Letër të dashurit
Nuk e kisha menduar asnjëherë se një ditë do të shkruaja dhe do të tregoja atë që përjetova dhe që është historia e dashurisë sime, të paktën për kuptimin tim, jo se unë pata dyshime tek ti, porse tashmë mund të flas vetëm për veten, edhe pse e di që edhe ti mendoje për mua. Ti jeton larg dhe nuk e di po të ishe këtu në Tiranë a do të guxoja të thosha ato pak gjëra që ti nuk i di, porse, edhe po t’i marrësh me mend, të paktën për diçka të jesh i sigurt lidhur me mua.
Ne u njohëm në zbor, ose stërvitje ushtarake që quhej atëherë e që zgjati disa ditë. Ti sapo ishe emëruar në Institut, ndërsa unë në vitin e parë të universitetit. As që mund ta dija se aty në atë ambient, që asnjë prej nesh nuk e donte, porse qemë të detyruar, do të më ndodhte të zgjohesha një mëngjes nga një dritë thellë shpirtit tim e që dritësoi përjetësisht jetën time.
Një djalë i zgjuar dhe me tis të lehtë humori, më re në sy menjëherë. Thjeshtësia dhe sportiviteti yt më tërhoqën drejt teje, mua, vajzën që nuk di as sot të dojë me mendje një shok, por as edhe një shoqe. Lexoja e studioja gjithë kohën dhe pasioni për librat më ka larguar gjithmonë nga njerëzit, por për këtë nuk kam ndonjë keqardhje. Pikërisht një vajze si unë do t’i dukej mrekulli një njeri si ti aq i lirshëm dhe do t’i dukej vetë perëndia e zbritur në tokë zgjuarsia jote. Ishe njeriu i dytë më i zgjuar pas babait tim.
Çfarë rastësie, të dy ishit nga e njëjta krahinë.
Çadrat tona i ndante një tavolinë e gjatë druri, ku drekonim apo mblidheshim mbrëmjeve edhe për të parë televizorin bardhezi. Po kush e kishte mendjen tek ai ekran!
Unë isha pranë teje dhe një botë gjithë mister më ishte përqasur.
Prisja me ngut të zbardhte, të të shihja dhe ti më çudisje me humorin tënd, thjeshtësinë e të qenit ndryshe, i vëmendshëm, i sjellshëm, shumë i zgjuar.
Një ditë nuk ishe në zgjimin e mëngjesit. Një natë më parë rreth zjarrit, duke parë televizor, të vështrova, m’u duke i lodhur. Më pas më tregove se ishe fshehur nën batanije; vije i dobët dhe bëre sikur në krevat nuk kishte njeri. Sa kam qeshur me këtë, vërtet qe tmerr të ishe gatitu, sapo binte alarmi. Në gjashtë të mëngjesit! Kush ngrihej me dëshirë? As edhe një!
Por ja që edhe ajo stërvitje ushtarake e atëhershme bëri një mrekulli. Të njoha ty!
Të vështroja dhe isha në ëndërr, krejt i lirshëm na shpjegoje teorinë, më shihje kinse në të rrallë, zemra ime rrihte fort, dita vinte e gëzuar, mbrëmja me ëndrra. Ishte freskët dhe natën binte vesë. Qe prag vjeshte.
Kur mbaruam stërvitjen, pak ditë më pas tek ecnim së bashku nëpër Tiranë, papritur më the:
– Je më e mirë kështu!
Ndala hapin dhe të vështrova, ishte komplimenti yt i parë. Ti më kishe njohur veshur me uniformë ushtari dhe unë ndjeva miklimin e jetës sime, u lulëkuqa.
Shtëpitë tona nuk janë larg njëra-tjetrës as sot dhe Bibliotekën Kombëtare e kishim afër.
Nuk lamë takim asnjëherë. Të dy e dinim ku ndodheshim, në çdo orë të ditës.
Ti sapo ishe emëruar në Institut, ndërsa unë fill nga leksionet në universitet, studioja në bibliotekë. Aty shiheshim, vije nga puna, tërhiqje materialet e tua për disertacionin dhe unë vështroja se si gjithçka tek ti ishte njëherësh aq fantastike: mënyra si vije me librat dhe kërkoje vend në sallë, si më shikoje dhe buzëqeshje po aq çlirshëm. Të gjitha këto më robëronin, ndihesha jotja me gjithsej dhe si të doja të ruaja me fanatizëm zjarrin që digjej, sillesha jo dhe aq ngrohtë, krenare.
Edhe sot habitem. Përse shfaqesha ndryshe ashtu sikur nuk isha, ashtu sikur nuk ndieja, unë që flatroja qiellit? Përse fshihja ëndrrën për t’u dukur ndryshe? Po unë ku isha? Pse nuk e pyeta një herë të vetme veten se çfarë kërkonte? Çfarë doja të fshihja, që më vriste po aq sa më lumturonte, pse krenaria më kishte robëruar mua, vetë mua, të blatuarën e qiellit? Kujt do t’ia besoja unë këtë kumt të shenjtë njeriu, e ngjizur nga ëndrra, se unë vetëm kështu mund të dashuroja, nën flatrat e saj?
Po ti, nga do t’i dije të gjitha këto?
Ti zije vend dhe shfletoje me interes dispensat, enciklopeditë. Unë nuk mund të studioja më, të vështroja tinës, doja vetëm të ulesha pranë teje, të isha me ty e të të ndieja kur lexoje e kur mbaje shënime në një fletore të trashë. Doja vetë qiellin tim të më përkunde brenda kupolës së tij. Por nuk bëja asgjë nga këto dhe rrija e të vështroja, si të ishte hera e parë.
E shtangur nga drita.
Ti sigurisht nuk i di të gjitha këto, sepse e kam menduar gjatë, ethshëm, aq sa kam çmendur netët: “Çfarë më ndalonte mua, që më shumë ëndërroja se jetoja, t’i thosha ndjenjat e mia, t’i tregoja ato, se nuk kisha asnjë të drejtë të të privoja edhe ty nga ndjenja jonë dhe pastaj të të thosha, duke m’u dridhur zëri dhe shpirti, se nuk të ndaja nga Edmonti i Luçisë, te Bijë e mallkuar, se kësaj bote ti ishe njeriu i vetëm që doja?”
Do të blija një stilograf dhe bash ashtu si e doja, vishnje me rreth të artë. U shkëputëm të dy nga studimi, lamë librat, unë çantën e shkollës dhe me paratë të mbledhura shuk në dorën time, dolëm. Pamë në disa vitrina, por unë nuk vendosja dhe duke ecur e nervozuar ashtu kot, më ranë disa monedha nga dora e u rrokullisën trotuarit. U ule t’i mblidhje dhe më vështrove.
U bëra keq.
Çfarë vajze isha unë që nuk mbaja kuletë për paratë?
Më erdhi turp prej teje, u ndjeva jo e denjë dhe ky lloj ngurrimi po më ndodhte shpesh tani mua që kundërshtoja veten në gjithçka, binte ndesh me kokën time të fortë.
Nuk isha e lirë, gjeni im kishte zgjedhur tokën në vend të qiellit dhe ky gabim i përjetshëm më kishte robëruar, isha e tendosur, krenaria nuk më linte të thosha çfarë doja, të bëja çfarë doja, isha një njeri që del në skenë dhe ka harruar tekstin.
Paratë i mbaja në xhepin e çantës së shkollës. Po çfarë vajze isha unë që nuk kisha as edhe një pasqyrë, nuk vija kurrë laps të zi rreth syrit, asnjëherë të kuq buzësh, edhe pse zgjidhja me kujdes sapunin “Pranvera”, kremin “Nivea” dhe kërkoja si të mundesha pak miligram nga parfumi im i preferuar, një nga gjërat më të vështira të asaj kohe.
Ti kishe marrë rrogën dhe më ftove të merrnim bashkë diçka.
Ishte hera e parë në jetën time që do të ulesha në një lokal me një djalë.
Po studioja në bibliotekë dhe e ndjeva pa e ngritur kryet se ti po rrije në këmbë dhe po më vështroje. Ti nuk e di sa e lumtur u ndjeva në ato çaste, zemra përjetonte qiellin e ndjenjës, se askush deri atëherë nuk më kishte vështruar ashtu, nuk më kishte bërë që të dridhem me gjithsej, mua që as dorën nuk të kisha prekur, as dhe fjalën të dua nuk ia thamë njëri-tjetrit. Puthja jonë – foshnja që nuk lindi kurrë. Edhe sot vuaj.
Por ndoshta kështu e mendoja dashurinë atëherë, kështu doja apo dija të ndodhte, të flasin sytë, se ata thonë më shumë se fjalët, të robërohej shpirti prej ndjenjës më të çmuar të dheut që mbante vetes. E kujt mund t’ia besoja këtë shenjtësi? Të verbonte ajo dritë për ta besuar, ishte vetë hyjnia për ta jetuar, ndaj nuk bëja asgjë.
Ja tani kjo dëshirë jotja u bë keqkuptimi im, gabimi im që më dënoi, na dënoi të dyve.
A mund të më kuptosh nga këta rreshta, nga fjalët e zemrës sime në këto çaste, se gjithçka po të them është e gjallë ende tek unë, se nuk i dola dot përballë asaj deri më sot, se ndoshta kjo letër që po të shkruaj është çlirimi im?
A do të më falësh ndonjëherë?
Nuk di si të them… ecëm pak hapa dhe dolëm nga sallat e bibliotekës. Ti e di, e mban mend atë kohë kur nga salla e madhe e leximit dhe holli ku skedoheshin e kërkoheshin librat ngjitej direkt lart nëpërmjet shkallëve, në katin e katërt, ku ndodheshin kafja dhe pastiçeria.
Pa u ngjitur ende nëpër ato shkallë, unë u ndala.
Se ç’më tha mendja prej vajze që i paramendon si të shkruara që në placentë të gjitha gjërat e kësaj bote, se unë, vajza që nuk kisha bërë as një hap me një djalë në jetën time, po bëja tani diçka të gabuar dhe ajo që më trandi shpirtin në çast nuk ishte dëshira, do të vija me ty deri në fund të botës, por ideja se çfarë do të mendoje ti për mua, çfarë do të thoshe ti kur unë të ulesha në pastiçeri me ty?
Tani që e mendoj! Po ku ishte mendja ime për të kuptuar se ajo farë pyetjeje as që kishte vend në ato momente? A kishte vend mendimi kur ti më zgjate dorën, kur më vështrove aq sa unë e humba edhe më?
Atëherë mendja jo, shpirti jo e jo, çfarë më shtyu të prish pa ditur se çfarë po bëja, me duart e mia, atë magji perëndie? Atë ndjenjë që si foshnjë gulçonte të jetonte?
Edhe sot e ndiej të këlthasë e të kërkojë përgjigje prej meje. Po çfarë t’i them? Kam një jetë të tërë që nuk i them dot asgjë!
Po ti çfarë mendove pas kësaj?
Ti e di, atëkohë vajzat vdisnin të lidheshin me djem të punësuar e të stabilizuar në Tiranë, për shkak të emërimeve katrahurë në çdo cep të vendit. Po unë ç’hyja këtu, përse mendja ime po stërhollte tani atë që nuk e kishte menduar kurrë më parë?
Unë as që kam dashur të di se ç’ndodhte përqark, më ka mjaftuar vetja, odëzat aty, ndjenja që përjetoja e që nuk më linte të flija, se emrin tënd e thosha me zë të lartë në mendjen time, aq sa më buçiste koka. Të doja dhe qeshë marrosur pas teje.
Pak kohë më parë, një i këtillë, pra një i punësuar në Tiranë, kishte sjellë shkuese xhaxheshën time që të fejohej me mua.
– Është nga familje e mirë, soj, – shprehej ajo, – punon në ministri. – Ka rrogë të mirë, – plotësonte mikesha e shtëpisë sonë.
Mamanë time nuk e zinte vendi. Unë nuk e di a kisha mendje se çfarë flitej.
Të nesërmen djali erdhi në shtëpi. Më dha dorën si të lutej dhe unë të isha perëndia, si të qe ngritur i ngrati lëngatës së gjatë.
As sot nuk e harroj dot atë takim dore. “Ky do të ishte burri im?”
Rashë për të fjetur, isha shumë e lodhur. Nga kuzhina vinin zëra të gëzuar. Zero koncept. Më zuri gjumi në çast.
Rreth orës shtatë të mëngjesit, si të kishte rënë kambana e orës së qytetit, brita me zë, sa ma dha koka, duke ndalur në çdo rrokje:
– Nuk do të fe-jo-hem!
Këtë ta tregova për të thënë se e kam ndier herët se nuk mund të lidhesha me dikë pa e dashur dhe ky ishte një pakt i bërë me shpirtin, ku unë nuk hyja asgjëkund.
Atëherë ç’hynte këtu Tirana apo që do të ulesha për herë të parë në kafe me një djalë dhe pse në sekondë ndryshova mendje, pastaj kuptim. Të doja ty dhe pikë! Përse i dhashë rol pavlerës? Përse vrava përfundimisht atë ndjesi perëndie?
– Nuk jam për ty!
Ku e gjeta këtë fjalë, nga ç’shtresë e trurit apo subko-shiencës zbriti? Gjeni im të mbartte një marrëzi të tillë?
Nuk mund ta besoj as sot. E si mund ta besoje ti?
Por druaj se nuk e mësove kurrë këtë gjyq të ashpër që ndodh edhe sot brenda meje dhe që ngre kokë sa herë do. Ti ndoshta ngrite një pikëpyetje të madhe, e kjo për fajin tim.
Gabova, krenaria më robëroi, vetja, desha më shumë atë se dashurinë time, dashurinë tonë, burgosa shpirtin tim, i cili nuk mund të harrojë kurrë.
“Më fal, i dashur, nëse mund të më falësh për atë, ne, që jetoi aq pak, por aq mrekullisht”.
Ti u largove i çmeritur. Më e pakta që ke menduar atë çast: “Kjo vajzë është e marrë!”
Nuk e dija që kjo do të ishte dita e fundit që fola me ty.
Tani kthehesha nga leksionet në shtëpi. Në bibliotekë shkoja çdo mbasdite në orën katër. Ishte bash koha kur ti ktheheshe nga Instituti në shtëpi, me biçikletë. Të të shikoja ty përballë, në ato pak çaste, çdo ditë, në të njëjtën orë, u bë rituali im, i pas-atyre ditëve me ty, dallgë që nuk bën dot pa bregun, u bë frymëmarrja ime, jeta.
A të kujtohen ato ditë kur ti ktheheshe për në shtëpi e unë isha aty buzë trotuarit kinse rastësisht duke ecur, vetëm për të parë aq pak sekonda sa e lejonte përballjen shpejtësia e biçikletës sate? Ti e kujton siluetën time, ku lexohej nga koka te këmbët krenaria, por tani e pleksur me pendimin. Por ti mbete i njëjti, vështrimi dhe buzëqeshja jote më flisnin ende, çfarë doja më shumë prej teje?
Të faleminderit, i dashur!
Më lejo ta them këtë, e bindur se aq sa zgjati e gjitha vazhdon të jetojë tek unë si të qe dje, pavarësisht kohës, moshës, botëkuptimit, rrethanave, që më treguan se nuk vlejnë asgjë përpara dashurisë.
