Unë i urrej njerëzit që futen pa radhë.
Sigurisht që kështu është, sepse një pjesë të mirë të jetës sime tridhjetë e nëntë vjeçare e kam kaluar nëpër radha.
Pavarësisht se në dyqanin ku punoj, 7-Eleven, ndodhen vetëm dy klientë, dhe gruaja e moshur ngalet ta nxjerrë portofolin, unë i hedh një shikim të ftohtë djaloshit që i ka marrë radhën asaj. Ai ka veshur një xhup që unë e di mirë se është i markës Moncler ngaqë syri diku ma ka kapur një të tillë; menjëherë kam arritur në përfundimin se kurrë nuk do ta kem mundësinë ekonomike për ta blerë një xhup si ai. Pallton që bleva te Fretex-i para se të hynte dimri, e kam mjaft të mirë. Megjithatë, erën e personit që dikur mbante veshur këtë xhup, patjetër ndonjë tip si ky që është futur pa radhë, nuk kam mundur ta largoj.
Ndodh shumë rallë që njerëzit të futen pa radhë në dyqanin tim, duke përjashtuar këtu netët kur ata janë të pirë; njerëzit janë tepër të sjellshëm në këtë vend. Hera e fundit që ndodhi diçka e ngjashme, qartë dhe në mes të ditës, ishte para dy muajsh. Një grua e rritur, e veshur me shumë stil, ma mohoi kur ia vura në dukje se ajo ishte futur pa radhë, për më tepër më kërcënoi se do të fliste me shefin e madje do të kërkonte që të më pushonin nga puna.
Shikimi i djaloshit has shikimin tim. Sytë e mi kapin një buzëqeshje të lehtë në fytyrën e tij. Ai është pa turp. Madje edhe pa maskë.
‘Kam për të marrë vetëm një kuti burnoti General,’ thotë ai, a thua se kjo justifikon futjen e tij pa radhë.
‘Ti ke për të pritur në radhë,’ them unë pa e hequr maskën e fytyrës.
‘Prapa shpinës e ke, vetëm pesë sekonda duhen.’ Ai tregon me gisht kutinë e burnotit.
‘Ti ke për të pritur në radhë.’
‘Sikur të ma kishe dhënë kutinë, tani do të isha jashtë dyqanit.’
‘Ti ke për të pritur në radhë.’
‘Ti ke për të pritur në radhë,’ më imiton ai duke ekzagjeruar theksin tim. ‘Hë de, bushtër.’
‘Ai buzëqesh edhe më shumë, sikur e gjitha kjo të jetë një shaka. Ka gjasë që ai të mendojë se mund të më flasë në këtë mënyrë meqë unë jam grua dhe që i përkas një kategorie punonjësish me rrogë të ulët, refugjate me një ngjyrë lëkure të ndryshme nga lëkura e tij e bardhë. Ka gjasë që ai t’i ketë huazuar këto nga një gjuhë fisnore, të cilën beson se e flas edhe unë. Ndoshta është ironik dhe luan këtu parodinë e një djali të keq. Pasi ia hedh shikimin edhe një herë nga afër, alternativën e fundit nuk e marr në konsideratë; ai është njeri i cekët.
‘Largohu që këtej,’ i them unë.
‘Më duhet ta kap metronë. Hë pra.’
‘Do të kishte qenë më mirë sikur të kishe pyetur atë që është në radhë përpara teje.’
‘Metroja që do të marr…’
‘Metro këtu ka çdo çast,’ them unë tek dëgjoj hungërimën e vazhdueshme të metrosë që ndodhet dy shkallë më poshtë. Që nga dita kur fillova punën këtu, motra e vogël më pyeti nëse i trembesha terroristëve që përdorin gazin helmues sarin. Gjatë luftës civile, përpara se të largoheshim nga vendi ynë, të gjithë kishim frikë nga ai gaz. Neve na ishte thënë se një sekt terrorist japonez, në vitet nëntëdhjetë, kishte hedhur gaz helmues në metronë e Tokyo-s. Motra ime ishte vetëm nëntë vjeçe, kur i hyri frika në palcë nga gazi helmues në stacionet e metrosë.
‘Në linjën time ka tren çdo pesëmbëdhjetë minuta,’ thotë ai me një tingull fishkëllyes. ‘Më duhet të kap diçka, OK?’
‘Një arsye më tepër se përse duhej të kërkoje leje,’ them unë tek pohoj me kokë në drejtim të zonjës, e cila ka bërë gati portofolin për t’i paguar tre sendet që ndodhen në banak përpara meje. Djaloshi, me hamendje them se është rreth njëzetë e pesë vjeç, stërvitet rregullisht në palestër, merret më shumë me pesha dhe ushtrime force – nuk ka durim, dhe është e sigurt se është në mëdyshje.
‘Tani, lëkurëzezë e rrjedhur!’
Zemra më rreh shumë shpejt, dhe kjo jo aq shumë për shkak të përpjekjes së tij për të më fyer. Unë nuk e di nëse djaloshi është racist apo thjesht po provon të më lëndojë me atë që ai mendon se do të më djegë e do të më provokojë më shumë, siç do të më thërriste xhuxhe po të isha e vogël, ose mjelëse po të isha e bëshme në trup. As që dua t’ia di se çfarë paragjykimesh ka ai, zemra më rreh me shpejtësi ngaqë kam frikë, sepse në mes të dyqanit ndodhet një djalë trupmadh, i cili në harkun kohor të disa sekondave e ka kaluar cakun aq dukshëm, saqë kjo do të thotë se ai ka një sërë problemesh me vetëkontrollin. Unë nuk shikoj ndonjë gjë të pazakontë në beben e syrit apo në gjuhën e trupit të tij që të dëshmojë se ai ka konsumuar lëndë narkotike siç ndodhte shpesh me ushtarët, por sigurisht që këtu mund të jetë fjala për lëndë të tipit steroid anabolik. Ish bashkëshorti im thotë se kjo ndodh ngaqë unë jam kimiste, se kurrë nuk përpiqem ta shpjegojë botën nëpërmjet kimisë, ashtu si edhe në atë proverbin ku dikush që mban një çekiç në dorë i sheh të gjitha problemet si gozhda.
Po, unë jam e frikësuar, por më ka qëlluar që të kem qenë edhe më e frikësuar. Jam gjithashtu shumë e inatosur, por ka qëlluar që të kem qenë edhe më shumë e inatosur.
‘Jo,’ them unë me qetësi.
‘Je e sigurt për këtë?’ Ai nxjerr diçka nga xhepi i mirë dhe i ngrohtë i xhupit Moncler.
Është një thikë xhepi në ngjyrë të kuqe i markës Swiss Army. Tehun e thikës e nxjerr jashtë. Jo, ajo është një limë thonjsh. Ai ngre dorën lart dhe ul gishtin e mesit pingul drejt dyshemesë. Më pas fillon t’i limojë thonjtë, ndërkohë që qesh me mua. Njëri nga dhëmbët e tij të parë ka një njollë të zezë. Atë mund ta ketë shkaktuar metamfetamina, e cila përmban tretësira dhe elemente kimike si amoniaku anhidrik e fosfori i kuq që dëmtojnë smaltin. Natyrisht që fajin mund ta ketë edhe një infeksion i rëndë diku në ndonjë dhëmb.
Ai kthehet nga gruaja që ndodhet pas tij. ‘Përshëndetje zonjë. ‘E ke problem sikur të psonisja pak?’
Gojëhapur, gruaja shikon me ngulm thikën dhe të lë përshtypjen sikur do të thotë diçka, por nga goja e saj nuk del as edhe një tingull i vetëm. Në vend që të flasë, ajo pohon me kokë me shkathtësinë e një qukapiku dhe dëgjohet sikur ka probleme me frymëmarrjen, ndërkohë që syzet që i mban mbi maskën e fytyrës i vishen me një avull të mjegullt.
Djaloshi kthehet nga unë. ‘A e shikon? Jepi, pra.’
Unë marr frymë thellë. Ndoshta po e nënvleftësoj këtë djalë. Gjithsesi ai është hileqar dhe e di mirë se kamerat e sigurisë në të gjitha dyqanet 7-Eleven regjistrojnë figurën, por jo zërin, kështu që prova të pakundërshtueshme se ai më quajti lëkurëzezë e rrjedhur apo diçka tjetër, si për shembull deklarata raciste që mund të dënohen me ligj, nuk mund të ketë as edhe në sallën e gjyqit. Çështja ndryshon vetëm nëse gruaja e moshuar, e cila qëndron mbrapa tij, dëgjon më mirë nga veshët se ç’mendoj unë. Nuk ekziston ama kurrfarë ligji që të ndëshkojë dikë që lëmon thonjtë me limë.
Tek shqyrtoj situatën, kthej trupin me ngadalësi dhe marr në dorë kutinë me burnot.
Siç e thashë, unë kam qëndruar nëpër radha që nga dita kur linda, dhe të gjitha ato i ruaj në kujtesë. Kam qëndruar në radhë bashkë me mamanë që në moshë të vogël. Radhë te kamionët e OKB-së kur filluan turbullirat e para. Radhë te qendra shëndetësore kur motra ime u diagnostikua me turbekuloz. Radhë te banjat personale në universitet, sepse të tilla nuk kishte për vajzat studente të degës së kimisë. Radhë refugjatësh në dalje të qytetit kur shpërtheu lufta. Radhë për të hipur në anijen për të cilën mamaja kishte shitur gjithçka, vetëm e vetëm që mua dhe motrës sime të na sigurohej një vend aty. Radhë për ushqim në një pikë grumbullimi emigrantësh ku mundësia për t’u përdhunuar apo grabitur ishte përafërsisht po aq e madhe sa në vendin tonë çdo herë që bëhej armëpushim. Radhë dhe pritje për t’u dërguar në një vend të huaj, në një qendër refugjatësh, e cila të jepte shpresë për një jetë më të mirë. Radhë për t’u larguar nga qendra e refugjatëve, për ta gëzuar të drejtën e punës në këtë vend që na priti dhe që unë vërtet e dua. E dua aq shumë sa që të tre fotografitë të cilat i kisha varur mbi shtratin tim në apartamentin e vogël që ndaj me motrën, ishin të çiftit mbretëror. Dy fotografitë e tjera ishin njëra e mamasë dhe tjetra e zonjës Marie Curie, për mua, dy heroina të tjera.
Unë vendos kutinë e burnotit në banak, ndërsa djaloshi mban kartën bankare përballë aparatit lexues elektronik.
Ndërkohë që ne presim që blerja të kryhet dhe të aprovohet në mënyrë elektronike, unë hap një sirtar në pjesën e brendshme të banakut ku ndodhet një kuti me maska fytyre të papërdorura. Më pas hap shishen e vogël që ndodhet pranë kutisë, dhe tek sjell ndërmend motrën, nxjerr një maskë dhe hedh mbi të një pikë nga përmbajtja e shishes. Dje, ajo hoqi nga muri fotografinë e çiftit mbretëror. Ajo tha se ata ishin futur pa radhë. Një gazetë shkroi se çifti mbretëror tashmë e kishte bërë vaksinën, të cilën pjesa tjetër e popullsisë, po priste për ta bërë. Qeveria i ofroi çiftit mbretëror mundësinë që të hidhej i pari në varkat e shpëtimit, pa dhënë njoftim zyrtar, dhe përpara se të vinte radha e tyre në bazë të rregullave që vlenin për të gjithë popullsinë. Pra, ata e pranuan ofertën. Sidoqoftë, janë dy figura, detyra e vetme e të cilëve është që të jenë simbole dhe ta bashkojnë vendin në rast lufte e krize, persona të cilëve iu është dhënë rasti për t’i përmbushur detyrat në një mënyrë domethënëse: për të qenë shembull për popullin sidomos kur flitet për zbatimin e kërkesave të shtruara nga autoritetet shtetërore për të qenë solidarë, të disiplinuar dhe të durueshëm në pritje të radhës. Megjithatë, mbretërorët, të privilegjuarit, nuk e shfrytëzuan mundësinë që iu dha. Ata shfrytëzuan rastin për t’u futur jashtë radhe. E pyeta motrën nëse nuk do të kishte vepruar edhe ajo në të njëjtën mënyrë. Ajo u shpreh se do të kishte bërë të njëjtën gjë, por shtoi se kapiteni i anijes nuk ishte ajo. Unë thashë se ndoshta mbretërorët kishin vepruar kështu për të dalë në vijën e parë si shembull, për t’i treguar popullit se ta bëje vaksinën ishte diçka e sigurt. Përgjigjja e motrës ishte se unë isha naive, se shfajësimi i tyre ishte i njëjtë me atë që kërkoi kapiteni algjerian kur u mbyt anija e refugjatëve, dhe kur ai vetë u hodh i pari në varkën e shpëtimit.
Aparati elektronik tregon se blerja është aprovuar.
Unë nxjerr maskën e fytyrës nga sirtari dhe ia kaloj djaloshit në dorë.
Tek fut kutinë e burnotit në xhepin e xhaketës, ai më vështron me ngulm dhe i hutuar.
‘Kjo të duhet për në tren,’ i them unë. ‘Tani, maska është me detyrim.’
‘Unë nuk kam kohë për…’
‘E ke falas.’
Djaloshi qesh me përbuzje, rrëmben maskën dhe largohet me rend.
‘Atëherë, në dyqan kemi mbetur vetëm ne të dyja.’
Kur unë mbyllem brenda në garsonierën tonë, ora është afërsisht njëmbëdhjetë e natës. Bën shumë ftohtë, sepse sistemin e ngrohjes unë e ndez vetëm natën, kur ndodhem në shtëpi, ngaqë rryma elektrike është më e lirë atëherë.
Jam e lodhur, drita nuk ndez, hap vetëm televizorin e vogël me volumin e zërit të ulur pothuajse në minimum. Motrën nuk e shquaj dot, ajo është ulur në një qoshe të errët, zëri i saj mbush dhomën. Ajo thotë se vendi i punës paraqet rreziqe për mua. Thotë gjithashtu se para dy muajsh, një grua humbi jetën në tren, se në gjakun e saj u gjetën gjurmë të një lloj organofosfati, i cili përdoret në insekticide dhe që nuk është fort i ndryshëm nga sarini. Ajo shton se e njëjta gjë ka ndodhur tani me një djalë. Motra ime tregon me gisht ekranin e televizorit ku një lexues lajmesh, me një pamje tepër serioze, shikon nga kamera.
Ndërsa dëgjoj mendimet e hallakatura të motrës, unë gatuaj, që do të thotë se ngroh ushqimin e mbetur nga një ditë më parë. Për motrën nuk përgatis asgjë, ajo nuk ka ngrënë si njeri normal që kur ishte dhjetë vjeçe, dhe më kot ka pritur në radhë për kurimin e premtuar bashkë me pacientë të tjerë të sëmurë me turbekuloz. Vitin e kaluar, në të gjithë botën, humbën jetën po aq të sëmurë me turbekuloz, sa edhe nga sëmundja e re infektive. Sigurisht që në emisionin e lajmeve nuk thuhet asgjë për turbekulozin, kjo sëmundje nuk përbën asnjë lloj problemi në këtë vend të pasur.
‘I gjori,’ thotë motra me një zë të përlotur në çastin kur reportazhi televiziv tregon djalin në një fotografi të nxjerrë një ditë vere, në bordin e një anije me vela, ku ai është me disa shokë. Ai buzëqesh ëmbël, kurse unë vë re se në dhëmbët e parë nuk ka asnjë njollë të zezë.
‘Shikoje,’ thotë ajo tek turfullon. ‘Është me të vërtetë e pakuptueshme që dikush të largohet nga jeta në një moshë kaq të re.’
‘Po,’ them unë duke liruar kopsat e sipërme të palltos. ‘Edhe aty, ai është futur pa radhë.’
Përktheu nga norvegjishtja:: Aristidh Shqevi
