Të dy rrinë ulur si mbi gjemba. Ai me kryet kthyer nga dritarja, sikur numëron gjethet në lisin jashtë dritares. Është lis i bukur. Ajo kthyer përgjysëm në anën tjetër, me shikim të ngulitur tek afishja e Pikasos në mur. Guernica. Kur e pata blerë, vite më parë, hamendesha nëse skenat ngjethëse të një masakre spanjolle ishin vërtet skena të përshtatshme për mur të një dhome ku do të mbaheshin terapi çiftesh. Gojëkëqinjtë do ta quanin zgjedhje groteske.
Por përvoja më ka mësuar se shumica e çifteve e çmojnë këtë pikturë. Burrat e vrazhdë, gratë frigjide, homot e fshehur, lezbiket në kërkim: klishetë janë të urryeshme, natyrisht, natyrisht, por ka një arsye pse ekzistojnë. Të gjithë fiksohen pas pastorales brutaliste. Nuk është se ligjërojnë në hymne të vjershëruara për teknika të penelatës, a nuanca ngjyrash, a strukturë të ndërtimit, a ku ta di se çka. Në fakt shumica s’e dinë se ç’është ajo pamje bizare në mur, e mbytur në zi, bardhë e blu. Por duket qartë se ua kap vëmendjen. Rrinë ulur si të hipnotizuar, ja kështu si ajo tashti, e vështrojnë ngultazi portretin gjenial të një masakre. Është thuase tabloja ua pasqyron në penelata truri masakrat e veta të ndërsjellta, luftërat e intensitetit të ulët në familje, banjot e gjakut midis shtëpisë e punës e marrjes së fëmijëve nga kopshti e tradhëtive të radhës, mizoritë që u shkrumbojnë përditë shenjtëritë e vjetra. Dhe nuk flasin. Mejtojnë. Guernica sikur u ndihmon të përpunojnë idetë.
Ajo është shumë seksi, në fakt. E ëmbël, e sofistikuar, e frustruar seksualisht. I shkon ngjyra e bardhë. I kontraston bukur me të zezën e flokëve, e me pigmentin mesdhetar të lëkurës. Athua si e ka kërthizën? Të zhytur? Të dalë jashtë? Një nga trillet e këtij profesioni është se të del kohë të fantazosh. Sidomos me çifte të heshtura, që të lënë kohë e hapësirë për të fantazuar në sesione të gjata pambarim. Ajo m’u duk e bukur që në krye të herës, kur hyri në ordinancë, si pelë e trembur. Unë i marr fillimisht çiftet në një a dy biseda individuale, pupu sa të palara që dalin aty. Sa Guernica të vocrra. Kur më dëftoi për abortin sekret që sa kish bërë, ishte gruaja me fëmijë të vdekur ndër krahë aty nën Minotaur, në skaj të majtë të pikturës. Diçka në mënyrën si fliste, në gjuhë të vëmendshme, të saktë e të ngadaltë, duke mbështjellur atë episod të dhimbshëm në shpërngej fjalësh të lidhura me kujdes, sikur po ecte mbi vezë, sikur po ecte mbi varre, më bëri ta shoh matanë maskash ashtu siç ishte atë ditë. Një grua që po ulërinte humbjet.
Duhet të flasim hapur, im shoq e unë, përsëriste here pas here, me një tërbim të përmbajtur. Jo për abortin, gjithsesi jo, ai duhet të ngelë përherë sekret. Por duhet të flasim për marrëdhënien tonë. Ndryshe s’kemi të ardhme bashkë. Kështu nuk shkon më!
Më duket se ishte diku aty, midis duhet të flasim e kështu nuk shkon më, që unë rashë brendë. Njeriu s’ka mundësi ta shohë tjetrin, njëmend ta shohë, pa e dashuruar njëherit.
E shikoj tinëza orën, edhe pesëmbëdhjetë minuta sa pa mbaruar seanca. Pa të shohim, a do të flasin sot a jo. Bah. Janë të dy të shkolluar, të artikuluar në dy a tri gjuhë. Ajo ka gjuhë aq të bukur. Të vëmendshme, të saktë. Shprehëse. Por është bashkë me të shoqin, e torturon veten, atë, e tjerët përreth, në heshtje të sikletshme. Burri zhvendos këmbët pa fjalë, ashtu si bën shpesh, duke ua këmbyer vendin një mbi një. Sytë vazhdon t’i mbajë tek lisi përjashta. Ai lis i masakruar prej sysh të nëmur kullon gjak të zi, si afishja në mur. Ajo replikon duke hequr një fije të padukshme flokësh nga fytyra.
Kanë edhe dy fëmijë bashkë, këta. Dy fëmijë të tjerë.
Ajo është sedërtare, e di. Janë sedërtarë, që të dy. Ajo ndihet e poshtëruar, pse ka nevojë të artikulojë ndjenjat, mendimet, pritshmëritë. Ai pompoz, si bibë e fryrë. Fyhen kaq lehtë, nga gjëra që bëri tjetri, gjëra që s’bëri tjetri, gjëra që do të ketë menduar tjetri, gjëra që do të ketë ndier tjetri. Bah. Klitorisi im ka tetë mijë fije nervore, e prapë s’është më i ndieshëm se këta. Bah. Kjo e tyrja është vërtet një lidhje e shpikur në ferr, Venus im Pelz, Wanda von Dunajew e Severin von Kusiemski. Ajo do të ishte shumë më e lumtur po të ndahej nga ky derr burrë.
Por ncuk. Janë që të dy skllevër të një keqkuptimi. Ajo rrugëhumbur në reflektimet e afishes në mur. Ai me sytë e fiksuar te gjakderdhja e një lisi në vjeshtë. Kjo fiks-ideja e epokës sonë, se njeriu mundka e u dashka ta ndalë entropinë. Thuase çdo rrëgjim mund të parandalohet, a të riparohet, a së paku të frenohet disi. Sa për të mbajtur ujë edhe ca, martesa, fejesa, lidhja e përzgjatur. Familja. Institucioni. Shoqëria. Kjo i fiku këta dy, kjo shpresë. Kjo fantazi e marrë, absolutisht, absolutisht, se mos ndoshta do të mund ta rindezin disi bashkë atë zjarrin e fikur. Se mos do të gjejnë disi prapë njëri-tjetrin. Se mos do të ngrehen disi bashkë, lart mbi shkrumbin e hirin e rrënojave, si feniksë magjikë.
Se mos do ta adhurojë ai sërish, si atëhere kur sa ishin takuar.
Kjo fiks-ideja e kompensimit, e ndëshlyerjes. Kjo ëndërra e saj boshe, që vërehet nga si e heq fijen e padukshme të flokëve nga fytyra, se tjetri do të ngrehet një ditë në krah të mbarë. E do të thotë, zemër më fal. Tash kuptoj se ç’sakrificë që paske bërë gjithë këtë kohë për hir timin. Tash e tutje, do ta bëj detyrë timen në jetë që të ta shlyej këtë sakrificë.
Do të ishte për të qeshur, po të mos ishte për të qarë.
Ajo mendon se mund ta ndihmoj. Në Guernicën e saj, unë jam Harlekini me lot prej diamanti, simboli mitik me fuqinë mbi jetën e vdekjen. Ajo pret nga unë që ta shpëtoj disi mrekullisht atë, marrëdhënien e saj, jetën e saj. Por Guernica u bë me porosi nga Spanja për një bienal arti në Paris, e Picasso s’lejoi kurrë që të shfaqej në atdheun nazist. Nganjëherë ndarja është terapia më e mirë.
Ajo mendon për fëmijën e vdekur, nuk mendon për dy fëmijët e tjerë. Ata po i rriten ndërsa ajo mban në krahë fëmijë të vdekur. Një ditë do t’ia plasin këtë në fytyrë. Kur nazistët pushtuan Francën dhe bastisën atelienë e piktorit, i gjetën pikturën Guernica. Ju e keni bërë këtë, e pyetën. Jo, u përgjegj Picasso, atë e bëtë ju. Të gjitha të vërtetat na plasen në fytyrë herdokur.
E shikoj tinëza orën, iku dhe kjo seancë. Të dy presin si mbi gjemba që t’u them se u mbaroi koha. Ai me kryet kthyer nga dritarja, sikur numëron gjethet në lisin jashtë dritares. Është lis i bukur. Ajo kthyer përgjysëm në anën tjetër, me shikim të ngulitur tek një afishe e varur në mur.
