Ingo Schulze, lindi më 15 dhjetor 1962 në Dresden, është shkrimtar gjerman. Qysh nga 3 nëntori 2023 është Kryetar i Akademisë Gjermane për Gjuhë dhe Krijimtari poetike. Deri në vitin 1988 studioi Filologji Klasike dhe Gjermanistikë në Universitetin e Jenës. Më pas Schulze punoi për dy vjet si dramaturg në Landestheater Altenburg, prej të cilit u shkëput për të punuar si gazetar. Që nga mesi i viteve 1990 Schulze jeton si shkrimtar i lirë në Berlin. Prej vitit 2006 është anëtar i Akademisë së Arteve të Berlinit dhe që nga viti 2007 i Akademisë Gjermane për Gjuhë dhe Krijimtari Poetike në Darmstadt. Ai është gjithashtu Anëtar i Akademisë së Arteve Saksone dhe Qendrës – PEN Gjermani. Autor romanesh, tregimesh, esesh, shkrues dokumentarësh, pjesësh radiofonike.
Përktheu nga gjermanishtja: Dr. Elda GJANA-BORIÇI
Një tip shumë lajkatar! Ajo e ngjeshi sërish gotën pas faqes së saj. – Dhe ti do të ndihmosh. Tërë kohën nuk të mbushet koka. Por për një gjë të tillë… Thjesht nuk e kuptoj!
Roberti hapi gishtat. Nuk ishte i sigurtë, nëse e ndjente edhe lythin, kur ajo nuk e fërkonte me gishtin e mesit. Në fillim ajo e kishte ndjerë si dregëz kur e kishte prekur, tani më shumë si një thërrime buke tosti.
– Shumë shumë katër javë, tha ai dhe ngriti pak sytë. Ajo qëndronte ende e mbështetur në parvazin e dritares, e veshur me rrobëpeshqirin ngjyrë blu të errët, me krahun e djathtë të vendosur poshtë gjoksit, bërrylin e majtë të mbështetur sipër dorës.
– Nëse ata do t’i përmbahen planit, edhe dy, edhe dy javë.
– Një gjë kaq e pahijshme. Ajo gjerbi konjakun. Vurrata e kuqe në faqen e saj u zbeh dalëngadalë. – Nuk e kuptoj sesi mund ta bëje këtë gjë, thjesht nuk e kuptoj.
Fundi i konjakut pllaquritej tutje – tëhu në gotë si dallgët në këtë zar, të cilin ai e merrte sa herë në dorë, kur dorëzonte te stomatologu kartën e çipit: një barkë me vela u bënte ballë dallgëve blu të larta sa një shtëpi, gjithnjë me velën në erë, vetëm kur ai rrotullonte zarin. Gishtat iu bashkuan me njëri – tjetrin. – Kemi duruar për 96 javë. Dhe tani kanë mbetur edhe dy…
– 96 javë të dhjera! Ajo puliti sytë dhe hapi gojën. Gota ishte zbrazur. – Gjithçka vajti kot…
– Këto nuk ishin 96 javë të dhjera, Doro, nuk ishin…
– Jo vetëm të dhjera, ishte… Si e quan ti këtë, kur në korridorin e shtëpisë bëhet takimi i së dielës për endacakë, të cilët nuk rrotullohen gjatë urinimit, kur rroba bëhet pis në raft, sepse në fillim shpohet njëri mur pastaj tjetri, nuk ka kurrë dritë, gjithnjë kjo mushama e dhjerë përpara dritares, dhe pastaj mund të jem ende i gëzuar, nëse është vetëm mushamaja, kur nuk rri i ulur galiç përpara dritares një tip kaq i dhjerë dhe mua më tregon gishtin e tij të dhjerë.
– Çfarë?
– Ah, Robert, e po ku jeton.
– Kush të ka? A do ta njihje sërish?
– Mos fol marrëzira…
– Unë e di se çfarë them. Ai ishte ngritur. Por ashtu siç e shikonte ajo atë – ai nuk donte të qëndronte përpara saj, pa u lejuar ta prekte. Drita blu e errët e manjetofonit e çuditi.
– Ndoshta ti e di se çfarë po thua, por ti nuk e di se për çfarë po flet. Përndryshe ke më shumë fantazi. Ajo e rrotulloi gotën e zbrasët midis pëllëmbëve të duarve, sikur po i afrohej atij.
– Doro, ia priti ai. Kjo mbeturinë… Ai e kishte llogaritur dhe nuk e harroi as tani. Këtë gotë, të mbushur buzë më buzë, e numëroi dyfish.
Ajo u ul në gjunjë, duart e mbështetura te tavolina e mesit, dhe gjerbi konjakun. Një tufë flokësh i ra mbi buzën e gotës. – Nuk është edhe aq keq, mbeturinae të dashurit tënd, e shokut tënd. Teksa po ngrihej ajo u mbajt fort te kolltuku. Ai nuk donte ta qortonte aspak. Donte që edhe këto minuta t’i bashkoheshin jetës së saj si gjithë të tjerat deri tani. Ato duhet të kujtonin çdo orë, pa u penduar për diçka.
– Sho-ku, përsëriti ajo dhe u rrek të pinte teksa po ecte.
Nëse Roberti mund ta qortonte këtë burrë, atëherë do ta bënte vetëm për këtë që ai e kishte sjellë këtu pijen e keqe. Të dy nuk pinin asnjë gjë të fortë. Por duhet të mendonin për diçka të tillë.
– Sho-ku yt.
– Edhe dy javë, tha Roberti, i hodhi sytë te duart e tij dhe te gishtat e zbathur të këmbës. A do t’i njihte sërish këmbët e tij, vetëm këmbët? Duart po. Qysh kur e priste rregullisht lëkurën e thonjve, ato ishin të afërta për të. – Gjithçka kishte qenë e qartë, qysh në fillim.
– Qysh në fillim! Ajo u kthye menjëherë. Pastaj tha e qetë: çdo javë duhet të paguajnë shtesë, gjithnjë më shumë, nga java në javë – ato janë rritur shumë, shumë fare. Dhe po thua se do të kishim folur për këtë gjë. Ju nuk do ta kuptoni kurrë këtë!
– E po ulu.
– Mendova se je më i zgjuar, ato po i lë pezull, dhe në fund… Ajo mblodhi grushtin. Djersa i shkëlqeu në ball, edhe në buzën e sipërme.
– Kur e gjithë kjo të ketë mbaruar. Ai e pa atë, donte të vazhdonte të fliste. Kur ajo mund të vështronte sërish nga krevati kullën e televizionit, semaforin, yllin e saj dhe gjatë ditës laraskat mbi antenë dhe përballë tymtarin dhe mëngjeseve hijet, të cilat zhyteshin në murin e shtëpisë, derisa ballkonet të vendosnin vetëm një flamur të shkurtër të errët trekëndësh, një flamurth, të dukej sikur era po vinte nga korija e Fridrihut. Roberti po shikonte shermashekun me krahët e tij si sepie, biçikletat në oborr. Ajo qeshi.
– Nuk do të ndihmoj për dy vjet dhe pastaj të them: Shumë faleminderit! Ka dalë vërtetë këndshëm, kafazi i bukur i shkallëve, lyerje elegante!
– Jo me zë kaq të lartë!
– Je shumë i marrë! Çfarë mendon ti, nga del një shifër e tillë? Njëqind e tetëdhjetë mijë, pikërisht njëzet mijë më shumë! Ti mund të kishe kërkuar dyqind. Dy. – ajo i pikturoi numrat me dorë të lirë në ajër – dhe pesë zero. A të ka treguar diçka ai, ndonjë shkresurinë, që shtëpia i takon atij?
Drita e manjetofonit të CD-së e shqetësonte Robertin, sikur dikush po priste prapa kolltukut. Çdo javë ai nxirrte një CD nga pakoja dhjetëshe ngjyrë blu e muzikës klasike, të cilën ia kishte dhuruar Dorotea – dhjetë CD për tetëdhjetëetetë marka. Ai njhte pjesën më të madhe të emrave të kompozitorëve, vetëm titullin, dirigjentin dhe orkestrën duhet t’i mësonte si dikur fjalët në rusisht. Nuk iu kujtua se cilën CD kishte dëgjuar së fundmi.
– Të paktën duhet të kishe pyetur një herë, përpara se të hiqje dorë me kaq zemërgjerësi – sikur mos të ekzistoja fare, të isha ajër, thjesht vetëm ajër. Ajo u kthye, eci në korridor, tundi krahun, gotën midis majave të gishtave. E përplasi fort mbi tavolinën e telefonit. Ai ishte disa hapa pas saj.
Nuk do të largohem prej teje! Thirri ajo, pa e kthyer kokën prapa, zgjati krahët anash, sikur të baraspeshonte. – O trung, je një trung i mallkuar!
– Doro, pëshpëriti ai, fëmijët.
– Duhet të shkoj në banjë! Mbylli derën e tualetit duke e tërhequr pas vetes. Uli krahët.
Në dhomën e ndenjes ai u rehatua në divan, atje, ku rrudha në formë gjysmërrethi shënonte vendin, nga i cili ishte ngritur.
Kur e kaloi sërish pragun, ai duhet të dinte sesi do të vazhdonte mbrëmja, sesi ajo do të shkonte në shtrat dhe do ta zinte gjumi. Vetëm në shtrat do të kishte kapërcyer më e keqja.
Ai ndoqi këshillën e librit, që lexonte në punë gjatë pushimit: të jetosh “i izoluar nga koha”.
Duhet ta kalonte vetëm këtë mbrëmje me Dorotean, këtë natë.
I besonte mëngjesit, asaj gjysëm oreje në kuzhinë, kur kishte veshur fëmijët dhe Dorotea futej brenda dhe ai i hidhte qumësht në kafe. Kur dilte nga shtëpia bashkë me fëmijët, enët ishin tashmë brenda enëlarëses.
Dy vite e gjysmë kishte punuar për shtëpinë, në fillim ishte marrë me radiatorët e kateve dhe rrjetin elektrik, pastaj me çdo dhomë në veçanti, kishte lëmuar dyshemetë me dërrasa, kishte përfunduar dritaret. Me çdo kunj, zile elektrike, me çdo karkasë dere të sapolyer ai ishte ndjerë më i sigurtë. Por më i sigurtë ai ndihej me djemtë. Kur Dorotea ftonte tarafin e universitetit të saj dhe i printe nëpër shtëpi dhe kur ai, me të dy djemtë në krah, shfaqej në dhomën e ndenjes për puthjen e natës së mirë dhe Dorotea i thoshte: Ja, tri burrat e mi! Atëherë ai ishte më mirë se askush tjetër, të paktën se askush që njihte ai.
Roberti kishte mësuar zanatin e zdrukthëtarit dhe kishte shkuar nga një kantier ndërtimi në tjetrin për thuajse dhjetë vite me radhë. Për tri vjet kishte montuar radiatorë dhe një vit e gjysmë kishte bërë furnizimin e mobiljeve të zyrave, i kishte tërhequr zvarrë dhe montuar. Tani prej dy vite e gjysmë po punonte te shërbimi – catering “Magnum”. Nuk e kishin pushuar kurrë nga puna. Firmat kishin falimentuar gjithmonë. Një si ai nuk pushohej nga puna, ai e vinte bast me sa të duash. Ka mjaft për të bërë – e po atëherë. Po Dorotea? Ai nuk kishte shpresuar asgjë prej saj dhe prandaj kishte mbetur krejt i lirë. Ajo kishte mbetur shtatzënë për herë të parë tridhjetëenjë vjeç. Ai nuk e kishte ditur se mund të studioje kaq gjatë. Nganjëherë kur ajo fillonte punë, kur duhet bënte diçka diku për tetë javë, atëherë ishte pa pagesë. Ajo gëzohej gjithnjë që ai çdo herë e pranonte faktin se ajo do të kishte diçka të përhershme. Por ajo nuk kishte nevojë fare për këtë gjë. Ai kujdesej tashmë për familjen e tij, e dinte se çfarë ishte e mirë për të. Nuk kishte nevojë për asnjë këshillë, aq më tepër nga këta Baufricët.
Ata e kishin ftuar për mbledhjen e qiramarrësve dhe e kishin parë Dorotean ngultas dhe pastaj të tërë kishin dalë nga shtëpiza, kur e dëgjuan të fliste. Nuk e kishin pritur këtë gjë këtu, një patriote në një banesë të tillë. Ai e kishte filluar luftën.
Vetëm një herë kur kontrata e qirasë kishte dalë nga kutia e sendeve të çmuara – për tridhjetë minuta. Ajo i duhej atij që të shkonte në Grajfsvalder, ku i bënë zbritje në dyqanin e fotokopjes me kartën e kreditit të Doroteas. Origjinali nuk duhet të humbiste në asnjë mënyrë apo qoftë të pësonte vetëm një përthyerje.
Dëgjoi shkarkuesin e nevojtores dhe as që e dinte, nëse duhet të ngrihej apo të qëndronte i ulur. Dorotea tani ishte bërë gati, kishte përgatitur tërë fjalitë. Ai mund të përsëriste vetëm se brenda dy javësh … nëse do të binte mushamaja dhe skela… pas 98 javësh sërish qiell, një ditë feste, dita e fitores…Për herë të parë ai nuk ndjeu asnjë gëzim.
Për një gjysëm viti nuk kishte ndodhur asgjë. Pastaj erdhi njoftimi: rrezik i rritur i rrëzimit të murit për shkak të skelës. Kishte blerë spërkatës nxitës dhe në çdo dhomë kishte vendosur një dozë. Dhe pastaj mushamaja. Nuk kishte qenë fjala kurrë për një mushama. Kishin dhjetë muaj që piqeshin në diell prapa saj, pa ardhur një punëtor ndërtimi. – Tani do të parapiqemi në skarë, kishte thënë Dorotea. Ai u thoshte të tërëve: Po të mos zhvishet kush, nuk mund të bëni asgjë.
Kur ia nisi sherri, Baufricët i binin ziles çdo javë dhe më në fund qëndronin çdo ditë përpara derës. Ai nuk donte asnjë ndryshim. Ai nuk duhet të kalojë përvoja të këqija, për të ditur se çfarë është e keqe. Ishte në vendin e tij, dhe prej tij nuk u largua më.
– A nuk duam të shohim një apartament tjetër? Vetëm ta shikojmë, po them. Ai vetëm e kishte pyetur Dorotean: Çfarë nuk të pëlqen në shtëpinë tonë? Çfarë të mungon? Çfarë kam harruar? Çfarë dëshiron të kesh? E po atëherë.
Baufricët zvarriteshin brenda si pluhuri, nuk ndihmonin as leckat e lagura. Ai nuk donte ta zhvendoste burimin e ngrohtësisë nga kuzhina në banjë, nuk donte energji termike, ngrohej me qymyr, ai mund të hiqte dorë nga kjo – qoftë ndërprerje e energjisë elektrike apo luftë. Madje ai kishte marrë me qira një bodrum tjetër dhe kishte marrë briketë si rezervë. Dhe qirinj, aq shumë saqë ata mund t’i tregtonin.
Këta tipa nuk mund të bënin asgjë tjetër veçse të shkapërdridhnin para andej – këtej, dhe po të mos i ndihmonte kjo gjë, atëherë më shumë para e më shumë para. Ai ia kishte marrë dorën. Ishin ata që silleshin keq, që humbisnin durimin dhe e vinin në krye të gjithçkaje të mundshme. Për të nuk kishte rëndësi se nga ku mbërrinin ata apo nëse drejtori i ndërtimit jetonte në Neukölln ose në Hellersdorf. Ai dinte vetëm që paraja do ta shkatërronte familjen e tij dhe se ata nuk mund të largoheshin nga banesa. Duhet të kalonin një provë. Dhe ai do ta ndihmonte Dorotean që të qëndronte e fortë.
Ky burrë e kishte kuptuar dhe sot në mbrëmje kartvizita e tij ishte futur poshtë derës. Ishte shumë shumë tridhjetë vjeç, edhe pse kishte aq pak flokë në kokë, saqë nuk mund ta shikoje aspak vijën e flokëve të tij nga afër, lëkura e kokës së tij shkëlqente. – Ai që duron kaq gjatë, nuk shpërngulet më nga banesa. Ata luajnë poker me ju. Dhe më ngushëllojnë deri në ditën e fundit të muajit. Roberti e kishte shprehur se i pëlqente dialekti i burrit nga Lauzici.
– Kam blerë shtëpinë, Tuajën këtu, por të zbrasët. Ata atje lart – e kishte fjalën për firmën e ndërtimit – thonë se është vetëm çështje parash, se kur do të shpërnguleni. Por nuk e besoj më këtë gjë. Dua sërish paratë e mia, rikthim, e kuptoni? Kam pritur dy vjet. Por ata më ngushëllojnë deri në ditën e fundit të muajit.
Më në fund e kishte kuptuar dikush. Ata nuk do të shpërnguleshin kurrë, as për njëqindetetëdhjetë mijë. E përse nuk duhet ta firmoste Roberti këtë? Tanimë Baufricët e morën me shkrim, si të thuash zyrtarisht.
Kur Dorotea erdhi në shtëpi, ai po bënte vizitën e tij. Ishte bërë flakë i kuq dhe kishte shkëlqyer edhe më shumë dhe kish dashur të bënte një shaka dhe kishte bërë kërrc te zilja e biçikletës.
– E ke menduar ndonjëherë, Roberti brofi përpjetë, – sesa shumë duhet të punosh për këtë? Gjashtë vjet, shtatë vjet. Ajo nuk e pa atë, as kur po fliste, dhe e mblodhi rrobëpeshqirin tek jaka, sikur të mërdhinte. – Dyqindmijë, një dysh dhe pesë zero, nuk kemi folur kurrë për këto, kurrë.
Ai e ndjente vezullimin brenda syve të tij, por nuk u përgjigj. E dinte, trungu, e dinte shumë mirë.
– Mendova se e kishit kuptuar më në fund, sesi funksionin kjo gjë, tha ajo, – por nuk e keni idenë.
Ai ngriti sytë. Dorotea e mbështeti shpatullën te muri.
– A e di… Koka e saj lëvizi sikur po ndiqte një melodi. Një herë të vetme Roberti e kishte parë atë të dehur, përpara lindjes së fëmijëve. Kishte ulëritur gjatë tërë rrugës për në shtëpi dhe e kishte shkelmuar atë. Atij i ishte dashur ta tërhqite pas vetes si një qen kokëfortë. Për fat të mirë nuk kishin takuar askënd. Nëse ai do ta kishte lënë prapa, ajo do të kishte ngrirë. Ajo nuk duhet ta harronte këtë gjë. Shpeshherë ajo kthehej vonë në shtëpi, nganjëherë shumë vonë. Por në mëngjes, në kuzhinë, gjithçka ishte mirë përsëri.
– A e di… ajo e la t’i binte rrobëpeshqiri, u shty përgjatë murit drejt derës dhe doli jashtë duke u lëkundur.
Ai e ndoqi nga pas deri te korridori. Dera e nevojtores u mbyll duke u përplasur, drita u ndez, kapaku i nevojtores u përplas te muri. Ajo volli dhe menjëherë pas kësaj zbrazi shkarkuesin e ujit.
Dukej si një dalje në skenë në një pjesë teatrale televizive, kur njerëzit dilnin shkurt, thonin diçka dhe zhdukeshin sërish dhe të tjerët shikonin të hutuar dhe e qeshura, me të cilën interpretuesit pajtoheshin, u ngulej në kokë. Pas kësaj zakonisht mbaronte ose kishte reklamë.
Ai e dëgjoi atë në gurgullimën e shkarkuesit që po lëshohej. Dera nuk ishte mbyllur me lloz.
Nuk u shqetësua nga britma e saj, as nga dora, e cila donte ta largonte, ta dëbonte jashtë. Por ajo duhet ta dinte që me të nuk mund të bëhej diçka e tillë. Ai e shtyu atë pak anash, e mbërtheu me dorën e majtë dhe e shtrëngoi pranë ijës së tij. Ajo u përkul sërish mbi lavaman, volli, u kollit, pështyu. Me të djathtën i mbajti ballin. Rrobëpeshqiri i saj ishte i hapur, rripi që varej poshtë rrinte mbi gishtërinjtë e këmbëve të saj. Një fije pështyme zgjatej deri te nevojtorja. Pjesa më e madhe ishte ngjyrë e verdhë, dhe brenda saj notonte këlbazë e murrme.
Ai e këshilloi me qetësi dhe maturi, ndërkohë që ajo e tërhiqte fijen e pështymës si një tel dhe pështynte sërish. E ngriti pak ballin e saj dhe shtypi shkarkuesin. – Mos u shqetëso, i tha. – Rri krejt e qetë, Doro, krejt e qetë.
Dalëngadalë bota u vu sërish në vijë. Po të ishte e nevojshme, ai do të duronte deri nesër në mëngjes, pa diskutim. Për aq kohë sa ndjente ballin e saj në dorën e tij, nuk mund të ndodhte asgjë e keqe.
Në të vërtetë gjithçka kishte ndodhur ashtu siç duhej, dhe vendimi i tij ishte përfundimtar. Ai kishte bërë gjithçka siç duhet. E ndjente veten si anija në dallgët e kaltra, vela gjithmonë në erë. Dhe vetë kjo pije e keqe me përqindje të lartë alkooli, kjo dhuratë e pamenduar, vetë kjo e kreu funksionin e saj. Përndryshe si do t’ia kishin dalë mbanë deri nesër në mëngjes, pa konjak, pa ballin e Doroteas në dorën e tij. Ai ishte mirënjohës ndaj tij, ndaj këtij djali me kokë të shndritshme, vërtetë mirënjohës. Edhe atij do t’ia mbante ballin gjatë vjelljes. Do ta bënte këtë gjë, nuk ka rëndësi se çfarë fliste ajo.
Tani Roberti e dinte sesi do ta kalonte me të këtë mbrëmje e këtë natë.
Pasi të kishte mbaruar kjo gjë, nuk duhet të harronte që të shuante manjetofonin. Pastaj më në fund do të shikonte se cilën CD kishte dëgjuar së fundmi. Kishte vënë zilen. E la atë të fliste.
Me dorën e majtë ia uli flokët nga qafa. Duhet të ndihej si përkëdhelje. Ajo nuk mund të qëndronte vetë në këmbë. Balli i saj ishte i lagur dhe i ngrohtë. Apo dora e tij? Ndjente dorën e tij të djathtë apo ballin e saj? Lëvizi sërish përpara, kështu që bërrylin mund ta mbështeste te brinjët. Ai mund të duronte tashmë. Duhet të ndryshonte vetëm anën, ballin e saj ta merrte në dorën tjetër. – Duhet të nxjerrësh gjithçka, e ndërpreu ai, – vërtetë gjithçka. Përse nuk po e mbyllte gojën ajo.
Pastaj nuk ishte më shumë sesa një rrotullim i nyjës së dorës së majtë, një gjest i Doroteas, që ai e njihte, kur ajo mbërthente flokët. Për një çast ndjeu tërë rëndesën e kokës së saj. Krahu i saj i djathtë ra poshtë si i mpirë.
Vetë Roberti ishte habitur nga kapja e shpejtë që kishte bërë, sikur të ishte ushtruar për këtë gjë. Midis gishtërinjve ndjeu thërrimen e bukës së tostit, por dora e tij e majtë mbështolli flokët e saj me aq butësi, si të ishin mëndafsh. Ai vazhdoi ta tërhiqte nga pas kokën e Doroteas gjithnjë e më shumë. Fytyra e saj u shfaq menjëherë poshtë të tijës. Ata e panë njëri – tjetrin në sy, e soditën njëri – tjetrin derisa ai e kuptoi që ishte shumë vonë, se ai thjesht nuk mund ta lëshonte më atë. Dhe kështu ai, kur ajo i mbylli sytë për një çast, nuk pa asnjë rrugëzgjidhje tjetër, veçse të puthte gojën e saj të hapur.
