More
    KreuMuzikëIna Kosturi: Liceu artistik dhe violina shqiptare

    Ina Kosturi: Liceu artistik dhe violina shqiptare

    Nëse duam të reflektojmë mbi historikun e violinës në Shqipëri, një rëndësi të veçantë në krijim e shkollës së violinës, talenteve, programeve të interpretuara e deri në përfaqësimin e saj përtej kufijve, i takon institucionit të Liceut Artsitik, i cili në 75 vite u bë qendra dhe promotori i artit shqiptar dhe violinës në veçanti. Ky 75 vjetor është një moment reflektimi, bashkëpunimi, evidentimi dhe frymëzim për të nesërmen në disa fusha të artit shqiptar, e mes tyre dhe violinës shqiptare si krenari dhe histori suksesi.  Liceu Aristik ishte dhe është një nga institucionet më të bukura, ku drurët e mëdhenj të udhës së artit zaptojnë ndërtesën si një oaz frymëzimi ku marrin jetë tingujt e ngjyrat. Është institucioni rinor i artit ku thuren ëndërra me skena, teatro, galeri, janë qindra ëndërra bashkë vit pas viti që përçojnë kulturë, art, pasion në gjithë Shqipërinë e suksesshëm si ambasadorë të heshtur me gjuhën e artit janë lajmëtarë të kulturës e përparimit si komb. Çdo dritare, klasë, korridor fsheh mijëra histori suksesi e pasioni, studimi, melodi të pafundme, që vetëm artistët arrijnë  ti njohin e perceptojnë.

    Historiku 75 vjeçar kërkon padyshim evidentimin e etapave të zhvillimit të secilës degë. I takon studiuesve të skicojnë momente, evente, emra pedagogësh, instrumentistësh të cilët e çuan krahas degëve të tjera në nivele të larta interpretimin muzikor e violinën shqiptare. Nëse në fillimet e tij përparimin e sollën violinistë, muzikantë shqiptarë që studiuan jashtë, e të huaj më të paktë, vitet më pas do e përmbysnin këtë raport, duke promovuar talente të cilët zakonisht do ushtronin aktivitetin në orkestra në mbarë botën e një pjesë si solistë e pedagogë në institucione prestigjioze. Ky ndryshim duket se vulosi atë sukses që artet dhe violina në veçanti arriti, falë dhe kontributit 75 vjeçar të një institucioni që promovon, përkrah e rrit talentet shqiptarë. Recitali i parë i Ludovik Naracit i vitit 1926 do mbetej një datë historike ndërsa Liceu Artistik dhe përpjekja e Naraçit i njohur si profesor i Liceut do bashkohej me shumë violinistë të tjerë pedagogë për ta pasuruar repertorin violinistik me vepra të rëndësishme të literaturës botërore, me recitale e debutime me orkestra, bashkë me botimin e pjesëve shqiptare në” Repertorin Pedagogjik” të një tjetër profesori, Genc Bogdo, duke gërshetuar kështu pëparimin e çdo brezi në literaturë botërore e shqiptare. Emra të tjerë violinistësh duket se u bashkuan në këtë përparim të domosdoshëm të violinës shqiptare, derisa u hap dhe shkolla e lartë, e emra të rinj, nxënës të pedagogëve të Liceut do vazhdonin të transmetonin këtë pasion e përkushtim për violinën si pedagogë, solistë e orkestrantë. Një pjesë e të diplomuarve do ktheheshin në shkollën e dikurshme për ti dhënë asaj shkëlqimin e duhur, si një trashëgimi e krijuar me pasion e mundim. Në pamundësi për të përmendur gjithë emrat e violinistëve pedagogë e duke shpresuar që studiuesit të botojnë detaje, dokumentojnë  histori të këtij kontributi, do ndalem në një periudhë e cila shënoi dhe suksesin më të madh, atëhere kur violina dhe Liceu u shndërruan në promotorë të artit e talenteve, kur programet dhe repertoret njohën reforminin dhe moderizimin dhe shkolla u duk se i parapriu apo përgatiti ikjet e mëvonshme të instrumentistëve shqiptarë. Ish një kohë e varfër gjithsesi e një vendi të izoluar, pa dyqane veglash muzikorë, me tela të vjetër e parte të ruajtura me fanatizëm. Në vënd të turistëve, Paganini, Donti, Rode, Tchaikovski e Sibeliusi  e shumë të tjerë tregonin prezencën e tyre nga bota e largët e institucioneve shekullore me tinguj nga duar fëmijësh e të rinjsh, për të cilët violina ishte vetë jeta. Korridori u shndërrua në një sallë e gjatë ku secili ushtrohej deri sa përgatitej për të hyrë në klasën e mësimit, ishte skena ku detyra përzihej me ambicjen, një skenë e improvizuar të cilën e donin të gjithë, një skenë moderne e një shkolle të varfër ku pasioni fitonte mbi gjithë komoditetet e munguara.

    Nëse shumë vite më parë, ardhja e një apo disa violinistëve pedagogë do ndryshonte atmosferën e institucionit, vitet 1985 -1990, do shënonin ndoshta dhe periudhën më të lavdishme të violinës shqiptare,  ku shkolla e violinës nuk përfaqësohej me individë,  ku kontributi i pedagogëve nuk ishte një i vetëm, po idetë e një pedagogu, bashkoheshin me kërkimet e një violinisti tjetër, duke krijuar nga mbyllja një dritare të gjerë diturie, frymëmarrjeje për violinën shqiptare. Elementë soliste e elementë të përkushtuar të pedagogjisë do punonin në grup duke reformuar programet, duke sjellë një progres të madh teknik,  repertorë të panjohur më parë, duke e kthyer Liceun artistik, jo vetëm në institucion të violinës, po në një atmosferë konkursi, ku talentet mobilizoheshin, motivoheshin për ta kthyer shkollën në shkollën e solistëve. Duket se violina shqiptare do i paraprinte ndryshime të mëvonshme dhe hapjes me botën përtej Shqipërisë, ndërsa kompozitorë të panjohur, të mëdhenj do beheshin pjesë e tingëllimeve të sallës së liceut e skenave në mbarë vendin dhe kjo kaq natyrshëm sa solli ndryshmin e gjithë kërkesave, nivelit, motivuar dhe nga interpretimet e violinistëve solistë në skenat shqiptare.

    Kjo klimë erdhi pasojë e kontributit të mëparshëm të violinistëve të tjerë, të cilat krijuan premisa për këtë revolucion në të cilin u përfshi  gjithë stafi pedagogjik, madje kjo frymë u shtri dhe në shkollat e muzikës. Idetë konkrete të Robert Papavramit, përvoja jashtë e tre violinisteve të vegjël nga Liceu, avancimi teknik nëpërmjet shkallëve, etydeve të vështirësisë së lartë, ndërrimi i tyre dhe realizmi i një numri të lartë materialesh, përfshirja e koncerteve të panjohura më parë e deri në vepra të vështira violinistike në interpretimet e nxënësve të liceut u shndrrua në një praktikë të zakonshme. Bashkë me Robert Papavramin e Zhani Cikon, me Roland Xhoxhin e Fatbardha Denizin, Proletare Skënderin e Didi Tartarin, u bashkua një pjesë tjetër pedagogësh të rinj po aq të përkushtuar. Mamica Abazi e Yllka Mishto, Shanka Kumbaro, Edmond Sinani e Brunilda Stefani bashkë me violinistin solist Pirro Gjezi ( pedagog i jashtëm ) do ishin pjesë e këtij ndryshimi.  Vëzhguar me syrin e një nxënëseje atëherë dhe reflektuar sot, ky staf shënoi një tjetër veçanti në institucionet tona kulturore e artistike, klimëne  bashkëpunimt dhe respekti reciprok, me mjeshtërinë e mbajtjes pas kuintave,  padukshëm, të ambicjeve  që shoqëronjnë institucionet e artit e sidomos ato shqiptare. Pas saggiove pedagogu yt ishte po aq objektiv dhe për nxënësin e kolegut. Duket se shkolla tejkaloi ambicjen e secilit pedagog për sukses duke e shndërruar në  sukses të secilit violinist që ishte nxënës i asaj shkolle, duke falur besim, vlerësim  dhe duke imponuar respekt. Ambicja për sukses u gërshetua me urtësinë e violonçelistit Xhovalin Lazri,si një model paqësor funksionimi të një institucioni artistik e arsimor. Shkolla u shndërrua në një institucion që i shërbeu përtej instrumentistëve të rinj violinës soliste shqiptare dhe përparimit të saj në përgjithësi, duke e përgatitur në nivel profesional po dhe të marrëdhenieve mes pedagogëve e nxënësve, në një oaz qetësie ku punohej më përkushtim. Inatet, hatërmbetjet, ajo ambicje në shkollat e artit mbeti e fshehur e në vend të kapriciove të pedagogëve e studentëve, në të kundërt me çmendinë së kohës shfaqur me prerje pantallonash “moderne”, shkolla e violinës studioi dhe perfeksionoi 24 Kapriciot e Rodes, Dontit e deri tek Paganini, një pjesë e të cilave luhej aq lehtësisht, sa do befasoheshin dhe institucione shumvjeçare jashtë Shqipërisë. Në vend të rrëmbimit të ndonjë nxënësi a studenti të kolegut siç ndodh ndonjëherë në instutucionet tona artistike, stafi i atëhershëm dha një model paqeje, ku luftohej për t’i rrembyer një pjese të re repertorit violinistik e vendosur në skenë. Salla e dikurshme e Liceut është shndërruar sot në një sallë të vërtetë arti, ku shfaqjet, koncertet, aktivitetet përcjellin njëra tjetrën. Ndërsa violina krahas degëve të tjera mbetet një histori suksesi. Kapriciot e Rodes, repertori i violinës pushton tashmë sallën moderne, ndërsa talentet janë aty në çdo kohë. Stafi i sotëm përballet me sfida të reja, në një kohë kur kontaktet e botën jashtë janë reale, të prekshme, kur zbukurimi,moda janë të dukshme e të kërkuara. Është bukur të kthehesh në shkollën e artit, ku talente, e mes tyre violinat janë gjithmonë sukses.  Është bukur të shqiptosh dy fjalë “Liceu Artistik “, aty ku nisin ëndërrat e mëdha të artistëve të vegjël, aty ku nisën sukseset e para të artsitëve të mëdhenj shqiptarë, aty ku në çdo kohë merr frymë pasioni për artin. 

    SHKRUAJ NJË PËRGJIGJE

    Ju lutem lini komentin tuaj!
    Ju lutemi shënoni emrin tuaj këtu

    Artikujt më të fundit

    KATEGORITË