A mund të thuhet se piktori ynë kombëtar Vangjush Mio, me jetën dhe veprën e tij, ka ende forcë ndikuese tek piktorët e sotëm shqiptari? Mendoj se po! Sa herë jam para artit të piktorëve të sotëm shqiptar shoh se në grupin e tyre të madh vihen re ata, që janë dhe më të shumtët, të cilët pikturën e tyre e kanë të lidhur me natyrën njerëzore dhe peizazhin e natyrës mëmë. Kjo është një vijimësi kulturore pozitive që tregon se arti i pikturimit të drejtëpërdrejtë nga natyra është domosdoshmëri krijimi dhe kërkesë e pashmangshme e artistit, për të pasuruar aftësitë stilistikore dhe koloristike.
A mundet ende të pranojmë se kulturat e ndryshme figurative të zhvilluara në shekuj vazhdojnë të ndikojnë mbi proceset e sotme krijuese të artistëve figurativ? Mendoj se po! Agron Polovina është një prej piktorëve të këtij grupi. Ai, paqësisht është i lidhur si me përvojën e trashëguar nga Mio i madh, që do të thotë me përvojën e bukur impresioniste ashtu dhe me përvojat e trashëguara të afreskeve dhe ikonave të krishtërimit orthodox, që do të thotë me përvojat e pikturës bizantine.
Agron Polovina jeton dhe punon në Berat, në qytetin e traditive shekullore kulturore. Ai, në qytetin e tij të lindjes, ka manaxhuar prej disa kohësh me shumë sukses zhvillimin dhe ruajtjen e këtyre traditave. Ndërsa në ditët e sotme frymëzohet dhe bashkëjeton me to. Në mesin e tyre mediton e krijon pikturë plot pasion. Imazhet e saj na lidhin kryekëput me dy qëndrime të tejskjashme, që komunikojnë mes tyre përmes stilit, ngjyrave dhe konceptit vizatimor individual.
Qëndrimi i tij i parë piktorik përkthehet në imazhe që gjenerojnë mrekullisht prej frymës ikonografike pas – bizantine të kohëve të Onufri Argitis, që jetoi në shekullin XVI dhe pikturoi kisha, portrete dhe peizazhe nga Elbasani e në Shqipërinë Jugore dhe Maqedoninë Jugperëndimore. Piktura e mrekullueshme e Polovinës, ku pasqyrohet piktori ikonograf (Onufri ose mbase, vet piktori), që reflekton e ndriçon i veshur në të kuqe, figurë kjo e vendosur në mesin e tabllosë dhe mbi sfondin e çative, urave, harqeve të qytetit të Beratit e që akti i tij është të piktuarit me ngjyrën e kuqe, është shprehia më e qartë e këtij qëndrimi. Madje mendoj se është zanafilla e këtij kërkimi piktorik, i cili na tregon për forcën dhe qëndrueshmërinë krijuese të artistit Agron Polovina.
Imazhet kompozicionale, të këtij qëndrimi, të cilët do kisha dëshirë t`i quaja piktura të ikonografisë moderne të shekullit XXI, përbëjnë në krijimtarinë e tij dhjetëra piktura figurative me thelb kah fantastikja. Edhe pse nisin e brumtohen nga molekula të pikturës ikonografike ato rrjedhojnë si një tjetërsim i saj. Ai formësohet prej trajtimit të subjekteve njerëzore sa të ditëve tona aq dhe të gojtarisë mitologjike. Këto tabllo kanë krijuar një realitet të ri piktorik, që shkëputet tërësisht nga pasqyrimet e drejtëpërdrejta të ideve apo pamjeve të botës së jashtme që tërheqin piktorin. Përmes tyre artisti tenton të “ngurtësojë” figurativisht konceptet e veta mbi akte të veprimtarisë njerëzore.
Karakteristika thelbësore e tyre është se subjekti i pikturuar në qendër të tabllosë rrethohet nga sfonde kryesisht njëngjyrëshe. Sfondet janë në kontrast me subjektin tregues, i cili lexohet qartë edhe pse është i mbushur me detaje dhe objekte simbolike, të cilat krijojnë historinë e temës së pikturës. E gjithë sipërfaqja e telajos ekzekutohet përmes penelatave të shkathta të ngjyrave ekspresive.
Qëndrimi i dytë piktorik shprehet në imazhe të cilët artisti i pikturon gjallazi e ballpërballë me peizazhin natyrë, me pamjet e qyteteve, komustografinë folklorike të figurës njerëzore, me kohën, atmosferën dhe në dritën e diellit. Në këtë qëndrim dallohet entuziazmi që ka piktori ndaj peizazhit natyrë ose strukturës gjeografike dhe objekteve që e përbëjnë atë. Në një vështrim të shpejtë mund të thuhet se ai riinterpreton atë ç`ka përballë. Dhe kjo nuk është tërësisht kaq e thjeshtë. Unë, mundohem të kuptoj sesi piktori Polovina përpiqet të gjej këndvështrimet e strukturave gjeografike, sesi e tjetërson përballjen e vet të shikimit të drejtëpërdrejtë me pamjet e sugjeruara të natyrës dhe sesi arrin të koncentrojë pamjen përfundimtare që është një sintezë e pamjes së gjerë e të paanë të peizazhit natyror. Kjo mënyrë përzgjedhjeje dhe, më pas aktiviteti ekspresiv e piktorik i Polovinës, të cilin e materializon përmes lëvrimit të ngjyrës dhe navigimit të vizatimit të objekteve të pasqyruara, na bënë me dije se është një piktor i impulsiv. Ai njeh mirë dhe zbaton parimet e stilit pas- impresionist. E dëshiron në mënyrë ekspresive rregullin, koloret e forta lokale, përmasat, thellësinë dhe perspektivën negative të pasqyrimit.
E gjithë atmosfera ekspozuese e pikturës së deritanishme të Agron Polovinës është aktivitet krijues. Ajo formohet më parë si ftesë e natyrës për artistin dhe më pas si dashuri e artistit për natyrën. Në këtë marrëdhënie krijuese lindin tabllotë figurative dhe ekspresive të Agron Polovinës. Përbërja e tyre reflekton imazh figurativ e të lexueshëm. Publiku i ditur dhe i dashur me pikturën e peizazhit ndjen rëndësinë dhe veçimin që i jep artisti dhjetëra objekteve. Ai kujdeset që të shfaqen si personazhe kryesore në tabllo edhe pse janë çati, varka, pemë, male, ujra liqeni etj.
Në tërësinë e dy qëndrimeve të veta, arti piktorik i Agron Polovinës është reflektimi i artistit, i “stakuar” në tabllotë e tij përmes gjuhës impresive dhe gjurmës së shenjave figurative të lëna nga ngjyrat e forta të kontrasteve të pastra dhe kultivuese.
Agron Polovina lindi në Berat në vitin 1959. Ai kreu studimet për pikturë e grafikë në Liceun Artistik “Jordan Misja”, në vitin 1978 dhe në 1983 i përfundoi studimet e larta në Institutuin e Lartë të Arteve, në ditët e sotme Universiteti i Arteve, në Tiranë. Ai punoi në qytetin e lindjes si pedagog i pikturës dhe grafikës në shkollën e mesme artistike. Disa vite me radhë drejtoi ateljenë e Beratit të Institutit të Monumenteve dhe, më pas me vizionin e tij të qartë dhe profesional, i dha një zhvillim të rëndësishëm ekspozimeve në Galerinë e Artit “Eduart Lir”, të këtij qyteti. Në ditët e sotme pikturon për tu pasuruar me ngjyra dhe këndvështrime në mjediset e jashtme të natyrës dhe pamjeve të vendeve të shumta përkudo në Shqipëri dhe përtej saj, si dhe krijon nën analizën e koncepteve kompozicionale tablo me pikësynim që të nxjerr në pah ide të qëndrueshme dhe bashkëbiseduese për publikun bashkëkohës.
Korrik 2025
