Shkëputur nga vëllimi poetik “Gjuha e qytetit”
Mara Venuto është pjesëmarrëse e Takimit Ndërkombëtar Poetik “Trirema e Poezisë Joniane”, Sarandë Tetor 2021.
* * *
Përparon nata dhe thyen dhëmbët.
Një goditje dhe përsëri në këtë kohë ujku
që përgjum gjenë e gjallë
ndërsa unë me sytë katër vështroj lart.
Fjalët janë gjëlpëra pastaj këngëza,
një lutje dorëzimi pa kushte
kërkon
sa dënime, cilat dashuri të shkëmbesh.
Ecim mbi tokë si krrimba të vegjël,
kemi besim
shpëtojmë po ne vetë
gërmojmë qorrazi derisa ja deti.
Çfarë mbetet nga vrima pas goditjes së fundit
të lopatës,
në dheun e hapur para se fara të bjerë?
Një tjetër stinë për të na thënë çfarë bën,
drita e agimit e njohur prej kundërmimit.
Në lëkurën e braktisur të gjarprit
gjendet jeta e një moshe të pjekur.
* * *
Harrojmë muret e rrënuara, plagët e qytetit,
floknajën e barit që askush nuk e ka shkulur prej brimave,
dregëzat mbi mol, ujin e njelmët,
një denzifektim për të gjallët.
Harrojmë qiejt e vrenjtur të mbrëmjes
fenerët e udhëve këto drita të teknologjisë njerëzore,
një grusht orësh për t’u mbrojtur
prej diellit të qetë dhe mashtrues.
NATE E ETHSHME
Rrëzohet në tokë prej zgripit të një humnere
butësia përvëluese në të cilën kam lindur
foleja e placentës shqyer me dorë.
Prej nga nuk guxon të vështrosh janë ligjet
që kanë bërë vetë njerëzit, kanë varrosur parqet,
frutat e përhapura si një batanije poshtë pemëve.
Nata vjen, vjen e ethshme,
askush s’e pret.
Lëviz një gisht, pastaj bulën e veshit,
rrënjën e errët të flokëve,
dhe gjithçka përreth vdekjes së ëndrrës,
çlirimi i rraskapitur i qarjes së parë.
Shpirti im shpirt kafshe e plagosur
që i përket dhe arratiset prej gjuetarëve,
rron kur armiqtë i kanë sytë të mbyllur
vdes në udhëkryq prej turmës së kalimtarëve.
ERA DO TE NDRYSHOJE
Digjemi prej shirokës
me kripë për të mbuluar gojën.
Do të ndryshojë era dhe do të flasim,
do të kemi mëshirë për tokën e largët
nën presionin e rrymave. Do të jetë e mundur
me pranu të gjitha në paretet e stomakut
një rrethak pa ringjallje dhe pa përdëllesë.
Do të jemi vetëm ne,
arkat më të thella të kumbimit
që jeta ndërmend, nuk do të na falë
sado që arsyet turbullojnë sytë.
Prej një gjembi, marrë kushe di se ku,
do të na therin gishtat,
një organ i huaj,
një kujtim.
GJUHA E QYTETIT
Nëpër ura fillimi ndërmend fundin,
vargu fillon atje ku mbrin,
në mes drita bie dhe
struket në prehrin e nënës.
Nuk ka rritur bij, i ka lënë në terrin e rrugës
në flakët e vatrës, më i egri prej vatrave.
Ata jetimë dashurojnë si Zoti vetë,
nuk mbajnë mend, mëshirojnë,
shkrujnë mbi pluhur gjuhën e qytetit.
* * *
Shndërrohemi në deltë lumi
në fjalë të hedhura në shtatë pika të horizonitit
peshkim i humbur ku
askush nuk dëshiron ta kërkojë.
Mban fjalë zie
goja që mundet dhe nuk di t’a thotë,
një ngjalë kujton, gjigante dhe e ngushtë
kur kalon mllefi i pashpallur mes duarve.
Vetëm, mbi moçal rend
një burrë, peshkon krimba të brishtë
në më të shumtën e kohës gjuan arin dhe armiqtë
duke u hedhur nëpër gropa.
* * *
Bie nata në rruginën e ngushtë
ku kalohet si shenjetorët
me krahët e dorëzimit në kryqin e gjoksit.
Kundërshton ndjenjën e panevojshme
poshtë zotërisë që thotë falenderim ose vdekje.
Zbulon jetën duke u zhvendosur nga një vend në tjetrin,
në qorrsokakun e deriçkës së fshehtë të detit.
në zbrazëtinë e kësaj që ka qënë
kur askush nuk kishte një emër,
emrin dhe kush e quan,
të pafajshëm në barkun e nënës.
* * *
Zëri ynë është shkruar në muret e qytetit
jehona është një hije prej uji të rrafshët
dëgjojmë të moshuarit për të na dhënë të drejtë
tek njëri tjetri shfaqet një dashuri
e padukshme që netëve lind heonj.
Në gjumë drita e zbehtë në ballkone
është një projektim i flokëve të virgjër,
një zonjë braktis veten mbështetur në kripën e detit,
por askush nuk e lut.
Besnikë të riteve të thella nyjet e padukshme
zbresin në ezofag dhe shfaqin jetën kështu siç është,
një komplot i qëndrushëm i viteve që ikin rrufe.
* * *
Kërcëllitja mbi shina dhe gjuha e të gjallëve,
poshtë karrelit të ndryshkur ku nuk vlejti as udhëtimi
që bëmë.
Të vdekurit kanë frikë, janë hija e të harruarve
pushojnë atje ku nuk ndjejnë dhe nuk dëgjojnë,
hapësira e tokës është e ngushtë, si krahu i një fëmije
të mitur.
Ajëri që kalon ngjall besim, dhe nxehtësinë e ujit në ballë
në dimër ngrin shiroku, mundi është një faj
mbi copat e çelikut duke na pasqyruar ashtu siç jemi.
* * *
Lëkura është portreti i stinëve,
vera na harron, mbyt xhixhivallet
poshtë këmbëve lakmitare buzë detit.
Është vështirë të jesh fëmijë
të përdorësh maskë për të parë humnerën
dhe pastaj të shkridhemi siku jeni humanë.
Koha sjell jehonën e të qeshurës nga bregu
komandon duart e rreshkura prej ujit,
për të larguar me kripë luspat tona.
* * *
Nuk ka rrugë që të mund të më lidhi me qytetin
në rrokje që mbarojnë. Ushtrime të panevojshme
fjalët e pakta të ligështisë sime,
paftësi për të thënë atë që do të duhej,
një frymëmarrje pa gulçime. Më kujtohet
kur në agshol ktheheshim në port
vagona të salduar me çelik në trupin e nënës.
Binarët e hekurudhës i vështronim nga lart,
krahë dhe këmbë të shtrembëra,
gjymtyrët e një shpirti që shkëputen.
Vitet duhet të na bëjnë të ndjehemi të plotë,
dhe nuk ishim më ne,
ishim të tjerë.
* * *
Çfarë nuk di
fjalët që nuk njeh
lënë tek ty dyshimin,
një dritare gjysmë të mbyllur mbi një humnerë
me shkurre.
Ajo skamje për t’u shlyer
do të doja që të ishte zëri im, asgjë
për të gjelbëruar tokën në shkurt.
Shikoni pasiguritë
ankthin e humbjeve
ndërsa shquhet poshtë syve një fole milingonash
dhe bëhet e nëndheshme jeta.
Një gojë prej nga ku dilet tekembramja shfaqet
përtej murit të kufirit
midis copave të tokës ku jemi mysafirë
për t’iu lutur hirit,
për të ditur përherë si insktet, ku me shku.
* * *
Qielli i sotëm është një sy i lidhur
ndërmjet fronit dhe gjymtyrëvë të pemës së bajames
vështroni nëse shfaqet në një tjetër formë
nga humnera e lindjes.
Në çfarë termash ngulitet në mendje rrafshina
dhe gjendja e saj.
Një zbrazëti e mistershme në të cilën këputet jehona
rivendosen konceptet, interpretojmë ato.
Parashikojmë të mos kuptojmë qartë.
Në ajërin vertikal konsumohet nxehtësia
brenda një gjendje të thjeshtë
frutat e braktisura nga degët
tani gjenden në pellgjet e kuq midis rrugëve
Ka munguar koha të jem ndryshe
na lini vetëm.
Solli në shqip Dashamir Malo
