Përktheu: Elvana ZAIMI
Provo t’i thurësh himn botës së gjymtuar
Provo t’i thurësh himn botës së gjymtuar.
Ndërmendi ditët e gjata të qershorit
dhe dredhëzat, pikat e verës rosé.
Hithrat që, metodikisht, mbulonin dhe një herë
shtëpitë e braktisura prej atyre që u përzunë.
Duhet t’i thurësh himn botës së gjymtuar.
Vështrove anijet dhe varkat e hijshme;
të mezipritura nga një udhëtim i gjatë,
ndërsa harresa e njelmët priste të tjerë.
Pe refugjatët të shkonin drejt askundit,
dëgjove xhelatët të këndonin me hare.
Duhet t’i thurësh himn botës së gjymtuar.
Mbaji mend ato çaste kur ishim bashkë
në një dhomë të bardhë dhe perdja u përkund.
Kthehu me mend te koncerti, kur muzika
shkëndriti.
Vjeshtës mblidhje lende në park
dhe gjethet shtilleshin mbi vragat e tokës.
Thuri himn botës së gjymtuar
dhe pendlës së hirtë që humbi mëllenja,
dhe dritës së brishtë që endet, mpaket
dhe rikthehet.
Të shkosh në Lvov
Të shkosh në Lvov. Nga cili stacion shkohet
në Lvov, nëse jo në ëndërr, në agim,
kur vesa rrezëllin mbi një valixhe, kur trenat
ekspresë dhe trenat e shpejtë lindin. Të nisesh
nxitimthi për në Lvov, natën a ditën, në shtator
a në mars. Por vetëm nëse Lvovi ekziston,
nëse mund të gjendet brenda kufijve dhe jo vetëm
në pashaportën time të re, nëse shigjetat e pemëve
—plepit dhe frashërit—që ende frymojnë me zë
si indianët, dhe nëse rrëketë mumurijnë
esperanton e tyre të errët, dhe gjarpërinjtë e barit
si shenja të buta në rusisht zhduken
në zabele. Të paketosh dhe të nisesh, të ikësh
pa lënë gjurmë, në mesditë, të avullosh
si çupëzat që u bie të fikët. Dhe rrodhet, ushtri
të gjelbra rrodhesh, e më poshtë, përnën çadrat
e një kafeneje vjeneze, kërmijtë kuvendojnë
rreth përjetësisë. Por ngrihet katedralja,
e mban mend, ngrihet kas përpjetë, aq drejt
sa e diela, dhe pecetat e bardha e një kovë
plot mjedra lënë në dysheme, dhe
dëshira ime që s’kish lindur ende,
vetëm kopshte dhe barërat e këqija dhe qelibari
i qershive të Mbretneshë Anës, dhe Fredroja i padenjë.
Gjithmonë ka pasur shumë Lvov, askush
s’ua qëllon dot në të lagjeve të tij, të dëgjojë
mërmërimën e çdocilit gur përcëlluar
nga dielli, ndërsa netëve heshtja e kishës ortodokse
ishte e pangjashme me atë të katedrales, jezuitët
pagëzonin bimët, gjethe më gjethe, por ato rriteshin,
rriteshin aq pa zor, dhe ngazëllimi ndeshej pezull
ngado, në korridore e në mullinj kafeje
që rrotulloheshin rreth vetes, në çajnikët
blu, në niseshte, që ishte dhe formalistja
e parë, në pikëzat e shiut dhe në gjembat
e trëndafilave. Xunkthe të ngrirë zverdhur ndanë dritares.
Kambanat binin dhe ajri u drodh, kaushët
e murgeshave lundronin si grykore ndanë
teatrit, kishte aq shumë gjindje sa
iu desh të vërtiteshin pambarim,
turma ishte e papërmbajtshme dhe nuk donte
të dilte. Tezet e mia nuk kishin si ta dinin
ende se unë do t’i ringjallja,
dhe jetonin kaq plot besim; kaq veç e veç;
shërbëtorë, të pastër e hekurosur, vraponin të merrnin
mazë të freskët, brenda shtëpive
njëfarë zemërimi dhe shpresa të mëdha, Brzozowski
erdhi si profesor i ftuar, një prej ungjve
të mi vazhdonte të shkruante një poezi me titull Pse,
kushtuar të Plotfuqishmit, dhe kishte pra, kaq shumë
Lvov, sa mend pëlciste ena,
thërrmonte gotat, përmbytte
çdo pellg, liqen, tymoste sipër çdo
oxhaku, shndërrohej në zjarr, shtrëngatë,
qeshte me vetëtimat, bëhej i brishtë,
kthehej në shtëpi, lexonte Dhjatën e Re,
flinte në kanape ndanë një shilteje,
sa shumë Lvov kishte, ndërsa tani
nuk ka aspak, rritej pandalshëm
dhe gërshërët e prenë, kopshtarët e akullt
siç ndodh përherë në maj, pa pikë mëshire,
pa dashuri, ah, prit deri sa qershori i ngrohtë
të vijë me fieret e buta, fushat
e pamata të verës, domethënë realiteti.
Por gërshërët e prenë, bashkë me vijën dhe mespërmes
fijeve, rrobaqepësve, kopshtarëve, censuruesve
prenë trupin dhe kurorat, gërshërët e mëdha prisnin
me zell, si një prerje fëmijësh
përgjatë vijës së pikëzuar të një dreri apo mjellme.
Gërshërë, mprehëse dhe tehet e brisqeve gërvishtnin,
prisnin dhe shkurtonin fustanet e fryrë
të prelatëve, shesheve dhe shtëpive, dhe pemët
rrëzoheshin pa zhurmë, si në një xhungël,
dhe katedralja dridhej, përshëndeteshin njerëzit
pa shamidoret, pa lotë, sa të thara
buzët, s’do të shihemi kurrë më, sa shumë vdekje
të pret, pse çdo qytet duhet
të bëhet Jeruzalem dhe çdo
njeri Çifut, dhe tani shpejt, vetëm
mblidh plaçkat, gjithmonë, çdo ditë,
dhe shko pa frymë në Lvov, tek e fundit
ekziston, i qetë dhe i qashtër si një
pjeshkë. Lvovi është kudo.
Në maj
Ndërsa ecja në pyll, një ditë maji n’agim
pyesja, ku jeni, shpirtra
të të vdekurve. Ku jeni, të rinj
të zhdukur, ku jeni, tashmë krejtësisht
të pagojë.
Një heshtje e madhe mbretëronte në pyll
dhe ndjeja gjethet e gjelbra tek ëndërronin
ndjeja ëndrrat e lëvoreve nga të cilat lindin
varka, anije dhe vela.
Pastaj, duarduarshëm zogjtë filluan
të dëgjoheshin, gardelina, mëllenja të fshehura
në ballkonet e degëve; sekush fliste sipas mendjes së vet,
me zë të ndryshëm, pa kërkuar gjë, pa
hidhërim a brengë.
Aty kuptova se ju jeni te kënga,
të pakapshëm aq sa muzika, shpërfillës si
notat, larg prej këtu, thuajse aq sa dhe ne
prej vetes sonë.
Nga jeta e sendeve
Lëkura e ardhur e sendeve është e tendosur
si çadra e një cirku.
Mbivendoset mbrëmja.
Mirë se erdhe, o terr.
Lamtumirë, drit’ e ditës.
Jemi si qepalla, thonë sendet,
përçikim syrin dhe ajrin, terrin
dhe dritën, Indinë dhe Europën.
Dhe saora ia nis e flas unë: a e dini,
o sende, se çka është vuajtja?
A keni qenë ndonjëherë të untë, të vetmuar, të përhumbur?
A keni qarë? Frikën, e njihni?
Turpin? A e dini ju çka është zilia dhe xhelozia,
mëkatet e falshme që shelbimi nuk i rrok?
A keni dashuruar herëdokur? Keni ndjerë të vdisni ndonjëherë
kur natën era shpërthen kanatet dhe ndërkallet
në zemrën akull? A e keni njohur pleqërinë,
zinë, rrëshqitjen e kohës?
Bëhet heshtje.
Në mur vallëzon gjilpëra e barometrit.
Miqësi të pamundura
Ta zëmë, me dikë që nuk është më,
që ekziston vetëm në letra të zverdhura.
Ose shëtitje të gjata ndanë një përroi,
thellësitë e të cilit mbajnë fshehur
filxhanë porcelani—dhe bisedat mbi filozofinë
me një student të drojtur ose një postier.
Një kalimtar me sy krenarë
që s’do ta njohësh kurrë.
Miqësia me këtë botë, akoma më e përsosur
(në mos për aromën e njelmët të gjakut).
Plaku që gjerb kafe
në St.Lazare, i cili të ndërmend dikë.
Fytyra që shkrepin kalimthi
në trena lokalë—
fytyrat e lumtura të udhëtarëve që shkojë ndoshta
në një ballo vezulluese, apo drejt gijotinës.
Dhe miqësia me veten
—qyshkur, tek e fundit, s’di më se kush je.
