1. “Kometa në luginën Mumin” e autorit Tove Jansson, përkthyer nga Virgjil Muçi
Të gjithë banorët e luginës së Muminëve janë të emocionuar ngaqë kanë marrë vesh se pranë tyre do të kalojë një kometë. Por ata alarmohen shumë kur mësojnë se ka mundësi që kometa të bjerë e të shkatërrojë gjithçka në luginën e tyre. Atëherë Mumintrolli së bashku me mikun e tij Snifin, vendosin të ngjiten te Observatori, që ndodhet tek Malet e Vetmuara, për të biseduar e marrë vesh më shumë nga profesorët që gjenden atje. Gjatë rrugës ata kalojnë aventura të shumta, të mrekullueshme, me shpella të fshehta, shtëpi të ngritura majë pemëve, e kështu me radhë. Por në fund gjithçka zgjidhet më së miri dhe dielli vazhdon të ndriçojë luginën e tyre njëlloj si më parë.
Tove Jansson, shkrimtare finlandeze, që shkruan në suedisht, duke qenë pjesë e pakicës suedeze që jeton në Finlandë. Në Finlandë ajo konsiderohet ‘monument kombëtar’. Fituese e çmimeve më të mëdha kushtuar letërsisë për fëmijë, Tove Jansson njihet në mbarë botën për librat e saj, sidomos për serinë e Muminëve, e cila konsiderohet sot pjesë e fondit të artë të letërsisë më të mirë botërore për fëmijë. Botimet IDK ka në plan botimin e gjithë serisë së Muminëve.
“Tove Jansson është padyshim një nga shkrimtaret më të mëdhaja të letërsisë për fëmijë të të gjitha kohërave. Ajo ka aftësinë e rrallë të shkruajë libra që iu pëlqejnë fëmijëve, por që ke qejf t’i lexosh me ëndje të madhe dhe kur i ke kaluar të gjashtëdhjetat, si unë.” – Sir Terry Pratchett.
2. “Fundi i të gjitha ditëve” i autorit Jenny Erpenbeck, përkthyer nga Irena Nasi
Fitues i Çmimit “Independent Foreign Fiction” dhe “Hans Fallada”, romani “Fundi i të gjitha ditëve”, i shkrimtares së mirënjohur gjermane Jenny Erpenbeck, përbëhet në thelb nga pesë “libra”, ku secili çon në një vdekje të ndryshme të së njëjtës protagoniste femër të paidentifikuar. Por si mund të kishte shkuar gjithçka ndryshe? – pyet rrëfimtari. Kapitulli i parë fillon me vdekjen e një foshnjeje në Perandorinë Habsburge të fillimit të shekullit të njëzet. Në kapitullin tjetër, e njëjta vajzë rritet në Vjenë pas Luftës së Parë Botërore, por një pakt që ajo bën me një djalë të ri çon në një vdekje të dytë. Në skenarin tjetër, ajo i mbijeton adoleshencës dhe shkon në Rusi me burrin e saj. Të dy janë komunistë të përkushtuar, megjithatë heroina jonë përfundon në një kamp pune. Por fati i saj nuk mbaron me kaq…
“Fundi i të gjitha ditëve” ofron një pasqyrë unike të shekullit të njëzet.
“I mrekullueshëm, elegant dhe emocionues… i egër po aq sa edhe virtuoz.” -Deborah Eisenberg, The New York Review of Books
3. “Jelgava 94” i autorit Jānis Joņevs, përkthyer nga Diana Çuli
Protagonist i romanit është katërmbëdhjetëvjeçari Jānis, një djalë nga Jelgava me rezultate mjaft të mira në shkollë, i cili mundohet të jetojë pa u vënë re. Megjithatë, duke rënë në dashuri me shoqen e tij të klasës Kristine dhe duke bërë aksidentalisht miq të rinj me nofkën Vdekja dhe Zombie, ai befas i kthehet stilit alternativ të jetesës. Fillon të kujdeset për veten, të luajë në një grup muzikor, të dëgjojë muzikë metal, të veshë rrobat e duhura.
Historia e librit është vendosur në sfondin e ngjarjeve të vitit 1994, me momente kyçe si vdekja e Kurt Cobain, liderit të grupit “Nirvana”, vdekje e cila ndikoi në jetën e të rinjve të Jelgavës, të fillojnë të dëgjojnë muzikë heavy metal, lulëzimi i tregut ilegal të disqeve muzikore dhe rifitimi së fundmi i pavarësinë së Letonisë nga Bashkimi Sovjetik çka solli trazira ekonomike dhe sociale. Libri flet për adoleshentët e viteve ‘90. Në kërkimin e tyre për veten dhe të ndryshmen, ata i drejtohen të ashtuquajturës kulturë alternative. Libri ka të bëjë me rininë e asaj periudhe kur secili përpiqet t’i rezistojë botës, të mos jetë si gjithë të tjerët. Po a funksionon kjo vallë?
Jānis Joņevs (lindur më 1980 në Jelgava) është një shkrimtar letonez. Pas studimeve në gjimnazin lokal të Jelgavës, ai shkoi në Riga ku mori një diplomë master nga Akademia Letoneze e Kulturës. Romani “Jelgava ‘94” është libri i parë i autorit, roman i cili ka marrë disa çmime, më i rëndësishmi është Çmimi i Bashkimit Evropian për Letërsinë në vitin 2014. I vlerësuar nga kritika si “një biografi e zgjuar dhe e gjallë e brezit të autorit”, pas publikimit të tij, libri shpejt fitoi popullaritet në Letoni.
4. “Biseda mes miqsh”, i autores Sally Rooney, përkthyer nga Ines Ekonomi
Dublin në ditët tona. Fransis and Bobi, dikur të dashura, tashmë janë thjesht shoqe të ngushta, studente që aspirojnë të bëhen shkrimtare, të bëra të njohura për shfaqjet, në të cilat lexojnë poezitë e tyre. Në një prej këtyre shfaqjeve ato njihen me Melisën, një fotografe profesioniste më e madhe në moshë, e martuar me Nikun, një aktor. Në takimet mes tyre ato diskutojnë për botën, për jetën e tyre, kritikojnë kapitalizmin e fenë, njëlloj siç bënin dikur personazhet e Xhojsit. E kështu nis një histori miqësie, por në të njëjtën kohë, dhe një histori dashurie, që në një farë mënyre ua përshtjellon jetën të katërve, kur Fransis bie marrëzisht në dashuri me Nikun, duke rrezikuar befas të gjithë ekuilibrin e miqësisë së tyre. Por romani “Biseda mes miqsh” nuk është thjesht një histori e lehtë dashurie e tradhtie bashkëshortore: ai është para së gjithash portreti i një brezi të tërë të të rinjve në ditët tona, që nuk arrin të gjejë vendin në botën e sotme. Zëri i Fransisit, njëherësh poetik, spontan, herë-herë naiv, por gjithnjë aq i freskët, në të vërtetë është zëri i gjithë një brezi.
Sally Rooney është një autore irlandeze, e cila sot konsiderohet nga kritika si “Salingeri i ditëve tona”, “romancierja më e madhe e viteve 2000”. E lindur në vitin 1991, ajo është autore e tre romaneve, të cilët kanë patur një sukses të jashtëzakonshëm në mbarë botën, si nga kritika ashtu dhe nga lexuesit. Romani i saj “Njerëz normalë” u kthye në film prej BBC, me 12 seri, fitues i çmimit Emmy në 2020. Po ashtu romani “Biseda mes miqsh” është duke u bërë film po nga BBC, po me 12 seri, që do të dalë gjatë vitit 2022.
5. “Peshqit nuk kanë këmbë” i autorit Jón Kalman Stefánsson, përkthyer nga Agim Doksani
Jón Kalman Stefánsson, lindur më 17 dhjetor, 1963 është një shkrimtar islande. Romani i tij “Peshqit nuk kanë këmbë”në vitin 2017 u nominua për Man Booker International Prize. Ai ka qenë gjithashtu, katër herë i nominuar për Çmimin Letrar të Këshillit Nordik.
“Peshqit nuk kanë këmbë” është në të njëjtën kohë historia e një familjeje të vetme si dhe një ep i historisë dhe kulturës islandeze. Ajo paraqet një panoramë të veçantë të Islandës moderne dhe të mënyrës se si ajo është formësuar nga ndikimet e jashtme. Keflaviku është një qytet që njihet si më i errëti i Islandës, jetesa e të cilit varet tërësisht nga një bazë ushtarake e ShBA-së, analogji me idikimin e Amerikës në kulturën dhe etikën islandike nga vitet ’50, deri në mijëvjeçarin e ri. Aty Ari, shkrimtar dhe botues, i larguar qysh para dy vitesh bashkë me familjen, kthehet nga Kopenhageni pasi i ati po i vdiste. Papritur, gjendet i rrethuar nga kujtimet e rinisë së kaluar duke dëgjuar Pink Floyd dhe Beatles. Mes gjithë tyre, është një vajzë që s’mund ta harronte, fati i saj e shoqëroi përgjithnjë. I humbur në dhimbje e nostalgji, ai kapet gjithashtu edhe nga historia se si gjyshërit i ishin dashuruar në Nordfjordur. Dashuria e tyre tragjike zbërthehet përballë sfondit të natyrës së dhunshme dhe tipareve të pafalshme islandeze.
