Mbi librin “ Mbledhësi i mjegullave” të poetit Sami Velçani
I.
Bukur madje, fort bukur kjo gjetje “mbledhja e mjegulla”, po, përse i mbledh?
Po prit njëherë se sikur po e nis nga fundi.
A nuk është një thagmë letrare metafora “ mbledh mjegulla?!
A nuk mbetesh i habitur, gati i trullosur kur ndeshesh me këtë magji që shpik mendja njerëzore?!
“Mbledh mjegull” thotë poeti dhe na shtang që në fillim, sikur na vë të ecim mbi tokë si në filmat me magjira. Dhe kur e pyes nga e gjete këtë mrekulli ai hesht, gati me një heshtje olimpike! Të isha unë do thërrisja nga gëzimi sa të zgjoja edhe pyjet më të fjetur. Do u vija një kurorë tekave e kapriçiove, edhe pse i kam me aq bollëk. Dhe kjo bëhet shkak të bëj një pyetje qe ende më torturon nëse duhet ta bëj edhe në qoftë një lajthitje mendore e çastit, pra sa të më mbetet merak për kushedi sa vjet përse nuk e thashë po e plas tani : A mundet metafora, meqë ngjizet në shpirtin e poetit, të na tregojë edhe portretin e Tij, ndoshta edhe karakterin ashtu si shprehja “ çka zemra e tregojnë sytë?!”
II.
Tani mund të kthehemi tek pyetja si dhe përse i mbledh mjegullat, që unë u nxitova rrëmbimthi në fillim. I gjuan kur janë ende lehona në shtratet e luginave, kur brerojnë majat e maleve, kur trazojnë sqetullat e pyjeve?!
I mbledh mos mbulojnë diellin në një vend, i dend e i kthen në shi për toka të zhuritura? Po prit, prit, do thoni ju, këtë e kryen vetëm dora e Zotit! Po unë i përjetoj mirësitë nga dora e njeriut. Nuk ish mirësi dora e tim eti tek piqte bukë avuj të ngrohtë, e nëna e Vasës, që i jepte çdo fëmije që i kalonte para portës mollë nga qilari, s’kanë mirësi doçkat e Asherit, pinjollit më të vogël të fisit Tim, tek të përkëdhelin? Nëse i mbledhim gjithë këto mirësi nga një mëhallë në tjetrën, nga një qytet në tjetrin, a nuk formojmë një dorë si ajo e Zotit mbi tokë?! Më kujtohet kur shkonim aksioneve, mbaj mend se kam mbledhur pambuk në Plug. Ndoshta tek i shihja grumbuj-grumbuj mund t’i krahasoja me re të bardha, se edhe unë kam shkruar që aher dhe më parë, por kurrsesi nuk do më shkonte muza tek mbledhja e mjegullave.
Sa mistere paska bota e poetit, të jep ca fije ngjyra-ngjyra, e të thotë end në vegjë çfarë të duash: thurr një qilim fluturues e pushto botën, nëse do pak vetmi, shtro një rrugicë ëndërrimtare në korridoret e shtëpisë, e nëse ke fantazi me tepri, ndërto një pallat të xhamtë me princa e dukesha, luaj atje komedi gazmore ose edhe ndonjë skenë makbethiane, bëj gjithçka që hyn e bindur në kornizat e jetës ose dil prej andej mospërfillëse e plot triumf.
III.
M’ u bë sikur atë që do u thoja tani e kisha çikur pak më lart dhe u gëzova që nuk isha para një përsëritje që më duket se të shtrëngojnë syrin si ca këpucë fringo të reja, që edhe pse na rrinë pak të vogla, duam t’i veshim se s’bën! E meqë jemi tek këpucët, poeti na çudit përsëri, se “mbath e zbath këpucët e erës” !
Edhe pse e kisha kaq përballë këtë metaforë gati sa s’klitha: Bëj be, vërtet e ka thënë?! Si mundi?! Dhe vërtet, si mundet poeti, që kur dëshiroka ia mbath dhe ia zbadh këpucët erës?! Ja heq këpucët kur e sheh që është lodhur duke u endur mbi kurrizet e botës?! Kur parandjen ndonjë stuhi rrëqethëse? Duhet të pyes poetin por mendja ma thotë se do jenë këpucë jo vetëm pa lidhësa por edhe pa numër. Po sikur t’ia kërkoja unë ato këpucë për një shëtitje nëpër atdhe, se kam qenë Manhattan e nuk kam parë magjinë e Valbonës, kam qënë Romë, Milano, e nuk kam parë Vermoshin?!
Qan era për këpucët si fëmijët kur duan të dalin jashtë edhe në suferinë?
Mendoj se nuk do jenë këpucë patinatoreje apo atletësh, me gjasa të shumta duhet të jenë si ato papuçet e balerinave të thurura me petale lulesh të bardha e vjollcë që i mban të freskëta shpirti krijues.
Ku do shkoja tjetër me këpucët e erës, që në mos m’i dhëntë poeti me dëshirë do bie në mëkat e do t’ia vjedh veç për pak? Do e mendoj kur t`i kem…
IV
Mahnitjen që më sjell rënia e një ylli më sjellin edhe metaforat që sikur vijnë tek ne nga hapësirat ku banojnë muzat e poetëve.
“ fjollat e tymit,/u japin qiejve dhembje’’
Të jetë ky tymi i vatrave njerëzore? Atje ku drutë bëhen flakë e prej ndonjë dhembje të thellë flaka bëhet tym?!
E zemë se qënka kështu po aher, përse poeti u çon këtë dhimbje qiejve?
Patjetër që edhe kjo ka shpjegim dhe nuk cënon aspak teorinë time se metaforat e poetit rrezatojnë mirësi universale.
Qiellit i duhen t’i përcjellë dikush një dhembje nga toka. Kjo do e zgjonte nga ajo gjumësi e thellë, nga indiferenca absolute. Do ja praronte më tepër kthjelltësinë.
Të jetë kjo poet?!
Dhe përsëri poeti veç më sheh e nuk flet. Sytë meditues thonë se t’i japësh dikujt një dhimbje për ta rizgjuar, një dhimbje nga toka si për ta shkundur e për të parë ç›bëhet mbi tokë, a nuk është kjo një mirësi?!
Mund të thosh se avionët i çojnë qiellit dhimbje, por jo!
Poeti kërkon një dhimbje të drejtpërdrejtë, që duke e përshkruar tej e tej, ta ndiejë, përjetojë. Dhimbjet njerëzore që mund të qëllojnë në aeroplan, janë si nën koracë, nuk prekin dot nervin e qiellit. Fjollat e tymit, po! Ato kanë magjinë që duke e përkëdhelur, t`i rrëfejnë dhimbjen.
V.
Metaforat në libër t’i rrëmbejnë sytë ashtu si grimcat e floririt rërës ndanë brigjeve të një lumi të pasur. Por metaforat e goditura, ashtu si sendet me burime drite, nuk duhen vështruar pa ua ndarë sytë për një kohë të gjatë.
Duhen parë kohë pas kohe, çka shton ëndjen.
Ndaj duhet të pushoj pak…
Berat – Pogradec.
Prill, 2018.
