Ndonëse vitet kalojnë, në gjuhën shqipe kryeveprat vijojnë të përkthehen si përgjigje karshi ndryshimeve dinamike të gjuhës. Sot, datë 14 shtator, bota e letrave përkujton “një gjysëm Dantedi”: kjo është data kur Aligheri ndërroi jetë, ndoshta pa e ditur se vepra e tij do të fitonte përjetësinë.
Kur kujtohet Aligheri, ka aq shumë tematika në rrafshe gjuhësore, letrare, teologjike apo filozofike rreth të cilave mund të flitet, por ne sot do të ndalemi te përkthimi i “Komedisë” së tij në gjuhën shqipe. Që një vepër të ripërkthehet, duhet durim e guxim, por që një kryevepër të ripërkthehet, duhet këmbëngulje në dëshirën e pambarueshme të përsosjes.
Përkthimet më të hershme të “Komedia Hyjnore” i gjejmë qysh në dekadat e para të viteve 1900, ku në numrat e “Hylli i dritës” botoheshin këngë të ndryshme prej saj. Më vonë, i pari dhe jo i fundit që do ta përkthente fund e krye këtë kryvepër do të ishte Pashko Gjeçi, profesori shkodran i cili, nga shoqata e ndodhur kudo në botë “Dante Aligheri”, u vlerësua si një ndër tre përkthyesit e tij më të mirë.
Më pas, edhe Mark Ndoja dhe Çezar Kurti punuan shumë për ta sjellë në shqip këtë vepër. Vlen të përmendet edhe një sprovë përkthimore e një fragmeti të përzgjedhur nga “Ferri” përkthyer nga Islam Spahiu, botuar në “Mehr Licht!”.
Së fundmi, vitin që shkoi, Meritan Spahija ripërktheu “Ferrin”, pjesën e parë dhe më të njohur të “Komedisë”, për të vijuar në të ardhmen, sikurse ai thotë, me dy pjesët e tjera, “Purgatori” dhe “Parajsa”.
Sot, kur ky autor studiohet, në shkollat shqipe merret parasysh gjithnjë versioni i Gjeçit si më pranë metrikës dhe semantikës së origjinalit, por kjo kurrësesi nuk ul mundin, pasionin dhe përkushtimin e përkthyesve të tjerë.
Përgatiti për “ExLibris”: A. D.
