Kantiku i Parë ‒ Beteja
Humbe në një tërthore terri.
Një arenë e fshehur nga sytë e botës,
vetëm muret e natës dhe të makthit e njihnin.
Dhe aty, me hap tronditës,
u shfaq demi i padukshëm:
me gjoks prej tymi,
me brirë prej kamash dhimbjeje,
dhe sy që pikonin vdekje.
Ndërsa ti u kape nga brirët e tij si toreador.
Dy vjet të mundonte,
të godiste në brinjë,
të rrëmbente frymën.
E ti, tre e katër herë në muaj,
merrje rrugën për Janinë,
si karvanarët e hershëm
një udhë që mbante erë jod dhe shi
dhe një burbuqe shprese
si bajme në shkurt tej dritares së spitalit.
Analiza, kimioterapi,
rrezatime të digjnin deri në palcë;
e megjithatë qëndroje në këmbë,
duke mbajtur shpirtin me dashuri.
Nuk bërtite.
Nxirje vetëm fjalë të ëmbla,
sikur të flisje ende me nxënësit e tu
në orë letërsie:
përralla, rrëfime,
përkëdhelje fjalësh të harlisura,
ndërsa dhimbja të shqyente kraharorin.
Dhe kur u përkule,
nuk ndjeheshe i mundur.
Ende njomzak si Herkuli mitik
ishe ndeshur me gjarprinjtë e flakes.
kishe kapur fatin prej fyti.
Kantiku i Dytë — Durimi
Si lis në shpatet e Nemërçkës
që e rrëmben nga supet era, gati ta shqyejë
ndërsa ai shtrin rrënjët më thellë,
ashtu qëndroje.
Ditët shkonin ngadalë,
numëroje pikat e serumit,
hije nga sytë e mjekëve,
dhe korridore të bardha
që kundërmonin erë klor dhe vetmi.
Por ti nuk u theve.
Uleshe në karrigen e pritjes
sikur të ishte bankë shkollore;
nxirrje nga xhepi lapsin,
dhe shkruaje në skajet e mendimit
fjalë që u jepnin forcë të tjerëve rreth teje.
Në netët e spitaleve,
ishe një far prej gjaku e dashurie.
Kushdo që të shikonte,
merrte guxim,
siç merr detari
nga ylli që e udhëheq,
siç ndeshej Odiseu me Poseidonin zemërak.
Kantiku i Tretë — Heshtja
Fjala jote kishte rrënjë dielli.
E dije kur duhej të flisje
dhe kur të heshtje.
Heshtja jote s’ishte bosh;
ishte det i thellë,
ku dallgëzonin brenda tij
gjithë dhimbjet e botës.
Netëve, kur shuheshin dritat,
nuk kërkoje ngushëllim;
vetëm shikoje murin
sikur pas tij të shihje
shtegun që hapej
nga toka drejt qiellit.
Heshtja jote na mësoi
se betejat e mëdha
nuk fitohen me britma,
por me shtrëngimin e qetë të zemrës,
me një frymëmarrje që duron
ndërsa gjithçka rreth saj shembet.
Vetëm mbajte shikimin të pastër,
që ta kujtojmë ne
si pasqyrë shprese
kur të vijë edhe ora jonë.
Në heshtjen tënde ecte Zoti;
dhe ne ulëm kokën,
jo nga trishtimi,
por nga madhështia.
Kantiku i Katërt — Jetë e vrulltë
Ai lëmsh i zi ishte agresiv
si bombë që shpërndan cifla dhe vret
por nuk shqiptove kurrë fjalë të hidhura.
Endeshe në arenën e errët.
Ai buall i tmerrshëm të godiste pa mëshirë,
nga goja i shpërthenin flakë
dhe shkëndija nga brirët
ishin flakë nga ai pishtar i mallkuar
që dikur të kishte djegur fytyrën
dhe tani po të digjte shpirtin.
Luftove, nuk e provokove me beze të kuqe
i hodhe petale lulesh
si ato në fletoret shkollore,
në poezi dhe në sytë e studentëve.
Petale të shpirtit tënd të trazuar.
Gjithë jetën tënde ecje për të falur zë drite
që zëri i njeriut të fitonte forcë.
Mësues i ri atëhere nga Lambova e Kryqit
mirrje shtigjet në fundjavë
për të arritur në Poliçan.
Pastaj bëre ato kërcime fantastike
nga Nemerçka arrite në Orosh
në malet e Mirditës
dhe uleshe këmbëkryq në kullat prej guri
ku ndershmëria rrinte krah për krah me hakmarrjen
dhe gjaku kërkonte gjak
me jetën që dridhej
në dhëmbët bishërorë të një kodi vdekatar.
Gjatë ditëve të tua në spital,
largoje dhimbjet duke sjellë ndërmend të gjitha këto
fytyra dhe histori të thërrisnin “Na ke premtuar, mos harro!”
Nuk ishe nga ata që harrojnë
dhe kur armiku i padukshëm të mori dorën e djathtë,
“Kam dorë tjetër”, the,
dhe vazhdove të punosh me të majtën
për të përfunduar ato histori njerëzore
që ujitën rrënjët e shpresës me gjak.
Kantiku i Pestë
— Varroste një copë diell
Kur erdhi ora, s’u dëgjua vaj.
Vetëm një hapje e lehtë
si rrahje krahësh të një harabeli
që gjen udhën drejt qiellit.
Fytyra jote u qetësua,
një frymë që u shua butë,
dhe me të u ndez drita e përjetësisë.
Qyteti u drodh, jo nga tërmeti,
por nga turma që erdhi të të përcjellë.
Nëpër sokakët e Gjirokastrës
jehonte emri yt:
mësues, krijues,
bashkëpunëtor, mik,
Odise i mirësisë.
Nxënës me sy të përlotur,
kolegë me fytyra të ngrysura,
shkrimtarë që njihnin kontributin tënd të heshtur.
I gjithë qyteti u bë përkujtim.
Arkivoli yt zbriste ngadalë,
dhe dheu i Gjirokastrës
u hap si buzë që puthin.
Kurorat u bënë rrethe zjarri,
dhe heshtja pikonte mbi gurët
si temjan.
Atë ditë,
qyteti nuk përcillte vetëm një njeri.
Varroste një copë nga dielli i vet
dhe mbante ngrohtësinë e tij përjetë.
Kantiku i Gjashtë
— Të shtruan udhë drite
Në botën tjetër të dashurit të prisnin.
Babai Akile me shikimim kaltërim deti,
nëna Evelina me buzëqeshje-fanar,
mjeku Anesti me sytë si vesë agu,
dajko Nashua me buzën prej shakaje dhe kënge,
vogëlushja Evelina me duar si lule.
Të shtruan udhë drite.
Dhe ti, u afrove me hap të qetë,
siç shkoje në shkollën e “Kryqit të shënjtë”
dhe u shtrive në përqafimin e tyre
pa nxjerrë ankesë.
Kantiku i Shtatë — Nderim
Dhe atëherë u hapën qiejt.
«Më mbani të ngrihem, vëllezër»
jehonte midis yjeve.
«Dalianon» e kapën engjëjt,
dhe «Djemtë e Samarinës»
u bënë vallëzim i përjetshëm.
Poliçani ngriti supet nga krenaria.
Gjirokastra dëgjoi gjithashtu,
dhe shtëpitë e vjetra prej guri
u pajtuan me ritmin.
Nuk kishte më kufi
midis të gjallëve dhe të vdekurve.
Vetëm një zë,
vetëm një flakë,
vetëm kujtimi që s’do të shuhet.
Vëllai im, gjaku im,
Mësues, brumë i tokës Polçanjote,
pusho tani në paqe!
Kantiku i Tetë — Ja vlen të luftosh
Nuk e di nëse do ndërgjegjësohem
ndonjëherë me ikjen tënde.
Çdo mëngjes që lind dielli,
do na përshëndesë buzëqeshja jote.
Çdo natë që Morfeu trazon ëndrrat e botës,
do na mbështjellë heshtja jote,
si mantel yjesh.
Kujtimi yt nuk është hije;
është rrënjë që na mban drejt,
është lum që ujit thatësirën e zemrave
dhe tokën e shpirtrave.
Kur ecim rrugëve të Gjirokastrës dhe Janinës,
diku do ndeshim vështrimin tënd
dhe hapin tend duke shkelur mbi kalldrëme dhimbjesh;
Dhe ne,
çdo herë që do kujtojmë betejën tënde,
në atë arenë mistike toreadorësh të zinj
do ndjejmë se bota ngrihet brenda nesh,
më e fortë, më njerëzore, më e vërtetë
dhe ja vlen të luftosh për bukurinë e saj.
Kantiku i Nëntë — Lamtumirë
Gruaja jote qëndroi si gur,
por prishi zemrën kur ike:
“Mbahu të rrojmë dhe disa vjet bashkë!”
Fëmijët e tu mbajtën sytë të thatë,
por zemra e tyre u bë det.
Vëllai im, gjaku im,
emri yt nuk do të shuhet.
Në shpirtin tonë është gdhendur,
me dritë ylli që rrëzëllon magjishëm.
Vëllezër dhe të afërm presin kokulur:
– Kthehu pak, të shohim si u shtatua lisi i dashurisë;
– Hapi sytë, të na thuash amanetin e fundit;
– Kthehu pak, të na thuash sa të thella i kanë rrënjët
durimi dhe mirësia ku ti u mbajte.
Por ti kalon pragun,
dhe vetëm hija jote zmadhohet çuditërisht.
Kantiku i Dhjetë — Rrugë jetime
Poliçani vari degët e pishave dhe rrepet,
Gjirokastra tkuri gurët e kalldremeve,
Janina ngre dallgët e liqenit si shami lamtumire.
Kudo që shkove, mësues,
le dritë pas teje —
në klasë, në fshat, në mal, në sallat e promovimeve,
në zemrat e nxënësve që kishin etje për fjalën e vërtetë.
– Hej, ku është Odisea?
– Në bankën e dijes, aty qëndron ende.
– Ku është mirësia e tij?
– Tek nxënësit që ushqeu me mençuri e buzëqeshje.
Dhe lumi kalon i turbullt,
Urat tranden,
kambanat heshtin,
dhe rrugët mbeten jetimë nga hapi i tij.
Kantiku i Njëmbëdhjetë
— Na e helmojnë jetën
Mbeten jetimë rrugët e botës, vëlla
Se na e helmojnë jetën përditë,
me korona vdekatare e vaksina,
thua se jeta është bar i keq
dhe duhet ta bombardojmë
me hebricide, me atome, bomba e raketa.
Na e helmojnë jetën,
na rrëmbejnë oksigjenin
dhe njeriun e çvlerësojnë tmerrësisht, vëlla
na helmojmë atmosferën
na helmojnë çdo qelizë
na vrasin për fitime,
na vrasin me gënjeshtra,
na vrasin me mikrobe
dhe na servirin në tavolinë
nikoqiren e kobzezë vdekjen.
Ata ta injektuan atë lemsh të zi në mushkri
ata injektojnë mikrobe në mushkritë e botës
që të na paësojnë Oksigjenin.
Po njeriu, ku është njeriu që reziston,
që ngre grushtin!
Toka njohu peshën e fjalës tënde,
të nderoi dhe të pranoi në gji
si farë që nuk kalbet,
por jep fryt të përjetshëm.
Dhe zemrat thërresin kur do vijë Drejtësia?
Shpirti yt ende digjet,
jo nga dhimbja, por nga drita.
Dhe zemrat tona shtërngohen grusht.
Kantiku i Dymbëdhjetë
— Sa herë të humbasim
Vëllai im, gjaku im,
flakë Pogonite,
mbajte kryqin e rëndë të tokës
dhe tani ecën nëpër yllësi.
Tani fjalët na u bënë të rënda si kolona tempulli,
të ndezim flakë në erë.
Do na mungosh — si heshtje që djeg.
Do t’i bie numrin tënd në telefon,
si të thërrisja mbrëmjeve të bisedojmë për letërsinë;
kur ti, me siguri do të jesh duke kuvenduar me të mëdhenjtë
në verandën hënore të qiellit:
me Ricosin dhe Kadarenë,
me Migjenin dhe Elitin,
dhe gota jote do të ngrihet,
duke u ofruar raki ballë kazani
dhe vilë rrushi nga pjergullat e oborrit tonë,
që përkujdeseshe për to si të ishin foshnja,
dhe do trokasësh gotat me urim mençurak.
Dhe ne,
sa herë do ndiejmë se humbasim,
do të kujtojmë ty
dhe do gjejmë sërish orientimin.
Sepse përjetësia nuk është vend;
është tempulli i shpresës
që ngre shtylla mermeri përjetësisht brenda nesh.
