I lexova me një frymë rrëfimet e botuara në faqet e brendshme letrare, që botoheshin të dielën, si pjesë e një të përditshmeje kryeqytetase. Nën titullin e madh “Sikur bota të rrëzohet” gazetari i njohur Andi B., kishte vendosur këtë shënim për lexuesit: “Për herë të parë po publikoj disa tekste letrare interesante pa emrin e autorit. Tekstet në fjalë janë më shumë bocete ose tregime të papërfunduara. Një lexues i rregullt i të përditshmes sonë, pati mirësinë t’i sillte ato në redaksi. Ai i kishte gjetur ato në një trotuar në rrugën “Fortuzi”, diku pranë shkollës “De Rada” dhe ne vendosëm t’i botojmë, ndonëse disa prej tyre nuk janë të plota. Interes paraqet një tekst disi i çuditshëm, i quajtur “Miti i krijimit”, i marrë ndoshta nga ndonjë libër i shenjtë.”
Qesha me vete kur lexova këtë shënim shumë dashamirës të gazetarit Andi B. ishte e vërtetë se tekstin, që gazetari e quante të çuditshëm, e kisha marrë nga një libër për terikatin bektashi dhe e kisha bashkuar me rrëfimet e tjera, në formë bocetesh të papërfunduara.
I telefonova menjëherë gazetarit Andi B., i cili më dëgjoi ndërsa i tregoja sesi i kisha humbur ato dorëshkrime dhe se nuk kisha lënë vend pa i kërkuar, që nga libraria “Adrion”, Sheshi “Skënderbej”, bulevardi “Zogu i Parë”, rruga “Fortuzi…”
– Më kanë rënë nga xhepi i brendshëm, të cilën e hoqa kur nisa të ecja në rrugën “Fortuzi”, – shtova – Të falënderoj që i kishe botuar. – Megjithëse…
– Megjithëse çfarë? – pyeti gazetari me të folurën e tij karakteristike, shumë të ngadaltë dhe me pauza mes fjalëve.
– Në lidhje me titullin… – i thashë.
– Mua m’u duk interesant, – më ndërpreu gazetari, duke kërkuar falje. – E kishe shkruar në krye të një prej faqeve të dorëshkrimit, me gërma kapitale.
– Është vargu i një poezie mistike bektashiane, – i thashë.
– Më pëlqen, – tha gazetari. – Varg shumë i bukur…
– Do të t’i dërgoj të plota të tria rrëfimet ose bocetet, – i thashë.
– M’i dërgo, – tha gazetari. – Në ato që janë botuar, mungojnë disa faqe, – shtoi ai. – Edhe atë tekstin mistik bektashian… Ma dërgo edhe një herë…
Ashtu veprova. I kompjuterizova të gjitha tekstet ose më saktë bocetet, që në gazetë nuk ishin botuar të plota dhe pas disa ditësh ia dërgova me titullin “Sikur bota të rrëzohet”, bashkë me nëntituj.
Pa dyer
Ajo nguli këmbë që të hiqnim dyert e vjetra të dhomave të apartamentit, ku banonim prej shumë vitesh, në një lagje në perëndim të kryeqytetit.
– Të gjithë i kanë hequr dyert e vjetra, – tha ajo.
Kur unë i thashë se jo të gjithë në shkallën tonë i kanë hequr, ajo sërish më tha, se në të vërtetë ne ishim të fundit, që vazhdonim të mbanim në dhoma dyer të vjetra.
– Nuk janë ndonjë shpenzim i madh, – shtoi ajo me të njëjtën këmbëngulje.
Më pas unë heshta. Dola në korridor. Dera e vjetër e dhomës së gjumit. Edhe ajo e dhomës, ku kishim bibliotekën. Edhe ajo e kuzhinës dhe e ballkonit gjithashtu. Ishin katër dyer të vjetra, të lyera me bojë të bardhë smalto dhe me doreza të viteve ‘80, të cilat të mbeteshin në dorë dhe kur binin në pllakat e dyshemesë, bënin një zhurmë të madhe. E megjithatë, unë sërish i thashë se mund ta shtynim edhe atë dimër, pasi për dy javë do të mbërrinte Viti i Ri.
– Nuk e shtyjmë më, – tha ajo. – Viti i ri do të na gjejë me dyer të reja. Më kupton? Me dyer të reja.
Ishte e kotë të kundërshtoja. Jashtë po binte muzgu dhe dëgjoheshin zërat e fëmijëve. Koha ishte çuditërisht jo shumë e ftohtë. Me diell dhe pa erëra.
– Mirë, – thashë, – Mirë. Le të vijnë që nesër dhe t’i heqin dyert e vjetra.
Ajo m’u hodh në qafë e gëzuar.
– Ke për të parë, – tha ajo, – Ke për të parë sesa shpejt do t’i heqin këto dhe për disa ditë do të bëhemi me të reja.
Ata erdhën dy ditë më pas. Punuan pa fjalë dhe i hoqën dyert e vjetra, të cilat pasi i zbritën nga kati i tretë, i ngarkuan në një makinë të vogël. Pastaj përgjegjësi i tyre bëri matjet dhe duke u larguar, buzëqeshi me mirësjellje dhe premtoi se për tri, e shumta për pesë ditë, do të vinin sërish për të vendosur dyert e reja.
Ishte nata e parë që fjetëm pa dyer në dhomën e gjumit. Edhe dhomat e tjera ishin pa dyer. Lëviznim lirshëm nga njëra dhomë në tjetrën. Nuk dëgjoheshin më kërcitjet e zakonshme të dorezave, kur binin në pllakat e dyshemesë apo përplasjet e dyerve kur hapnim dritaret për ajrosje, ndërsa jashtë frynte erë. Pas ditës së dytë pa dyer, moti ndryshoi dhe pas erërave të ftohta, ra dëborë. Kaloi edhe dita e tretë që ata kishin premtuar të sillnin dyert e reja. Edhe dita e katërt. Edhe e pesta. Ditën e gjashtë, ajo i telefonoi përgjegjësit të dyerbërësve. Ai i kërkoi falje dhe premtoi që të nesërmen do të vinin punëtorët për të vendosur dyert e reja. Të nesërmen dëbora e rënë në Tiranë shkriu, ndërsa në malin e Dajtit, vazhdonte të binte. Pritëm që të vinin punëtorët për të vendosur dyert e reja, por ata nuk erdhën. Ime shoqe, e nervozuar, i telefonoi sërish përgjegjësit të dyerbërësve, por ai nuk u përgjigj.
– E ka mbyllur telefonin, – tha ajo. – E ka mbyllur, – shtoi duke lëvizur nga njëra dhomë në tjetrën.
– Ndoshta vijnë nesër, – e qetësova.
Por ata nuk erdhën as të nesërmen dhe as të pasnesërmen. Dhe as të nesërmet apo të pasnesërmet e ditëve në vijim. Natën e ndërrimit të viteve e kaluam në shtëpinë tonë, pa dyer nëpër dhoma. Kështu edhe javët edhe muajt pasardhës. Prisnim e prisnim që ata të vinin për të vendosur dyert e reja. Edhe kur kaloi dimri dhe erdhi pranvera, vera, vjeshta dhe prapë dimri… Kështu kaluan vite të tëra.
Të dy, burrë e grua, lëvizim si hije nga njëra dhomë në tjetrën dhe kujtojmë kohën, kur ishim më të rinj dhe në shtëpi kishim ca dyer të vjetra, të lyera me bojë të bardhë smalto dhe doreza të ndryshkura. Ato nuk janë më. I kemi hequr dhe jemi në pritje të dyerve të reja. Shtrihem në divanin e kuzhinës dhe mbulohem nga batanija me kuadrate bardhë e zi, si fushë shahu. Dhe sapo dremis, më zë kolla dhe dëgjoj si nëpër ëndërr kollën e pandërprerë, që vjen nga dhoma e gjumit. Është kolla, që del nga kraharori i lodhur dhe i plakur i gruas sime. E megjithatë, do të vijë e nesërmja në pritje të dyerve të reja, që ndoshta nuk do vijnë.
Miti i krijimit
Ai (Zoti), u tha engjëjve: “A nuk ju thashë se Unë di të padukshmen e qiejve dhe të Tokës?”
Bota ishte e mbuluar nga ujërat e deteve. Zoti krijoi një pemë, në të cilën Melek taus do të qëndronte si të ishte një zog. Melek taus, i cili gjithashtu kishte formën e një zogu, fluturonte sipër kaosit. Ai iu afrua pemës për të qëndruar mbi të, por një zë që vinte nga Zoti, e pyeti: “Kush jam unë? Kush je ti?” Melek taus, që nuk e njihte origjinën e tij hyjnore, u përgjigj: “Ti je ti dhe unë jam unë!” Atëherë Zoti e dëboi dhe engjëlli vazhdoi të bridhte nëpër kaos. Në përpjekjen e tretë, i udhëhequr nga një ndriçim, ai iu afrua pemës dhe tha: “Ti je krijuesi, unë jam krijesa…” Kështu, Zoti e la atë të qëndronte mbi pemë.
Terri (Vazhdim i “Apokalipsit të ditës së gjashtë”)
Ai ishte i fundit në Sheshin “Skënderbej”, që me shumë lehtësi shkëputi kokën nga trupi. Të tjerë e kishin bërë me kohë këtë dhe ai kishte parë qindra e qindra kryeqytetas, të cilët dukeshin të kënaqur pa atë pjesë të trupit të njeriut, që quhej kokë. Kur hodhi hapat e para nëpër terr, ndjeu lehtësi a diçka tjetër që nuk e përcaktonte dot. As parakrahët dhe gjuri i këmbës së majtë nuk i dhimbnin si dikur, sikurse ndodhte veçanërisht në ditët e shumta me lagëshirë të Tiranës. Vetëm terri ishte i rëndë, si masë e dendur dhe e ngjeshur. E megjithatë, ai ecte lirshëm përmes asaj mase të dendur dhe të ngjeshur dhe i dukej sikur këmbët nuk i ndienin pllakat e trotuarit ose ndoshta edhe të asfaltit të bulevardit të gjerë. Herë-herë i dukej sikur fluturonte nëpër terr. Asnjë bori makine dhe zë njerëzor. As hapa delikate vajzash dhe të qeshura të tyre. As hapa të ngadaltë çiftesh të moshuar dhe tinguj muzike. Asgjë nga bota dikurshme, kur ai, si shumë të tjerë, ishte me kokë. As dritën e dikurshme nuk e ndiente më. Vetëm terrin e rëndë apo masën e dendur dhe të ngjeshur… Ishte i vetëm? Apo para, pas ose krah tij lëviznin edhe njerëz të tjerë pa kokë? Ishte shurdhëri e plotë dhe hapësirë pa dritë, pa zëra njerëzorë dhe terr i plotë, njësoj si para krijimit. Kryeqytetasit kishin hequr me lehtësi kokat duke i lënë ato mbi trotuaret në sheshin qendror, në shkallët e Teatrit të Operas dhe Baletit, në Muzeun Historik Kombëtar, para dhe pas Bankës, në Rrugën e Durrësit, të Dibrës dhe të Kavajës. Ata po vërtiteshin kuturu pa koka. Disa rrotulloheshin rreth vetes. Të tjerë, duke ecur kuturu, ku t’i çonin këmbët, përplaseshin me shtyllat e ndriçimit, me trungjet e pishave, me bazamentet e monumenteve ose statujave, me dyert e shitoreve, me stolat nëpër parqe… Ata nuk përkuleshin apo të uleshin diku. Vetëm kur përplaseshin me njëri-tjetrin, rrotulloheshin dhe vazhdonin të lëviznin, pa e ditur se për ku.
Edhe ai ishte pjesë e kësaj mase njerëzish kokëhequr, që lëvznin nëpër terr. Nëpër terrin e një kohe pa kohë, ku nuk ndiente asgjë nga aromat e dikurshme të botës, por as erërat, shirat, dëborën e parë, dritën e parë të diellit, mëngjeseve të pranverës. Asgjë. Asgjë. Asgjë… As edhe lindje fëmijësh. As agoni vdekjesh. As varre. Vetëm terr… terr… terr…
Tiranë, 1 maj 2020 (ose java e dhjetë e vitit të koronavirusit)
