbuar nga shirat e shumtë dhe po gllabëronte tokën. Për këtë liqen thuhej se u krijua nga lotët e një vejushe që priste me padurim burrin të kthehej nga kurbeti, por kur ai u kthye nuk e gjeti më. Nuk u mor vesh nëse u mbyt apo e shqyen uqërit, ndërsa trupi nuk u gjet kurrë. Edhe sot kur fryn erë e fortë, dallgët të përplasin në vesh një jehonë uluritëse. Fshatarët thonë se është kënga vajtuese e shpirtit të vejushës. Duke soditur liqenin këmbët më çuan në kafenenë e fshatit. Zura vend në një tavolë të vogël pranë sobës. Era frynte me fishkëllimë dhe një pjesë e tymit kthehej mbrapsht e dilte nga rrathët e sobës.
Disa metra përbri meje qe ulur një vajzë e re gjithë nur. Të gjithë klientët e kafenesë, ia kishin ngulur sytë vajzës sikur po e merrnin në provim, pasi qe gjë tepër e rrallë të shihje një vajzë në atë vend. Në tavolinë me të qe një burrë në të 50-tat, me mustaqe të trasha, që gjerbte filxhanin e kafes e me shihte me bisht të syrit. Pas pak çastesh pashë se në tavolinën e tyre u ul edhe një burrë fytyrëkuq, që e thërrisnin me nofkën Tapa, që diç bisedonte me burrin mustaqelli. Këtë nofkë ia ngjitën, ngaqë nuk e shihje kurrë esëll. Tapa jepte e merrte me duar e këmbë dhe i hidhte disa vështrime grabitqare vajzës.
Ajo uli kokën e u bë flakë e kuqe në fytyrë, si lulëkuqet që u mbyllen fletët nga era. I hodha një vështrim zhbirues Tapës, që edhe pse i dehur, duket e ndjeu. Më përshëndeti si i zënë në faj dhe u largua. Teksa po ndiqja me sy Tapën që ecte e lëkundej si varkë, xha Telua më vuri përpara një gotë raki duke ma bëri me shenjë nga burri në tavolinën përbri. Desha ta refuzoj, por nuk e bëra.
– Nësë dëshiron, mund të ulësh në tavolinën e tij, – më tha xha Telua.
Po mendohesha nëse duhej ta pranoja ftesën e të panjohurit… po burri u ngrit në këmbë dhe më ftoi në tavolinën e tij.
– Uluni, – më tha ai me mirësjellje të shtirur dhe më prezantoi me vajzën e bukur me emrin Sonila.
Fliste shpejt dhe në çdo dy-tre fjalë i dilnin stërkala pështyme nga goja. Më tha se dikush e kish mashtruar vajzën dhe ca të tjerë, duke u marrë një shumë të majme me premtimin se do t’i kalonte në Greqi. U kish treguar qendrën e fshatit duke u thënë se tashmë jeni në Greqi dhe qe larguar si hije.
– Mund ta ndihmosh vajzën të kalojë matanë? Ajo tashmë s’ka lekë, por mund t’ju shpërblejë me një formë tjetër. Është e re dhe e bukur. Si thua? – m’u drejtua ai.
– Po ti që bën ndërmjetësin çfarë fiton? – i thashë dhe i hodha një vështrim të akullt.
Burri i zënë ngushtë u mundua të thoshte se e bënte thjesht për sevap. Ndërsa vajza si një zog i trembur ndiqte me vëmendje bisedën tonë dhe nga sytë i rrodhën lotët.
– Mos qani, – i thashë me një ton miqësor. Nesër kalon këtej një i njohuri im grek që blen violina të vjetra dhe ndoshta të ndihmon.
– Po ku do të fle sonte në këtë të ftohtë? – më tha gjithë ankth vajza.
– Do vish me mua, – tha gjithë gaz mustaqelliu.
– Jo, jo nuk do vijë me ty, do qëndrojë këtu në kafene, – i thashë dhe i fola xha Telos.
Ai plak i urtë e fisnik pranoi menjeherë, madje i erdhi keq dhe mori atë natë në shpëpinë e vet ku banonte me gruan dhe vajzën e madhe.
Të nesërmen po prisja me ankth të takoja Manolin, grekun që blinte sëndukë e violina të vjetra. Ishte koleksionist dhe e pata takuar e shoqëruar disa herë Një burrë i mbajtur në të 50-tat, që kish mbetur i ve. I thashë si qëndronte puna dhe iu luta të më ndihmonte. Manoli dëgjonte mendueshëm dhe më tha se nuk mund të më ndihmonte, pasi qe punë me telashe. Por, kur hymë në kafene dhe e prezantova me Sonilën, fytyra e tij ndryshoi siç ndryshon flaka kur i jep oksigjen era. Filloi të belbëzonte si fëmijë dhe porosisti pije për gjithë klientët e kafenesë.
Shkarazi hidhte vështrimin mbi portretin e bukur të vajzës dhe sytë i merrnin një shkëlqim të frikshëm. Para se të futej në makinën e Manolit, Sonila erdhi dhe më përqafoi ngrohtë sikur të më njihte prej vitesh. Edhe pse kisha vetëm disa orë që e kisha takuar, më dukej si një njeri i afërt më të cilin më lidhnin kujtime të bukura. Më kërkoi të telefonoja nënën e saj, që mos bëhej merak për të. Ajo jetonte vetëm me nënën dhe gjyshen, ndërsa i ati kish ndërruar jetë vite më parë. Kur makina po largohej në horizont, ndjeva një boshllëk në kraharor, ndërsa portreti i saj i ëmbël më shfaqej para syve. Pas afro dy muajsh Manoli erdhi sërish për të blerë antika të vjetra, por ndryshe nga herët e tjera më përqafoi miqësisht. Më kish blerë edhe disa rroba të shtrenjta si dhuratë.
Madje i dhuroi një pako të madhe me rroba edhe xha Telos. Më tha që Sonila ishte mirë dhe ai e mbante në shtëpi si vajzën e vet. Pas afro një viti, munda të siguroj një vizë për të udhëtuar në Greqi. Teksa po vizitoja Pazarin e Vjetër të Janinës, u ndala para një dyqani antikash e sendesh të vjetra. Munda të dalloj një sënduk të gdhendur që e kisha parë diku. Nga kureshtja hyra brenda dhe u shtanga, kur pas vitrinave dallova portretin e bukur të Sonilës. Kishte bërë pak makiazh dhe shkëlqente si diamant i latuar. U skuq teksa më pa dhe erdhi më përqafoi fort. Mësova se që martuar me Manolin që nga mosha ishte diçka më shumë se babai i saj.
– Po nëna si është?
– Nuk ka qenë mirë kohët e fundit. Nuk do ta shohë me sy Manolin, e jo më ta pranojë si burrin e vajzës, – u përgjigj me ndrojtje.
Kur i pashë të përqafuar me Manolin më pas, u ndjeva keq. Atëherë kuptova se isha i dashuruar me Sonilën. Ftesën e Manolit për drekë e refuzova me pretekstin se isha vonë. Kur po ndaheshim, Sonila më përqafoi e më puthi në faqe ndërsa lotët i veshën sytë e kaltër si ngrica që vesh tokën, çka zgjoi xhelozinë e Manolit, që më vështronte me siklet. Për të përfunduar sa më shpejt këtë moment ndarje, Manoli zgjati krahët dhe na përqafoj të dyve.
Prej asaj dite nuk e pashë më Sonilën, por portreti i saj i bukur më ndiqte pas kudo.
Një mëngjes të ftohtë teksa u drejtova për te kafeneja e xha Telos, vërejta se qe e mbyllur. Në qendër të fshatit mësova se dikush qe mbytur në liqen dhe po e kërkonin polumbarët. U drejtova për nga liqeni që qe mpakur ca nga mungesa e shiut. Mjegulla e kish veshur liqenin dhe tokën përreth me një vel të shdritshëm që më kujtoi vellot e nuseve. Xha Telua sa më pa erdhi e më përqafoi dhe po qante me dënesë.
– Ç’ka ngjarë?
– Është mbytur Sonila, – u përgjigj me zë të ngjirur.
– Si ka mundësi…
– U kthye para dy javëve, se i vdiq e ëma.
– Po ti nga e di? – e pyeta dhe nga sytë më shpërthyen lotët.
– Erdhi pardje te unë. Pati krijuar miqësi me vajzën time të madhe që atë natë kur fjeti në shtëpinë tonë. Sot në mëngjes herët u largua dhe la një copë pusullë.
Me duart që më dridheshin hapa letrën ku me një shkrim të çakërdisur si zhgaravinë shkruhej: “Mos më kërkoni. Po iki përgjithmonë nga kjo botë që më fali shumë pak buzëqeshje. Gabova rëndë dhe e vrava padashje nënën, njeriun që kam dashur shumë. Po shkoj të bashkohem me të përgjithmonë”.
Llokoçitjet e zhurmshme të polumbarëve, ndërpriteshin nga kuja e vajzës së madhe të xha Telos. Pak më vonë u bashkua me ne edhe Manoli që qe berë meit dhe shkulte flokët.
– E gjeta, më hidhni litarin, – tha njëri nga polumbarët që zhyteshin.
U largova me të shpejtë, pasi nuk desha të shihja portretin e saj të shpërfytyruar. Doja të mbaja në kujtesë atë të bukurin. që ngjasonte me një lulekuqe petalembyllur. Manoli po më thërriste me dëshpërim që të kthehesha. Ndoshta donte dikë pranë. E pashë atë dhe veten me të njëjtën neveri dhe u largova. Kisha edhe unë pjesën time të vogël në atë tragjedi. Duhet t’ia kisha shprehur dashurinë që kur u takuam në dyqanin e suvenireve.
Po shpejtoja hapat ndërsa në vesh më buçisnin zhurmët e njëtratshme të dallgëve, si një melodi e patravajë.
