“Zemërimi i botës”, poezi nga Sali Bashota

KUR E KAPËRCEJMË FRIKËN

Vetëm në shpirt frymon besimi
Thonë të gjithë ata që besojnë
Shenjat e prekjes me dorëza të bardha
Ngulfasin vetminë në hyrje të heshtjes
Vetëm në shpirt frymon dashuria
Përtej asaj çka mund të ndodhë
S’di askush pos e panjohura
Që rrethon zjarrminë e kokave
Të mos plasin nga monotonia e jetës
Kur e kapërcejmë frikën
Ashtu të këputur nga inati i errësirës
Vetëm në shpirt frymon lumturia
Pajtohemi të gjithë si engjëj të bukur
Vetëm në shpirt frymon besimi

ZEMËRIMI I BOTËS

Lufta e Parë Botërore
Përshiu gati tërë botën
Njerëzimi u zemërua me vetveten
Dhe humbi milona njerëz
Me luftëra të çmendura për sundim
Me vrasjen e shpirtrave të pafajshëm
Çuditërisht nuk u mësua me vdekjen
Pastaj erdhi Lufta e Dytë Botërore
Prapë lufta e njeriut kundër njeriut
Asgjë nuk u harrua as frika
Në mileniumin e ri
U bë shkatërrimi i kullave binjake
Prapë nga dorë e ligë e njeriut
Bota e shkundë tmerrin e vet
Në kontinentin e saj më të fuqishëm
Befas erdhi virusi me emrin e vet
Vetëm nga njëra gjymtyrë e njeriut
Njerëzimin e zuri gjumi nga e padukshmja
Befas erdhi e panjohura e zezë
Që mund të zhduket vetëm me të bardhën
Kur të gjithë ikim nga njëri-tjetri vetëm dy metra
Përjashtohen vetëm njerëzit e Hipokratit
Që jetën e mësojnë të mos vdesë
Duke shpëtuar shpirtra të pafajshëm
Me optimizmin e dashurisë

VDEKJA ME EMËR TJETËR

Kjo vdekje ka emrin koronavirus
Tashmë bota e di ç’është zemërimi
Mbajeni mend zgjatjen e dorës
Edhe pa thënë asnjëherë tungjatjeta
Pa prekur buzën me buzë
Pak muzikë për botën e gjallë
Për shembull “Dasma e Figaros” e Mozartit
Mund të jetë zgjedhja e çastit
Pa i çmendur fluturat në dhomë
Kjo vdekje ka emrin koronavirus
Do t’ia nis një letër Çarl Bukovskit
Ta pyes për poezinë e tij “Jeta e Borodinit”
Por edhe për farmacistin Borodin
Për një fjalë si vjen shpëtimi
Me u çmendë më pak muzikë Mozarti
Deri në fund të dhimbjes
Në tokën e thatë pa asnjë pikë shi

LETËR MOTRËS NË VINCENZO TË ITALISË

Afërditë
Mbylle derën me çelës

Mos të hyjë e panjohura
Frika ka një emër krejt të thjeshtë
Atje dhimbja

Është më e madhja në tërë botën
Nuk po i del askush para

As vendi që i prin krejt njerëzimit
Afërditë
Mos i prekë as lulet në ballkon
Prandaj gjethet e tyre

Mund ta kenë mallëngjimin e papërmbajtur
Edhe ofshama e mëngjesit

Mund të ngjajë me trishtimin
Mos i prekë me gishtërinj

As sendet që s’marrin frymë

Të lutem mos i prekë
As lotët në fytyrë

Mos i fshijë me bërrylat e asnjërës dorë
Askush nuk iu beson më

Gjymtyrëve të trupit
Afërditë
Provo ta shtrydhësh dhimbjen

Deri në fund të mallit
Pa ia këputur njëherë

Të gjitha shkronjat durimit
Në Milano të gjithë i duan shpezët shtegtarë
Më së shumti zogjtë që sjellin pranverën
Me pati thënë Basri Çapriqi

Një ditë vere me shi në Ulqin
Mos i tremb pëllumbat e bardhë

Në oborrin e rrethuar

Me drunjtë e gdhendur  plot mall
Një kothere bukë

Për shpirtin e tyre lëre në dritare
Nëse trokasin në xhamin e avulluar
Afërditë
Shpirtin mos e ngujo

Se vetmia është si parajsa
Të gjallët mbase shohin

Vetëm ëndrra të bukura

Mbylle derën me çelës

Mos të hyjë e panjohura

Afërditë

FRIKA E NJERIUT NGA NJERIU

Çdo ditë si zakonisht
Simbolika e buzëqeshjes fshehet
Me mbulimin e gjymtyrëve të fytyrës
Me marrë frymë deri në fund të dhimbjes
Mos me pa avullin e shpirtit
Kah ngjitet lart në qiell
Me i fshehë fjalët e harruara
Derisa të  ikë frika e palindur
Që vjen nga njeriu për njeriun
Çdo ditë si zakonisht
E lagim amshimin e luleve
Në ballkonin e frikësuar
Me pa nostalgjinë e ecjes
Duke gdhendur mërzinë
Nëpër rrugët bosh
Çdo ditë si zakonisht
Frika vjen nga njeriu për njeriun
Për të shpëtuar nga njeriu
Vetëm të çmendurit i besojnë Hobsit
Se njeriu për njeriun dikur ishte ujk

DITA BOTËRORE E POEZISË NË VITIN 2020

Sot poetët festojnë dashurinë e tyre
Në vetminë e realitetit të botës
Ëndrra e parë si zbutja e melankolisë
Pastaj vizatimi i dashurisë në secilën zemër
Vetëm me ngjyra të bardha
Asnjëri s’është në amfiteatrin e ndjesive të bukura
Sot poetët nuk festojnë ditën e poezisë
Aty ku zgjohen duartrokitjet e ëndrrave
Bota përkundet me përjetimin e dhimbjes
Njerëzit vdesin nga e panjohura
Sot poetët nuk festojnë ditën e frymëzimit
Merren vesh vetëm për dashurinë
Që ta ruajnë në shpirtrat e tyre
Për veten dhe për të tjerët

AFATI I FRIKËS

Ndoshta vetëm për disa ditë
Mund të shtyhet afati i frikës
Derisa të ngjallet optimizmi
Në shpirtrat tanë
Dhimbjet s’duhet të pëlcasin
Kur i vjen radha lotëve
Me ikë nga fytyrat e mërzitura
Në këtë kohë pandemie
Ndoshta vetëm për disa ditë
Mund të shtyhet afati i frikës
Derisa të zgjohet dashuria e vërtetë
Në besimin e njerëzve
Kur duart duan të çmallen me prekjen
Mbi trupat e ndaluar
Të çmallen edhe me gjysmën e përqafimit
Sa herë botën e mbulon dhimbja
Ndoshta vetëm për disa ditë
Mund të shtyhet afati i frikës
Me orën e saktë të durimit
Frymë kush merr më së shumti
Në të dy krahët e ëndrrave
Kur hapen shtigjet e fatit
Uji përdoret vetëm si ilaç i etjes
Ndoshta vetëm për disa ditë
Mund të shtyhet afati i frikës
Aty ku do të zgjohet përgjithmonë buzëqeshja
Në qiellin pa asnjë re të zezë

RREGULLAT E VETMISË

S’është dashur të mërziten ëndrrat

Ashtu siç thonë poetët
Pse jeta ka kaq shumë dhimbje
Kur vjen e diela tjetër e ngujimit
Me plasë ecja në karantinën e vet

S’është dashur të mërziten as përqafimet
Ashtu siç thonë poetët
Me pa si vjen pa paralajmërim dashuria
Me çelësin e pritjes së shkrumbuar

Vetëm deri tek dera aman
Kur çmendet edhe zjarri i buzëve
Pa kafenë e mëngjesit në “Symphony”

Pa ia shtrënguar dorën miqve të dashur
Pa ndërruar as një fjalë për poezinë
Në mbrëmjet e vona në “Amaro”
S’është dashur të mërziten as zogjtë

Pse qielli hatërohet me heshtjen e vet
Si toka me mungesën e hapave të rëndomtë
S’është dashur të mërzitet
As qetësia e dëshpërimit të shpirtrave
Ashtu siç thonë poetët
Së paku për rregullat e sakta të vetmisë

NJË ORË E GJYSMË LIRI

Shteti ynë i dashur
I respekton të drejtat e njeriut
Në çdo njëzet e katër orë
Liri falas një orë e gjysmë
Me u shastisë duke shëtitur vetminë
Kur rendi përcaktohet shumë saktë
Nga numri i parafundit i letërnjoftimit
Asnjë sekondë më tepër
Në çdo të tretën ditë
Ndërron orari i lirisë
Me dekret për të panjohuren
Që mund të na gjejë kudo
Edhe në ëndrra të bukura
Edhe pa ia ofruar dorën askujt
Vetëm për ta kënaqur mallin e syve
Në çdo njëzet e katër orë
Liri falas një orë e gjysmë
Mjafton sa për ta qetësuar frikën

Mjafton sa për t’i shëtitur shpirtrat
Nëpër trotuaret e qytetit bosh
Derisa prapë t’i vijë rendi secilit

Për t’u bërë i lumtur me vetveten
Si njerëz të shndërruar në numra

Në çdo njëzet e katër orë

DITARI POETIK I KARANTINËS

Në ditën e parë
I bëra lutje shpirtit
I preka të gjitha sendet kudo në dhomë

Me zemërimin e pafund                          
Duke shtrydhë ndjenjat e ndezura

Derisa u zgjuan instiktet e frikës

Askush s’dinte se çka po ndodhë
Kur thanë po vjen kurora e virusit të ri

Që mund ta përmbysë tërë botën
Në ditën e dytë
E pikturova vetminë me ngjyra të bardha

Por e zeza më rrinte para sysh
Me disa nuanca shqetësimi në hapësirën e ngrirë
Në atë çast nëna lëshoi vetëm një ofshamë
Gruaja provoi ta shpjegojë gjenezën e durimit
Derisa Rozafa tremb frikën e mbërthyer në shpirtrat tanë
Pak më vonë Rea filloi ta mbledhë shkrumbin e fëmijërisë

Në albumin e fotografive të pasluftës
Para se të thahej buzëqeshja memece e familjes
Në ditën e tretë
I shtrëngova parafytyrimet deri në fund të imagjinatës
Me ajrin e ngrohtë të dhomës
Pastaj erdhën lajmet e këqija të mbrëmjes
Kur bota filloi numërimin e të vdekurve
Në ditën e katërt
I bëra dymijë e njëzet hapa nëpër dhomë
Duke numëruar secilën sekondë të frymëmarrjes
Derisa filluan të protestonin nyjat e këmbëve
Në provën e parë të udhëtimit brenda katër mureve

Si në tokën e ftohtë të ëndrrave
Në ditën e pestë
Nuk u pajtova me vetminë time të tepërt
As me vrullin e paqartësisë së mendimeve
Diçka që ngjante me monotoninë e pashpjegueshme
Në ditën e gjashtë
Gati sa nuk u çmenda nga heshtja
Duke bërë radhitjen e parë të frymëzimeve në kompjuter
Testatura kishte më shumë dhimbje

Sesa trokitja e gishtërinjve të mi
Në ditën e shtatë
Pothuajse tërë ditën nuk i hapa sytë

Nga një gjumë i rëndë
Sikur përmbysej çdo gjë nga frika
Në ditën e tetë
Seç m’u ngulit në mendje vizioni utopist
Për fortifikimin e gjymtyrëve të trupit
Kur durimi humbi arsyen e vet
Se më s’do të preket asgjë me dorë
Përveç sapunit vajdafine

Dhe ujit të ftohtë nga liqeni i Batllavës
Duke braktisur edhe shikimin në pasqyrë
Në ditën e nëntë
E mata gjatësinë e mërzisë së papërmbajtur
Në të djathtë

Dremiste vullneti i ndjenjave të përflakura
Në të majtë

Protestonte zemërimi i heshtjes
Në ditën e dhjetë
Prapë erdhi frika e çuditshme
Pas pak më ra ndërmend dykuptimësia e shpëtimit
Edhe pse parandjenjat s’më dhanë asnjë përgjigje
As pjatat e bardha të shtruara mbi tryezë
Kur thanë u ndalua grumbullimi i njerëzve
Përnjëherë iku gjysma e shpresës
Në ditën e njëmbëdhjetë
Më kapën dallgët e përmallimit
Prandaj depresionin e mbylla në vitrinën e ëndrrave
E hapa dritaren me pa qytetin si hesht
Kur përballej me mallëngjimin e vet
Pa njerëz pa automjete pa zhurmë
Në ditën e dymbëdhjetë
Shpërthyen prapë ndjenjat e shpirtit
Me mësue çka është karantina një herë në jetë
Duke iu përmbajtur gjithmonë rregullave e vetmisë
Në ditën e trembëdhjetë
Në orën pesë të mëngjesit
Mendova për fundin e botës
A do të shndërrohet kjo botë vetëm në uji
A do të shndërrohet kjo botë vetëm në zjarr
Apo ekzistuaka bota tjetër më e sigurt
Në ditën e katërmbëdhjetë
Jeta m’u duk shumë e bukur
Iu shkrova miqve të mi të dashur
Së shpejti gjërat e shtrenjta

Do t’i prekim me duar
Prandaj s’do ta mbyllim më as gojën
Për fjalët që i duam më së shumti
Siç është jeta
Siç është lumturia
Siç është dashuria
Kur i hapa sytë me pa trazimin e botës
Të gjithë u gëzuan me optimizmin tim
Në ditën e pesëmbëdhjetë
Askujt nuk i premtova më

Se çka do të ndodhë nesër
Beteja me vetminë përjetonte

Mosdurimin tjetër të radhës
Nganjëherë më dukej se po vjen fundi
Në ditën e gjashtëmbëdhjetë
Albulena më pyeti

Kur na vjen dita më e lumtur
I thashë të lumtur janë vetëm zogjtë e qiellit
Dhe fluturat e të gjitha ngjyrave
Në ditën e shtatëmbëdhjetë
Besiana më pyeti

Kush shkruan më së miri poezi tmerri
Nuk kisha përgjigje të saktë
Sepse tmerri shëtiste tërë rruzullin tokësor
Në ditën e tetëmbëdhjetë
Doruntina më telefonoi
Pa më pyetur për asgjë

As për të vërtetën
Në ditën e nëntëmbëdhjetë
Etleva më tha

Me gjysmëfjale në fyt
Ku iku optimizmi ynë
Në ditën e njëzet
E kujtova me dhimbje

Datën e dëbimit tim nga Kosova
Pikërisht qe 31 mars 1999
Atë ditë tmerri kur festonin barbarët
Të gjitha m’u kujtuan

Si në librin tim “Dalje nga trishtimi”
Prapë u ringjall malli për dorëshkrimet

Dhe për librat e djegura
Bashkë me dhimbjen e pafund
Të tretur në botën e ëndrrave

Në ditën njëzet e një
E pashë hënën e plotë

Si shkëlqente mbi natën e vet
Pastaj fshehur në labirintet e shqetësimit
Lexova me zë të lartë “Murtajën” e Kamysë
Vetëm të besoja prapë

Çka qe dikur murtaja
Sytë më lotonin

Dhe kërkonin durim prej meje
Kur drita e hënës

Befas hyri në dhomë
Gjysma e frymës m’u ndal
Në ditën njëzet e dy
Bora e pranverës

Shkundi lumturinë e vet

Mbi dhimbjen njerëzore
Edhe pse qe dita e gënjeshtrave
Pemët protestuan për bardhësinë e padashur
Askush më s’i besoi stinës më të bukur të vitit
Në ditën njëzet e tre
Mendova për humanizmin kudo në botë
Si pati humb dikur

Kjo fjalë e shenjtë e njerëzimit
Miliona poezi do të shkruhen për jetën
Miliona poezi do të shkruhen për humanizmin
Miliona poezi do të shkruhen për vdekjen
Në ditën njëzet e katër
Më mori malli për restaurantin “Symphony”
Kur çdo të shtunë pinim kafe me miqtë e mi
Lakmova ngrohtësinë e imagjinuar

Dhe u hatërova me vetminë time të padrejtë
Ndërsa dridhjen delikate të përfytyrimit
Desha ta zgjedhë me një qetësi absolute për vetveten
Pikëllimin e mbuluan fletët e zeza të dhimbjes
Dhe tërë bota derdhi lot
Në ditën njëzet e pesë
Ishte e diela e parë e prillit
Edhe lulet i kishte mbuluar bora e Prishtinës
M’u kujtua dashuria e parë
Dhe gjuajtja me topa bore
Disi më kaploi nostalgjia e kujtimeve
Kur atëbotë askënd nuk e doja më shumë se dashurinë
Në ditën njëzet e gjashtë
Ndjenjat u bën shumë të çuditshme
Duke u përshtatur me ritmin e jetës
Të paktën asnjë mendim nuk e mbaja në mendje
Kur hija e derës zmadhohej nëpër mure të bardha
Me ujin e freskët e spërkata dyshimin tim
Pa e rehatuar imagjinatën e përjetimit
Në ditën njëzet e shtatë
I qërova të gjitha mollët e verdha
Duke ua shtrydhin lëngun e thartë
Disi krijova vetëbesimin e tepërt
Për të rrëfyer për agoninë e kësaj bote
Nuk më mjaftoj as “Njëqind vjet vetmi” e Markesit
As koleksioni i fotografive të familjes varur në mure
Në ditën njëzet e tetë
Çuditërisht humba përsëri në mendime
Nuk pata vetëbesim ta ndryshoja dhimbjen
As realitetin e gdhendur në secilën pamje
Të përgjumura mbeten të gjitha buzëqeshjet
Si dhe paralajmërimi për çastin e humbur
Në ditën njëzet e nëntë
Asnjë lloj nostalgjie nuk kisha më për vetminë time
Edhe pse kureshtja për gjërat e dobishme

Merrte trajtën e dëshpërimit
Me të njëjtën indiferencë si iluzionet e humbura
Në ditën e tridhjetë
Më mori malli për dashurinë e njeriut ndaj njeriut
Dola në ballkon dhe i ujita lulet e bardha
Dheu më shpejt e përpinte ujin sesa unë ofshamën
Derisa prapë sytë u trishtuan me peizazhin e vetmisë
Ishte një ditë jo e rëndomtë për shpirtin

Prishtinë, 13 mars 2020 -13 prill 2020

(Marrë libri “Pëshpëritja e agonisë”, PEN Qendra e Kosovës, Prishtinë, 2020)