Përktheu: Roland Gjoza
Nikki Giovanni
NJË DITË
Ti ecën nëpër shtëpinë time
unë kam veshur një fustan të gjatë afrikan
Ti ulesh duke thënë: “Të zinjtë…”
Dhe unë të marr njërin krah
ndërkohë që ti, duke mos vënë re asgjë, shfryn: “Ç’mund të thuash për këtë, vëlla…”
Dhe unë ndërkaq rrëshqas krahun tënd mbi kokën time
dhe ti vazhdon të ngresh zërin: “Revolucioni…”
Ndërsa unë kam mbështetur dorën tënde mbi barkun tim.
Ti bën të njëjtën gjë, pa ndalur asnjë çast, duke thënë:
“Unë nuk mund të gjurmoj…”
Dhe dora ime po lëviz nëpër trupin tënd, lart e poshtë
Dhe pastaj unë të heq bluzën
T’i ende llomotit: “Ajo që na duhet vërtet…”
Pastaj të heq pantallonat e shkurtra
Më në fund ti e vë re
Se je i zhveshur
Dhe duke më njohur, thjeshtë, thua:
Nikki!
A nuk është ky një kundërrevolucion?
Emily Dickinson
ZEMËR, LE TA HARROJMË
Zemër, le ta harrojmë
Ti dhe unë tani dhe në përjetësi
Ti harro ngrohtësinë që ai dha
Unë do të harroj dritën.
Kur t’i japesh fund, më thuaj
Që dhe unë nga mendimet ta largoj
Nxito! Se pastaj s’mundemi
Që të mos e kujtojmë.
Lawrence Ferlinghetti
NË SKENAT MË TË MËDHA TË GOJAS
Në skenat më të mëdha të Gojas të duket se sheh
popujt e gjithë botës
veçanërisht në momentin e parë
kur atyre iu vu titulli
«mjerimi i njerëzimit»
Ata përpëliten në ato fletë
në vuajtjen më të thellë
të zemërimit
Pleksur bashkë
rënkime bebesh dhe bajonetash
nën qiejt e çimentos
në një peizazh abstrakt drurësh që hidhen në erë
statujash që bien, flatra lakuriqësh nate, sqepa që kërcasin
krau, krau
gjigantë që zvarriten drejt karamanjollës
kufoma dhe këndez mishngrënës
dhe në fund të gjithë përbindëshat që vriten
tek
« përfytyrimi i katastrofës»
dhe janë kaq të vërteta dhe të përgjakshme këto skena
sikur ndodhin sot
Dhe ato vërtet ndodhin.
Vetëm peizazhi ka ndryshuar
Ata ende rrinë të ngrirë përgjatë rrugëve shtrirë
molepsur me murtajë prej legjionarëve
të gënjeshtërt mullinjtë me erë, kendezat monstra
Ata janë të njëjtët popuj
veçse larg shtëpive
në autostradat gjigante me pesëdhjetë korsi përtej imagjinatës
në të njëjtin kontinent konkret
në hapësira ndërplanetare me reklama shkëlqimtare
që me pohe e bujë ilustrojnë iluzionet idiote
të lumturisë së turmës
Skena e re tregon më pak makina torture
më shumë qytetarë qe shkelin rregullat
me makina me dizajn mahnitës
me targa të çuditshme që ndjellin mister
dhe motorë të uritur
që gëlltisin Amerikën
Robert Frost
NJË BURRË I MOSHUAR NË NJË NATË DIMRI
Bota jashtë dyerve e shikonte në errësirë
yjet hynin përmes brymës së hollë
në qelqet e dhomave të zbrazëta.
Çfarë e bënte atë të mos e kthente shikimin
dhe llambën të mos e afronte pranë tyre
dhe të kujtohej pse ndodhej atje, ç’e shtynte
në atë dhomë, në dyshemenë që kërciste
në atë moshë të harresës?
I rrethuar nga fuçitë, i përhumbur
la poshtë bodrumin nga frika
dhe u ngjit lart, po sërish nata përjashta
ishte më e frikshme me zhurmat
që i dukeshin si ulërima, si vaje
prej drurëve, degëve që çaheshin
krisma e një sendi që ra në dhomë s’qe asgjë fare
përpara asaj llahtare infernale
Dhe drita e llambës s’ndriçonte askënd tjetër
përvec tij, një dritë e qetë, ngushëlluese
po dhe ajo nuk zgjati, u zhduk.
Atij i mbeti hëna, ashtu si nëpër të
në atë orë aq të vonë, gjer në afrim të zhbërjes
po më mirë se dielli në ato çaste mbarimi
për atë qëllim që kishte, se bora mbi çati
po dendësohej dhe murin e kish pushtuar ngrica
dhe nga që s’kish ç’bënte tjetër, fjeti.
Trupi iu ngjesh tek stufa dhe ai u trondit
u tërhoq me frikë dhe frymëmarrja e rëndë
iu platit ngadalë dhe fjeti sërish.
Një burrë i moshuar s’mund të mbushë një shtëpi
një fermë, një fshat, kjo s’ka si të ndodhë, sigurisht
me një burrë të moshuar në një natë dimri.
Billy Collins
TË VDEKURIT
Të vdekurit janë gjithmonë poshtë nesh, këtë na e thonë përditë
ndërsa ne jemi duke mbathur kepucët ose duke përgatitur një sanduiç
ata na vështrojnë me tejqyrë që poshtë thellësive nga barkat e parajsës
duke shkuar ngadalë njëri pas tjetrit drejt përjetësisë
Ata shohin dhe mbi kokat tona kur ecim lart në univers
ata shohin dhe kur biem poshtë në tokë ose mbi divanë
përplot deziluzion prej punëve ose prej vapës së pasdites
dhe ndoshta mendojnë se ne bëhemi gati të shkojme tek ata
Kjo bën që të vdekurit ta lënë udhëtimin dhe të bien në heshtje
dhe të presin, si nënat dikur që prisnin, sa të mbyllnim sytë
Jaime Sabines
DUHET TË KEM KUJDES
Ata më thonë të bëj ushtrime që të bie në peshë
se dhjamët e tepërt dhe duhani janë të rrezikshëm
se njeriu duhet të kujdeset për paraqitjen e tij
të fitojë betejën me kohën, me moshën, pleqërinë.
Ekspertë të njohur dhe shumë mjekë të dashur
rekomandojnë dieta dhe programe
për të zgjatur jetën dhe disa vite të tjerë
U jam mirënjohës për këshillat, por më vjen të qesh
me recetat idiote, efektin e ilaçeve
( edhe vdekja qesh me profesorët naivë! )
Vetëm një rekomandim e quaj të rëndësishëm
të kem një grua të re në shtratin tim
sepse në këtë moshë që po i afrohet fundit
rinia të shëron nga kjo sëmundje e ligë.
Ema Lazarus
KOLOSI I RI
Jo si gjiganti i paturp i famës greke
Që shkel nga njëri vend në tjetrin si pushtues
Në hyrjen e perëndimit të diellit, këtu në detin tonë shkulmëblu,
Qëndron një grua e fuqishme me pishtar në duar, flaka e saj
Është rrufeja e burgosur dhe emrin e ka
Nëna e mërgimtarëve. Nga dora dritëhedhëse
Shkëlqen mbi botë mirëseardhja. Sytë e saj të butë komandojnë
Urat ajrore të portit që lidh qytete binjake.
“Ruani tokat e lashta, lavdinë tuaj historike” qan ajo
Me buzë të heshtura.”Më jepni rraskapitjen dhe varfërinë tuaj
Më jepni turmat e egërsuara që duan të marrin frymë të lira
Më jepni refuzimin e brigjeve tuaja dallgënxira
Më sillni të gjithe të pastrehët që janë për mua stuhi dhe shtrëngatë
Llambën ngre mbi ta pranë hyrjes së artë.”
Denise Levertov
MBI MARTESËN
Mos më mbyll brenda një martese, unë e dua
martesën si një
përleshje.
Të flas për
majin
dritën e gjelbër
Një vello që bie qetësisht
në parkun poshtë qytetit
në një orë të vonë
Për të shtunën
pasdite, të flas
freskinë, hijet e gjata
Ajrin, aromën
e barit të ri
gjethet e ndritshme
Lulëzimin në prag të
shpërthimit
Dhe zogjtë që takova atje
zogjtë në fluturim që padashur i pengova në shtegtim
tre zogj, të ndryshëm nga njëri-tjetri
Njëri me gjoks të kuq si lulja azale, kryet rrotullonte, kryet e errët
ai me brirë, hovte me gëzim, rrëshqiste si mi
dhe më i vogli, i artë si gjineshtra, dukej sikur kishte vënë
një maskë të zezë veneciane në trupin e tij
Bashkë me ta dhe tre djallushkëza zogj pule
me pendla të buta, kafe, të ndritshme
Une qëndrova atje
një gjysmë ore te magjishme
askush nuk kaloi pranë nesh
Zogjtë më shikonin dhe
unë doja të rrija ende
pranë tyre
Nuk është diçka e parëndësishme
takimi
me zogjtë
Kështu dua të takohem
dhe me ty
në gjelbërimin e errët
Në hapësirën me ajër, jo
e mbyllur brenda.
e.e cummings
dashuria është më e thellë se të harrosh
dashuria është më e thellë se të harrosh
më delikate se të rikujtosh
më e rrallë se një dallgë që është e lagësht
më e shpeshtë se të deshtosh
është më e çmendur dhe hënore
dhe më pak do të jetë
se gjithë deti, që fillikate
është më e thellë se deti
dashuria është gjithmonë më pak fituese
më pak se e gjallë
më pak më e madhe se fillimi më i vogël
më pak se falja
ështe më e arsyeshme dhe diellore
dhe kaq shumë sa s’mund të vdesë
sa gjithë qielli që, fillikate
është më e lartë se qielli
Robert Lowell
FLAKA IME E VJETËR
Flaka ime e vjetër, gruaja ime!
I mban mend listat tona të zogjve?
Verën e kaluar, një mëngjes udhëtova
Pranë shtëpisë sonë në Maine. Ende ishte
Në majë të kodrës.
Tani kalliri i kuq i misrit indian
Stërpikte te dera.
Flamuri, Lavdia e Vjetër me trembëdhjetë vija
Varur në një shtyllë. Tabela ku shkruanim
Me të kuq, një urdhër i vjetër nga shkolla.
Brenda, një pronar i ri
Një grua e re, një fshesë e re.
Tregtiza antike në breg të Atlantikut
Sendet prej kallaji
Shkëlqenin në çdo dhomë.
Një kufi i ri!
S’ka më vrap te dera e fqinjit
Tani telefonon tek sherifi
Taksinë e tij për në Bath
Te tregtiza shtetërore e pijeve.
Askush nuk e sheh fantazmën tonë
Të dashnorëve imagjinar!
Kjo na mbeti, të shohim nga dritarja
Dhe të shtrëngojmë në fyt
Shallin.
Shëndet njerëz të rinj!
Shëndet flamurit, gjyshërve tuaj!
Shtëpive të restauruara në kodër
Asgjë siç qe
Çdo gjë e mobiluar, e zbukuruar, e ajrosur.
Për mirë ky ndryshim, për mirë!
Sa të ndjeshëm ishim dhe sa të egër!
Të mbuluar nga bora së bashku
Zienim si grerëzat
Në tendën tonë të librave.
E gjora fantazmë, dashuri e vjetër, fol
Me zërin tënd të vjetër
Na sill dritën që u fik
Ajo na mbajti zgjuar gjithë natën
Në një shtrat, apo të ndarë nga njëri tjetri.
Dëgjova parmendën
Që rënkonte në kodër
Që e hidhte borën
Në anë të rrugës
Një dritë e kuqe, pastaj nje blu.
Charles Bukowski
GJENIU
ky njeri herë herë harron se kush është
nganjëherë ai mendon se është Papa
herë të tjera ai mendon se është një lepur që fshihet poshtë shtratit
pastaj në çast ai ka një qartësi të çuditshme dhe fillon të bëjë art
pastaj, le të themi, ai ulet me gruan dhe dy tre njerëz të tjerë për të diskutuar çështje të ndryshme
ai është i këndshëm, mendjemprehtë, origjinal
atëherë ai bën diçka të çuditshme.
si dikur ngrihet në këmbë, ul zinxhirin e pantallonave dhe bën shurrën mbi qilim
një herë tjetër bën aeroplan një pecetë letre
ishte ajo kohë kur ai hipi në makinën e tij dhe e ngau atë prapa deri te tregtiza ushqimore dhe përsëri vazhdoi ta shtyjë prapa ndërsa shoferët e tjerë i ulërinin, por ai ia doli pa ndonjë incident, pa u ndalur nga ndonjë makinë patrullimi
por ai është më i mirë se Papa dhe latinishtja e tij është shumë e mirë
librat e tij nuk janë aq të famshëm, por ato i sigurojnë mbijetesën dhe mundësinë për të patur një sërë bashkëshortesh 19 vjeçare që i presin flokët, thonjtë e këmbëve, e dehin me uiski dhe e ushqejnë
ai i lodh të gjithë përveç vetes.
Maya Angelou
KUR MENDOJ PËR VETEN TIME
Kur mendoj për veten time
Pothuajse qesh për vdekje
Jeta ime ka qenë një shaka e madhe
Një vallëzim me të ecur
Një këngë me të folur
Unë qesh dhe gati sa s’mbytem
Kur mendoj për veten time
Gjashtëdhjetë vjet në botën e këtyre njerëzve
Fëmija që i shërbej më thërret; gocë!
Unë i përgjigjem; po, princeshë! se dua të ruaj vendin e punës
Shumë krenare për t’u përkulur
Shumë e varfër për t’u thyer
Unë qesh dhe e mbyll me të qara
Njerëzit mund të më bëjnë që të dal nga vetja
Unë qesh aq shumë sa gati më le zemra
Ato që rrëfejne më duken si gënjeshtra
Ata rritin fruta
Por hanë lëkurët
Unë qesh dhe e mbyll me të qara
Kur mendoj për njerëzit e mi
Anne Sexton
GRUAJA ME KORSE
Bluza jote e shkurtër rrëshqet përgjatë gjunjëve
gjinjtë e tu shtrihen në ajër
thithkat e tyre të paprekura
si yje deti të ngrohtë
ti qendron në stilin tënd elastik
ende nuk heq dorë nga i porsalinduri
dhe nga cikli i vjetër i lindjes
duke lëvizur, ti rrokullis poshtë veshjen
poshtë ky peshk snajpër rozë dhe të tjerat
të buta si barku yt, si pudingu i ngrohtë
pjerrinat në hapësirat e zbrazëta
poshtë, mbi shenjën e kujdesshme të kirurgut
poshtë vitheve, këto jastëkë koke
dhe këto jastëkë që i shtrëngon në gojë
levizje e ngadaltë si rrotullimi i një çelësi shtrëngues
mbi leshin kaçurrel, kjo fushë e magjishme
që fsheh gjeniun tënd nga padroni yt;
mbi kofshët, të trasha si derrat e rinj
mbi gjunjët, si pjata të vogla servisi
mbi pulpat, të lëmuara si lëkurë këlyshi
poshtë, drejt këmbëve.
Ti ndalon për një çast
duke i bërë këmbët nyje
dhe tani ngrihesh
si një qytet nga deti
ndërtuar shumë kohë më parë se Aleksandria.
Nga rruga e Zotit ti vjen
shpëtuar nga mëshira.
Sylvia Plath
TË DËSHTUAR
Këto poezi nuk jetojnë më; dhe kjo është diagnoza më e trishtuar.
ato i kanë gishtërinjtë e duarve dhe të këmbëve të rritura jo normalisht si tek çdo fëmijë i dështuar
kokat e tyre të vogla janë të enjtura nga një përqëndrim absurd
Nëse ato dalin jashtë dhe ecin andej këtej si njerëzit e tjerë
kjo nuk do të thotë se nuk e duan më nënën e tyre
Nuk di ç’të them për atë që po ndodh në të vërtetë me to
sepse duken në rregull; në formë, në numër, në gjithçka
Ulen të gëzuara tek poçet me turshi
dhe qeshin dhe qeshin dhe qeshin me mua
Dhe ende mushkëritë e tyre pa ajër dhe zemrat e tyre pa një tik tak
Nuk janë derra, po as peshq nuk janë
megjithëse ato kanë diçka nga derrkuci dhe ajri i peshqve në akuarium
do të ishte më mirë të ishin gjallë dhe kështu duhet të ishte, kështu
por ato janë të vdekura dhe nëna e tyre, aty pranë, me një shpërqëndrim fatal
dhe ato e shohin me ca sy prej të marrash dhe nuk i thonë dot asnjë fjalë.
Joyce Carol Oates
GRATË, JETA E TË CILAVE ËSHTË USHQIMI, BURRAT, JETA E TË CILËVE ËSHTË PARAJA
Të hënave në mesditë ajo rri dhe shikon
e qetë si shiu që breron butë në kopsht
ajo mbath pandoflat prej stofi të dhomës së gjumit
ajo pi kafe
ajo mendon- duke vështruar gungat në kopsht dhe barërat e këqija
fytyrat që fillojnë të qartësohen
baltën që merr valëzime drithëruese
linoleumin
ku dërrasat e dyshemesë duken më të sigurta
Gratë, jeta e të cilave është ushqimi
thyerja e vezëve me kujdes
kruarja e pllakave nga mbeturinat
nxjerrja nga trastat e sendeve të blera nëpër tregtiza
Të mërkurën në mbrëmje; aty përballë vijnë të marrin kanoçet
plastikat e forta që ndahen prej kapakëve
të enjten në mëngjes; kamioni i plehrave rrapëllin në orën 7
të premten supermarketi është hapur deri në ora 9
trastat të mbushura plot që mbahen nga të dyja duart
me ushqime të pa mbështjella
Burrat, jeta e të cilëve është paraja
të shtunave pasdite
çanta e drekës paloset me kujdes dhe sillet sërish në shtëpi
dhe shpaloset të hënën në mëngjes
Gratë, jeta e të cilave është ushqimi
sepse jane të papuna
sepse nuk janë të zëna me gjë tjetër
psherëtijnë të lehtësuara që janë vetëm
gjysma e mëngjesit iu shkon duke parë kopshtin
gjysma e javës iu kalon duke parë
nga mesi i pasdites çdo gjë harrohet
Mbrëmjet janë të gjata
flitet për abortet, modën, punën, kaq hollësisht
flitet për ndodhi dashurie me pasion të zjarrtë
dhe merren nëpër gojë fqinjët, të afërmit;
dikush i dhënë pas fustaneve, një tjetër budalla, një i bukur, një maniak seksual
që e kishin patur kaq pranë, s’tregonte as moshë, por që u zbulua më në fund.
Gratë, jeta e të cilave është ushqimi
burrat, jeta e të cilëve është paraja
nervozohen kur dashnorët përqafohen, puthen, qajnë, keqkuptohen, falin dhe vdesin,
qajnë dhe përqafohen sërish dhe ata
si shikues s’ndjehen mirë, sikur i kanë poshtëruar dhe fyer
psherëtijnë dhe psherëtijnë pa fund
pastaj gogësijnë, iu vjen për gjume, aty nga ora 10.30
nuk e kalojnë asnjëherë mesnatën, as të shtunave
kur e ndiejnë veten në formë dhe bëjnë premtime të bukura
Po ku shkuan premtimet, ku shkuan ato
të shpallura kaq herë me bujë dhe hare?
Fëmijët zgjasin gjymtyrët e gjata një mijë milje drejt perëndimit
auto-stop në pranverë, dielli që djeg, bronzi që shkëlqen në lëkurë
gishtat e mëdhenj që bezdisin prindërit përherë
sytë që luten, s’ju ndahen asnjëherë:
kur do të udhëtojmë? Kur do të nisemi, pra?
Dhe kur kthehen asgjë nuk ka ndryshuar
linoleumi duket më i vjetër
pula hauvaiane është bërë me zogj të vegjël
vajzat i lajnë flokët më shpesh
djemtë kalojnë mbi pellgje
në parkingun GM të mbushur plot
askush nuk i sheh me zili
Dhe nënat përkulen sërish
dyert e furrave punojnë pas një goditje
enët lahen dhe shpëlahen, vihen nëpër vende
në gjysmën e dytë të mëngjesit
shtëpia është e qetë
monoton shiu kur bie
monoton kur shiu nuk bie
zbrazëtia vazhdon
si zakonisht, e tmerrshme, rutinë
në paqe.
