Përktheu: Andreas Dushi
Këtë kohë ngujimi të domosdoshëm, po shoh gjithandej VIP-a që me biblioteka pas shpatullave sugjerojnë tituj nën shoqërinë e të cilëve koha do të na kalojë më këndshëm, por thuajse askush nuk thotë çka të lexojnë fëmijët. Ndaj, atyre prindërve që akoma nuk janë mbytur në qetësimin e fëmijëve duke u dhënë celularin në dorë, ju sugjeroj leximin e tregimeve për fëmijë të Ocsar Wilde. Njërin syresh, përkthyer kur kam qenë katërmbëdhjetë vjeç (dhe riparë tani, njëzet) po e botoj këtu, me besimin se do të jetë shoqëri më e vlefshme se një ekran i pajetë.
Andreasi
Çdo pasdite, me t’u kthyer nga shkolla, fëmijët shkonin dhe luanin në kopshtin e Gjigandit. Ishte një kopësht i madh dhe i këndshëm, shtruar me bar të butë ngjyrë jeshil. Këtu – aty mbi bar, lule të bukura ngjanin si yje dhe ndanë tyre ishin edhe dymbëdhjetë pemë pjeshke që në pranverë shpërthenin në lulka delikate rozë e të perlta dhe në vjeshtë pëlcisnin në fruta plot vlerë. Zogjtë qëndronin ndër degë dhe këndonin aq ëmbël sa fëmijët ndalnin lojën për t’i dëgjuar. “Sa të lumtur jemi këtu!” ngazëlleheshin njëri me tjetrin.
Një ditë, Gjigandi u kthye. Kishte pas shkuar të vizitonte mikun e tij, katallanin e Kornishit dhe pati qëndruar me të për shtatë vjet. Pas shtatë vjetëve në të cilët pati thënë gjithë ç’kishte për të thënë, pasi biseda e kishte një cak, vendosi të kthehej në kështjellën e tij. Kur arriti, pa fëmijët që po luanin në kopësht.
“Çfarë jeni duke bërë këtu?” bërtiti ai me një zë të ashpër dhe fëmijët vrapuan menjëherë.
“Kopshti im është kopshti im,” tha Gjigandi, “gjithkush mund ta kuptojë këtë dhe nuk do të lejoj askënd të luajë këtu me dijeninë time.” Kështu, ai ndërtoi një mur të lartë rreth e rrotull tij dhe ngjiti një tabelë paralajmëruese:
SHKELËSIT DO TË DËNOHEN
Ai ishte një Gjigand shumë egoist.
Të gjorët fëmijë, tani nuk kishin ku të luanin. Provuan të luanin në rrugë, por rruga ishte plot pluhur dhe gurë të fortë, ndaj nuk e pëlqyen. Bredhnin rrotull murit të lartë, pasi u mbaronte mësimi dhe flisnin për kopshtin e bukur brenda. “Sa të lumtur kemi qenë aty.” i thonin njëri – tjetrit.
Atëherë, pranvera erdhi dhe gjithë vendi u mbulua me lulka dhe zogj të vegjël. Veç në kopshtin e Gjigandit Egoist vijonte të ishte dimër. Zogjtë nuk shqetësoheshin të këndonin sërish aty për sa kohë nuk kishte fëmijë dhe pemët harruan të lulëzonin. Një herë, një lule e bukur nxori kokën jashtë fijeve të barit, por kur pa tabelën njoftuese i erdhi shumë keq për fëmijët dhe rrëshqiti sërish brenda tokës e ra të flinte. Të vetmit njerëz të kënaqur ishin Dimri dhe Acari. “Pranvera e ka harruar këtë kopësht,” gërthisnin, “kështu që ne do të jetojmë këtu gjatë gjithë vitit.” Dëbora e mbuloi barin me mantelin e saj madhështor e të bardhë dhe Acari i ngjyrosi të gjitha pemët me të argjendtë. Pastaj ftuan Erën e Veriut të rrinte me to, dhe ajo erdhi. E mbështjellë me gëzof, vërshëllente gjithë ditën rreth oborrit sa edhe tymnaja u capërlua prej saj. “Ky është një vend i lezetshëm,” tha ajo “duhet t’i kërkojmë edhe Breshërit të na vizitojë.” Kështu, Breshëri erdhi. Çdo ditë për tri orë, ai rrapëllente mbi çatinë e kështjellës, deri kur theu më të shumtën e gurëve petashuqë e më pas vraponte rrotull e rrotull kopshtit aq shpejt sa mundej. Veshja e tij qe bojëhiri dhe frymëmarrja si akull.
“Nuk mund ta kuptoj pse Pranvera ka vonuar kaq shumë që të vijë,” tha Gjigandi Egoist kur po ulej në dritare e po shihte kopshtin e tij të ftohtë e të bardhë; “Shpresoj që moti të ndryshojë.”
Por Pranvera nuk erdhi kurrë; as Vera. Vjeshta dha fruta të artë në çdo kopësht, por në kopshtin e Gjigandit nuk dha asnjë. “Ai është shumë egoist.” tha ajo. Kështu që, aty ishte gjithnjë Dimër dhe Era e Veriut, Breshëri, Acari e Dëbora kërcenin mespërmes pemëve.
Një mëngjes, Gjigandi po shtriqej i zgjuar në krevat kur dëgjoi pak muzikë të këndshme. Dëgjohej aq e ëmbël në veshët e tij, ndaj mendoi se duhet të ishin duke kaluar muzikantët e Mbretit. Në të vërtetë ishte veç një gushëkuq i vogël që këndonte jashtë dritares, por kishte kaluar aq shumë kohë nga hera e fundit kur pati dëgjuar një zog të këndonte në kopësht, saqë për të, ajo dukej muzika më e bukur në botë. Atëherë Breshëri pushoi së kërcyeri mbi kokën e tij, Era e Veriut e pushoi vërshëllimën dhe një aromë plot shije erdhi drejt tij mes kanatave të hapura. “Besoj se Pranvera më në fund ka ardhur!” tha Gjigandi dhe kërceu jashtë shtratit e doli për të parë.
Çfarë pa?
Ai pa pamjen më të mrekullueshme. Nëpërmjet një vrime në mur, fëmijët qenë zvarritur brenda dhe po rrinin në degët e pemëve. Në secilën pemë që mund të shihte, ishte një fëmijë i vogël. Dhe pemët ishin shumë të gëzuara t’i kishin sërish fëmijët, ndaj e mbuluan vetveten me lulka dhe i valëzonin krahët butësisht mbi kokat e tyre. Zogjtë iu fluturonin përreth dhe cicërinin me gëzim, ndërsa lulet ngrinin shikimin lart përmes barit dhe qeshnin. Ishte një skenë e këndshme, veç në një skaj vijonte të ishte dimër. Ishte skaji më i largët i kopshtit dhe në të po rrinte një djalosh. Ai ishte aq i vogël, sa nuk mund të arrinte dot degën e pemës dhe po sillej i përhumbur tek qante thekshëm. Pema e gjorë vijonte në qetësi të mbulohej nga acari e dëbora, ndërkohë që Era e Veriut frynte dhe vërshëllente rreth saj. “Ngjitu djalosh!” thoshte Pema dhe i kërruste degët e saj aq poshtë sa mundej, por djali ishte tejet vocërrak.
Dhe zemra e Gjigandit shkriu kur e pa. “Sa egoist paskam qenë!” tha, “Tani e di pse Pranvera nuk donte të vinte. Do ta ngjis djaloshin e gjorë në pemë e më pas, do ta rrëzoj murin dhe kopshti im do të jetë gjithmonë kënd lojrash për fëmijë.” Atij po i vinte vërtetë shumë keq, për çka kishte bërë.
Kështu, ai kujdesshëm u ul poshtë, hapi derën kryesore mjaft lehtë dhe doli jashtë në kopësht. Por kur fëmijët e panë, u frikësuan shumë dhe u larguan me vrap, ndaj kopshti u bë dimër sërish. Vetëm vogëlushi nuk vrapoi, ngaqë sytë e tij ishin plot me lot dhe nuk e pa Gjigandin teksa po vinte. Gjigandi, vjedhurazi i vajti pas, e kapi butësisht me dorë dhe e vendosi majë pemës. Pema menjëherë u kthye në lulka, zogjtë erdhën të këndonin dhe djaloshi shtriu krahët, ia mblodhi rreth qafës dhe e puthi Gjigandin. Dhe fëmijët e tjerë kur panë se Gjigandi kishte reshtur së qenuri i lig, vrapuan pas dhe me to erdhi Pranvera. “Tani është kopshti juaj, fëmijë!” tha Gjigandi që mori një sëpatë të madhe dhe rrëzoi murin. Kur njerëzit po shkonin të bënin pazar në dymbëdhjetë, gjetën Gjigandin duke luajtur me fëmijët në kopshtin më të bukur që u kishin zënë sytë ndonjëherë.
Gjatë gjithë ditës luanin dhe në mbrëmje vinin te Gjigandi t’i thonin natën e mirë.
“Po ku është shoqëruesi juaj i vogël?” tha ai, “Djali që hipa mbi pemë?” Gjigandi e donte atë më shumë ngaqë e kishte puthur.
“Nuk e dimë,” përgjigjeshin fëmijët, “ai ka ikur larg.”
“Thoni atij të jetë i sigurtë dhe të vijë nesër këtu,” tha Gjigandi. Por fëmijët iu përgjigjën se nuk e dinin ku jetonte dhe se nuk e kishin parë kurrë më parë. Gjigandi u ndje shumë i trishtuar.
Çdo pasdite, pas shkolle, fëmijët vinin dhe luanin me Gjigandin. Por djaloshi të cilin Gjigandi e donte nuk u pa më kurrë. Gjigandi ishte shumë i sjellshëm me të gjithë fëmijët, por zemra i digjej për të parin mik të vogël dhe shpesh fliste për të. “Sa do të doja ta shihja!” thoshte.
Vitet kalonin dhe Gjigandi plakej e dobësohej. Ai nuk mund të luante më, kështu që ulej në një kolltuk të madh, shihte fëmijët në lojërat e tyre dhe adhuronte kopshtin. “Kam kaq shumë lule të bukura,” thoshte, “por fëmijët janë lulet më të bukura mes të gjithave.”
Një mëngjes dimri, hodhi një sy përtej dritares, ndërkohë që po vishej. Tani nuk e urrente Dimrin, ngase e dinte se Pranvera thjesht po flinte dhe lulet po pushonin.
Befas fërkoi sytë me çudi dhe shikoi e shikoi. Sigurisht, ishte një pamje mahnitëse. Në skajin më të largët të oborrit ishte një pemë, mbuluar e tëra me lulka të këndshme ngjyrë të bardhë. Degët e saj ishin të arta, frutat e argjendtë vareshin për poshtë dhe nën to rrinte djaloshi që ai donte.
Me gëzim të madh, Gjigandi uli shkallët dhe doli jashtë në kopësht. Nxitoi nëpër bar dhe arriti pranë fëmijës. Ndërsa afohej, fytyra i bëhej e kuqe prej nervave dhe tha “Kush ka guxuar të të plagosë?” Në pëllëmbët e fëmijës ishin varrët e dy gozhdëve dhe po ato ishin edhe në këmbët e tij të vogla.
“Kush ka guxuar të të plagosë?” gërthiu Gjigandi, “Më thuaj dhe do të marr shpatën e madhe e do ta vras!”
“Jo!” iu përgjigj fëmija, “Këto janë plagët e Dashurisë.”
“Kush je ti?” pyeti Gjigandi. Një frikë e çuditshme ra mbi të dhe ai u gjunjëzua para djaloshit.
Fëmija i qeshi Gjigandit dhe i tha “Ti një herë më le të luaja në kopshtin tënd, sot ti duhet të vish me mua në kopshtin tim që është Parajsa.”
Fëmijët vrapuan edhe atë pasdite dhe e gjetën Gjigandin të shtrirë pajetë nën pemë, mbuluar i gjithi me lulka të bardha.
