Përktheu: Arb Elo
S’io credesse che mia risposta fosse
A persona che mai tornasse al mondo,
Questa fiamma staria senza piu scosse.
Ma perciocche giammai di questo fondo
Non torno vivo alcun, s’i’odo il vero,
Senza tema d’infamia ti rispondo.*
LERNA të shkojmë atëherë, ti dhe unë,
Kur mbrëmja t’i jetë shtrirë qiellit përkundër
Si paciente nën efektin e eterit përmbi tryezë;
Lerna të shkojmë, ndoca rrugëve gjysmë të shkreta,
Drejt strehës që na e pëshpërit vetja.
Netësh pa prehë të hoteleve të lira njënetëshe të përvidhesh
E restaurantesh ku s’shihesh prej tymit, me guaska midhjesh:
Rrugësh që të vijnë nga pas si një argument që të bezdis
Ndaj mëtimit të një shtrati thuajse pis
Për të çuar ty drejt një pyetjeje përmbaruese…
Oh, mos më pyet pra, “Ç’kemi?”
Lerna të shkojmë, ta bëjmë, të vemi.
Nëpër odë gratë venë e vijnë e shkojnë
Për Mikelanxhelon bisedojnë.
E verdha mjegull që kruan të pasmet mbi xhamat e dritares
E verdha mjegull që kruan jashtëdaljet përmbi xhamat e dritares
Lëpiu gjuhën e saj nëpër skajet e mbrëmjes së vonë,
E spërkati mbi pellgjet që shtrohen e rrijnë kanaleve,
E lëshoi të pasmen e saj mbi zgjyrën që bie prej oxhaqeve, zdralëve,
Nëpër terracë e ngjeu, shkiti, u hodh, kërceu papritur,
E pasi u vu dhe vuri re që qenkësh një natë e butë tetori
U fshi sërish përqark shtëpisë dhe gjumi e mori të kapitur.
Dhe vërtet do t’i vijë përsëri koha
Tymit të verdhë që endet rrugëve, që shkon ndër to, u vjen pas,
Tek kruan të pasmet mbi xhamat e dritares;
Do të vijë përsëri koha, do të vijë përsëri
Për të gatitur një fytyrë që të hasë fytyrat që paske hasur;
Do të vijë koha që të vrasësh e të krijosh,
E kohë për të tëra veprat dhe ditët e duarve të tua,
Që ngrenë dhe mbajnë pezull ashtu një pyetje osh;
Koha jote do të vijë dhe një kohë edhe për mua,
Dhe një kohë poashtu për njëqind shtratmëtime,
E për njëqind përmbarime, të tjera mëtime, rishikime,
Pa të mbajmë përkundruall çaj dhe toast ndër duar.
Nëpër odë gratë venë e vijnë e shkojnë
Për Mikelanxhelon bisedojnë.
Dhe do të vijë gjithashtu vërtet një kohë tjetër
Për t’u çuditur, “A më lejon?” dhe “A më lejon vallë?”
Një kohë për t’u ndarë e për të zbritur nëpër shkallë,
Me një shogë të hershme për moshën e re në kokë a në ballë-
(Të tjerët do të thonë: “Sa shpejt nisën t’i bien flokët!)
Me pallton e paradites unë, fytin dhe kravatën të bërë njësh, tok,
Qafore e shtrenjtë e përmbajtur, e mbajtur veç nga gjilpëra me kokë-
(Të tjerët: “Ka rënë, është holluar krahë e këmbë, është përtokë!)
A më lejohet
Të të bezdis pak o univers?
Në një minutë është një kohë e tërë
Për vendime e rishikime që po atë minutë kanë për ters.
Si i kam marrë vesh ndërkaq ato, më pas i di të tëra:
Di mbrëmjet e vona, di mëngjeset, i di pasditet,
Kam matur me lugë kafeje tërë jetën time, ditëpërditë;
Di përmendësh se si meken kur zënë e shuhen zërat
Ndanë muzikës që vjen prej një ode tjetër pritjeje.
Pra, çka tjetër më duhet të mëtoj për vete?
Dhe sytë i di përmendësh tani, përmendësh i di të tërë sytë-
Sytë që të fiksojnë në një frazë të formuluar siç duhet,
Dhe kur i formuluar jam, fjongo mbi gjilpërë asisoj,
Kur jam shpuar e i jam bërë nyjë murit si kravata në fyt,
Si më duhet t’ia nis, nga duhet t’ia filloj
Për të nxjerrë jashtë pas-fundet e mbrëmjeve, të ëndjeve?
Dhe ç’tjetër më duhet të mëtoj me vete?
Dhe llërët i di përmendësh tani, përmendësh i di të tëra llërët-
Llërët e fshehura nën byzylykë, të bardha e të zhveshura aq
(Që nën dritën e çelur të llambadarëve flokët kaf’ të çelët i veshin paq!)
Mos qenkësh vallë parfum që vjen përkëtej nga ndonjë fustan
Që më bën t’i përdal kaq keqas vetes, që po më bën nopran?
Llërët që shtrihen mbi tryezë, krahët e mbështjellë nga ndonjë shall.
Dhe çka tjetër atëherë më duhet të mëtoj?
Dhe nga e si më duhet t’ia nis e ku t’ia filloj?
. . . . . . . .
Mos duhet vallë të them që kam shkuar në muzg do rrugicave të ngushta
Dhe u paskam kundruar tymin që u ngrihet prej llullave apo prej pipave
Ca burrave të vetmuar mëngëpërveshur, t’përdalë ca më jashtë dritareve?…
Do të duhej të kisha qenë një nga palat e kapura me mbërthecka të tjera atypari
E ca gaforreve që enden ujërave të heshtura, t’ëmbla apo pa kripë fare, përfund.
. . . . . . . .
Dhe pasdreka, kahmbrëmja, mbrëmja ca më pas, fle aq paqësisht!
E topitur nga gishta të zgjuar hajnë, të gjatë,
E përgjumur … e lodhur … a simulante që bën sikur aq e pat,
U jepet përdhe e tëra, ndanë nesh, këtu unë dhe ti.
A mos më duhet, pas çajit, ëmbëlsirave dhe akulloreve,
Të mbledh fuqi për të dhunuar çastin drejt krizës së vet kulmore?
Se ndonëse i jam përgjëruar, e kam agjëruar, i jam qarë e i jam lutur,
Ndonëse paskam paraparë kryet tim (të shogët, flokërënë pra) të servirur mbi pjatancë sak,
Profet unë s’jam – dhe kjo s’ka rëndësi fare, kjo s’ngre peshë aspak;
I paskam paraparë vetes çastin e përndritjes, atë më madhështorin,
Portierin e përjetshëm tek më merr pallton e ikën, kërcëllitjen e dhëmbëve, vrikun, fundorin,
Dhe për t’i rënë shkurt, paskam patur frikë.
Dhe a do të kishte patur ndopak vlerë, tekefundit,
Pas atyre kupave, pas marmelatës, pas çajit,
Mes porcelanit, mes ca bisedash tuaja, të mia paskëtaj,
A do të kishte patur ndopak vlerë ndërkaq,
Të hapej ajo temë, ajo faqe, me një buzëqeshje e aq,
Të bëhej universi top, të ngjeshej gjëkund veç për kaq pra,
Të rrokullisej drejt ndonjë çështjeje apo dëshirimi të pangeshëm,
Të thuhej: “Llazari qenkam unë, sapo u ktheva nga bota tjetër,
U ktheva që të t’i rrëfej të tëra, në mundem tekefundit”-
Nëse tjetra, tek i vë një nënkresë përfund kryes së vetes,
Do të thoshte: “S’ish kjo ajo që doja të thoja tekefundit,
S’është kjo çka doja të thoja, tekefundit.”
Dhe a do të kishte patur ndopak vlerë, në fund të fundit,
Do të kishte patur ndopak vlerë ndërkaq,
Pas perëndimeve, barit të në hyrje të shtëpisë, rrugës me pluhur, të spërkatur,
Pas romaneve, pas kupave me çaj, pas fustaneve dhe fshikjes së tyre në korridor-
Pas tërë këtyre dhe shumë të tjerash si këto?-
Është e pamundur pra të shprehet ajo çka unë nënkuptoj!
Por nëse një llambë magjike do t’i shfaqte nervat si thurima mbi një shtrojë:
Do të kishte patur vlerë ndërkohë
Nëse dikush, tek vë një nënkresë a mbështillet me shall atypari,
Duke u kthyer drejt dritares, do të thoshte megjithatë:
“Kjo s’është ashtu fare,
Kjo s’është ajo që doja të thoja unë, asfare.”
. . . . . . . .
Jo! Princi Hamlet s’jam unë, as nuk po doja të isha si ai;
Jam zotëri në pritje, në hyrje, dikush që po do në prag
T’i hapë udhë progresit, t’i hapë një skenë a dy, pra pak,
Këshillë për princin: dyshime s’kam, mungesë e vyer kjo,
Diferenciale, gëzohem që e përdor sak,
Politike, e kujdesshme, që më ruan për merak,
Plot me urtësi të lartë, ndonëse mendjemangët pak;
Hera-herës, vërtet, pothuajse qesharake,
Ngjanjëherë pothuajse torollake.
Po plakem unë … Po plakem unë …
Këmbët do t’i shtrij përnatë sa jorgani, në mos: atë do ta rrudh.
T’i kreh flokët pas që të fsheh të rënët? Të guxoj të ha një pjeshkë?
Do të vesh pantallona të bardha prej liri, do të endem në breg, do të mbaj vesh
Sirenat kur i këndojnë shoshoqes. I kam dëgjuar, ende s’i kam marrë vesh.
Nuk besoj se do të më këndojnë mua.
I kam parë tek ia kalëronin valët detit andej-këtej
Të shtronin flokët e bardhë të valëve të gufuara nga pas
Kur era e gufon në të zi e në të bardhë ujët që le pas.
Kemi shpalosur të linjtat, shtrojat, odave të detit
Ndanë çupave të tij me alga të kuqe e kafe për brerore
Sa të na zgjojnë zëra njerëzorë nga fundosja prore.
*Ky pasazh është shkëputur nga “Ferri” i Dantes dhe i përkthyer nga italishtja do të thotë:
Në do të besoja që përgjigjja ime do t’ishte për dikë,
do t’i jepej dikujt që s’do të kthehej kurrë më në botë,
kjo flakë do të ngrinte, s’do të dridhej, s’do të epej më.
Mirëpo, ngase askush s’kthehet më gjallë, as motmot,
dhe askurrë q’andej, në paça dëgjuar vërtet të vërtetën,
gjegj atë çka di, pa iu drojtur turpërimit kësisoj të kotë.
