KËNGA
Kur e vret mendjen shumë se ç›mund të gatuash për drekë dhe befas e gjen veten me okllai në dorë…
Hap frigoriferin, mendohesh, të duhet dhe pak kohë sa ta ndash me ç›ta bësh; spinaq e qepë të njoma apo qepë të thata e domate.
Byreku që do të gatuash nuk do shënohet diku për shije të veçantë, por gjuha ia ka çuar me kohë mendjes shijen, e ti e gjen veten duke u përpjekur për ta ruajtur të paprekur atë që i ke çuar trurit.
Si zë brumin e hap petët, të vijnë lloj-lloj mendimesh. Qesh me veten dhe petët e tua kur kërkon të gjesh ndonjë petëbërës mashkull në jetën tënde, se për petëngrënës nuk bëhet fjalë që janë të gjithë.
Kur më pyesnin ndonjëherë në dija të tëhollja, në të shumtën e rasteve përgjigjesha jo, doja të mbuloja origjinën time. Sot i kam kaluar ato pengesa dhe e shijoj bashkë me byrekun zejin tim prej zonje.
Deri këtu mirë, gjithçka është nën kontroll, me spinaq e qepë të njoma e bëra.
I dorëzohem imagjinatës gjithmonë, e lë veten të lirë dhe ku nuk gjendem. E kam pasur zakon, sa herë që nis të bëj një gjë më hyn në mendje një tjetër.
Për besë, m’u bë sikur isha byrekbërëse në një ministri. Në fillim, kur kapa petësin me duar, po dridhesha, specialiteti im petët janë. Më pas e mblodha veten. Ndryshimi emocional u ndie, e lashë pa fjalë të gjithë personelin e kuzhinës. I hidhja petët në ajër e bëja cirk me to, të gjitha format e me madhësi A3 i gjeje petët e mia. E fundit që hapa i ngjau një rezolute që priste vulën e ministrit.
Me gjellën nuk më la njeri të merresha, punë lakrash, më thanë. Mirëpo, unë këmbëngula të paktën të dija bazën e mbushjes, përndryshe nuk mund të rrija e qetë.
Me një gromësirë nëpër dhëmbë një tepsilarëse u afrua e me frikë më tha se që kur ka ardhur e deri më tani, ministri me gjizë i ha.
Nuk isha aq budallaqe sa të çuditesha. Unë e di se me një mesatare të gjithë ata që kanë poste drejtuese, nuk heqin dorë nga gjiza.
Të kthehemi te lakrat e mia, i bëra për merak. E shtrova byrekun, jo me dyzet petë.
Si u bë, preva dy copa të mira. Kishte më shumë se java që doja t’i jepja ushqim të ngrohtë një endacaku. Është shumë i moshuar, njerëzit kur i kalojnë pranë zënë hundët. Ka gjithë dimrin që fle në qiell të hapur në rrugicën tonë. Këndon me lot në sy këngën e byrekut “Byrek, byrek o usta Murat”, dhe s’pushon kurrë së thëni se paskësh qenë ministër.
TRIKOJA
Kishte kohë që ia kishte vënë syrin një trikoje të bukur ngjyrë beshë, pak në të ndezur. Donte ta bënte me oriska, ishte një model që kaloje sythin me spërdredhje nën shtizë. Kishte ca gra punëmëdha që e sillnin fillin e leshtë aq të hollë e të butë saqë as sot nuk gjen më cilësi të tillë në treg. Lëre më e lyera me bojë. Ç›bojë, litrat, kështu u thoshin lëmshave që i kalonin në krahë e në gjunjë, i lyenin me zhapë vidhi, arre e ftoi.
Mblidheshin tri-katër gra, nga ato nikoqiret, se kishte dhe të tjera që s’zinin shtizë me dorë. Shkonin vetë nëpër pemë e u mblidhnin lëkurët.
Një vidh ishte rrëzë shkëmbit, rrezikoje të hyje mes lajthive e gurëve për të shkuar atje, por nëna ime ua dilte të gjithave. Priste degët, ua hiqte lëvoret, i linte në ujë valë dhe e mbulonte enën me një dërrasë të madhe guri. Era e vidhit dhe e frashërit mbushte lagjen.
Erë kooperative.
Si kthehej ndajnate, mblidhte të vegjëlit rreth vetes. Na bënte ato shërbime të pakta, jetë pa salltanete. Na vinte në gjumë dhe fillonte të merrej me veten. Lahej për t’u bërë hazer, e kërkonte nevoja e dyshekut. Më kujtohet një muslluk i vjetër, e vetmja shpikje, e asaj shtëpie. Ç›hiqte i ziu! Mbushej e zbrazej duke bërë një zhurmë të çjerrë. Mua si fëmijë më qe bërë ritual, s’më zinte gjumi pa dëgjuar kërcitjen e musllukut dhe zhurmën e sustës, më pas humbisja.
T’i lëmë të gjitha këto, të shkojmë tek trikoja. Donte dhe shumë të fekste drita jashtë, por ajo çohej, hidhte një rrobë supeve, vinte një kërçel oxhakut dhe fillonte ta thurte. Kur zgjohesha, i vija pëllëmbët e vogla mbi pjesët e bëra të trikos dhe lumturohesha që ato shtoheshin e shtoheshin.
Ime ëmë i bënte të gjitha punët, të gjitha. Unë isha i zgjuar, e pashë shenjëzën e kuqe që i bëri në xhepin e brendshëm. I pashë dhe si qeshën të dy. Im atë e veshi trikon e re.
“Është një burrë me fat në fshat. Është një burrë me fat në fshat. Jam i lumtur që është im atë! Jam i lumtur që është im atë!”
Arsyen e vërtetë askush s’e di, as çfarë ndodhi më pas me të. Pas dy-tre javësh, me sa më kujtohet, një grup njerëzish po afroheshin te porta jonë.
Ç›portë?! Pahi, gardhe nga ato të bërat me hunj të prerë në majë. Asgjë s’kuptoja, asgjë.
Më mirë ta lë vdekjen e tim eti, për ta kaluar rrëfimin tek trikoja.
Njëri nga ata që e mori me vete e kapi me kujdes te krahët, me shumë kujdes ia preku dhe trikon. Nuk e pashë më kurrë. Kaluan shumë kohë dhe më është fshirë gjithçka.
…
Çdo ditë e njëjta gjë, gratë tirrnin leshin e bagëtive, lyenin litrat me lëvoret e drurëve dhe e gdhinin natën duke thurur.
Nëna imë për vete lyente shalle e triko të zeza. Ishte e fortë. Nuk qante, veçse unë ia shquaja një lot që i rrinte te dritëza e syrit.
Njëherë desh i ra. Qe rasti kur më dha trikon e re që më thuri. Nuk u përmbajta dot, duke u dridhur pashë në xhepin e brendshëm.
IKU
E përgjova tërë natën, doja me patjetër ta dija si flinte. Nuk kisha parë kurrë gjumë të turpëruar. Flinte, sytë poshtë qepallave qenë ulur, të kuqtë kishte shënuar deri në vesh. Por, më shumë nga të gjitha, më bindi shprehia e tij që s’dinte ku të futte kokën nga turpi, as në orët e gjumit të thellë. Dhe poshtë jastëkut dukej çfarë ndiente.
Atëherë që u takuam ai më shtrëngoi dorën, më shumë se ç›duhet. Pa mashtrime, më mbeti në mendje një shkulm i ngrohti. U përhap fillimisht në krahun e djathtë e më pas u fashit nëpër trup.
-Ç›pate që u drodhe?-më pyeti pa pikë turpi, -Ti në dukje je një grua që s’dukesh e brishtë, e fortë nuk mund ta them, por e brishtë e sigurt që jo.
– Prekja jote dikë më kujtoi, për një çast m’u drodhën dhe gjunjët, por normale që ti ata s’i vure re. As takt nuk ke, se do ta mbaje disi për vete tradhtinë që bëri trupi im. Nejse, fillojmë të diskutojmë për atë që u detyruam të takohemi.
– Dakord, por më dëgjo ç›po mendoja para se të takoja ty.
“Nuk e dua të dielën, ajo është prishur nga trutë e kokës, në vend që të më qetësojë e të më japë energji për javën që vjen pas, bën çmos të më torturojë.
Nuk vuaj asnjë ditë tjetër gjatë javës, vuajtja të dielën m’i nxjerr kthetrat dhe më hedh në abis, një hon që më tërheq pa më kursyer fare gjatë rënies.
Të gjithë njerëzit që më shohin në këtë ditë, tundin kokën, vendosin gishtin tregues në buzë dhe më kthejnë shpinën. Ndonjëri kthehet prapë. Vjen, më pështyn në fytyrë dhe largohet duke u kruajtuar shëmtuar, lëre mos ta them.”
-Dëgjomë! Jam gjithë kjo grua, nuk të lejoj të ma prishësh këtë ditë pushimi me andrallat e tua, as me çfarë vjen më thua; mendime, përjetime a ç›dreq janë e di ti.
-Pse nxehesh kot, kur e ke ndjerë për herë të fundit të ngrohtën mbi fytyrë.
-Më mërzite, e pate mundësinë të më mbushje mendjen se vlen të flas me ty, sapo e humbe. Ik tani dhe tregoju marrëzira për përsiatjet e tua kush të dalë përpara.
Ndjeva se duhej të ikja, bëra një hap mbrapa, në mënyrë që të rrotullohesha e t’i ktheja shpinën. Nuk e kuptova nga më erdhi ajo fuqi. E shtyva me dhunë, e shtrëngova pas murit si për ta shtrydhur. Në sytë e saj pashë frikë, edhe në të mitë, asnjëherë nuk e kisha njohur këtë pjesë të fshehtë të vetes. Për një çast m’u duk sikur iu dorëzua buzëve, por sa hap e mbyll sytë u shkëput me tërbim dhe ma la shuplakën mbi fytyrë. Iku nga unë e lemerisur, ik e rrëzohu, pa e kthyer kokën pas.
Kam ditë të tëra që s’fle. Dua me gjithë forcën e shpirtit të vijë, të shohë sa i turpëruar jam. Unë dua mirë, nuk sillem asnjëherë ashtu si u solla.
T’i dal para e t’i kërkoj falje është jashtë fuqive të mia.
Lutem që të më zërë gjumi dhe të vijë vetë ta kuptojë sa i fëlliqur ndihem.
Por e di, asgjë s’ka për të ndodhur, ajo ka frikë, nuk guxon të më afrohet më.
KA NJË MUNDËSI
Si gjithmonë, më ndjek me sy dhe s’më thotë asnjë fjalë. Dhe unë ia mbaj ison, bëj sikur s’e shoh dhe hesht.
Merremi vesh për bukuri, kur është i shoqëruar me të tjerë unë e admiroj dukshëm, nuk kam pse e privoj nga gëzime kaq të vogla. Dhe ai ma kthen me zgjuarsi, nevoja ime për të është imja, ama ai s’përton të ma tregojë që më njeh mirë.
Kur eci shkujdesur dhe nuk e kam mendjen (e kam, por nuk dihet s’e ku), ai e bën një veprim për të më ftilluar.
Ka raste që i ngjitem kohës vetëm, pritja ma merr frymën dhe më detyron të fajësoj veten për qëndrimet që mbaj. Ai më ndjek pas i heshtur, mban një largësi të mirëllogaritur për të më lënë hapësirë.
Kur qaj nuk ia pret aq sa të më afrojë shaminë, por i ul sytë në tokë dhe duket sikur zbut dënesat e mia.
Kur unë qesh kuptohet që lumturohet pa masë, aq sa nuk mundet dot ta fshehë dhe pengohet sapo më afrohet. Ka raste, kur nuk është ai që them, tund dhe bishtin.
Ka ndonjë rast tjetër që i bërtas sepse jam duke u marrë thellësisht me trishtimin tim. Tomazo më kupton, largohet te cepi i dhomës me veshët ulur. Kam filluar ta kuptoj si funksionon. Kur e lënduan sa e grisën shoqen time, i sugjerova të blinte një qen, ngaqë nuk ka asnjë ligj ta zhdëmtojë shpirtin.
Tomazo mund të quhet e zëmë dhe një shef, por mund të quhet dhe mekanizmi që e ka ndërtuar atë. Ka mundësi, për të gjitha.
