Lehonë, u përmendë nga një pëshpërimë që jehoi arteriesh teksa gjaku i parë mëmësor pulsonte limfë prilli: “Pa shih një herë…në sqetullën e fëmijës…”, iu bë se dëgjoi.
Më herët, deri një vit më parë, vetëtinte vajzë, më pastaj – deri para disa orësh bëri gruan.
I ishte gëzuar çdo ore të atyre viteve si dritës së diellit, gjer në çastin kur – hap e mbyll sytë- iu bë se i humbi të gjitha. Mbase si mënyrë e vetme për tu bërë nënë.
Pëshpërima po i bënte të ditur se si e deri-atyshme nuk ishte e tëra. Në lojën “fito duke humbur atë që kishe”, dukej se merrnin pjesë tërë femrat e kësaj bote.
Që po e ftonin të hidhte një sy nën krahun e bebit të vet, dukej se kishte diçka të posaçme, për të. Mezi-priti të mbetej vetëm, u ngritë, mbylli derën, u mbështet për pak në kanatin e saj, mori frymë thellë, u sigurua që edhe dritaret, grilat e perdet në to, qenë mbyllur.
“Mua më gjete, Zot?!”
Erdhi te shtrati dhe e rrotulloi me kujdes trupin e bebit, si një kukull, taksur për të prej kur qe gocë e vogël fare. Biri fërgëlloi, u shtriq i tëri dhe gugati, sikur ia ndjeu merakun prej nëne në prekjen e duarve. Si nënë, qe gati të pretendonte se ia dëgjoi atij edhe guakjen “ma-ma”, por kurrë-kush s’e pyeti- ishte fare vetëm aty, por asaj i mjaftoi pandehma e vetë.
“I je Nënë,” i tha vetes. “Nëpërmjet tij, u bëre Nënë! Përmes teje, ai zbriti këtu, në këtë botë, që ka nisur të bëhet e tij!”
Para se t’i ngrinte krahun, i mbylli edhe një herë sytë, vetëm për pak, që të mund të shihte më mirë kur t’i hapte. Që të provohej pëshpërima që e zgjoi, dhe ta shihte të vërtetë ç’i ishte ormisur nën krah. Si në fëmijëri në “lojën me shpia”, edhe tani, bëri t’i hapte sytë ngadalë, me frymën nën kontroll. Vetëm e vetëm që, kur të shihte shenjën që mund të ishte, të mos trembte engjëllin në të…
Sytë i shërbyen përtej merakut prej nëne dhe ajo pa, nën sqetullën e birit, një bisk të kaltër, si krah zogu sa-lindur…
Nuk e mbajti dot veç për veten, siç e dinte se këshillohej kërcënueshëm në këto raste. Ia tha, në moment, birit, atij vet. Me zë të ulët, edhe ajo, që vazhdim i pëshpërimës që dëgjoi të ishte, aq sa ta dëgjonte vetëm ai. Ia tha se ai ishte lindur me shenjë, se ajo e kishte lindur me shenjë!
Ngaqë ende s’fliste, mbase as dëgjonte, s’priti reagim prej tij.
Ishte shumë herët të pritej a të rrëfehej mirënjohje a sëkëlldi prej shenjës origjinare. Për gjithë urimet a bekimet, do vinte ngeja të urohej apo mënohej, apo të falënderohej kohë më vonë. Ajo ishte ende nënë e re, e sapo…siç ai bebush i ri, i sapo…!
Si tërë fëmijët e botës, do mbushej me ditë, me orë do rritej.
Kur më në fund ajo u bind se e kishte fëmijën me gojë e veshë, kur ndjeu se edhe vet ai po i gëzohej trupit të vet, po u besonte gjymtyrëve, më në fund fare, pra, kur ndjeu se s’ishte mirë të shtyhej edhe më, ngaqë e keqja prej nishanit nën krahë mund të ndodhte në orën tjetër, gjeti rastin t’i rrëfehej, t’i shpjegohej birit. Për shenjën si fat, që mund të kthehej në brengë. Këtë të fundit mbase nuk do t’ia thoshte.
“Je lindur me shenjë, bir!”
U përpoq t’ia bënte sa më të qartë, atë që as ajo vet s’e dinte, së paku jo aq sa i duhej si nënë. I tha birit atë që paskëtaj duhej ta besonin dhe bindeshin të dy. Si një urdhri lufte që mund të niste fill momentin tjetër.
“Askush s’duhet të ta shikoj shenjën, askush veç meje…” shtoi, edhe pse ai as do ta kuptonte merakun e saj, as do ta ndihte veten.
Deri atë ditë, edhe ajo, me të dëgjuar e kishte: foshnjat ezhdërha apo dragua të sapo-lindur, u pështillej në trup një si cipë e hollë. Lindur me këmishë, thuhej, si me fat, të veçantë. Në asnjërin variant, në asnjë gjuhë të botës, nuk quhej “fat” edhe për nënat e tyre. Atyre u ishte lejuar t’ua shikonin shenjat, krahët si të zogut, në këtë rast, pa pasojë në ta.
E meku frymëmarrjen duke e vështruar më nge, ia preku lëkurën kudo, por nuk shqoi ndonjë cipë në të, siç thuhej. Më në fund, iu bë se e pa…Mbase sytë prej nëne qenë veshur me cipë, që ajo ia kundroi mugull, si me cipë, edhe trupin. Ngaqë mezi e kishte pritur, iu dorëzua ndjesisë se ia preku cipën si napë djathi. Madje ishte fati të besonte se, që ta mos ia shihte ndonjë nga kureshtaret, mund t’ia hiqte cipën, t’ia paloste e, pasi t’ia mbështillte në një tjetër napë të bardhë, mund t’ia vendoste poshtë jastëkut, si lodër, në kryet e djepit.
Dy pika qumështi nëne të re ia njomën fustanin e hollë, kulluan dhe ranë mbi lëkurën e qashtër të bebushit duke u bërë edhe ato në çast të padukshme…
Në njërin prej rrëfimeve për këto shenja hyjnore që, prej ditës së lindjes së birit, veshi i saj i tërhiqte si magnet, thuhej se bisku nën krahë zakonisht kishte ngjyrën e syrit të nënës.
Këtë variant e dëgjoi edhe nga fqinja matanë dritares, por bëri sikur s’kishte lidhje me të. E mbylli shpejt dritaren e andejshme por, njëlloj si në vajzërinë e hershme – kur për herë të parë dikush ia përmendi si edhe të sajën bukurinë, edhe tani nuk desh t’ia privonte vetes shtysën për tu gjendur përpara një pasqyre.
Iu afrua sa mundi syprinës së qelqtë, syri thuaj e preku syrin shembëllues në qelq, afërsia vetiu u kthye në largësi dhe befas ajo u tërhoq, sikur të kishte mëkatuar.
Vërtet aq e bukur t’i ishte ngjyra e tyre…si pigmenti i cipës së birit?!
Ngriti kryet për nga qielli dhe pyeti, sërish në qartësi të pa-adresuar: “Vallë do mund ta ruaj fshehtësirën tënde?!”
Prej atij momenti, prej orës së parë të ditës së parë të jetës së atij që kishte sjellë në jetë, i duhej t’i gjendej pranë, pa pushim, pa asnjë bosh, pa asnjë ndërprerje fryme. E drejta për prani nëne për secilën grimasë, kërkohej si vigjilencë ekzistence, në rastin e saj. Askush s’do duhej të mbetej vetëm me birin e saj. Kurrkush s’do lejohej, as edhe rastësisht, t’ia shihte shenjën…
Në secili zgjim të beftë, të jetës që kishte sjellë me shenjë, do duhej t’i ishte aty. Përjetshëm.
Përjetësisht?!
“Jo, jo, kam frikë se mori për keq mendja ime!”, shtoi fill më pas.
Pa asnjë të keq, nxitoi ta tjetër-thoshte atë që kishte ndërmend, në shpresë të ngutshme dhe të pastër se nuk ia kishte ndjerë kurrkush. “Thashë t’i jem birit, aq sa t’i duhem, kaq. E përhershme për të, vetëm sa për të. Aq sa duhet në roje të shenjës së tij…Nëse do guxoja ta lypja, përjetësinë, do ta bëja vetëm për të…”
Sikur u egërua me veten ngaqë s’ishte kollaj ta urtonte pulsin, edhe pse s’e kishte zënë ngoje ngjatjen e jetës si si gjallje e vetes. Si mund ta bënte nëna për birin?! Për gjithë nënat, në gjithë vajtje-mendjen e pa pushimtë të tyre në rreziqet për ta, ekziston pafundja, përjetësia e fëmijëve. Në këtë kahe, nëse pikërisht kjo lloj tej-gjatësi jete mirëkuptohej, vetëm për fëmijën, do mund të pëshpëritej ndonjë lloj marrëveshje, pajtesë për kohën që nënës i duhej të mos-mbyllë sytë në ruajtje të fshehurës së kaltrës, është fjala…
“Jo, Zot, s’kërkova shtesë jete…”
Duke i qenë pafund mirënjohëse Atij, përpiqej ta zinte sa më rrallë ngoje. As edhe, si në këtë rast, me pretekst birin. Ndjerë e privilegjuar prej Tij, ende s’kishte gjetur kohë t’i rrëfente mirënjohjen për zgjimin nënë, kur po i pëshpëritej privilegj tjetër, në të kaltër!
Jam nënë, mos qofsha…s’rri dot pa të pyetur: ç’do bëhet me të…me ikjen time?!
Tërë nënat ikin, moj qyqe, i a ktheu vetes, në hopin tjetër.
Tërë fëmijët e botës, edhe pa nënat jetojnë, shtoi ditën më pas. Dashke të mbetesh edhe vet, ngaqë është yt bir?! S’je edhe ti si gjithë nënat, që ikin para tyre?! Apo dashke ta privosh tët bir nga dhimbja për nënën?! E bukur mendje! Sjellëse e një Jete je, jo e për-gjithnjëshmja për të. Rrëfeja jetën atij, duke bërë gati ikjen tënde…
Gjithnjë siç thuhej, (sa shumë thuheshin për njerëzit me shenjë), nëse dikush e shihte, edhe pa dashur, njeriu-dragua a ezhdërha ngrihej e ikte. Mbetej bosh vendi në shtrat…Si varr shenjti, mbetej.
“Të gjithë, prej një gruaje vijmë, një tjetre i dorëzohemi,” kujtoi, sapo ndërmendi shtratin e të birit.
E ëma e vet kështu u drejtohej djemve- që ata do “dorëzoheshin” te gratë e tyre, por me që ishin aty, le ta dëgjonin edhe vajzat e saj, motrat e tyre!
Në gërricje të heshtur prej këtyre mbajtje-mendjeve, u kujtua se dikujt tjetër duhej t’ia rrëfente. Dikur, do ta ndante sekretin e birit me dikë Tjetër; do t’ia përcillte merakun, pa ia rrëfyer vet shenjën. Kaq.
Tërë ditëve më pas, në pritje të Asaj Tjetrës të cilës do t’i dorëzohej Biri, mendoi çdo fjalë që do t’i thoshte dhe çdo habi që do qetësonte tek ajo.
Merret vesh që ia tha së resë, pa hyrë ende te Dhoma e Nuses, mbrëmjen e Altarit.
“T’i kthesh sytë nga ana tjetër, përpara se të hapet për ty krahu i tij, më dëgjove?!”
Ia tha kështu me zë të butë, duke ia qepur sytë si një krijese që, në besim jete e dashurie, do i duhej parathënë që pa dashur mund t’i kthehej të birit rrezikuese e mundshme.
“As në gjumë s’duhet të të shkojnë sytë te nën krahu i tij, as kur ai të përqafon, përhumbur në zjarrmi të hireve të tua…as kur ai do të dorëzohet me të dyja duart, rob dëshire dhe epje të bekuar, as atëherë mos ia shih fshehtësinë. I premtove në altar besë për ditë të bukura e të vështira, betohu se do ta ruash edhe si jetë robi të dorëzuar tek ti! Mos qesh, me fjalët e mia! Asnjë kuptim s’ka kërkimi i ndjesës më pas, jo! S’do ta falte as Zoti!”
Në vend të priste përgjigje, pas këtyre fjalëve, e shtyu lehtë për nga Dhoma e Nuses, ku dhëndër do hynte I biri. Po ia dorëzonte Tjetrës, birin e vet…
…
U ul përbri derës së Dhomës së Nuses. Aty do priste. Si nënë, nuk ndjehej në faj që shkonte ndërmend tërë rreziqet që mund t’i ndodhnin të birit. Pa asnjë dilemë, edhe kësaj dite. Kjo ezhdërhaja, bijë e botës, qysh orën e parë mund të hidhte një bisht syri tek nën-krahu i tij. Duke besuar se askush tjetër nuk do ta donte më shumë se ajo këtë engjëll, tashmë i saji, ajo mund t’i jepte fund tërë gjërave brenda një çasti.
Duke përgjuar te dera e gjerdekut, tërë natës, pa e kuptuar i ishte dorëzuar gjumit, por i ndjeu në çast kur dolën të dy nga Dhoma e Nuses. “Zot, m’i ke falur të dy, engjëj!” Biri ia fshihte sytë, i drojtur, se ajo ishte nëna e tij. Ishte e reja që i foli, fare afër veshit.
“Në gjithë legjendat, dragoi ka katër këmbë! Dy kishte yt bir. Dy të tjerat, janë të miat! Kam edhe unë shenjën time, që veç ime-më e di, por ia rrëfeva tët biri!”
Nëna dëgjonte nusen, por sytë i mbante nga biri. Donte të sigurohej që e fshehura nën krahë, kishte mbetur sekrete.
“Dragoi në legjendat rron një qind vjet! Edhe kur ia shohin shenjën, ngrihet e ikën! Kaq! Në mungon ndonjë natë yt bir, do ta kem marrë unë e kemi dalë në pyll!”
“Mos e prish gojën, bijë! Bëj ç’të duash me të, veç mos ma largo! Sa të jem, ta di që është aty…”
