More
    KreuLetërsiShënime mbi libraShefqet Dibrani: Metamorfoza e fajit dhe mëkati i Ali Podrimjes?!

    Shefqet Dibrani: Metamorfoza e fajit dhe mëkati i Ali Podrimjes?!

    Mbresa rreth poezisë “ ALI PODRIMJA ËSHTË FAJTOR” , të poetit Sabit Rrustemi, botuar në Revistën SHESHI, Nr. 57-58 /korrik-shtator 2002

    ALI PODRIMJA ËSHTË FAJTOR

    Në emër të poezisë

    Në emër të popullit lexues

    Ali Podrimja është fajtor

    Sepse ka lëshuar thirrje

    Kushtrim

    Brenda tokës arbërore

    Hijës së saj

    Ka parë vetëm zi dhe mace të zeza

    Gjarpërin në zot duke kërkuar

    Njerëzit i ka harruar

    “FAJTORI”

    Sabit Rrustemi, saktësisht e gjen njeriun që ka “ bërë “ faj, dhe ai Njeri ishte Poeti i Madh Ali Podrimja . Kjo poezi përkushtuese, me një titull shumë shenjues,   ta ndal frymën, t’i step ndjenjat dhe do të vetëdisojë për “ mëkatin “ e poetit i cili duke “ keqpërdorur , popullin lexues “ dhe “ Në emër të poezisë ka bërë faj” , dhe është bërë “ mëkatar “, prandaj si i tillë Ai dhe vetëm Ai ishte “ fajtor “.

    Mëkatin “(?!), pëmes poezisë e gjuhës artisitike,   për të gjallë të Tij ia zbuloi, po një i sojit të poetëve, ky jo me faj, por me përkushtim dhe ironi artistike, se mbase duhet të jeshë poet i përkushtuar si Sabit Rrustemi, për ta zhbiruar poetin tjetër, i cili ishte patriot fisnik, siç qe dhe çfarë na ishte në të vërtetë Poeti i Madh Ali Podrimja . Sipas kësaj metafore, e cila nis që nga titulli,   fajtori u zbulua, atë e “ gjykoi “ artistikisht Sabit Rrustemi, ( siç thamë, po ashtu poet me emër ), ndërsa dënimin publik që ia paska bërë për të gjallë, është nderimi më madhështor i kësaj mënyre që mund t’i bëhej poetit Ali Podrimja.

    Publikimi i kësaj poezie fillimisht është bërë në Revistën SHESHI , Nr. 57-58 / korrik-shtatpr 2002. Më e madhërishme është se kjo poezi qenka lexuar në prani të poetit, tamam ashtu siç mund t’i lexohej padia fajtorit për fajësinë e bërë. Hipotetikisht dhe tejet realisht, nëpërmes artit poetik, Ali Podrimja , gjatë tërë jetës së tij ka bërë të tilla  “ mëkate “, dhe në të njëjtën kohë u bë poeti ynë më i madh i epokës së tij. T’ia lexosh një “ Fajësi të tillë “, poetit Ali Podrimjes, është diçka e madhërishme që nuk përseritet më kurrë. Kështu poeti Sabit Rrustemi, për të gjallë të Poetit Ali Podrimja, i ka ndërtuar një monument artistik, për të cilin si asnjë poeti tjetër Sabit Rrustemi ka kryer një lloj borxhi në raport me Ali Podrimjen. Veçmas kur dihet se Ali Podrimja, të gjithë atyre që e kanë trajtuar krijimtarinë e tij u ishte mirënjohës, dhe ishte shumë i vetëdijshëm se ashtu i shërbente kombit dhe vetëdijes qytetare.

    MAKUTËRIA

    Pa dyshim Ali Podrimja, ka bërë një “faj” sepse “ Emblemë të veten ka bërë kullën/ Gurin ujin pyllin e pakufi “, tashmë ai mban vulën e gjithë përgjegjësisë dhe bart “mëkatin” për gjithçka që nuk ka shkuar mirë në Kosovën tonë të bekuar, dhe siç shihet atij “ nuk i ka mjaftuar me kaq “, por edhe “Sytë na i ka verbuar”, prandaj është Poet FAJTOR , kurse poezitë e tij tashmë mund të shpallen me aktgjykim si material mëkatar, veçmas “Për atë estetikë qenqe që e ka parë tek të tjerët”, kurse Poeti nuk ka duruar, nuk ka pra së shkruari kudo dhe kurdo “Sa n’këtë gazetë sa n’atë revistë/ Sa n’këtë libër sa n’atë libër”, prandaj edhe Sabit Rrustemi mirë e ka që ka arritur për ta adresuar jo vetëm «fajsinë” por tërë makutërinë e Ali Podrimjes, i cili si asnjë poet tjetër ishte grykës dhe lakmitar i tepruar për një estetikë artistike në poezinë shqipe. Ai nuk u ngop kurrë dhe shkoi me atë mall për të parë lirikë të mirë, edhe tek brezat tjerë që erdhën pas tij, andaj Ali Podrimja do të mbetet FAJTOR kryesor i kërkesës për vlera dhe për artin lirik!

    KOSOVA ËSHTË GJAKU IM QË NUK FALET

    Vërtetë a ka pasur FAJ  Ali Podrimja, tash në kuptimin pozitiv?!Gjithsesi, po! Sepseveprimi i tij, sidomos poezia që shkruante Ai, solli risi në lirikën shqipe që krijohej në Kosovë. Si e tillë ajo solli edhe norma të reja estetike dhe vlerë të rrallë. Sado që identifikohej me dhembjen personale të poetit, veçmas ajo e shprehur në librin LUM LUMI , atë dhembje poeti e ktheu në vlerë universale, e cila përputhej edhe me vuajtjet e popullit të Kosovës. E tëra është e shprehur në vargun “ Kosova është gjaku im që nuk falet “, e ky apel ishte thirrja më e guximshme që mund ta thoshte atëherë një intelektual. Pra, sipas këtij vargu, Ali Podrimja, në mënyrë estetike i ka shkelur rregullat, kurse në poezinë shqipe të vitetve gjashtëdhjeta e shtatëdhjeta (shekulli i shkuar)  ka sjellë norma morale, të cilat i përpiu dhe i absorboi e tërë shoqëria kosovare, e cila ku më mirë e ku më zbehët vetdijësohej për fatin e vet nacional që ia kishte përcaktuar historia. Me fajin e vet a të tjerëve që përcaktonin zonat gjeostrategjike të interesit. Ishte koha e përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, kur të gjitha vendet e Ballkanit, përveç Greqisë, ranë në ndikimin komunist. Edhe Kosova dhe Shqipëria do të përfshiheshin në këtë fat të zi. Prandaj për diktaturën komuniste, të gjitha veprimet patriotike, duke i përfshirë edhe vlerat letrare dhe poezinë ishin mëkatare, ndërsa mëkatari (autori), ishte Fajtor që duhej dënuar. Ftesat e tilla, sidomos vargu “ Kosova është gjaku im që nuk falet “, për regjimin komunist ishte gabim dhe faj i madh. Por falë një vetëdije të lartë intelektuale, Ali Podrimja, me lirikën e tij, dhe në syrin e verbër të udhëheqjes politike komuniste, edhe pse e kishin zënë në faj(?!), ia krijuan mundësinë që ai ta lante (ta shlyente) fajin e bërë, por populli e dinte se me fajin e Ali Podrimjes(?!), “ sa trimi e sa vasha u nis rrugës së amshimit/ Në altarin e lirisë “, tashmë shumë nga ata “Emër mbetën” dhe aty këtu i kemi edhe në ndonjë “pllakë guri e në kujtesë”, gjithësesi edhe në historinë më të re të Kosovës.

    Përgjegjësia që kishte elita intelektuale, veçmas kur ajo prishte rregulla, kur shkelte mbi normën morale të vëllazërimit e bashkimit ose kur intelektualët nuk i zbatonin urdhërat shtetërore ata fajsoheshin, dhe madje kategorizoheshin si mëkatarë, gjithsesi edhe poeti “ Rrugës së tij ka ecur “, pa e pranuar fajin se mbase faji gjithmonë ishte jetim. Veprimi i intelektualit gjykohej, kurse mosveprimi kategorizohej në oportunizëm duke bartur pasoja të rrezikshme, qoftë për veprime e qoftë për përmbajtjen e veprës së tij.

    LERENI MOS PRISHNI QETËSINË POETIT

    Poeti Ali Podrimja, “Për t’ia bërë një enciklopedi”, popullit të tij, sidomos “Në kohën kur bukë s’kishim për të ngrënë”, ishte me rrezik, por Ai i ka dëshmuar me vetëdije dhe me dashje i ka shkruar ato poezi, edhe atëherë kur ka parashikuar se nga vepra e tij mund t’i vijnë pasoja të rrezikshme, por me kujdes të shtuar arriti për t’i sfiduar ato kohëra, të cilat sipas poetit Sabit Rrustemi, Ai   “Shkoi e u fsheh në sytë e Homerit/ Për një Iliadë shqiptare/ Tërë historinë e përbiroi nëpër rreshta poezish/ Dhe opusin popullor/ Duke i lënë të tjerët me gishta në gojë “. Së këndejmi; pjesëmarrja e poetit në jetën publike ishte faj dhe lehtësisht mund të klasifikohej në një krim ideologjik. Fajësia e elitës intelektuale lidhej me angazhimin e tyre në funksion të idealit dhe emancipimit qytetar. Edhe sipas poezisë emblematike për fajin dhe fajësinë e Ali Podrimjes të Sabit Rrustemit, provë fajësimi ishte poezia dhe vet qenia fizike e poetit « E sa fishkëllima pastaj për punët e pabëra “, por ai ishte kryeneq, prandaj “Fund e krye botës i ra/ E te Ura e Shenjtë u kthye”, dhe pa qarë kokën për fajin që bartëte si kryqin në qafë, përkatësisht siç shprehet poeti “…atë kryq paqeje/ Që ne si të vegjël e bartëm në qafë “, e pranoi se ishte fajtor për refrenin tashmë të njohur se “ Kosova është gjaku im që nuk falet “, sigursht ishte kjo arsye pse ai kurrë nuk ishte penduar “Dhe (as) nuk është lutur për mëkatet e bëra dhe të pabëra”, shih nga kjo sintagmë poeti Sabit Rrustemi si ka arritur ta portretizoj figuren emblematike të poezisë shqipe, Ali Podrimjen:

    Ai sërish vjen

    Na buzëqesh dhe rrugën vazhdon

    Mbase edhe kjo akuzë

    Nuk e kthjellon

    Lëreni mos ia prishni vetminë

    Le të shkruajë e le të çmendet

    Le të mbyllet në muzën e tij

    Edhe i’qind vjet

    Edhe i’mijë vjet

    Sepse dënim më i rëndë nuk i përket

    Amen!…

    Jo vetëm Poeti Ali Podrimja, por edhe vet Sabit Rrustemi , në raport me diktaturën komuniste kishte bërë shkelje të rregullave komuniste dhe të porosive ideologjike, që ishnin shndërruar në dogmë dhe si rregull i diktaturës komuniste. Andaj kjo poezi mund edhe të tipizohet si rrëfim i qëllimshëm i mëkatit, për të shpjeguar pse “ ALI PODRIMJA ISHTE FAJTOR “, i cili kishte bërë aq shkelje të rregullave dhe veprime që turpëronin diktaturën e sistemit, e cila predikonte se i ishte pa mëkate.

    Nga ky prizëm, angazhimi intelektual i Ali Podrimjes, ishte veprim i Njeriut jomëkatar, kurse poezia e tij shpiente drejt një që e bënte në vazhdimësi Pushtuesi përmes Pushtetit që ushtronte dhe ai ish FAJTORI I VËRTETË .

    Ndryshe nga Pushtuesi, Ali Podrimja po edhe autori i kësaj poezie emblematike si poetë të rrallë të poezisë sonë, kishin dëshirë që Kosova dhe Kombi i Ynë, të shihte dritën dhe të jetonte në përspektivën e lirisë që thjeshtë i mungonte.

    PËRFUNDIM

    Kjo metamorfozë poetike, e krijuar përmes kësaj poezie,   manifestohet si ndryshim mjaftë i rëndësishëm në përceptimin tematik, që ka ndikuar në ndërtimin e motiveve dhe të mënyrës së shprehjes lirike.

    Gjithashtu metamorfoza poetike e krijuar nga  Sabit Rrustemi, ka pësuar ndryshime kualitative duke kapur tërë zhvillimin historik e poetik të Ali Podrimjes, i cili gjatë tërë jetës ka kaluar dhe është zhvilluar shkallë-shkallë duke përjetuar faza të ndryshme, të rënda dhe tragjike. Prandaj edhe poezia e autorit por edhe e protagonistit të kësaj poezie kanë pësuar metamorfozë kualatitative, duke rritur cilësinë e shprehjes poetike, e cila është e prekshme, e dukshme dhe e përjetësuar përmes vargjeve. Metamorfoza “e fajit” që bart ALI PODRIMJA , edhe brenda poezisë është e çuditshme, por është materializuar, si ide tematike në mënyrë të suksesshme.

    Thënë troç, “fajtori” metaforik i Sabit Rrustemit është MERITORI Ali Podrimja , i cili poezinë shqipe e ngriti në piedestal… po, edhe vetë emrin e vet.

    P.s.

    Për herë të parë është lexuar në prani të Ali Podrimjes, në “Takimet e Dom Mikelit”, mbajtur në Stubëll, në fund të javës së tretë të shtatorit 2002, më pas kshtë botuar në disa gazeta letrare të atyre viteve , po edhe në librin tim të vitit 2007, i titulluar “Paqja e brishtë” , edituar nga Shtëpia botuese “Rozafa”, Prishtinë.

    St. Gallen, 23.07.2023.


    Sabit Rrustemi
    ALI PODRIMJA ËSHTË FAJTOR

    Në emër të poezisë
    Në emër të popullit lexues
    Ali Podrimja është fajtor
    Sepse ka lëshuar thirrje
    Kushtrim
    Brenda tokës arbërore
    Hijës së saj
    Ka parë vetëm zi dhe mace të zeza
    Gjarpërin në zot duke kërkuar
    Njerëzit i ka harruar

    Emblemë të veten ka bërë kullën
    Gurin ujin pyllin e pakufi
    E nuk i ka mjaftuar me kaq
    Sytë na i ka verbuar
    Sa n’këtë gazetë sa n’atë revistë
    Sa n’këtë libër sa n’atë libër
    Për një estetikë qenqe që e ka parë tek të tjera
    Një kodër
    Me p’shtymë
    Ka ngritur

    Gjuhëve të botës është ngatërruar
    Vetëm tatarisht nuk është lexuar
    Nga endjet nëpër etni

    Një lum dhembjesh ka sjellë
    E sa balada
    Dhe një det pikëllimi
    Për pamundësinë tonë
    Në rikthimin e etnisë

    A ju kujtohet çfarë tha në fillim
    “Miq Kosova është gjaku im që nuk falet”

    Tovona sa trimi e sa vasha u nis rrugës së amshimit
    Në altarin e lirisë
    Emër mbeti
    Një pllakë guri e në kujtesë

    Për hatër të muzës së tij
    Lumenj gjaqesh u derdhën deri tek kjo ditë
    Dhe asnjëherë nuk është penduar
    Me një krenari të dalldisur
    Ka deklamuar përkushtime për ta
    Vetëm në takime letrare
    Rrugës së tyre ka ecur

    Figura të shumta ka rilindur
    Për t’ia bërë një enciklopedi
    Në kohën kur bukë s’kishim për të ngrënë
    Dhe një çati

    Shkoi e u fsheh në sytë e Homerit
    Për një Iliadë shqiptare
    Tërë historinë e përbiroi nëpër rreshta poezish
    Dhe opusin popullor
    Duke i lënë të tjerët me gishta në gojë

    E sa fishkëllima pastaj për punët e pabëra
    Për dashuritë e braktisura
    Për vashat e plakura

    Fund e krye botës i ra
    E te Ura e Shenjtë u kthye
    Majë nuk la pa prekur
    E atdheun s’e shpëtoi nga tkurrja
    Vetëm deri te kjo Plisore ende nuk është ngjitur
    Për të parë shenjtërinë
    Dhe atë kryq paqeje
    Që ne si të vegjël e bartëm në qafë

    Vetëm atje nuk është ngjitur
    Dhe nuk është lutur për mëkatet e bëra dhe të pabëra

    Ai sërish vjen
    Na buzëqesh dhe rrugën vazhdon
    Mbase edhe kjo akuzë
    Nuk e kthjellon

    Lereni mos prishni vetminë
    Le të shkruajë e le të çmendet
    Le të mbyllet në muzën e tij
    Edhe i’qind vjet
    Edhe i’mijë vjet
    Sepse dënim më i rëndë nuk i përket
    Amen

    (Gjilan, 20 shtator 2002)

    SHKRUAJ NJË PËRGJIGJE

    Ju lutem lini komentin tuaj!
    Ju lutemi shënoni emrin tuaj këtu

    Artikujt më të fundit

    KATEGORITË