Përktheu Arta Marku
Sot, tek hamë drekë, ngaqë im shoq flet qortueshëm për një mikeshën tonë e cila, me gjasë, tradhton të shoqin, shpërthej me një zjarr të atillë që më habit, sepse as vetë nuk e dija që isha kaq e flaktë lidhur me këtë temë:
-Si të gjithë burrat nuk merr vesh nga gratë, pra mendon se janë ashtu siç duken. Gratë kanë që të gjitha diçka fëminore, pra të pafajshme, a mos vallë nuk është kështu? Pa mjekër, me fytyrë të rrumbullakët ose ovale të butë, sy të mëdhenj, hundë imcake, gojë të vockël. Duken që të gjitha si fëmijë edhe pesëdhjetë vjeçare. E kështu, jua hedhin kollaj ju burrave. Por mos u huto nga pamja. Jam grua vetë, i njoh gratë dhe di të them se nuk ka një, po një të vetme, që të mos jetë false, gënjeshtare, tradhtare, e pabesë dhe e pasinqertë. Vetëm se, po ta shohësh si grua, falsiteti i tyre zhduket, merr një emër tjetër. Këtu është puna. Janë false vetëm në lidhje me burrat, jo në tërësi.
Im shoq qesh me kokën mbi pjatë. Në fund, pyet:
-E si e ka emrin falsiteti, po ta shohësh, siç thua ti, si grua?
-E ka emrin fantazi, pavarësi, pushtet, liri, aventurë e kështu me radhë.
-Padyshim të gjitha gjëra mjaft të respektueshme. Pa më jep një shembull.
-Një shembull? Mund të të jap njëmijë.
-Mjafton një.
E zënë në befasi nervozohem, kafshoj buzët, mbledh me gishta thërrimet e bukës mbi mbulesë.
-Edhe ti, me ata shembujt e tu, me ato kleçkat e tua! Po, s’e di. Për shembull, njoh një grua ende të re, shumë të bukur e cila, nga fantazia e shthurur, lakmia për pavarësi, dëshira për pushtet, nevoja për liri, shija e aventurës, pra nga dëshira për jetë, po sajon çorbën më të pabesueshme.
-Çfarë çorbe?
-Pasi i është vardisur, për vite me radhë, një burrë i vjetër dhe i pasur, më në fund është bërë dashnorja e tij me kushtin që ai t’i japë, sa herë takohen, një shumë parash.
-Ku është çorba këtu? Një gjë kaq e thjeshtë dhe për fat të keq, shumë e zakonshme.
-Prit. Këtë shumë ajo ia jep, një më një, një burri tjetër, i ri ky, me të cilin është e dashuruar. Mandej paratë shkojnë për një grup revolucionar. Edhe i riu është i dashuruar me të; por ajo e spraps me kryeneçësi. Marrëdhëniet e tyre janë të dëlira.
-Çfarë, njëra që shitet për të ashtuquajturën kauzë?
-Jo, përderisa e do djaloshin dhe ai e do. Po qe ashtu, ajo shitet për të.
-Kështu pra. Po thua se falsiteti i grave, kur e sheh si grua, merr emrin pavarësi. Por, pavarësi nga kush?
-Pavarësi nga bashkëshorti. S’ka si të jetë ndryshe.
-Oh e bukur kjo! E pse kështu?
-Për një arsye shumë praktike: sepse jetohet me burrin, në shtëpinë e tij. Siç dihet, mund t’ia dalësh pa çdo gjë, përveçse pa një çati mbi kokë. Kështu varësia e vetme dhe e vërtetë është ndaj pronarit të çatisë.
-Domethënë ndaj burrit?
-Fiks.
-Pra gratë qenkan disa të pashpresa që tremben sidomos se mos i hedhin në rrugë. Dhe hakmerren për këtë varësi duke sajuar atë që ti e quan çorbë.
-Pak a shumë kështu.
Pasi hamë drekë im shoq shkon të pushojë. Është më i vjetër se unë, mund të kishte qenë im atë. Dhe në fakt ka dashamirësinë mbrojtëse të babait, zemërbutësinë dhe, për fatin tim të mirë, iluzione të dëlira. Sa më përket mua, me gjithë simpatinë për të, nuk e shoh as si baba as si burrë; përkundrazi si pronarin e çatisë mbi kokë. Fiks, një çati që mbulon katërqind metra katrorë të një apartamenti luksoz në katin e fundit të një pallati të vogël në Parioli. Do të thosha se varem prej tij, nuk kam një dyshkë dhe, sikur të më nxirrte në rrugë, do të më duhej të kthehesha te njerëzit e mi, në provincë.
Me këto mendime në kokë, shkoj në anën tjetër të apartamentit, mbyllem në dhomën time dhe duke e ulur zërin aq sa shndërrohet në pëshpërimë, bëj disa telefonata. Ndërsa flas në telefon, vështroj e përndezur nga dera e ballkonit që hapet mbi tarracë: është një e diel shumë e bukur vere; im shoq ka punë në qytet dhe më mban edhe mua këtu gjatë pushimeve të gushtit, për kënaqësinë time të fshehtë sepse i urrej pushimet dhe ata që shkojnë me pushime. Dielli rrezaton një dritë aq të fortë e cila kur bie mbi gjethnajën e gjelbër e të palëvizshme të kacavjerrëses duket sikur ndryshon në heshtje. Është tamam një diel siç ma ka ënda.
Me të mbaruar telefonatat, hap dollapin dhe zgjedh një veshje pasditeje. Diçka të matur, serioze, aristokratike: një fustan mëndafshi që ngjan thuajse si përparëse, me dy xhepa para dhe me rrip. Pastaj avis fytyrën te pasqyra për të grimuar sytë. Ma kanë thënë shumë vetë që i ngjaj asaj mbretëreshës së Egjiptit të Faraonëve, e gdhendur në një skulpturë të famshme, aq sa edhe mua, kur e shoh veten në momente si këto, më josh fytyra ime e hajthme dhe përvëluese, me bebet e syve gjithë shkëlqim dhe shumë të mëdha, hundën e ngushtë dhe të skalitur mirë, gojën mishtore dhe egërshane. Nuk përmbahem dot dhe i jap vetes një të puthur në pasqyrë.
Zbres me ashensor në katin përdhe, përshkoj hollin, dal në rrugë. Një fllad i freskët dhe i lehtë më vërsulet, më puthit mëndafshin e fundit pas këmbëve dhe barkut. Makina është aty, e parkuar krejt e vetme në rrugën plot me diell, një makinë luksi, tepër e madhe.
Im shoq thotë se i ngjaj mbretëreshës së Egjiptit sidomos kur jam në timon, me fytyrën time hijerëndë, të zgjatur përpara në majë të qafës së gjatë e të hollë. Thotë se dukem vërtetë si një mbretëreshë e lashtë në karrocën mbretërore.
Ndez motorin duke shkaktuar një uturimë të thellë e të fuqishme metalike; ndërkaq vështroj pallatin lart. Të gjithë flenë, përfshirë edhe burrin tim, pa dyshim. Në katin e tretë dy perde të mëdha ngjyrë portokalli fryhen lehtë nga era e pastaj lëshohen.
Dum, dum, dum, dum, dum makina rrëshqet rrugës dytësore, në një bulevard të gjatë e të drejtë me rrepe, me shina trami dhe shtëpi me dritare të mbyllura. Gjithçka është e heshtur dhe e shkretë. Në semaforë pres e vetme që e kuqja të bëhet e gjelbër. Pres me durim edhe pse, në një farë mënyre, jam e paduruar; në fund të fundit gjëja që më bën të paduruar, është më joshëse nëse di të jem e duruar.
Dum, dum, dum, dum, dum makina përshkon me shpejtësi të matur bulevardin jashtëqytetës, nga një semafor i shkretë te tjetri. Ngas me qetësi, dy duart në timon, thuajse pa i lëvizur. Pastaj marr një disk, “Ritin e Pranverës” të Stravinskit dhe e fus në radio. Është ajo që duhet për shoqëruar dhe ritmuar marshimit tim përmes qytetit. Rregulloj volumin; pastaj ndez një cigare me ndezësin e kruskotit.
Dum, dum, dum, dum, dum, makina kalon Teveren, përshkon sheshin Ponte Milvio, kacavirret përpjetë rrugës Cassia, mbërrin në udhëkryqin e rrugës Camillucia, kthehet majtas. Ja tek ngjitet drejt Monte Marios, mes kopshteve të dendura të vilave që nuk duken. Një kthesë e parë, një kthesë e dytë, një kthesë e tretë. Hedh cigaren, njom buzët e thara me gjuhë.
Ja kangjella. Ndaloj makinën në një vend me hije, zbres, futem përmes dyerve gjysmë të hapura, eci pa ngut nëpër sheshin e gjerë me zhur, duart në xhepat e fustanit, sytë përtokë. Nga fundi i sheshit, vila me tre radhët e dritareve të mbyllura, më sheh tek afrohem. Një qen i madh danez, rozë, gri dhe i bardhë, vjen e më nuhat, miqësor, më njeh, largohet ngadalë në drejtim të xhamave të një serre me bimë tropikale.
Befas dikush shfaqet në prag të derës së vilës, mes dy qypave të mëdhenj prej balte të pjekur të mbushura me mëllaga: një kamerier. Kur mbërrij te dera bën mënjanë dhe me lejon të hyj.
Sa kohë qëndroj në vilë? Le të themi një orë e gjysmë. Më në fund dal nga dera, eci përmes sheshit me zhur, me duart në xhepa dhe kokën ulur, siç erdha. Qeni danez vjen e më nuhat, miqësisht, më njeh, largohet drejt serës. Teksa shtyj kangjellat e rënda, vërej se dielli, i cili pak më parë ende e ndriçonte pjesën e sipërme të vilës, tani është zhdukur krejt, duke e lënë ballinën në hije. Ja ku jam në rrugë; puhiza më rreh përballë, ma ngjit fustanin e mëndafshit pas këmbëve dhe barkut. Hipi në makinë, e ndez dhe nisem.
Dum, dum, dum, dum, dum, si nis e çlirohesh pas një ndjesie të keqe. Tani dua prapë që rruga me makinë të mos mbarojë. Në mos tjetër për t’u ndjerë sërish mbretëreshë Egjipti, me kokën në profil mbi qafën e hollë, duart e mbështetura në timon, gojën që shpreh përvojën e hidhur. Fus në radio një disk tjetër, këtë herë “Boleron” e Ravelit. Kthesë pas kthese, makina nis të zbresë në drejtim të rrugës Cassia. Çfarë dite e mrekullueshme, çfarë dite e mahnitshme. Ngas vetëm me njërën dorë; me tjetrën bëj gjëra të tjera: ndez cigaren; kaloj pëllëmbën mbi flokët e zinj, të lëmuar, të mbledhur në qafë në një topuz të vogël që shkëlqen; mbërthej kopsën e fundit të fustanit s’di pse mbetur e zbërthyer; me hamendje llogaris kartëmonedhat në një zarf të madh e të rëndë që e kam në çantë, në krahun tim. Çfarë dite jashtëzakonisht e lehtë dhe e kthjellët!
Makina kalon nëpër sheshin Ponte Milvio, merr për nga Lungotevere me ndërtesat prej mermeri të Forit Italik në të djathtë. Makina kthehet në urën pranë obeliskut, kapërcen disa semaforë, rrëshqet ngadalë nën hijen lozonjare të pallateve të një rruge. Në një farë pike të rrugës, një grua e re, flokëzezë dhe e kolme, me bluzë jeshile dhe pantallona të zeza, thuajse hidhet nën makinë që ta ndalojë. Frenoj gozhdë; vajza afrohet, më flet; marr zarfin me para, ja dorëzoj; ajo e fut në çantën e vet që e mban krahaqafë dhe më përshëndet duke u sprapsur. Nisem sërish.
Dum, dum, dum, dum, dum, makina rrëshqet nën rrepe, shkon e ndalon te një tjetër vend çfarëdo. Fik “Boleron”, ndez një cigare dhe tymos pa luajtur nga vendi, në mendime. Fytyra ime nuk shpreh asnjë ndjenjë, e di dhe më vjen mirë që është kështu. Me të mbaruar cigaren ndez sërish makinën, i grah drejt rrugës që të çon në shtëpinë time, mbi kodrinën Parioli.
Më vonë, si kam bërë dush dhe kam veshur një rrobë dhome ulem në tarracë, në heshtjen dhe qetësinë e mbrëmjes verore. Para darkës vjen edhe im shoq e ulet në tarracë. Flasim sërish për gratë; historia e asaj mikeshës sime me dy burra, njëri i vjetër dhe i pasur, tjetri i ri dhe i varfër, që bën dashuri me të parin për të financuar politikën e të dytit, me të cilin ama nuk bën dashuri, i ngacmon kureshtjen. Atëherë i tregoj lajmet e fundit që kam marrë vesh për këtë personazh të çuditshëm: në takimin e zakonshëm, djaloshi nuk erdhi; dërgoi një vajzë për të tërhequr paratë, ndoshta e dashura e tij e re. Mikesha ime, e gjendur përballë këtij ndryshimi që ka trazuar një ekuilibër të zorshëm, e ndjen për detyrë ta shohë edhe një herë mirë të gjithë situatën para se të vendosë se çfarë duhet të bëjë.
Marrë nga vëllimi me tregime “Faqja tjetër e hënës”, Botimet “Dituria”)
