Në atë stinë qytetin e mbështillnin tufa të dendura mjegulle të hirtë me damarë kaltëroshë të spërdredhur. Masivet e mëdha rridhnin përmbi kala, gëlltisnin pallatet, lëpinin syprinën e dallgëzuar të ujit, mbanin të nënshtruar tokë dhe ujë.
Rrjedhat e mjegullës ishin ndër dhuratat e liqenit vjetarak.
Danishi i rrëgjuar kockë e lëkurë çapitet rrugëve, pa ndonjë drejtim të caktuar, thjesht nga e çojnë këmbët. Me thesin e vjetër prej kërpi, hedhur në sup, zvarritet trotuareve pa shikuar njeri. Krahun e djathtë e ka humbr në moshën e fëmijërisë. Askush nuk e di ndodhinë e trishtë, fashitur thellë kohës së largët. Atij s’i kujtohet ose nuk do ta përmendë, si shumicën e andrallave të jetës së tij të gjatë. Në sytë pa ngjyrë, futur thellë zgavrave, pasqyrohet vuajtje e madhe, uria e përditshme. Ndoshta më shumë se kaq.
S’i ndan brengat me të tjerët, nuk ankohet, as lyp.
Njerëzit kthejnë kokën, thua nuk ekziston. Pamja e tij njëlloj u vret sytë, i ligështon, ndaj i shmangen si mortajës. Danishi vazhdon të jetojë në mjerimin e vet pafund me lëngatën e shpirtit të panjohur, të pa rrëfyer…
Anidi e shikon çdo ditë nëpër kazanët e plehrave. Rrëmon, fut rrëmujshëm në thes çdo send të dobishëm, sidomos ato ushqimore. Me krahun e vetëm në garën e pabarabartë të jetës lufton sipas mënyrës së tij t’i mbijetojë një bote tejet indiferente dhe përbuzëse.
Vjeshta rrëzëlluese kapërthyer me mjegullën e dendur në një ndeshje të shurdhër, nuk i bën përshtypje, madje nuk e di tamam në është pranverë apo vjeshtë. Era memece, lavire e paskrupullt e provokon, i gudulis thinjat e hirta tëmthave. Përmbi grumbullin e mbeturinave, gjethet e blirit me buzët e verdha lëpijnë lëkurën e rrudhur, të zbuluar.
Anidit nuk i ngjall neveri si të tjerëve. Në muzgun e bronztë të një dite të tillë e ndaloi gati me pahir.
– Më njeh?
Ai deshi të largohet, po tingulli i zërit të ngrohtë e bindi.
– Jo, nuk të njoh.
– Anidi. S’e thoshe dot emrin, më thërrisje Ani.
Burri i moshuar i hodhi sytë e ujshëm, të shpërqendruar, u mendua një copë herë, tundi kokën në shenjë mohimi, u mat të largohej, por ai s’e la. E pyeti si jetonte, në se kishte njeri të afërt. Danishi nuk e dëgjonte. Shikonte andej – këtej si i mbytur në punë të ngutshme. Po e pengonin kot së koti.
Pamja e lemerishme përtej mjerimit prekte cakun e marrëzisë.
Anidit i bënë përshtypje veçan sytë e shuar të çngjyrosur, pa asnjë shprehje njerëzore. Vetmia e pazakontë strehuar te ai trup i rrëgjuar e pikëlloi. Shkëndijëzat e kujtimeve të përcëlluara në hirin e harresës u zgjuan si bletë zemërake. Vitet kulluan harrimin e gjatë, përjetimet e largëta buisën nga thellësia e kohës shkollore…
Vite të shkuara ishte roje në konvikt. Ndonëse rrotull të tridhjetave, të vegjlit e thërrisnin xha Dane, të rriturit Danish. Dora e vetme bënte me lehtësi të habitshme çdo lloj pune. Priste dru, ndizte zjarret nëpër dhoma, ndihmonte kuzhinieret. I kudogjendur, zvarriste mbi kurriz si tani një thes mbushur me ushqime, e çonte ku i thoshin. Nuk pushonte kurrë. Kur prehej diku qosheve të oborrit, me dorën e vetme shtrëngonte pavetëdije copa qymyri nga togu përreth magazinës.
Natën hynte nëpër dhoma, mbulonte grindavecët që rrëshqisnin batanijet në netët e acarta të qytetit të liqentë, u lëvizte kokën gërhitësve zhurmëmëdhenj, mbyllte dritaret hapur nga era.
Jetën e tij e mbështillte një mister i pa kuptuar. Askush nuk e dinte kur flinte, ku banonte, kishte shtëpi, njerëz të afërm. Konvikti ishte vendi i punës, vatra ku fillonte e mbaronte universi i tij. Qëndronte aty të dielave, ditët e festave, pushimeve të verës kur konvikti rikthehej sërish në kamp pushimi. Vazhdonte njëlloj, me të njëjtin ritëm monoton punën e tij të çmuar. Mjediset e konviktit humbnin diçka kur mungonte ai, nxënësit pyesnin njëri – tjetrin me sy. Konviktorëve të larguar nga shtëpia dhe njerëzit e afërm, Danishi u kujtonte prindërit. Ndonëse fjalëpakë, jo fort i afruar, e donin, ndiheshin mirë kur e kishin pranë. U sillte ndërmend shtëpinë, ndillte ca kujtime të ëmbla e të shtrenjta, lënë pas diku larg…
Dita e parë e shkollës gazmonte nga zhurma e nxënësve. Sillte risi, çelte një vit tjetër me të panjohura të këndshme. Përqafoheshin të malluar me njëri – tjetrin, tregonin jetën e verës, bërtisnin plot hare.
Gazmendi i asaj dite të bukur u ndot papritur.
Një djalë i panjohur muskulor i zuri derën Lenit, nuk e linte të futej në konvikt. Mbështetur pas parmakut anësor e kërcënonte haptas. Shqetësimi shpërhapej si hije e zezë në tërë hapësirën e shkollës. Adoleshentët vështronin të merakosur shoqen zënë në çarkun e së keqes. Asnjëri s’guxonte të përballej me horrin mendjemadh dhe thikat kërcënuese ngjeshur rripit të mesit.
Hareja ngeci te porta e shkollës.
Danishi paqësor i kërkoi butësisht të hiqte dorë nga ajo punë e mbrapshtë. Tjetri nuk i vuri veshin, vazhdoi të tijën. Leni e skuqur e turpëruar, dridhej e tëra me sytë nga oborri i shkollës. Danishi u afrua, deshi ta largojë me të mirë po tjetri, pa e shikuar drejt, ia ktheu ashpër:
– Ik dorac, se do të hash ndonjë që të vijë mendja rrotull?
Mbi ballin e qetë të rojës u formuan rrudha të thella, damarët e llërës së vetme të përveshur lëvizën si gjarpërinj zgjuar nga dremitja e gjatë. Zemërimi u kacavar me thonj të lyer nëpër copëzat e qymyrit të kuzhinës. Nxënësit nuk e kishin parë kurrë në atë gjendje të frikshme burrin e mirë, rojën e urtë të konviktit, që nuk i bënte keq askujt.
Lëshoi ngadalë thesin. Kur askush nuk e priste, me shpejtësi rrufeje e goditi befasisht në mjekër me një grusht që do ta kishte zili çdo kampion boksi. E majta e tij mbartte fuqinë e përbashkët të dy duarve. Guximtari i paskrupull u shtri përtokë i larë në gjak. Si vuri re Danishin të afrohej për të çuar deri në fund punën e nisur, iku i tmerruar me vrap duke sharë.
Të gjithë u mahnitën nga guximi i rojës. Trimi i shfytyruar vajti të lante surratin e gjakosur. Xha Dania, pafolur, si të mos kishte ndodhur asgjë, rrëmbeu thesin, u qas pranë grumbullit të qymyrit ku rrinte të shumtën e kohës. Shndërrimi i çuditshëm, i vetëtimtë u mbeti në kujtesë për një kohë tejet të gjatë. Shpesh e kujtonin me admirim sa herë e sillte rasti nëpër rrjedhat e spërdredhura të kohës.
Kështu e mbante mend Anidi këtë burrë të thjeshtë e të mirë. Ç’fat i mbrapshtë e kishte gremisur në ditë të hallit?…
Teksa kujtimet, si rrjedha mjegulle zevzeke, i sollën kohën e shkuar, Danishi i ktheu shpinën, gërmonte gjithë zell plehrat në një rit mjeshtëror të neveritshëm.
Anidi uli kokën i trishtuar, zënë në faj.
Ata sy të pajetë, pasqyrë lebetie, ngjanin me një humnerë të çuditshme, që nuk kthen jehonat e zërave, i mban brenda me xhelozi, i ndrydh në gjirin e vet. Njerëzit do të shkundeshin nga lemeria po ta dëgjonin të çliruar kumbimin e asaj klithme të honshme…
Vjeshta indiferente fshikullonte qytetin buzë liqenit me rrjedha mjegulle tinëzare.
