Kreu Letërsi Bibliotekë Stefan Çapaliku: Pjetër Gjini dhe situata letrare e fillimviteve ’40.

Stefan Çapaliku: Pjetër Gjini dhe situata letrare e fillimviteve ’40.

Pjetër Gjini lindi në qytetin e Shkodrës më 18 nëntor 1910 në një familje të thjeshtë qytetase. Mesimet e para i mori në qytetin e lindjes dhe arsimin e mesëm e kreu në Kolegjin Saverian të Jezuiteve. Që në vitet e rinisë shkoi në Tiranë, ku punoi si redaktor në shtypshkronjën “Nikaj”. Veç te tjerash, ai organizoi dhe drejtoi për shumë vite emisionin radiofonik “Ora gazmore”, aq të mirëpritur dhe të dashur për dëgjuesit. Me vendosjen e regjimit komunist pushohet menjëherë nga puna. Me 1946 arrestohet dhe dënohet për agjitacion dhe propagandë me 12 vjet burg. Pas lirimit nga sketerra e burgut, kthehet në qytetin e lindjes, por nuk i gjendet kurrfarë pune. Mbahet nga të afërmit dhe nga miqtë e tij të kënges. Asnjëherë nuk përkulet, por me shpirtin e tij gazmor perpiqet t’u japë gëzim te tjereve në dasma e ngjarje të ndryshme familjare. Pjetër Gjini është përfaqësues i kulturës së “underground”-it që ka lulëzuar në qytetin e Shkodrës gjatë viteve të komunizmit. Vepra e tij letrare dhe sidomos poezitë satirike presin për t’u studiuar nga brezat e rinj. Botoi me pseudonimin “Terini”

Bibliorafi kronologjike e librave të Pjetër Gjinit

1.   Gjini, Pjetër. Flamuri Shêjt: vjersha atdhetare. Tiranë. Shtypshkronja “Nikaj”, 1930

2.   Gjini, Pjetër. Besniku?: kallzim popullor: vjersha. Tiranë. Shtypshkronja “Luarasi”, 1932

3.   Gjini, Pjetër. Datë-lindja e Zogut I-rë: vjersha. Tiranë. Shtypshkronja “Nikaj”, 1932

4.   Gjini, Pjetër. Flija e Atdheut “Llesh Topallaj” : vjerrsha rreth atentatit të Ëienës. Tiranë. Shtypshkronja “Nikaj”, 1932

5.   Gjini, Pjetër. Malësori në Paris: kallzim populluer: vjerrsha. Tiranë. Mbrothësia e Kristo Luarasit, 1932

6.   Gjini, Pjetër. Gjâja e Keqe: kallxim populluer: vjerrsha. Tiranë. Shtypshkronja “Nikaj”, 1932

7.   Gjini, Pjetër. Darkë Madhështore: kallxim popullor: vjersha. Tiranë. Shtypshkronja “Nikaj”, 1933

8.   Gjini, Pjetër. Tridhjetedyshit ose Zotni Ndoc Vasis [polemikë në formë vjershe me Ndoc Vasin]. Tiranë Shtypshkronja “Gutenberg”, 1933

9.   Gjini, Pjetër. Tri përshëndetje Llesh Topallajt: në tre vjetorin e vdekjes së tij [vjersha]. Tiranë. Shtypshkronja “Nikaj”, 1934

10. Gjini, Pjetër. Dy pika lot mbi vorr të N.M.S. Nanës Mbretnesh: vjersha. Tiranë. Shtypshkronja “Gutenberg”, 1934

11. Gjini, Pjetër. Letrar! Mëshirë për gjuhën Shqipe: vjersha. Tiranë. Shtypshkronja “Gutenberg”, 1934

12. Gjini, Pjetër. Kurtha e dashunis: novelë. Tiranë. Shtypshkronja “Shkodra”, 1934

13. Gjini, Pjetër. Burri ban voe?: kallxime popullore: vjersha. Tiranë. Shtypshkronja “Gutenberg”, 1935

14. Gjini, Pjetër. Vasa në Vjenë: kallxim populluer: vjerrsha. Tiranë. Shtypshkronja “Nikaj”, 1935

15. Gjini, Pjetër. Çaste Rinie: kangë origjinale të përkthyeme dhe t’ adaptue’me. Durrës. Litho-Tipografia “Stamles”, 1938

16. Gjini, Pjetër. Ora e dishrueme [Poezi kushtuar fejesës së Ahmet Zogut me Geraldina Apoyi]. Tiranë. Shtypshkronja “Tirana”, 1938

17. Gjini, Pjetër. Kangët e Frorit 1939: të këndueme në Radio-Tirana. Tiranë. Shtypshkronja “Gutenberg”, 1939

18. Gjini, Pjetër. Këngë të reja të këndueme në Radio Tirana. Tiranë. Shtypshkronja “Tirana”, 1940


Bahçeja me këpurdha?…

Temena e mirse u gjeta,
Edhe sazen n’dorë e kam,
Do t’ia nisi or tungjatjeta
Dim – e dim – e dam – e dam!
Nëpër bahçe e ndër gardhije
Ka fillue me dal’ behari
“Tham ndër bahçe letërsije
Ku der tash pat cof’ gomari.”

Cofte fare gomar shkreta
Pse ndër bahçe kish veç buca,
E n’gardhije, nën fojleta
Ferra, krande… e as hardhuca!
S’kish kurrgja, kurrgja qe besa
Fusha e mendvet mbeti djerr,
S’gjente fije me pre kmesa,
S’kishte bar për pulë as berr.

Por, qe sod e mora sazen
Edhe telat ia kurdisa,
U kollita, (t’shkund gëlbazën)
E me kang’ plot afsh ia nisa:
Kush pat than’ ndër mote t’lashta
Atij goja i dalt’ mbas qafe,
Kush pat’ than’ se nuk ka rrashta
Qi zanat’ kan shkrim e llafe?…

Kush pat’ than’ se Arrnauti
Në botë erdhi me mbush barkun!…
T’a çes’ kokën ai hajduti
Se n’dekik ia luejta çarkun!…
Shif mor shif mos priç me pamun
Ndej mor ndjej, me ndie mos priç,
Barçet lule na kan bamun
Kemi qingja me ogiç!…

Kemi, kemi e shka nuk kemi?
Kemi kopshtin me zymbyla!
Jemi, jemi e shka nuk jemi?
Kanarina edhe bylbyla!
Fali Zoti turma proze,
Edhe bejtash kemi mija!
Kastraveca me gjith loze
Ma nuk gjen or lum zotnija.

E në qoft’ or mik se truni
S’ta kupton se t’ka vue lkoster,
Ashiklleku sod me xuni
Me t’i dhan’ disa për mostër.
Leni brezat qi kaluene
-N’daç thuej brez e n’daç ushkur
Un ata qi sod lulzuene
Kam vendos’ me i ba piktur’!…

Zjarr e flak’ tym e shkëndija
Nëpër penda në kërkoshi
(Mir veshtroni fjalt’ e mija)
Hudhni synin nga Kokoshi!
Nga Kokoshi njaj Kudreti
Njaj Kudreti zhiv e gjallë,
Asht kritiku, asht poeti
Qi nuk len dynjanë me u tallë.

Henrik Lacaj nji dit’ nade
Desh njerzis’ me i ndrruem nafakën,
Zhyti kokën mbi Iljad
Poq Hektorin me Andromakën
Edhe u tha turmave t’reja
Leni, leni bejtat n’shkop
N’letra t’moçme asht hareja!
Mlidhnie menden, banje top.

Na ka dal’ Nexhat Haki
Nji dishepull i Lasgushit,
Aq besnik nder vargje i rri,
Porsi vena kokrrës rrushit.
E me strofa gjuhe nane
…Pse i gjatë e ftyr’ zeshkane
Mik i tij papritmas ngeca

E kur qe: n’gardhije t’ona
I përvuejtun, i paqibër
Po qet krejt Vedat Kokona
E na lshon ndër duer nji libër.
Perëndinë e kishte lutur
Lutë e lutë sa çe kishte nxe,
Zoti hodh: “Yje t’këputur”
E Vedati na i dha ne!…

Tuej vrejt’ botën Njac Zamputti
Se veç kishte bark e themra,
Thrret e qet: “Voi altri tutti,
Nevoj’ keni o njerz për zemra!…”
E tiu vue me shkrue novela
Mbush e shpraz e ço n’shtypshkroje,
Tipografi i qepi n’tela
Tash ma zemra s’do t’mungojë

Por na paska n’bot’ jallane
-Ku njeriu do t’lindë e t’plase-
Paska, paska djema nane
Si i famshmi Sterjo Spasse
Qi po pyetkan: “Ktu pse ardha?
Pse këndej e pse andej?
Pse ka t’kuqe, pse ka t’bardha?
Pse njeriu ka mish e dej?…”

Shkrepi dielli… e profesori
Frano Alkaj, pikë letrari,
Nëpër rreze flakën mori
Zemra e re po ju ndez zhari.
Derdhi dije, shkrini mendsi
Si nga Shkodra dhe nga Vlora,
Dhe guximshëm rroku pendën
Pa ju lodhë as truni, as dora.

Kishte pa Vasë Alarupi
Se në gjum’ u dergj mehalla,
Prandej kohën nuk e hupi
Futi vehten nëpër prralla.
Mblidhte prralla i punonte,
Si “Pallati i mrekullivet”
Dhe Terinit ia dërgonte
Me i tregue n’Orën e Fmivet.

Shuteriqi gojën çile
E kërko more lum djali:
Thot’: “Un due nji vash’ jeshile
E t’bardh’ si portokali!…”
Na i gjegjëm: “Të dy bojnat
Tok nuk bahen or lum daja!…”
Shuteriqi i la lojnat, zgjodh nji vash si gjith dynjaja.

Mu te banka kombëtare
Ku kalojn’ t’vogjël e t’mbdhenj,
Si nji femër lozonjare
Duel Shefqeti Musaraj.
E mbuloi sheshin me bejta
-Bejta rrime fanatike!-
Diku terrse, diku t’drejta,
Por për hera simpathike.
Vijn mandej “çapet e para”
E të cilat nuk kan sosje,
Bojna-bojna, lara-lara,
Mushin shtylla, kosha e dosje:
Djelm e vasha pa u tjerrun
Në ket bahçe tok u mblodhën,
Tuej pam vehten grigjë e bjerrun
Bari “Brumbullin” e zgjodhën.

Kush pat than’ ndër mote t’lashta,
Atij goja i dalt’ mbas qafe,
Kush pat than’ se nuk ka rrashta
Qi zanat’ kan shkrim e llafe?…
…Bahçet tona lulezuene,
Se mbas shiut vjen ishtihari,
-shum e shum besa gabueme
Tuej mos prit’ se vjen behari!-

Erdh behari e ndër kopshtije
S’duelën lakna, s’duelën hurdha,
Mender, kore, gjeth pazije,
O si thane… veç këpurdha
Sot na prue peshqesh pranvera
Deg’ të njoma, mashallah!…
Tash për tash mos lypni tjera
Ju vret Zoti, asht gjynar!…

Terini

Marrë nga “Vatra shqiptare”,  1941, nr. 15-16

Exit mobile version