More
    KreuLetërsiBibliotekë"Pas një mungese", poezi nga Linda Pastan

    “Pas një mungese”, poezi nga Linda Pastan

    Përktheu Elvana Zaimi

    Linda Pastan, lindur në 1932, është rritur në Nju Jork, por ka jetuar më të shumtën e jetës në Potomac, Maryland, rrethinë e Washington, DC. Në vitin e fundit në Radcliffe College, Pastan fitoi çmimin e poezisë Mademoiselle (Sylvia Plath zuri vendin e dytë). Menjëherë pas diplomimit, ajo vendosi të heqë dorë nga poezia, që t’i përkushtohej familjes dhe mbarëvajtjes së saj. Pas dhjetë vjetësh si shtëpiake, i shoqi e nxiti t’i kthehej poezisë. Qysh në fillim të viteve ‘70, Pastan ka shkruar lirika të qeta që u kushtohen temave të tilla, si: martesa, prindërimi dhe pikëllimi. Ajo është e interesuar në ankthet që gjallojnë nën siprinën e jetës së përditshme. Rron akoma.
    Mes shumë çmimeve që ka marrë, janë Dylan Thomas Prize, Pushcart Prize, Bess Hokin Prize për poezi, Ruth Lily Poetry Prize, në 2003. Pastan ka qenë Poete Laureate e Maryland nga viti 1991-1995 dhe ka qenë pjesë e stafit të Bread Loaf Writers’ Conference për 20 vjet. Është autore e më shumë se 15 librave me poezi dhe ese, mes të cilëve: Parajsa e papërsosur (The Imperfect Paradise, 1988), finalist për Los Angeles Times Book Prize; Ungji i mbramë (The Last Uncle, 2001), Mbretëreshë e një vendi me shi (Queen of a Rainy Country, 2006), Udhëtim pa shumë bagazhe (Traveling Light, 2011), Insomnia (2015).

    Ftohtësi ere

    Dera e dimrit
    mbyllet akullsisht,

    dhe si trupat e
    gjatë të kafshëve të zhdukura, makinat

    qëndrojnë të braktisura kudo
    ku i ka çuar rruga e ftohtë.

    Sa e ceremonishme është bora,
    me ashpërsi të qetë

    edhe vdekjen e kthen në një marrëveshje
    formale.

    E vetme në dritare, mbaj vesh
    erën,

    gjethet e vockla që tingëllijnë
    në arkëmortet e tyre prej akulli.


    Ajo që dëshirojmë

    Ajo që dëshirojmë
    s’është kurrë e thjeshtë.
    Lëvizim mes sendeve
    që mendojmë se i dëshironim:
    një fytyrë, një dhomë, një libër i hapur
    dhe këto sende mbajnë emrat tanë —
    tani na dëshirojnë ata ne.
    Por ajo që dëshirojmë na shfaqet
    në ëndrra, nën petka maskimi.
    Rrëzohemi,
    me krahët zgjatur para
    dhe në mëngjes
    krahët na dhembin.
    Nuk e mbajmë mend ëndrrën,
    por ëndrra na mban mend ne.
    Është aty gjithë ditën
    si një kafshë
    poshtë tavolinës,
    si yjet që janë aty
    edhe në pikun e diellit.


    Po mësoj të braktis botën

    Po mësoj të braktis botën
    para se të më braktisë ajo mua.
    Kam hequr dorë tashmë nga hëna
    e bora, nësa i ul grilat
    kundruall lutjeve të së bardhës.
    Dhe bota ma ka marrë
    babanë, miqtë.
    Kam hequr dorë nga vijat melodike të kodrave,
    kur u zhvendosa në një peizazh të rrafshët, të pamuzikë.
    Dhe çdo natë heq dorë nga trupi im
    gjymtyrë pas gjymtyre, duke u ngjitur sipër,
    gjatë shtyllës kurrizore, drejt zemrës.
    Por mëngjesi vjen me pushime
    të vogla kafeje e cicërima zogjsh.
    Një pemë jashtë dritares
    që ishte thjesht hije një grimëkohë më parë
    i merr mbrapsht degët e veta degërmi
    pas degërmie gjethesh.
    Dhe, ndërsa e marr trupin mbrapsht,
    dielli lëshon turiçkën e vet të ngrohtë në prehërin tim
    si të dojë të ndreqë gabimet.


    Autoportret

    Sipas Adam Zagajevskit

    Jam bijë e askujt, nënë e disave,
    grua për distanca të gjata.
    Në ditë vjeshte jam e lumtur
    me motrat që po më vdesin – gjethet,
    por në pranverë më dhemb koka
    nga aromat e luleve.
    Im shoq mbush dhomën me Mozart
    të cilin e fik, nësa përqafoj
    heshtjen si të qe një fletë e bardhë,
    që po më pret veç mua ta mbush.
    Ai rrëmon në tokën e nxirë
    me duar të zhveshura. Ia shkund dheun
    nga palat e lëkurës, malluar
    për atë lloj përsosmërie
    që ndodh nëpër libra.
    Shtëpia ime është parajsa ime e vetme.
    Një qen i kuq më fle te këmbët, duke ëndërruar
    flatra të çmendura zogjsh të vrullshëm.
    Ndërsa rruga shkurtohet para meje,
    hedh vështrimin pas,
    aty ku kthesa merr prapë
    nga fëmijëria, vija e saj e bardhë
    që ndan më dysh atë të vërtetën me të përfytyruarën,
    bash në atë mënyrë që shtylla kurrizore
    ndan dy pjesët e trupit, duke e lënë
    barkun e butë në qendër
    të pambrojtur ndaj gjithçkaje.
    Sa për vendin tim, ai vazhdon të bëjë gabime
    qëllimmira, po aq sa Eva që zgjedh
    sidër dhe fruta të rrëzuara, harrimtare
    për zinë e bukës që po afron.
    Vë tenxheret në zjarr, varros fytyrën në libra ose mbaj
    një telefon në vesh, sikur teli i tij
    të ishte kordoni kërthizor i botës,
    zërat e të cilës ende më pëshpërisin,
    edhe pasi i kanë braktisur trupat e tyre.


    Duke dëgjuar dëshminë e të kthyerve në jetë pas arrestit kardiak

    Kthyer me zor në jetë,
    dera e vdekjes u përplaset vrazhdë
    në fytyrë,
    çdocili përmend dritën
    përtej atij pragu
    dhe dikujt ia kishte ënda
    pritjen.

    Mendoj për Këngën e Pafajnisë
    së Blejkut; për Zotin
    dhe qingjat e tij në një ballinë resh;
    për harpat dhe temjanin.
    Ata qirinj të shuar
    nga gishti i ftohtë i arsyes
    tash rindizen:

    ndezin
    kullotat aq valëvitëse
    sa këto kodra të Merilendit;
    im atë që bën operim
    flatrën e një engjëlli;
    monedha e metaforës që rrotullohet,
    dhe bie Fakt.

    Por kohë më parë zgjodha
    të bëj një gjumë më të qashtër: as qingj
    as tigër.


    Shëtitje

    Jam turiste
    e jetës sime,
    ua ngjit vështrimin trajtave ekzotike
    të luleve
    si t’i ketë mbjellë
    dikush tjetër;
    penguar
    prej dhomave në gjysmë errësirë
    të fëmijëve
    nga një litar i padukshëm
    i kadifenjtë.
    Fustanet në dollap
    janë kostume
    për një grua tjetër,
    edhe pse fshihem
    në cohërat e tyre të mëndafshta.
    Burri që fle
    në shtratin tim
    më njeh më mirë
    në errësirë.


    Zogjtë

    po i drejtohen jugut, shtyrë
    nga një busull në gjene.
    Ata nuk gënjehen
    nga kjo verë e pagjasë nëntori,
    edhe pse qëndrojmë në pragje
    veshur me fustanë pambuku.
    I shohim ndërsa

    hidhen e mblidhen—
    hija e flatrave
    tek bie mbi zemër.
    Kur shushurijnë mes
    degëve të zbrazëta, pemët
    duhet të mendojnë mos ndoshta gjethet e humbura
    u kthyen sërish.

    Zogjtë po i drejtohen jugut,
    instinkti është rrëfimi më i lashtë.
    Ata fluturojnë mbi kipcat e vet,
    erëtreguesit e pazëshëm,
    duke na mësuar ne të gjithëve,
    me bishtat e tyre,
    veriun e vërtetë.


    Vdekja e vetes

    Si fletë të grisura
    nga libri
    i vjeshtës, gjethet
    drithëruese bien në tokë

    të kuqe e bojëdheu,
    çdocila një poezi
    apo tregim,
    një letër e pashkruar.

    Mendo për zjarret
    në Aleksandrinë e lashtë,
    tymin e dendur
    të pergamenëve që digjen.

    Hapua krahët
    ngjyrave që po vdesin,
    bukurive
    të brishta

    të nëntorit.
    Thellë në zemër
    të lendeve të varrosura
    asgjë nuk humbet.


    Vezë

    Në këtë mbretëri
    dielli kurrë nuk perëndon;
    nën ovalen e mehur
    të qiellit
    nuk duket se ka hyrje
    apo dalje
    dhe, edhe pse këtu ka det,
    nuk ka baticë.

    Sepse vetë veza
    është një hënë
    që shkëlqen zbehtë
    në galaktikën e hambarit,
    e mbrojtur veç nga gjëmimi
    ogurzi i lugës,
    e para krisje e brishtë
    e vetëtimës.


    Vdekja e bletës

    Biografia e bletës
    po shkruhet në mjaltë
    dhe po i afrohet
    fundit.

    Së shpejti, befasia
    zukatëse e verës
    do të heshtojë
    një herë e mirë;

    lulet, të fikura
    do të flakërojnë
    një herë të fundit
    dhe do të shuhen.

    Dhe djali që po kujdeset
    për këmbën e pickuar këtij mëngjesi
    do t’i kthehet dhe një herë
    lotimit të tij të shkurtër

    me diç të ngjashme
    si keqardhje,
    duke ndërmendur shijen
    e qelibartë të mjaltit.


    Engjëj

    Të janë mërzitur engjëjt?
    Myra Sklarew

    Më janë mërzitur engjëjt,
    se si flatrat e tyre madhështore
    hapen me shushurimë siç ngrihet perdja
    në një dramë që nuk kam dëshirë ta shoh.
    Më janë mërzitur mantelët e tyre qumështorë,
    me brezat e tyre yje-pushtuar,
    thonjtë e përkryer
    shkëlqyes si guaska,
    prej të cilave shpirtrat
    e krijesave të vockla janë arratisur.

    E mbani mend Luciferin, dua t’u them,
    flatrat e rrudhosura prej lakuriqi,
    kur turret pingulthi prej hirësisë.
    Por ata thjesht do të qeshnin
    me po atë tingull të ujtë që do të bënte një harpë
    kur ujëvaret përmes vijave muzikore.
    Ose do të më këndonin me
    zërin e bjerrur të nënës sime,
    duke shtrydhur gjithë premtimet
    që i bëra, por që s’i mbajta dot.


    Gjithë sa dua të them

    Një piktor mund të thotë gjithçka që do
    me frutin ose lulen ose madje dhe retë
    Édouart Manet

    Kur të jap këtë tas
    me mollë, mos dua të të them:
    merr ca sfera të trëndafilta
    dashurie, ose epshi – emblema
    të gjithë atyre çasteve pas Edenit,
    kur një pulqer i të ndaluarës
    ishte si beharnat sipër asaj molle të parë?
    Apo thjesht dua të them: më fal,
    sot isha shumë e zënë; veç fruta
    kemi për ëmbëlsirë.

    Dhe kur këpute
    një gonxhe të vetme nga shkurrja në vyshkje
    jashtë dritares sonë,
    mos po thoshe se unë jam diqysh
    si lule, ose e denjë për lule?
    Mos po thoshe
    çfarëdo gjëje që lidhet me lule?
    Apo thjesht: ja trëndafili i mbramë
    i nëntorit, të lutem
    vëre në ujë.

    Por, sa për retë,
    për ata grumbuj të bardhë
    epshorë që na pluskojnë mbi kokë,
    ato nuk janë as gamile e as nënkresa
    madje as maja të përborura
    malesh gjysmë të përfytyruar.
    Ato janë trajtat e qashtra të heshtjes,
    veç tani për tani, po.
    Retë po thonë
    gjithë sa dua të them.


    Vetëm sytë

    I dashur bashkëndarës i bjerrun
    i heshtjeve,
    do të dërgoja një letër
    ashtu si pema dërgon mesazhe
    me gjethet,
    apo qielli me pasthirrma
    resh të qashtra.

    Ndaj, të shkruaj
    me këtë bojë
    blu, ngjyrë
    e damarëve dhe arterieve
    të fshehta.
    Këtu është mëngjes.
    Dhe postieri ecën

    rrugëve të pafajshme,
    i rrezikshëm si Eoli
    me çantën e vet të ernave,
    apo Hermesi, lajmësi,
    hyu i gjumit dhe ëndrrave
    që gjurmon shembëllimin tim
    mbi këtë pullë poste.

    Në ndërtesat publike
    letrat peshohen
    dhe ndahen si mishi;
    në stacione treni
    thasë të stërmëdhenj poste
    fshihen si plaçkë grabitjeje
    pas dyerve të vagonëve të mallrave.

    Dhe në një tjetër qytet
    magjistari
    mban një erashkë letrash
    drejt dorës tënde zgjatur para—
    “Merr një letër çfarëdo…”
    Duhet ta grisësh zarfin
    siç do të shqyeje bukën.

    Vetëm atëherë lumenjtë e terrtë
    të bojës do të shkrijnë
    e rrjedhin
    nën gjithë urat
    që nuk ia dolëm
    të ndërtonim
    mes nesh.


    Pas një mungese

    Pas një mungese ku s’qe fajtor askush
    jemi të turpshëm me njëri-tjetrin,
    dhe fjalët tona na duken më të reja se ne vetë,
    si të na duhej t’i ktheheshim kohës kur u njohëm
    dhe të vinim me mund sërish te e tashmja,
    ngjashëm kur s’e lexon kurrë një histori
    nga rreshti ku e ke ndalur,
    por gjithëherë ia nis çdo libri për së pari.
    Ndoshta ishte dashur të rrinim
    të lidhur si alpinistët,
    me tejzën e sigurt të telefonit,
    me numratorin e tij si cilindër të vogël lutjesh,
    zërat tanë më pak shajni përtej kilometrave,
    më pak të sikletshëm nga sa janë tani.
    T’i kisha harruar thinjat në kaçurrela,
    atë suvalë dimri në fytyrë,
    nësa mbaja mend burrin më të ri
    që kishe pasë qenë.

    Dhe e ndjej veten të plakur e të rëndomtë,
    kur më duhet të mendoj sërish ushqimin për drekë,
    kafshët për t’u kujdesur, gjithë dromcat
    e përditshmërisë, të fshehura por të rrezikshme,
    që na zhysin poshtë të dyve kaq shpejt.
    E kisha ëndërruar shtratin tonë
    si një bregdet ku do të laheshim të dy,
    jo si ky dyshek me vija
    që duhet ta mbulojmë me çarçafë. I kisha harruar
    krejt çështjet e vjetra mes nesh,
    si letrat aq gjatë pa përgjigje, sa heshtja
    bëhet gojëbilbil, lajm më vete.
    Kisha harruar madje që dashuria në martesë
    është një tokë përherë më e mistershme
    sa më shumë ta zbulosh, si një nga ato tokat
    për të cilat lexon, një kopsht në shkretëtirë
    ku përkulesh për të pirë, pa e ditur asnjëherë
    nëse goja do të të mbushet me ujë apo me rërë.


    Vertikal

    Ndoshta qëllimi
    i gjetheve është të fshehin
    vertikalitetin
    e pemëve
    të cilat i vëmë re
    në dhjetor
    si të ishte për të parën herë:
    sërë pas sëre
    formash të errëta
    dëshiruar ethshëm për nga lart.
    Dhe, meqë do të jemi
    horizontalë vetë
    për një kohë të gjatë,
    lejonani të përnderojmë
    zotat
    e vertikales:
    kërcej gruri
    që thneglës
    duhet t’i duken aq të lartë
    sa ne na duken pemët,
    depo silazhi dhe
    shtylla telefoni,
    stalagmitë
    e rrokaqiej.
    Por më së shumti
    këta lisa dimri,
    këta plepa mishra-butë,
    kjo mështeknë
    lëvorja e së cilës është
    si lëkurë e regjur
    kundruall të cilës përkul
    kokën e ftohur,
    pa qenë gati
    të shtrihem.


    Bisedë imagjinare

    Më thua ta jetoj çdo ditë
    si të qe dita ime e mbrame. Ndodh në kuzhinë
    ku para kafes ankohem
    për ditën që më pret para—ajo garë pengestare
    prej minutash e orësh,
    dyqane ushqimoresh e doktorësh.

    Po pse e mbramja? pyes. Pse jo
    ta jetoj çdo ditë si të qe e para—
    gjithë mahni të gjallë, Eva që fërkon
    sytë, e sapozgjuar atij mëngjesi të parë,
    dielli që lind
    si një ingénue në lindje?

    Ti bluan kafen
    me hungërimën e vockël të mendjes
    që përpiqet të qartësojë vetveten. Shtroj
    tavolinën, hedh sytë tej dritares,
    ku vesa ka pagëzuar gjithë
    sipërfaqen e gjallë.


    Pesë fazat e pikëllimit

    Natën kur të humba
    dikush më drejtoi kah
    Pesë Fazat e Pikëllimit.
    Merr atë drejtim, më thanë,
    është e lehtë, si të mësosh të ngjitësh
    shkallët pas gjymtimit.
    Dhe kështu u ngjita.
    Mohimi që i pari.
    U ula për mëngjes
    nësa shtroja tryezën për dy vetë,
    me kujdes. Të dhashë bukën e thekur—
    ishe ulur aty. Të dhashë
    gazetën—u fshehe
    pas saj.
    Zemërimi m’u duk më i njohur.
    E dogja bukën në thekëse, rrëmbeva
    gazetën dhe i lexova titujt vetë.
    Por aty shkruanin ikjen tënde,
    ndaj kalova te
    Marrëveshja. Çfarë mund të shkëmbeja
    për ty? Heshtjen
    pas shtrëngatës? Gishtat në tastierë?
    Para se të mund të vendosja, erdhi
    Depresioni me të shfryrë, një marrëdhënie e dobët,
    me valixhen të lidhur bashkë
    me spangon. Në atë valixhe
    kish fasho për sytë
    dhe shishka gjumi. U përvodha
    poshtë shkallëve
    pa ndjerë kurrgjë.
    Dhe gjithë kohës, Shpresa
    ndizej e fikej
    nga një neon i prishur.
    Shpresa ishte udhërrëfyes që tregonte
    drejt e në ajër.
    Shpresë ishte emri i dytë i tim ungji,
    ai vdiq prej saj.
    Pas një viti vazhdoj ende të ngjitem, dhe pse këmbët rrëshqasin
    në fytyrën tënde të gurtë.
    Aradha e pemëve
    është zhdukur prej kohësh;
    e gjelbra është një ngjyrë
    që e kam harruar.
    Por tani e shoh se po ngjitem
    drejt: Pranimit
    shkruar me shkronja kapitale,
    një titull i veçantë:
    Pranim
    emri i tij është me drita.
    Rropatem,
    nësa bëj me dorë e bërtas.
    Poshtë, gjithë jeta ime shpërhap suvalën,
    gjithë peizazhet që kam njohur
    apo kam parë në ëndrra. Poshtë
    hidhet një peshk: pulsi
    në qafën tënde.
    Pranim. Më në fund
    e mbërrij.
    Por ka diçka që s’shkon.
    Pikëllimi është një shkallë rrethore.
    Të kam humbur.


    Druvarët

    Hynë në Eden
    me sharrat e sëpatat,
    e ndërsa Eva shihte
    fill përtej portës,
    i kthyen pemët e gjalla
    në trungje, në kasaphanë

    gështenje, bredhi, vrrini,
    duke derdhur frutin e
    zhvoshkur lëvoret, duke matur,
    prerë katër me katër dhe
    dy me gjashtë – duke numëruar
    tani në vend që të emërtojnë, gjerkur

    madje dhe molla bashkëfajtore
    u rrëzua, dhe aroma
    e tallashit ishte si vdekja
    në flegra të hundëve,
    dhe ishte ndajnatëherë
    e tjetër ditë.


    Meditim ndaj sobës

    Jam avitur buzë zjarreve
    të trupit tim
    si një flakërimë e vogël, por e njëtrajtshme
    këtu në kuzhinë,
    ku ka një jetë krejt të vetën ky brumë,
    që frymëmerr nën pecetën e lagur
    si fëmija në gjumë;
    ku fëmija i njëmendët luan nën tavolinë,
    duke u shtirur se mbulesa e saj është shatorre,
    duke shkërbyer ikjet; ku një zog
    i kafenjtë verbuar nga drita
    fluturon sipër pezulit
    dhe qëndron i shtangur në dysheme —
    kurrë s’ka qenë e lehtë, as për zogjtë,
    kjo puna e çerdheve.
    Syri i pafajshëm nuk sheh asgjë, thotë Auden,
    duke përsëritur çfarë i tha gjarpri Evës,
    çfarë i tha Eva Adamit, të veleritur nga kopshtet,
    duke gjakuar jetën e jetuar plotmërisht.
    Por pasioni ndodh si një aksident.
    Mund ta lë brumin të derdhet nga buzët
    e tasit, ta lë pas dore ngjeshjen dhe një herë,
    ta lë pas dore fëmijën që pret nën tryezë,
    lotët e butë që po fillojnë t’i njollosin sytë.
    Me këto mënyra kuturu rritemi.
    Sot ndjehem më e mençur se zogu.
    E di se dritarja më mbyll brenda,
    se kur e hap
    aromat e kopshtit do të më prishin qetësinë.
    Dhe jam avitur buzë zjarreve të trupit tim
    si një flakë e vockël shtëpiake që të tjerët
    të ngrohin duart për pak kohë.

    SHKRUAJ NJË PËRGJIGJE

    Ju lutem lini komentin tuaj!
    Ju lutemi shënoni emrin tuaj këtu

    Artikujt më të fundit

    KATEGORITË