Kishte aq shumë rrudha fytyra e saj sa, po të mos shihje cigaren, tymi i së cilës gjallonte, fare mirë mund ta merrje për maskën e ndonjë indigjeni të ulur para zjarrit imagjinar të magjive mistike. Rrinte ashtu, kërrusur mbi një stol, me bërrylat mbështetur mbi këmbët e veta si shkarpa, me shikimin e një të verbri tretur diku larg. Më krijonte një lloj drithërime ai trup kockë e lëkurë mbështjellë nga një fustan basme, kur i kaloja përbri. Dhe isha i detyruar të përjetoja përditë atë ndjesi të pakëndshme…
Harrova t’u them se atë verë të mbrapshtë, kur nga çdo tarracë pallati kërcisnin kallashët e mitrolozët, për një sërë rrethanash të çuditshme, për të cilat nuk ia vlen të zgjatem këtu, shërbeja si shofer kamioni, që kishte për detyrë të çonte përditë një grup prej njëzet a tridhjetë grash e fëmijësh në plazhin e pishave të buta të Golemit. Ishte idiotizmi dhe papërgjegjshmëria më e madhe që kam provuar, por, kur e kujtoj, do të doja t’i rijetoja edhe një herë ato ditë.
Në fakt nuk ishte detyrë. Ishte punë vullnetare në kuptimin më të mirëfilltë të kësaj fjale. Ishte një çmenduri. Ishte çmenduri të kaloje me shpejtësi te “postblloku” prej dy blloqesh betoni, sajuar diku aty para se të kaloje Plepat, për të bërë plazh…
Por le të kthehemi aty ku e kishim fjalën.
Një ditë vura re se plaka, të cilën me zor e mbanin këmbët, po ngjitej në karrocerinë e “Benzit” tim, e ndihmuar nga nusja e djalit, të vdekur tashmë prej vitesh, dhe e mbesa.
Po atë, ku e çoni!? – pyeta jo pa çudi dy femrat.
E po ja, kishte qejf të vinte me ne edhe nëna, se mërzitet vetëm kur ikim ne.
Do bëjë plazh me ne? – pyeta gjithë qesëndi.
O, mos u tall dhe ti! E ke problem ti nëse makina do mbajë tridhjetë kile më shumë?
Jo. Jo. – nuk e zgjata unë dhe hyra në kabinë.
Kur arritëm në plazh, e pashë përsëri plakën që zbriti zdruq zdruq nga makina, sigurisht mbështetur te krahët e nuses së djalit dhe të mbesës, por në vend që të shkonte drejt plazhit si gjithë të tjerët, erdhi pas meje te lokali ku pija kafen e mëngjesit. Nuk mjaftoi kjo, por, pa më marrë leje, m’u ul edhe në tavolinë…
“Oh, pik’ e zezë! Hajde duro edhe këtë tani!”…
Kisha dëgjuar se ishte emigrante italiane, e martuar në kohë që s’mbahen mend me një rus të bardhë dhe se e kishte ndjekur atë bashkë me rusët e Fan Nolit deri në vendin tonë, por vetëm kaq dhe gjithë këto më dukeshin përralla.
Por unë kam një filozofi, që edhe në situatat më të pafavorshme mundohem të gjej diçka interesante, prandaj vendosa ta verefikoj saktësinë, ose më saktë, përqindjen e së vërtetës në morinë e thashethemeve.
I fola italisht.
Dy zjarre të vegjël u ndezën në sytë e saj. Nuk ishte e nevojshme ta nxisja të rrëfehej. Më foli për fëmininë e saj në një familje intelektuale italiane, për shkollën e zonjusheve që kishte ndjekur, ku mësimet i bënin frëngjisht… E atë çast mu ndez edhe mua një dritëz në mendje. Për ta provokuar, fillova t’i flas frëngjisht dhe, për habinë time, ajo e vazhdoi bisedën në një frëngjishte të rrjedhshme, pa e vënë re se e kishim ndryshuar gjuhën në të cilën po flisnim. I mrekulluar po vëreja se kisha para meje personazhin femëror të tregimit “Lumturia” të Mopasanit, me mish e me kocka… ndonëse kockë e lëkurë…
Po. Po. Ishte më tepër se një personazh letrar. Ishte fantazma e një tjetër kohe. Si mund të lija pa e zhbiruar!?…
Por nuk ishte e nevojshme. Sytë e saj kishin marrë flakë. Kush e di prej sa kohësh më kishte pritur!…
Në fakt, nuk isha unë Ai që ajo kishte pritur. Ajo kishte pritur dëgjuesin ideal, atë që i fliste gjuhën e nënës e të moshës së ëndrrave, dëgjuesin që nuk të ndërpret ndërsa tjetri flet e nuk të gjykon, dëgjuesin që bëhet pjesëz e jetës tënde, duke e pranuar të tillë si është…
Po ku shkuan rrudhat e saj? Si nuk e kisha vënë re më parë sa e bukur ishte?…
Ia thashë. Sytë e saj lëshuan fishekzjarre.
Atëhere m’u rrëfye për gjëra që do të më vinte turp t’i ritregoja. Jo se ishin të turpshme. Më tregoi për lumturira e lemerira të tilla, që më bënin të ndihesha si një nxënës shkolle…
Ishte shumë pak ajo ditë, për të treguar një jetë…
Kemi bërë tridhjetë e tre udhëtime në Golem atë vit; i kam numëruar. Nuk mbaj mend se në cilin prej tyre Galja erdhi për herë të parë, por di që udhëtimet me praninë e saj, ishin më të bukurit.
Pas asaj dite të parë, kur shpirti i Galjas shpërtheu si një ujvarë, pas kafes e bisedës me të, kur shtrihesha në plazh e shihja jetën si vrullonte rreth meje, kur shihja trupin e bukur të femrave që s’donin t’ia dinin për luftën që zhvillohej pak më tej, për të kapur kohën e humbur… gjithkush në luftë për të kapur kohën e humbur, kuptova… Kuptova se jeta është çasti. Se jeta është ai çast, me një kafe midis meje e Galjas; se është ky çast që po shkruaj… Se jeta është çasti midis meje dhe atij gjoksi të bukur femëror që, megjithëse ndodhej disa centimetra larg syve të mi, megjithëse i dëshiruar për t’u prekur nga një dorë mashkulli… do të mbetej i paprekur… i dëshiruar në pafundësi, duke lënë pas vetëm ndjesi…
Dhe erdhi dita, kur nuk mund të shkonim më në plazh. Jo se nuk donim. Jo se nuk e kishim mundësinë. Jo. Erdhi vjeshta….
E, megjithse vjeshtë e vonë, unë nuk mund të rrija pa takuar Galjan…
Shkoja përditë atje te ndërtesa e saj dhe i fishkëlleja, si adoleshent i dashuruar…dhe ajo, me hap të lehtë e me kujdes, zbriste ato katër-pesë shkallare të katit përdhes, për të ardhur në takim.
Më vjen të qaj, kur e kujtoj. Cila e dashur ka ardhur drejt meje me aq dëshirë e me aq delikatesë?… Cila e dashur ka lënë aq dëshirë për t’u ritakuar, pas shfrimit seksual?…
I kam edhe sot e kësaj dite kasetat me këngë italiane, të cilat ia kishin dërguar të afërmit e saj pas gjysëm shekulli ndarje dhe ajo m’i fali mua në një nga ato ditët, kur të gjithë e kishin kuptuar se plaka kishte rënë në dashuri me një dyzetetëvjeçar. Po bëhej gazi i botës dhe s’e kuptonte… Dritaret e gjashtë apartamenteve hapeshin thuajse njëkohësisht dhe mëse dymbëdhjetë sy e ndiqnin nga pas, ndërsa ajo hynte vjedhurazi te kafeneja, ku e priste “jarani”…
“Pu pu pu pu pu! O Zot, mos përfundofshim kështu!”
Ndërsa“Jarani”, i vetëdijshëm, e priste me buzëqeshjen e zakonshme dhe lulen e freskët, që kamarieri nuk harronte kurrë t’ua vendoste në një gotë qelqi mbi tavolinë, dhe porosiste dy kafe. Ajo ulej përballë tij, e shihte në sy e lumturuar, duke gjerbur gjithë lezet llumin e trashë të kafesë turke që i kishte mbetur…
Ah, po, ka qenë dhe një puthje e dhënë nxehtësisht në faqe, fshehtazi atje te shkallët, ato ditë kur më dhuroi kasetat me muzikë italiane të viteve shtatëdhjetë. E ndjeva, se do të kishte dashur të putheshim në buzë… por kjo ishte përtej virtuteve të mia…
Pastaj erdhi dimri dhe ajo u sëmur. E kishin shtruar në spital…
E mora vesh vonë. Shumë vonë. Madje mësova se më kishte kërkuar…. Por, nuses së djalit, nipit e mbesës u kishte ardhur turp të më thoshin…
Ma treguan vetë, shumë vonë, po ata që ishin ruajtur se mos u humbte nderi.
Çfarë nderi?
Kujt do t’i humbte nderi?…
