Shikojeni atë grua!
Ajo ecën përpara, guximshëm në frikën e saj. Krenarisht mban mbi supe shtatëdhjetë vite. E hijshme, me qafë xhirafe, e dijshme, udhëtare, e ndjeshme, me veshje të çuditshme. Çdo hap e hedh me sensualitet të vetëdijshëm.
Kujdes me të!
Sapo ikën nga Biblioteka, e zonës Bloomsbury, nje ndërtesë monumentale, mrekulli arkitektonike e Londrës së re dhe tërheq si me magnet shikime tinzare. Dijeni, në Biblioteken Britanike hyhet me kartelë, nëse dëshiron të gjurmosh më shume se një milionë tituj librash. Aty gjen dorëshkrime që nuk i ke parë më parë, si dhe inkunabulë që e lë çdo studiues pa fjalë. Me pak durim do të biesh në gjurmët e kopjeve të Magna Carta, Biblës së Gutenbergut dhe sikur të mos mjaftonte kjo do të gjesh të famshmen “Biblioteka George III”, i njëjti, i shpërndarë në gjashtë kate të ndërtesës, në të cilin mund të shohësh një koleksion librash që përfshin 150 milione artikuj, në pothuaj të gjitha gjuhët; dorëshkrime, harta, gazeta dhe gjithashtu të gjithë librat e shtypur në Mbretërine e Bashkuar. Aty shpall harkun e fisnikërisë së saj, ajo, zonjëza me veshje të cuditshme. Ulet në orën dhjetë dhe del rreth orës katër të mesditës. I pëlqen të mësojë më shumë rreth strukturës, misionit të bibliotekave. Ato janë kujtesa e botës. Ulet pranë dritares, në mes të rreshtit të parë dhe ashtu e pafjalë, e pazhurmë, me atë veshjen e cuditshme të saj, të pavërejtur askund, ajo ngjan me një statujë antike.
Cfarë është në të vërtetë kjo zonjë?
Ajo del, pasi ka lënë pas shpine kënaqësi e dyert e medha me zbukurime druri. Ngjan sikur hap krahët. Dhe është brilante, sovrane, madhështore, gati të fluturojë. Si një pulëbardhë, e lirë dhe ende kureshtare. Zbret shkallinave të mermerta, ku një mjegull e dendur, sfilitëse, nga ato që të marrin frymën nderet mbi rrugët, godinat e qiellgërvishësit e Londrës. Era hollake, cinike si nënqeshja e zonjës lëviz si të ishte një shpirt që nuk prehet. Asnjëherë nuk e paskemi fshehur dot harenë e kalimit nga dija në mjegull dhe anasjelltas. Një zhvendosje e përhershme e vëmendjes e shoqëron, ndërsa i pëlqen shumë fakti se në Londër fliten mbi treqind gjuhë të botës.
Ndihet si të ecë në një rrugë të pasigurt.
Përse hobi dhe pasioni për bibliotekat kishte përzgjedhur pikërisht atë?
Në çantën e saj nuk ka thjesht disa foto, një parfum, apo buzëkuq, por sigurisht aty gjen I’pad- in për shënimet dhe idetë e lindura gjatë lexim – kërkimit.
*
Kishte vetëm dy jave që ishte kthyer nga Gjermania, ftuar prej mikeshës së saj, Rita Blomberg. Rita eshte pak me e madhe se ajo. Trupi i Ritës duket disi i fashitur. Megjithate ajo jep shenjat se e ka njohur mire jetën dhe angështine e saj. Ngjan perfeksioniste deri në absurd, plot sarkazëm në ngjyresa, zhytet në gafa e flirte deri në marramendje, sepse e ka duruar shumë, shume dhimbjen.
Ngjan si binjake e aventurës.
E dallon menjëherë të vërtetën nga magjia e rrejshme.
Hiç mos dyshoni!
Me Rita Blomberg ishte njohur kur kishte shkuar per t’i vizituar dhe studiuar bibliotekat në Aleksandri, Efes, Rome, dhe së fundmi ne Këln. Rita e ftoi mikeshen e bibliotekave, ne qytetin me universitetin me te vjeter te Europes dhe Katedralen e tretë më të lartë në botë. Ajo, Katedralja e Këlnit (Kolner Dom), sic e ka zakon të mburret Rita Blomberg, është ende pikë referimi e njohur për mbarë botën. U ndërtua për të strehuar faltoren e Tre Mbretërve. Dymbëdhjetë kishat romane të Këlnit janë një pjesë kyçe e arkitekturës së qytetit. Aty, ne mesin e tyre, (ky ishte pretekst i mirë për ftesën e vizites) ishin zbuluar themelet e Bibliotekes më të vjetër në Gjermani. Fillimisht ishin dyshime, por me pas u provua se mbetjet e themeleve e te mureve përanash qe zinin një sipërfaqe prej gati 200 metra katrorë, datonin shekullin e dytë të erës se re. Ekspertë të arkeologjisë boterore pohonin se biblioteka e lashtë ishte ndërtuar në forumin e një ish-vendbanimi romak mes vitit 150 dhe 200 të Erës Së Re. „Sipas njohurive tona, kjo është biblioteka e parë romake që mund të dëshmohet“, kishte thënë njeri prej tyre në prezantim. Ndërtesa duhet të ketë qenë dykatëshe dhe shtatë deri në nëntë metra e lartë.
– Me siguri këtu ka pasur mijëra dorëshkrime në pergamenë apo papiruse që mund të merreshin hua për t‘u lexuar, – përsëriste vetmëvete Rita Blomberg.
Biblioteka u zbulua si rastësisht. Arkeologët kishin hasur në mbetjet masive të mureve kur nisën punimet për ngritjen e një qendre të re të Kishës Protestante. Në fillim menduam se ishin mbetjet e një salle takimesh publike. Por muret kishin ndarje të veçanta, që dukeshin si vend për të mbajtur objekte jo të zakonshme. Këto ndarje në muret e brendshme, ndarje që kishin një thellësi prej rreth 80 centimetra, pas krahasimeve për disa muaj me gjetje të tjera të lashta, i shtynë hulumtuesit të arrinin në përfundimin: se ashtu si në ndërtesat e lashta në Efes, Pergamon, Aleksandri dhe Romë frëngjitë në muret e Këlnit duhet të kenë shërbyer për mbajtjen e kutive me pergamenë ose papirusë.
-E shikon? – ngjau se e qortoi me veshtrim të tëndosur miken e saj. Ai shikim u bë më fërgellues në rrjedhë të ngjarjeve.
Nuk ka vend per zhgenjim, – sikur thoshin sytë e Rita Blomberg, sy xixa – xixa, sy që dinin të dallonin e ndjenin ende ngjyresat e të shkuarës.
Hë, pa më thuaj: C’ishte gjithë ai hezitim …?
Ajo ngriti supet hollake, si të donte t’i thoshte; se nuk e kishte mbyllur me vendosmëri portën e takimit, pa harruar t’i lëshonte edhe një shigjetë simpatie rrobëruese.
Arkeologët janë të bindur se në aspiden e mesores, (dhomë me kupolë gjysem rrethore), – Rita Blomberg nuk mund të mos e linte për në fund këtë cast, – duhet të ketë qënë statuja e Minervës, perëndesha e mencurisë dhe e diturive.
Ashtu? – një vështrim i thellë, plot vibrim e më pas buzeqeshja me një tis bukurie të brishtë iu bë dhuratë Rita Blombergut nga mikesha e saj.
*
Në qoshk, në lokalin mbi lumë (dru dhe qelq), Rita Blomberg dhe zonjëza me veshje të çuditshme, pinin verë të bardhë. Hera herës ngazëlleheshin, teksa anijet këmbeheshin vetëm pak centimetra me tutje me melodi të veçanta sirenash. Ngjante si një koncert simfonik. E kuptueshme! Disa qindra metra më tutje gjendej shtepia e Bethoven -it dhe ca më afër, mbi brigje, monumenti i Hajnrih Hajne, autorit të «Tablo udhetimi» që solli stil te ri narativ, me perzierje të elementeve të ndryshëm të formës. Meloditë e sirenave lëviznin mbi valë, përgjatë rrjedhës së lumit Rin, 1200 kilometra të gjatë. Lumi kalon nëpër nëntë shtete përpara se të derdhet në deltën Rhein-Maas-Schelde në detin e Veriut. Ai ngjan si kujtesë e një romantizmi të shkuar. Në Bon nuk të shesin iluzione, as të bëjnë premtime, po të japin shansin të tregohesh thjeshtësisht sa me i vertete.
Dhe të mos kesh frikë nga heshtja!
Më ke premtuar se nje ditë … – duke këmbyer indiferencën e rehatshme, me rrezikun drithërues të keqkuptimit, Rita Blomberg paralajmeroi mikeshën se do te ishte këmbengulese deri në fund.
Ah nuk paske harruar …? – zonjëza me veshje të çuditshme i la hapësirën e duhur mikpritëses për të marrë pak frymë.
Rita Blomberg rrëkelleu pak verë, buzëqeshi dhe në krahë e gjokse, po sidomos në këmbët e saj të fuqishme, ndjeu ende drithërimën e të shkuarës. Ato ishin gati të fërgëllonin përsëri. Ato sikur ecin me një këngë të vjetër në buzë. «E di mire që tashmë ti mund të mos mendosh me për te. Po dikur më ke thënë diçka … apo jo?», vetëtiu në mëndjen e saj.
Nëse ky ishte paralajmërim, po mbërrinte me vonesë tek ajo. «Mos më dërgo mesazh kot së koti» – shkrepëtinë sytë e saj jeshile me pikëza të zeza si gaca. Ato sikur luteshin: -Lërini vetes kohë ca më shumë!
Rita Blombergut do t’i pëlqente atë çast më shumë një vjershë e shhkruar mbi dallget madhoshe të lumit, që kiçet e anijeve i çanin më dysh se sa humanizmi i përvuajtur zhurmës së erës. Nuk hoqi dorë nga zhbirilimi. «Kur ishim në Korfuz ti vërtiteshe rrugicave të ngushta si kapilarë gjaku në kërkim të … çfarë kërkoje vërtet?»
Ashtu? Ah ja ç‘na qenka? E paske mbajtur të fshehtë për kaq kohë brengën … Apo zilinë? Ndoshta të dyja bashkë!
E pastaj …!
Nuk e kishe mendjen tek biblioteka veneciane e Korfuzit. Dukeshe që larg. As tek pairuset. Diçka e gërryente qënien tende … A do mund të më thuash?
Ta them …?
Nuk ke shpetim …!
Tjetra e veshtroi cuditshem koken e saj. I ngjau se brenda saj ajo ishte mbushur plot me milingona pyetjesh. Atëherë kujdes, – iu zotua vetes! Ji syçelët. Ditën tënde, po sidomos ditën e saj, mos e prish!
*
Veshje që vjen nga Ballkani, – fëshfëriti si era mbi gjethe, zeri i saj që ishte ngarkuar plot me shqetësim e inkadeshencë.
Rita Blomberg e vështroi tinëz në kokërdhokë të syrit. Ajo ndërthurte gjithnjë alegorinë historike me ngjarje të vogla hokatare e spontane. Një ndjesi e lehtë pritjeje dhe pendese tundoi mendjen e saj. Vëmendja ndaj hollësive e linte shpesh pa fjalë. Mund të mos fiksohem, qortoi veten. E dinte mirë se njeriu në kërkim, gjithnjë duke shpikur, i trembet hera herës dështimit. Ai paguan për pervojën. Ktheu një gllenjkë verë. Në pritje të kamarieres, ajo nisi të sodisë buisjen e trumbës së luleve poshtë shëtitores së bregut. Iu duk e cuditshme. Ishte një mrekulli. Si nuk e kishte vënë re më parë? Pemët dhe lulet. Dukej qartë se i mjaftonte natyra, po aq sa natyra dukej e plotësuar me qënin e saj.
Këndoju pemëve, përdor zanoret! – i buciti një zë nga përbrenda. Gëzoje tokën që na ka dhënë kaq gjëra. Natyra është e pakohë. Mos ia ndaj sytë bukurisë!
Ah …
Nuk shikon si ka shpërthyer…? – nuk shuhej zëri. Zoti duhet të jetë piktori. Ndryshe pse duhet të kishte kaq shumë ngjyra? At’herë kur kuptojme se sa harmoni na fal natyra, pse zbulojme dhe se sa cinike është bota?
Iu mor fryma.
Dhe pastaj …?
Fashion Ballkani…? Kaq? – prej shumë kohësh Rita Blomberg-ut i rrinte zgjuar gjithnjë në cep të trurit, një sagë e pasqaruar mire.
Saga ishte mjegull. Ja ashtu …
Po më fsheh ende atë që ka ndodhur?
Jo, jo. Tani … – përballë, ajo dic deshi t’i thotë. Dicka si: kam mësuar të mos lutem për vëmendje, dashuri, apo respekt.
E ndjeu. Një grua e bën gruan tjetër të besojë se janë më shumë idetë dhe dëshirat e saj, ato që dëshiron të dëgjojë pasi janë takuar triumfuese në fund të rrugës. Ata kishin udhëtuar bashkë në të gjithë botën me moton në buzët e njoma: Udhëtojmë që të bëhemi modeste!
Andrea e quanin mjeshtrin, – sikur deshi të kapërcente Rita Blombergun e të shikonte matanë, në anën tjetër të gjërave të përditshme. Ajo e di mirë se humnera të gllabëron kur e shikon.
Ah … dhe … – shtangia e Rita Blomberg kishte logjikën e ujit që rrjedh pa ndërprerje. E gjitha sy e veshë. Pyetja ngelej si e varur ne cengel: Çfarë ke ndërmend të bësh me këtë jetën tënde askete, të egër, unike dhe të shenjtë?
Andrea ishte mjeshtër i një arti të madh, krejt të vecantë, – psherëtiu thellë sikur deshi të pohonte se liria është fuqi.
Ti e gjete menjëherë…?
Jo, unë u verbova …
C’ndodhi … – dhe përplasi takat poshtë tavolinës, – fol a pate kohën e duhur?
Cilën kohë …?
Kohën e duhur për dashuri.
U verbova në hyrje të kthinës. Aty nusëronte një vashëz. Njomëzake. Ajo të ftonte, – qeshi fytyra e saj. Mbante veshur: këmishë, mëngore dhe kapele, qëndisur me fije ari. Mbi to binin rrezet e diellit. Ngjanin me trillet e hirshme gjithë ato xhindosjet e saj të bukura. Vërtetshëm në sjellje. Marramendëse, ngrirëse e bukurisë, shkrirje e vezullimeve në trupin e mishin e bardhë të saj, (zogëzës – thëllëzës).
Hyra brenda.
E njihje vajzën …?
Jo. Po për të fliste gjithë Korfuzi, – shkundi supet si të donte të thoshte se malin e ngjisin shumë femra, po është zbritja ajo që i gremis e thyen ato. Megjithatë …
Edhe …?
Vizitorë nga anë e anës bujtnin në kthinën e tij, . Atelie ishte kthina përballë detit e diellit. Përbrenda saj, 3.m herë 3.m, ishte e gjithë magjia.
Ah c’fat … – Rita Blomberg shfaqi padashur hapur dualitetin e femrës të sofistikuar dhe unike: e urtë dhe e prapë, ushqyese dhe mizore. Sytë e saj e nxorrën jashtë dualitetin. Djallushkën. Ndonjëherë dashuria është sprovë, – tha ashtu – ashtu. Edhe zoti është në anën e atij që dashuron.
Nuk u mësua dot cfarë tha ajo pas kësaj, pasi erdhi kamarierja që solli porositë dhe një shportëz të vogël me feta të holla buke që i vendosi në mes të tavolinës.
Njeriu ka ngrënë bukë prej gati dymbëdhjetë mijë vjetësh, – mërmëriti ashtu kot në spanjisht Rita Blomberg.
Buka ishte dhe mbetet ushqimi kryesor i njeriut të zakonshëm, – nënqeshi mikesha e saj.
Në antikitet bukën e ngjyenin me verë dhe përgjëroheshin para zotit: bukën e përditshme falna! – vijoi mërmërimën Rita Blomberg.
Të hash më pak se sa dëshiron dhe më pak se sa meriton, – ishte rradha e mikeshës angleze të bënte pak humor filozofik duke sfiduar hobin gjerman të Rita Blomberg-ut.
*
Pirpiri quhet veshja, – nënqeshi, si për të rrëfyer se ajo që nuk arihet me veshtiresi nuk ia vlen as ta kesh.
Andrea më the se quhej mjeshtri? – Rita Blomberg këmbënguli, përkundër edukatës së fortë bavareze.
Isha vetëm njëzet e pesë vjecare …
Edhe …?
Shkova për herë të dytë aty. Të nesërmen. Isha dalldisur pas tij, – sikur donte të nguliste fort në trurin e bashkëbisedueses faktin që femrat dhe demat kanë gjithmonë hallet e tyre.
Rita Blombergun e joshte dinjiteti i saj, indiferenca, mospërfillja mondane. Shpërthimi, i ngjau si rrokullisje guri në humnerë.
Ai mbante flokë të kaftë, lidhur me fjongo, – zëri i saj u bë papritur i përkorë sikur këndonte muzikë kishtare. Parakrahët dhe gishtat i kishte të gjatë, shumë të gjatë. Ulur përpara bangos së drunjtë mbi të cilën ishin vendosur dhjetra vegla të vogla pune dhe një monokël, ngjante si magjistar antikiteti. Ai ngriti kokën dhe sytë e tij jeshilë, si smeralde u ngulën mbi trupin tim. Në fytyrë, gushë e gjire …
Ah, ja pra se c’qenka … – Rita Blombergut i ra një purpur i lehtë kërshërie në mollëzat e faqeve.
E desha menjëherë atë burrë! Ta rrëmbeja, të arratisesha. Të ikja, – veshja e saj e cuditshme fërgëlloi nëpër trup sikur thoshte: mos ki frikë të plakesh…
Edhe …?
Lufto, lufto, bëje për vete, – iu luta vetes. Nuk duhet të jesh në jetën e askujt jashtë detyrimit. Cdo pamje, tingull e arome rreth tij e ndjeja fort.
Ishte ai që u ngrit. Thjeshtësisht. I lirë. Ti e di se liria është dituri, inteligjencë dhe fuqi … – iu drejtua Rita Blombergut, si t’i kërkonte leje për ta riputhur me të njëjtin djegë e afsh mjeshtrin e Korfuzit.
Më hoqi këmishën, të brendshmet, drojën dhe frikën, me të qeshurën e tij të lehtë si një dallgëz deti, që sepse kisha asosacionin se përplasej butësisht në dritaren e ateliesë së tij.
Je hyjnore, – më tha. E dërguara e zotit për këtë veshje. Pirpiri e quajmë. Eshte qëndisje me zakonin e zbukurimeve qiellore, pasi besojmë në një përjetësi të mëvetshme, jo dhe aq shumë në zot. E bëj për gratë që gjithë jetën i bëjnë trille burrit dhe zotit! Dhe duart e gjata të tij nuk e kuptoja se c’po i bënin aq ëmbëlsisht trupit tim.
Pirpiri, pirpiri. – u ngul si gozhdë në trurin tim. Pirpiri, Pirpiri, si një përtallje me heshtje e zilisë, braktisjes, zymtësisë, pohim buzëqeshjeje për hiret, flirtet, kurthet e vockëla të ndjenjës.
Rita Blomberg u ngrit prej karriges së saj dhe shkoi ta përqafojë mikeshën.
Mesnatës, në bujtinën Pelekas, Andrea më pëshpëriti një sekret: Pirpiria është një nga veshjet tona që është në humbje, madje janë duke na i marë të tjerët …
Kush …? – guxova ta pyes.
Të tjerët, të tjerët …
Hebre je ti?
Ai qeshi fort. Hahahaha …
Jo. Jo. Jam nga një qytet i cuditshëm që është jo shumë larg, nga ana tjetër e bregut. Shqiptar. Nga Gjirokastra. Stërgjyshi im e solli zejën e tij në Korfuz. E vazhdoi gjyshi, babai, duke ma lënë mua trashëgim. Pirpia ishte një veshje e grave fisnike te Gjirokastrës. Ajo punohet me fije ari dhe zakonisht qëndiset nga burrat.
Nga burrat si ty?
Duhen shtatë vjet për ta përfunduar një veshje të tillë, – pohoi në trishtim mjeshtri që iu desh të shpjegoj vlerën e saj. Nëse duhet të bind dikë të më besojë, atëherë ky nuk është vendi im… Por unë …
Mjaft … – e puthi egër, duke i kafshuar buzën. Do të iki nesër. Në Londër. Atje do të pres. Deri ditën kur t’i do ta kesh bërë gati veshjen time pirpiri. Po atë ditë do të nisem e do të vij në Korfuz, – ushqeu me optimizëm iluzionin e saj duke i pohuar se jeta është shumë e shkurtër për të harxhuar energji në gjëra që nuk janë reciproke.
Pjesën tjetër, atë të parëndësishmen, ti e di e dashur Rita. U fejova e pak kohë më pas u martova me Carlin. Unë thjesht kisha frikë të humbisja të qenit vetvetja për të kënaqur atë. Në këtë pikë, unë zgjodha paqen time mbi çdo gjë. Ndonëse në shtrat kisha Carlin zemërmirë, në mendje më rrinte gjithmonë Andrea, mjeshtri i Korfuzit. Megjithëse njerëzit largohen. Kur thuajse po humbisja shpresën, kishin kaluar pesë vite, ai më njoftoi. Nuk e di ku e kishte gjetur këtë dreq adresën time. Dhe unë shkova sërish në Korfuz, mbylli ajo portën e rrëfimit me vendosmëri, pa harruar asgjë.
Eh, ti e di Rita Blomberg, – ajo foli sikur jepte dëshminë e saj në gjyq me zotin, – testamentet s’duhen tradhtuar. Aq më tepër kur janë nga ato lloj testamentesh që s’na tradhtojnë kurrë …
*
Nuk e kishte kuptuar ende përse, pas dyzet vjetësh, pati dëshirën t’i rrëfehej, (një javë më parë në Bon), Rita Blomberg-ut, një gjermanke të sofistikuar. Rita, mike e vjetër udhetimesh, ishte mjeshtre për surpriza ndjellëse, kishte art, në çdo lëvizje, në çdo detaj. Ijet e saj ishin plot urtësi e thirrje të pazëshme. Gjatë gjithë ditës në Bibliotekën Londineze të zonës Bloomsbury, ajo ndjente vështrimin e thellë e plot vibrim të saj. Deri kur doli jashtë … Kujtesa e saj rrihte tik – tak. Tik – tak. Si orë. Ecte rrugëve të Londrës ku mjegulla e asaj dite ishte kokëforte e nuk leshonte pe. E kërkonte të gjithë hapësirën për vete. Megjithatë diku, në një të plasaritur që vinte së brendshmi, u shqua befas ajo, ajo që po vinte prej larg. Ishte si një muze levizëse me sagën ende të pashpallur plotësisht. Mbështjellë me fije ari. Me pirpiri!
