1.
Mos mendoni se do të bëhet mirë.
E ardhmja është me plot të panjohura.
Duke hipur shkallëve të Piramidës, një thirrje më vjen si pyetja.
Si do të duket bota në të ardhmen?
Nga lakmia dhe luksi deri te kënaqësia e paprovuar.
Në pikë të ditës, në krizë morali, në krizë shpirtërore, njeriu shikon njeriun si eksperiment.
Qetësohet kur dhembje a kokës i pushon.
E thashë, por pse e thashë nuk e di.
Mali ka vesh.
Njeriu ka durimin.
Për të maskuar frikën bëhet i fortë.
Guri, si guri!
Po të mos ishte i fortë guri si guri, çka do të bëhej në malet tona.
Ku do të shkonim?
Ku do të humbisnim?
Në shërbim të kujt do të jemi?
Të Zotit për Zotin.
Të njeriut për njeriun.
Të djallit për djalin
Ora kalon e nuk vonohet.
2.
Këtë dhuratë e kemi nga koha që na ka ikur.
Nga koha që nuk e kemi njohur.
Koha që do ta harrojmë.
Si mendoni?
Erdhi çka erdhi!
U bë çka u bë!
Çdo gjë për çdo gjë.
Për gjakun e egër.
Për gjakun e zbutur do ta humbim fuqinë.
A ka mbetur edhe diçka tjetër pa u thënë?
Me patriotët mashtrues nuk po dua as ta parashikoj fatin.
Çdo ditë shoh gjëra më shumë se të turpshme.
Edhe po, edhe jo, vetes i thashë.
Në këtë botë të madhe dhjetë herë në ditë veten e kërkojmë në pasqyrë dhe nuk shohim asgjë.
Përtej kësaj historie nuk ka shënime për kohën.
Njeriu duke u ngritur mbi mashtrimet e veta e rrezikon personalitetin.
Fama për mbretërinë e sundimit e mundon.
Për idenë e fundit mos më pyetni pse.
Të gjithë ata që nuk e dinë se çka është lufta, ikin nga lufta dhe me famën e rrejshme e shpallin veten patriot.
Ç’dreqin po bëhet nuk e di!
Kuptimin e luftës ta lëmë me kaq.
3.
Në këtë botë të madhe e të rrejshme, jetën e kemi menduar si mit.
S’desha të flas për mite, por prapë fillova të marr frymë e të jetoj.
Me mite e kam një histori të gjatë.
Nga realiteti në realitet, liria kurrë s’ka pasur më pak respekt.
Kërkush nuk e di se kush është kush.
Kur jeta nuk të kthen përgjigje, gjithçka është e mundur.
Të gjithë flasin kot.
Për të thënë të vërtetën s’ka rëndësi sa kushton realiteti.
Gabimet për njeriun janë natë, mesnatë.
Nga optimizmi tragjik as unë nuk pashë asgjë.
Në kohë të liga çdo gjë vjen me ditën e vet, kohën e vet, turpin e vet…
Pse jemi kaq të pabesë kurrë s’e kam menduar!
Mbi peshën e tokës, për rrugaçërinë e ditëve tona gjithçka është e mundur.
Le të fabrikohen mashtrimet.
Ngjarjet po shiten.
Lehtë e kapën tregun.
Për anatominë e një morali, për popullin e lashtë e të ri, ende, si gjithmonë, s’kemi dorë fati.
Krenaria dhe lufta.
Krenaria dhe humbja
Për ta harruar luftën pas shumë përgjigjeve vetëm kaq.
Nuk është e vërtetë se kemi shumë heronj.
Famën e tyre ende e kemi vetëm në këngë popullore.
Në stilin e patriotëve të viteve që ikin, nuk na mjafton as krenaria e as lufta.
Nga përrallat patriotike na është helmuar gjaku deri në atë masë sa nuk mund ta durojë as lëkura e gjarprit…
4.
Për një kohë të dhunshme e të pashpjegueshme, prezantimi bëhet pa dëshmitarë.
Historia e panjohur ka mbetur aty ku e ka lënë koha.
Në tokën e varreve.
Në rrafshin e ndërgjegjes së humbur.
Sot është ditë zie.
Zbritja e flamurit në gjysmështizë na flet për jetën që e kemi dashur. Për jetën që e kemi harruar…
Më 1997 kur te Kodrat e Tiranës plasi lufta qytetare, nga ajo ditë i humba të gjitha shpresat.
I ruajta vetëm ato që i kisha vizatuar gjatë kohës kur isha student.
Ky realitet, si realitet, nuk flet as për luftën e as për lirinë, as për kombin e as për shtetin.
“Çfarë ndodh kur njerëzit humbin një apo më shumë pjesë të trupit?”
Si përgjigje, apo si pyetje çdo njeri e ka plagën e vet.
Ekspozita me shtatoren e heroit të panjohur po flitet se po hapet nesër.
Atëherë kur mes nesh jeta bie në gjunjë, nata ditës i thotë mos u frikëso.
Këtë fotografi në Shkodër nëna e ruante.
Me kuptimin e impresionistëve shpesh ma tregonte.
Pas vdekjes së nënës, atë fotografi ma kërkonte motra.
Gjithmonë, më fal, i thosha.
Në atë fotografi jam unë me nënën.
Tani s’kemi as çka të mendojmë.
5.
Nuk ka më pyetje.
Çdo gjë e kam të lexuar.
Aty ku takoheshim po shkoj.
Ku unë isha unë…
Dervishi që flinte nën Urën e Vezirit më pyeti:
– Trim, prit pak, më falni, kush jeni?
Para se të harroj, po u them diçka: Për veten e të tjerët ta lëmë me kaq, i thashë.
Për ta rishikuar fillimin ma jepni adresën!
Takohemi!
Flasim!
Te kufijtë e lindjes, për diçka më shumë.
Mes hiçit dhe asaj që vazhdon të përsëritet sa vlen të besojmë?
Sa vlen të pyesim: Ku po shkojmë?
Mos u lodhni kot.
Njerëzve u ka humbur kuptimi i jetës.
A jemi në rregull, syri i majtë e pyeti syrin e djathtë.
Çka ka mbetur as unë nuk e di.
Fundi të gjithëve na befason.
Jetën kurrë nuk e kam llogaritur si eksperiment.
Njeriun e shpellave parahistorike shpesh më vjen ta pyes:
– Çka është gjuetia?
– Ende nuk po e kuptoj pse gjithë kjo rrëmujë, – më tha. – Shikoni atje poshtë, kur mjegulla bie mbi mjegull, jeta lexohet ashtu si shkruhet. Nga e djathta në të majtë, nga e majta në të djathtë. Duhet ta kuptoni: Unë nuk i besoj askujt!…
6.
Jemi në shekullin e vrasjeve shpirtërore.
Problemet harrohen.
“I lirë është njeri që bota e pyet dhe që i përgjigjet botës”.
Katër, tre, dy, një…
Çka ka mbetur nuk e di.
Jeta nuk është tallje.
Pas luftës, çdokush flet për lirinë.
Për lirinë që e kemi njohur pa e parë.
Që kemi dashur pa e ditur sa kushton.
Si na erdhi që e shitëm.
Kush e bleu fitoi.
Kush e shiti humbi.
Provoni një matematikë tjetër.
Krahasimi me ne nuk na bën nderë.
Nëse më kini mik, harrojeni këtë që u thashë.
Nuk flitet më për krijimin e botës.
Nuk po them se është çuar mjegulla.
Cili është qëllimi nuk e di.
Dallimi është si nata me ditën.
Për gjithçka dhe asgjë jo dhe jo.
Ku na mbeti dhe ku na humbi besimi për njeriun.
Përsëri një intrigë diplomatike.
Sa për sy e faqe dikush tha:
– Kujt po ia ndien!
Vetëm koha në dialog e çeli gojën.
Dhe jo vetëm kaq.
Për tragjedinë e famës së rrejshme të njeriut vazhdon komedia.
– Po cila komedi? – Korbi i Zi e pyeti Korbin e Bardhë.
Komedia e historisë së sojlinjve tanë për interesa personale, njeriut pa atdhe e vret me një plumb qorr.
7.
Me Pëllumbin e Pikasos, me Pëllumbin e Lirisë, na iku edhe koha e tashme historike.
Kush mendon ndryshe në vend të syve i ka dy shpella të zeza.
Kur era fryn e fryn, me famën e vet, vjen një kohë dhe shkon një kohë.
Ndryshe nuk mund ta kuptojmë as të keqen e as të mirën.
Sa larg do të shkojmë nuk e di.
Sot çdo rrugë është si një ëndërr mashtruese.
S’kemi se çka të mendojmë më shumë.
Kemi një patriotizëm të mbivlerësuar dhe të korruptuar.
Nuk do di s’i t’i bie në fije.
Për ta mashtruar vetveten kemi më shumë kohë se hapësirë.
Guri kilometrik i rrugës kërkon përgjigje.
Nga fundi i hidhur na vjen ulërima:
“Me një nofull në qiell, me tjetrën në tokë!”
Aty afër, shihet edhe hija e zgjatur e Kalit të Trojës nga një dritare e vdekur.
Nga një përditshmëri e panjohur.
Çdo gjë e gjetur, qoftë edhe e humbur.
Pas krrokamës së korbave kërkush nuk pyet, kërkush nuk përgjigjet.
Për ta mashtruar veten kemi më shumë kohë se hapësirë.
Xhungla urbane të njëjtën gjë e mendon.
Për moralin e njeriut çka mund të bëhet sot?!
Po flitet për një paturpësi të panjohur.
Po kush po flet?
Po kush po premton?
Po kush po vjedh?
Për të shtyrë diçka përpara, nesër është nesër.
Në fund të botës, sa e pabesueshme është kjo botë.
8.
Sot rrugaçëria është art, stil, jetë…
Lehtë për ta kuptuar.
Gjithçka shkurt.
Ta lëmë me kaq.
Mos mendoni dy herë.
Nga kazani i plehrave, koha me kohën e vet, njeriu me vetminë e vet. Kafshët tona nuk besojnë…
Fantazmat e pasluftës, pas mashtrimeve vrapojnë.
Përballë botës, rrugaçëria vetë shkruan e vetë vulos.
Populli jeton ashtu siç e meriton.
I mjafton të krahasohet me vetveten.
O Zot si do t’ia bëjmë?
Shikojeni një herë, kjo botë e mbushur me krime e kujt është?
Për ta ruajtur egon njeriu nuk ka përgjigje.
Edhe kjo pyetje kërkon dëshmirar.
Sot është gabim të besosh.
Patriotët mashtrues të gjitha problemet shpejt do t’i harrojmë.
Kjo mjegull nuk e di se kujt po i shërben.
Duhet ta kishim ditur.
Jetë kote.
Për të çmendurit, kënaqësi.
9.
Në një pikturë tjetër impresioniste, jetës i thonë edhe jetë, edhe vdekje.
Besim i fortë.
Një njeri, nga populli pyeti:
– Kur do të zbresim në tokë?
– Nëse të ka humbur mendja, shko në hënë, – i thashë. – Dhe pyete hënën pse është shkëputur nga toka.
– Vetëm nuk shkoj?!
– Po kend po e pret? – e pyeta.
– Njeriun dhe çmendurinë e dashur, – më tha.
Si me një orkestër tjetër.
Si me një këngë tjetër.
Njeriun e kam parë duke ardhur.
Duke u rritur.
Duke u burgosur.
Duke e vrarë.
Të kisha lindur edhe një herë, jo për një jetë të dytë, por për ta parë njeriun se ku i ka varur ëndrrat.
Fjala njeri në fjalorin e gjuhës sime nuk e ka ndryshuar mendimin.
As unë nuk kam pse ta ndryshoj.
Për asnjë çmim.
Sa herë është thënë se njeriu i ka dy mundësi.
Një për ta ditur se çka kërkon kur dikush e thërret.
Dhe, dy, ta dijë se ku duhet të shkojë dhe ku duhet të ndalet.
Kjo që e thashë, nuk doja ta them.
Por në mënyrë të pashpjegueshme: kush do të kullotë nesër.
Si të pajtohemi?
Veç me u çmend?!…
Prill, 2020
