NATA MË BLU SE ÇDO NATË BLU
Dasma mbaroi më tre të mëngjesit. Përsëri një kalë i bardhë u doli përpara në hyrje të urës Verrizano. Një kalë arab, i lartë, i zhdërvjelltë, me këmbët e para të ngritura lart dhe të përthyera te gjunjët. U ra me thundra xhamave të përparme dhe u ngrit lart si i tërhequr prej një dore të padukshme. Makina s’pësoi asgjë, madje as trandje nuk pati. Ishte a s’ishte? Një fanepsje misteri dhe aq? Gruaja lëshoi një klithmë, ndërsa burri uli kokën mbi timon. Ç’do të thotë kjo? pëshpëriti ai. Po ai kalë, kur erdhëm në mbrëmje, tha gruaja. Ndoshta jemi përgjumësh, shohim ëndërra.
U kthyen në shtëpi dhe fjetën.
Të nesërmen nuk mbanin mënd asgjë.
Pas një jave ishin në një dasmë tjetër. Kësaj radhe u doli përpara një gorrillë, si King Kongu. Ndaluan mu përpara syve të tij bojë kafe, me një dritëz në ninëzë, një dritëz qesëndie. Pastaj asgjë. E pe? pyeti burri. E pashë, iu përgjigj gruaja. Këto janë shenja. Për mirë, qofshin. Tani u bënë më të vëmëndshëm. Makinat e parkuara ishin si ato të viteve 30-të. Burrat mbanin frak, papijon. Gratë, fustane të mëdhenj, të fryrë. Burrat i kishin flokët të lëpirë, mustaqet spicë. Gratë flokë të shkurtër me onde. Dikush i binte pianos, një tjetër kontrabasit, dhe një i tretë saksit. Këngë të vjetra, bluz, fokstrot, rumba, tango. Nuk njihnin njeri. Kërcyen, pinë, erdhën në qejf, zunë miq dhe aty kuptuan se ishin në kohën e Ruzveltit. Sapo kishte mbaruar Great Depresion. Ishte vërtet për të vënë duart në kokë.
Dasma mbaroi më tre të mëngjesit.
U kthyen në shtëpi dhe fjetën.
Kështu çdo javë. Prej vitit 2011 ata zbrisnin në vitet 30-të.
Makinat e vjetra, gratë me kapele të mëdha, burrat me frak. Dasma të tipit të vjetër. Dhe një hollësi; nata është më blu se çdo natë blu.
Nju Jork 2011
KARANTINA
Ajo ditë ishte fatale për të. I thanë ta linte punën. Nuk pyeti përse ndodhte kjo, sepse i dukej përpjekje e kotë. Punonte prej 13 vjetësh në Nju Jork në një rrokaqiell gjashtëdhjetë e dy katësh. Ishte ende ditë, ora pesë mbasdite, fund shkurti. Kthehu kryet dhe pa hyrjen e rrokaqiellit, përshkoi me mend katet dhe ashensorët, zyrat, banjot. Ishte 42 vjeç. Bënte dy punë në të njëjtin rrokaqiell; paradite si kujdestar ashensori për kompaninë Asa, pasdite në pastrim për kompaninë Fashion Gold.
E kishte dëgjuar mirë shefin? Jo, s’ishte e mundur. Pas 13 vjetësh ishte hera e parë që shikonte dritë dite. E fillonte punën ne 6, po ngrihej që në 4.30, merrte metronë dhe ndërronte tre trena. Hynte në rrokaqiell dhe bëhej gati me kostum të zi, këmishë të bardhë, kravatë blu. Bënte prova me buzëqeshjen, hapte dhe mbyllte gojën, rregullonte flokët, i jepte vetes energjinë e nevojshme. Mbaronte punën e parë në tre dhe po në tre niste punën tjetër, që e linte në 11. Në shtëpi mbërrinte në 12.30. Ishte mësuar me të gjitha. Ia dinte radhën punës. Çdo vit kishte rritje page. Çekun e javës nuk e prekte me dorë se ai shkonte drejtpërdrejt në bankë. Rronte me fast fud, 5 dollarë në mëngjes, 3 dollarë në darkë, ujin e pishëm e merrte nga çezmat e zakonshme. Veç e mundonte çmimi i biletës së metrosë; 104 dollarë në muaj. Po s’folëm për të shtunën dhe të dielën. Në punë. Paguhej dyfish. Ëndërra? Të blinte një shtëpi në Amerikë. Po shtëpi, ama.
Një park, ketra, fenerë të ndezur para kohe. Qiell. Pak qiell se e pinin rrokaqiejt. U mahnit. O zot, 13 vjet pa i parë këto gjëra. Donte të ulej në një stol dhe të shikonte ketrat në bar. Iu duk humbje kohe. U kthye mbrapsht. E kishte dëgjuar mirë shefin? Ia kishte thënë vërtet? Po pse duhej ta linte punën kështu papritur? Iu afrua sërish rrokaqiellit, kaloi rojen e sigurisë te hyrja, u ngjit lart, të gjithë të ikur. Zbriti poshtë si i shpartalluar, duke dyshuar, përplot frikë dhe ankth sfilitës. Ç’kishte ndodhur? Ja, tani duhet të merrte pluhurat në zyrën e bosit të madh. Do të zvarritej poshtë divaneve prej lëkure për të terhequr ndonjë bisht cigare. Ishte pushuar nga puna dikush vetëm për një bisht cigare. E ndjente marrëzishëm se duhej të shtrihej barkas. Ishte ora. Duart i dridheshin, e mbuluan djersët. Diçka ishte prishur në atë mekanizmin që punonte me aq përpikmëri. Ç’kishte ndodhur? Nuk po kuptonte asgjë. Ku të shkonte? Ishte ora e punës, pikërisht ajo koha e rëndësishme kur zvarritej poshtë divaneve prej lëkure në zyrën e bosit të madh. Ia kishin thënë, apo i kishin bërë veshët. E kaploi alarmi. Atë çast një makinë e madhe e kuqe si zjarrfikëse ndaloi para rrokaqiellit dhe prej saj dolën me të shpejtë disa punëtorë me skafandër, me bombola dhe gypa të gjatë nëpër duar. Ata u ngjitën me të shpejtë nëpër ato ashensorë që mirëmbaheshin prej tij. Ç’ka ndodhur? Të gjithë ia kishin mbathur për në shtëpi, ndërsa atij i dukej se pa të ashensorët nuk do të punonin. Duhet të kthehem mbrapsht. Mbrapsht. Dhe ndërsa nxitonte drejt rrokaqiellit, krahas tronditjes së madhe ndjente dhe një gëzim të pashpjegueshëm sikur diçka e prishur po i kthehej normalitetit. Atje e ndali një dorë aspak miqësore. Ishte roja e sigurisë që s’e la të ngjitej lart. Është e ndaluar, i thirri dhe e shtyu jashtë. Mezi merrte frymë. Pa e patur mendjen hyri në një starbaks dhe porositi një kafe. Dridhej i tëri sikur ta kishin zënë ethet. Pastaj kur pagoi paratë dhe tërhoqi kusurin u pendua që mori kafe. S’dinte ç’bënte. Ata punëtorët me skafandra dhe bombola i dukeshin si të ardhur prej ferrit. Ashtu i mbytur në djersë dëgjoi dikë që po i thoshte një tjetri; Është mbushur Nju Jorku me çimka, po dizinfektojnë grataçielet…Kjo s’ka ndodhur kurrë kaq kërcënuese… Ndoshta Nju Jorku mbyllet në karantinë..
Diçka u shëmb pranë tyre. Ishte heroi ynë. Kishte vdekur.
Nju Jork 2011
IRLANDEZI NË AEROPORTIN JFK
Ai u shfaq herët në terminal. Me një karrocë invalidi me bateri. Mbante një qeskë për prostatin, në hundë kishte mbërthyer një llastik, që lidhej me një aparat oksigjeni. I kërkuan pasaportë, po s’kishte. Paraqiti një Green Card të vitit 53. Një copë rreckë që mezi lexohej. Ajo s’vlente. I kërkuan një çertifikatë. Nxorri një shkresë të vjetër, të palosur, gati një mbeturinë letre, çertifikatë e vitit 62. S’kishte biletë avioni.
Ai mezi merrte frymë. Ishte i mbaruar. Duhet t’i kishte tetëdhjetë.
Ju lutem më ndihmoni, thoshte, jam irlandez, shkoj të vdes.
Ishte rregull që gra shtatëzana dhe njerëz të sëmurë të mos udhëtonin. Një vdekje në avion prishte shumë punë. Ai, irlandezi që lutej me aq përulesi, duhet të kishte të paktën një shoqërues.
Xhejms Hini, menazheri, ishte irlandez. E çuan te ai.
Zotëri, më ndihmo! Dua të shkoj të vdes në vendin tim në Irlandë. S’më ka ecur. Nuk mund të vdes këtu.
Është pak e vështirë, po do të bëj çmos për ty.
I thanë Xhejmsit të bënte kujdes se mund të humbte vendin e punës, në qoftë se plaku vdiste gjatë udhëtimit.
Është irlandez, tha menazheri, ju s’mund ta kuptoni ç’do të thotë kjo.
E shoqëroi vetë. E futi në avionin e mbushur plot dhe atje tha; Zotërinj! Ky plak është nisur për të vdekur në Irlandë. Kush do t’i lirojë vendin?
U ngrit menjëherë një djalë i ri.
Do t’iu dëmshpërblejmeë, i tha Xhejmsi.
Nuk ka rëndësi, e bëj për babanë tim, që s’shkoi dot në gjallje të vdiste atje.
Njerëzit në avion duartrokitën.
Xhejms Hini humbi punën. Plaku kishte vdekur mbi oqean shumë afër Irlandës.
Nju Jork 2010
Marrë nga: TREGIMET E NJU JORKUT
*Porteti nga Ina Lajthia
