Lajmi i vdekjes së Ismail Kadaresë më mbërriti papritur pardje në mëngjes pak përpara se të fillonte mbledhja e radhës e këshillit të departamentit. Brenda pak çasteve në fytyrat e kolegëve të mi u shfaq një vel trishtimi, shprehje e një pikëllimi të sinqertë për këtë humbje të madhe të shqiptarëve dhe të Shqipërisë. Të gjithë kolegët e mi e çmojnë artin e Kadaresë; disa syresh kishin pasur rast ta njihnin personalisht në vitin 2009 gjatë ceremonisë solemne të dorëzimit të titullit Laurea Honoris Causa që iu akordua nga Universiteti i Palermos. Aty për aty në atë auditor ku ishin mbledhur profesorë dhe studiues të shquar italianë u konkretizua tributi modest, por domethënës në kujtim të shkrimtarit të madh shqiptar.
Kadare ishte një mik i shtrenjtë dhe vlerësues i madh i arbëreshëve dhe i historisë së tyre kulturore dhe letrare. Të pavdekshme do të mbeten vlerësimet që ai i kushtoi Jeronim De Radës dhe Skënderbeut, imazhin historik i të cilit ai e lidhte thuajse instinktivisht me arbëreshët e Italisë. Ende sot të gjalla janë kujtimet dhe mbresat e udhëtimeve që shkrimtari ynë ndërmori në Kalabri dhe në Sicili. Gjatë këtyre vizitave ai u rrethua nga përzemërsia dhe entuziazmi masiv. Të shumtë ishin arbëreshët që donin ta takonin, t’i shtrëngonin dorën dhe t’i shprehnin mirënjohjen e tyre. E paharrueshme mbetet vizita që ai bëri në Horën e Arbëreshëve, kur, i shoqëruar nga e shoqja Helena dhe nga mbesa Doruntina, gjatë një momenti që edhe sot nuk mund ta përshkruaj me fjalë, të pranishmit perceptuan në fjalën e Kadaresë ndjesinë e mishërimit magjik të së vërtetës letrare.
Kadare ka qenë një nga përfaqësuesit më karizmatikë të letërsisë botërore, ndër interpretuesit më të thellë të shoqërisë bashkëkohore, dëshmitar i pashoq i tragjedisë që ngërthen hera-herës shoqërinë njerëzore duke i mohuar të drejtat më elementare. Për këtë arsye vepra e tij letrare përbën një thesar kulturor të paçmueshëm, që në të ardhmen do të tërheqë gjithmonë e më shumë vëmendjen e lexuesve dhe kritikëve. Të gjithë studiuesve dhe në veçanti Akademisë së Shkencave u bie barra të vlerësojnë trashëgiminë e artit kadarean dhe t’ia përçojnë atë kritikisht pasardhësve. Kjo është një detyrë shkencore që do të na lejojë jo vetëm të përsosim paradigmën e vdekjes së autorit, temë kjo fort e dashur për teorinë letrare, por edhe të pohojmë se vepra e Ismail Kadaresë është tempulli i vërtetë ku ai prehet sot. Kadare thoshte shpesh se për dekada të tëra kishte jetuar si një gjysmë i vdekur mes të gjallëve: nëse ne studiuesit e letërsisë do t’ia dalim në punën tonë, mund të them me plot gojën që në të ardhmen Kadare do të jetë më i gjalli ndër të vdekurit!
Së shoqes, Helenës, vajzave Gresës dhe Besës, nipërve dhe mbesave, botuesit Bujar Hudhri, Akademisë së Shkencave, kolegëve dhe miqve të shumtë të Ismail Kadaresë u bëj ngushëllimet më të sinqerta në emër të arbëreshëve, të familjes sime dhe në emrin tim personal.
