Përktheu nga gjermanishtja: Anna Kove
***
S’ka jetë që lind nga ditë të tilla.
ndoshta që në mitër të nënës
fati im u nda dhunshëm prej meje
dhe – më trim se ç’isha unë ndonjëherë –
shkoi në yllin më të braktisur të Zotit
mbeti atje, u shtri të flejë
e ndoshta ëndërron
se ç’duhet të më ndodhë
me tëmthat e shndritshëm.
Tinëz e lejoj shpesh erën
të më fryjë pranë zjarrit të së vërtetës,
lejoj të piqem, të qërohem nga lëkura
nga zhgënjimet e hidhëta
e të pështyhem sërish në zjarr
ose në ujë të kripur.
Atje mendoj shpesh, a më njeh Zoti,
a ka engjëj mbrojtës për ca si unë,
e nëse bërthama e shenjtë e shpirtit,
vërtetë u përket vetëm të shëndetshmëve,
që thyejnë arrat me dhëmbë
dhe fatin e huaj marrin për të vetin.
Në zjarr dhe në ujë askush s’mendon qartë –
Më fal, Zot Atë, Zot Bir dhe Zot Shpirt!
Ju jeni trini, unë jam krejt e vetme
e askush s’e zgjon atje lart fatin tim.
***
Dua ta ndaj bukën me të çmendurit,
një copëz çdo ditë nga tmerri i madh,
po ashtu kambanën në zemër,
atje, ku fole bën pëllumbi
dhe ka strehëzën e tij të vogël
në tokë të virgjër mbi ujëra.
Për shumë kohë kam jetuar si gur
në themel të gjërave.
Por dëgjova kambanën
tek fliste lehtë për sekretin tënd
me peshqit fluturues.
Do ta mësoj fluturimin dhe notin
e do t’i le gurët nën gurë,
melankolinë të prehet te perla mëmë,
por inatin dhe trishtimin do t’i ngre lart.
Flatrat e mia janë më të vjetra se durimi yt,
flatrat e mia fluturojnë para guximit
që mbartte mbi vete të çmendurin.
Dua ta ndaj bukën me të çmendurit
atje, në djerrinën e tmerrshme të pëllumbit,
ku kambana më tresh e ndan tmerrin
për ta kumbuar trefish më fort emrin tënd.
***
Në më lejon të hyj para se gjelat e tu
të zgjohen
do shërbej për ty në shtëpi eshtrash,
daullja e zemrës do rrahë, do ta jap frymën time
e tri herë do ujis trëndafilin e shpirtit:
në mëngjes, në mesditë dhe në mbrëmje.
Në më lejon të hyj, para se sytë e mi
të digjen,
do ta shkrij reflektimin tënd brenda tyre
dhe do ta bëj mbret mbi engjëjt
dhe do t’ia ofroj Zotit si imazhin e tij
plot besim, plot shpresë, plot dashuri.
Në më lejon të hyj para se flatrat
të më thyhen,
do ta ther për ty nëntë herë me gjarpër,
vdekjen
do gërmoj rrënjën e pikëllimit e do ta përçap vetë
e mandej për ty do nxjerr nga rrjeta e diellit
bukën, verën dhe pëllumbin.
***
Nxirre mollën nga lëkura
pa thikë, pa dhëmbë,
nxirre zemrën nga ky lot,
që vizatova për çmendurinë
në albumin e fotove të tij.
Mandej mespërmes mallkimit
ku unë banoj natën
nën një kurorë nepërkash
mbi kërcellin e tharë të gjysmëhënës,
hidhu përpjetë bashkë me engjëllin,
i cili për shkak të butësisë tënde
nisi ta qetësojë shpirtin e tij
e kurrë s’u bë si ty.
Shpreso, kur nuk ka shpresë –
ja, truri im tashmë e ka mbërritur
trëndafilin e hënës së re.
Nëntë herë unë do të të kujtoj
dhe do të të dhuroj çdo sprovë,
përveç njërës, për të cilën kam nevojë
kur të zhytem për ty
në zemër të marrëzisë.
Thyeje më dysh kurorën e nepërkës
mbi mallkimin ku unë banoj
qyshse jam krejt e vetmuar.
***
Nëse do të më shohësh,
si fillim duhet një tas me qumësht
të ma derdhësh në lug të zemrës,
se atje jeton një iriq i tërbuar,
i çmendur nga uria.
Nëse dëshiron të më shohësh,
si fillim duhet të vendosësh një unazë flakësh
rreth rrashtës sime,
sepse një akrep helmues
i çon atje të vegjlit e tij.
Nëse dëshiron të më shohësh,
duhet t’i flasësh një formulë krejt të shenjtë
gjuhës sime prej guri,
sepse ajo shkon në ferr nëntë herë në ditë
për të djegur një fjalë.
Kur t’i kesh kaluar të gjitha këto,
je i mirëpritur mbi ballë dhe mbi buzë
dhe më e buta zemër të pret
në shenjën e kryqit.
***
Jam e plogësht dhe e përçmuar;
lulëkuqja dhe djalli u arratisën nga unë,
megjithatë ndihem e shenjtë
nga majë e rrashtës deri në gjunjë.
Larg nga çdo ngrohtësi njerëzore
e nga çdo krah engjëlli larg,
përqafoj kodrina urithësh
nën klithma mëllenjash në varg.
Vjeshtë është jashtë, vjeshtë dhe brenda;
magjepsëse bluja dhe e verdha në kryqëzim
në fluturimin çiftëzues të mushkonjave
gati i mpiksur është ky gjaku im.
Sikur të mund ta mbaja frymën
derisa truri tokës t’i bërtasë
në veshin, që tash shpërvjel lëkurën,
me zgavrën e syve rras.
Një ditë do kuptoj dhe unë
me të gjitha shqisat në mënyrë të plotë,
e prej rrashte gjer në gisht’ të këmbës
gjak do më rrjedhë nga kjo tokë.
***
E kam ngujuar hijen tënde
dhe hijen time në një lajthi të fortë,
që ata të presin Ditën e Gjykimit,
që ata të kujtojnë natën më të largët
për hir të shenjtërimit të tyre.
Kur hëna tash hyn brenda qelës,
balli i natës përkulet i habitur
në pasqyrën time të qorruar
prej shpresës sime shumëllojëshe.
Unë mbaj shpresë nën shkurret e lajthisë,
unë mbaj shpresë përmbi myshkun e çatisë,
unë mbaj shpresë aq thellë, aq fort e aq përpjet’,
sa timpani prej saj më buçet.
***
Hija ime mund të ecë mbi ujë,
nëse hëna ose dielli rrinë ashtu siç duhet,
hija ime mandej shkëlqen në zenit.
Ky shkëlqim është pa dyshim krejt i kotë
e kurrë nuk ngroh asgjë, kurrë s’është njerëzor,
por ndonjëherë një gur i thjeshtë, falë tij,
ndrin si argjend para botës.
Hija ime del shëtit e pavarur,
madje shpesh natën nga më e thella ëndërr,
dhe më var si kalë në pemën e gjumit
dhe nuk më lë asgjë për të ngrënë.
Iu thërras sa mundem babait dhe nënës,
vëllezërve, motrave dhe vdekjes,
por s’më sjellin as sheqer e as bukë,
teksa i dëgjoj të gjithë veç nga larg.
Më flasin përmes një porte xhami,
por prej saj më në fund më avitet
sall hija ime
ndjekur nga yje të mbytur.
***
Ti me gojën e kyçur për mua,
ti me veshët e mbyllur për mua
dhe unë me siguri e lindur
vetëm të qëndroj gjithë jetën para teje
si një qen i magjepsur prej kohësh,
që vetëm engjëjt e shohin,
që gërmon me putrën e zemrës,
që shikon hënën, edhe kur ajo s’ndriçon.
Oh, një qen që vërtet qan,
një qen pothuajse njerëzor!
Dhe kështu, tragjikisht i humbur
përpara veshëve të tu të mbyllur
përpara gojës sate të kyçur.
***
Ku është hisja ime e dritës, Zot?
Dua të kthehem në shtëpi!
Bastuni i të verbrit më është zhdukur,
fytyra e hënës u zhyt para kohe,
shpatet e maleve u rritën fuqishëm.
Moti jam e pagjumë
dhe e tejngopur me lodhje,
sa herë fryma klith brenda meje,
mund të lind vdekjen.
Mos lejo që kjo të zgjasë përjetësisht!
Ma ndriço udhën drejt shtëpisë,
edhe nëse drita ma shpon yllin e ëndrrave
dhe ma rëndon kujtesën.
Ti e di, s’kam nevojë për shtëpi qiellore,
më trego sall vrimën një miu,
përpara se dita të më vrasë me gurë.
***
Dua të verbohem krejt, i dashur Zot,
as të dëgjoj as të marr kurrë mbi vete
dritën e diellit në muzg,
e buzët t’i kem të thata dhe të zbrazëta
si dy gjysmat e një lëvozhge.
Të mbroj gishtat nga mbledhja e gjithë shqetësimeve,
për të treguar me to drejt teje.
Asgjë nuk e pata vërtet timen,
që kur hyra në këtë trup kalimtar.
Por – kjo gjendje po zgjat disi shumë,
dhe hallakatur si një gjarpër që shtillet
kur ndërron lëkurën,
unë ec e shqetësuar, e mërzitur, e hidhëruar
lart e poshtë në atë hapësirë të vogël.
Ç’më vlen zogu i borës në pemën e dardhës?
Dielli më kot i pjek trëndafilat e mëngjesit.
Nëse tani po të drejtoj lutjet,
e bën vetëm padurimi i shpirtit
që mban trupin si një gabim a faj
duke e tërhequr zvarrë prej shumë kohësh.
A nuk e dija një rrugëdalje?
Dje, deri në mesnatë madje,
liria ime m’u duk e besueshme.
Por tingulli i vagullt mëngjesor i zogut
sërish më ngujoi në burg.
***
A e ke mbytur ti nënën time?
A e ke ngulfatur ti babanë tim?
Të dy s’i kam më në gjak,
e po m’i bjerr kujtesa.
A e dëbove ti urinë time?
A e derdhe ti etjen time
e ma ngule një degë veshtulle
mes zemrës,
për ta lënë mandej atë të thahet?
Me siguri s’jam më krijesë e Zotit.
Ti më rrëmbeve nga gishta e tij
më ndryshove krejt me frymën tënde,
e më vonë më humbe në udhën e shtëpisë.
***
Ndihmomë, Diell, jam thuajse e verbër!
Merrma enën nga dora e majtë,
vizato një vend të shenjtëruar
dhe rrugët ende të kalueshme
për të verbëtit e të shurdhëtit.
Të gjitha shenjat që dikur iu besova,
moti janë zbehur brenda meje
dhe janë tharë së bashku me rrënjët e farat;
asnjëra s’më la pas ndonjë emër,
që mund ta ndjek përmes shpirtit,
i cili më është bërë muranë e thiktë.
Ngrohtësia jote tani futet si pykë
në damarët e dorës sime të majtë
deri në zemrën që më dridhet vakët.
Diell – je i sigurt se ajo ende rreh?
Je i sigurt se do ta gjej atje tokën
dhe farën e të gjithë emrave,
teksa po shurdhohem e verbohem?
***
Në aromën e frutave të hershme
dhe tashmë të zhveshura lehtë nga gjethet,
pylli frutor dridhet, dhe fluturimet e zogjve
rrotullohen rreth kurorës së tij.
Sipër tyre, qielli zbehet më shumë
dhe një hënë e pazakontë
e hollake shkon butësisht
në shtratin e vogël të yjeve.
Era jugore përgatitet për një fluturim
të gjatë dhe të egër në qiell.
Re të errëta nga verilindja kërcënojnë,
në pëshpërimat e barit të thatë
fshihet frika dhe përbuzja
e në gjethet e shelgjeve, gardalinat.
Gjithçka vërtitet në një rreth trishtimi,
vetëm një tingull kambane
lavdëron arratinë e stinëve
si dimension i krijuesit,
dhe frutat e hershme rrokullisen
fatlume në bar.
***
Nëse s’ishte mëllenja e zezë, ishte gushëbardhi
Fatkeqësisht çdo britmë të zgjon,
por s’ish për ty çdo kumt i tyre,
falë Zotit!
Me kohë dua më shumë të ndiej
sesa të dëgjoj;
nga ndjenja mund të ngrohesh,
nga dëgjimi mund të çmendesh.
Duhet të ngrihem patjetër,
edhe në mos qoftë as gushëbardhi
as mëllenja e zezë
sepse pingërima qe e dyshimtë,
mpleksje si tingull bilbili a si krakëllimë sorre,
që njëherësh kërcënonte.
Dhe ky kryqëzim i tmerrshëm
sjell vetëm një gjë këtu,
këtu në këtë kthinë të rrëmujshme
e cila është çmendur nga dëgjimi,
si lodra në kutinë e orës me kurdisjeje.
***
Tokë, sikur ti të kishe dy buzë
dhe një gjuhë dhe një orë miqësore,
a do të doje të flisje me mua
edhe tani, kur ashklën e arsyes
po shkel me tërbim nën fjollat e borës?
Tokë, a do të doje të qeshje?
Unë jam lëvduar me miqësinë tënde
dhe kam thënë se shpesh jetoj nëpër rrënjë
dhe flas me gurët për motin
dhe jam në gjendje t’i flas gjakun tënd.
Gënjeshtra – a e di ti– ishte si një sëmundje,
që njeriun e zë shpesh përpara epidemive të mëdha,
e zemra gjithmonë më ka besuar gjithçka.
Tani është helmuar dhe thjesht çirret për ty,
nuk dëshiron të vdesë para kohe,
nuk dëshiron t’i tregojë askujt tjetër
se çka në mendje, me çfarë e mundon veten
dhe kë dëshiron të bekojë në fund.
Tokë, pranoje gjuhën time,
tokë, të lutem, – edhe buzët e mia!
Fol prej poshtë fjollave të borës
për dashurinë e ngrohtë e të vërtetë
***
Kjo mbrëmje është po aq e turbullt sa truri im.
Eja me një copëz krenarie të ndezur!
Qiell i plakur që mashtron tokën,
hënën var në një fije të hollë.
Vallëzo, prijës, përgatitu
të kesh guxim në ordhinë e melankolisë!
Gjaku im i plogësht tash rebelohet
dhe yti rrjedh si verë e trashë.
A janë yjet të gjithë të gjymtuar?
Ai më i ndrojturi është ndoshta imazhi im.
Silueta jote vallëzuese ka pamje mëndafshi,
merre zemrën time, daullja ende buçet fort.
Përpara se të fundosesh,
eh, para se të biesh, rrëmbeje kthjelltësinë
nga të mirat luksoze të parajsës,
kjo koprrace që ka gjithçka,
vështirë të japë gjë, pa ia grabitur.
Përfundimisht, prijës, ti je krejt i çmendur,
shiko, perdja yjore tash po dridhet.
Mos shpërtheu ylli i ndrojtur nga krenaria?
Diçka tmerrësisht e keqe ndodhi.
Jo mbrëmja, ajo shkëlqen qartë
e pa parzmore është kupa qiellore,
ama zemra varet brenda meje
shtatë herë më e rëndë se ç’ishte dikur.
***
Thyeje kambanën në veshin tim,
prije nyjën në fytin tim,
ngrohma zemrën e mbytur
dhe hapma në kohë kokërdhokun e syrit.
E shtrembër dola nga barku i nënës.
Oh, a do të më kishe hedhur në diell
dhe në yllin e qenit natën! –Shqisa jote e butë
ka faj,
që në nevojë urgjente rrëmova vendin e zjarrit.
Kush ma shoi tokën kaq herët?
Kambana do ishte shkrirë brenda saj,
nyja do digjej, edhe zemra ime
krejt zhari,
e bebet e syve tash do t’i kisha bërthamëza.
Shënim
Ky libër dokumenton kronologjinë e Christine Lavantit, e cila nuk gjeti as qetësi e as paqe deri në vdekje, që e stërmundoi veten gjatë ekzistencës së saj dhe u shkatërrua e u tradhtua në besimin e saj të krishterë-katolik; ky libër është dëshmia elementare e një njeriu të abuzuar nga të gjithë “shpirtrat e mirë” si një poezi e madhe, që ende nuk njihet në botë ashtu siç e meriton. Kjo përzgjedhje ndjek vetëm arsyetimin tim, e të askujt tjetër.
Thomas Bernard
