Solli në shqip Dashamir Malo
Fotografja dhe poetja Marianne Catzaras ka lindur në Tunizi nga prindër grekë. Pas përfundimit të studimeve në departamentin e Filologjisë në Sorbonë, ajo u mor me fotografinë. Rrugëtimi i saj artistik fillon me portretet e minoriteteve, “zezakët” e Jerbës, Tunizi dhe “ciganëve” të Greqisë. Rruga e saj artistike shënjohet nga “të shkruarit” dhe “vështrimi”, me të cilat ajo transformon realitetin mes gjuhëve dhe vendeve në kërkim të gjurmëve të humbura. Punimet e saj janë ekspozuar në Tunizi, Francë, Itali, Gjermani, Shtetet e Bashkuara, Egjipt dhe Greqi. Ajo është Drejtoreshë e bienales së artit mesdhetar në Tunis (2010). Në vitin 2010 mori Çmimin e Madh të qytetit të Tunizit dhe në vitin 2011 u emërua Kalorës i Arteve dhe Letrave të Tunizit dhe Republikës Franceze. Ekspozita e saj e fundit me titull “Kartagjena ose kujtimi i gurëve” u paraqit në Koloseun e Romës dhe u dallua si një nga 12 ekspozitat më të mëdha në Itali. Përveçse është fotografe, ajo udhëton nëpër botë edhe si poete duke paraqitur poezitë e saj, të cilat janë botuar nga Acts sud France, Simpact Tunisia, Electa Italy dhe Botimet Pigi dhe janë përkthyer në greqisht, italisht dhe arabisht. Veprat e saj lexohen nga aktoret e njohura Jalila Baccar dhe Anne Alvaro. Ka qenë anëtare e koordinimit ndërkombëtar të Festivalit Séte që nga krijimi i tij e deri më tani. “Mesdheu” dhe “Mërgimi” mbeten temat kryesore të punës së saj. Ajo jeton në Tunis.
Braktis Tunizinë
këtë mëngjes
Marr me vete
heshtjen e sulmit të zemërimit
smogun
e të mirëushqyerve të djeshëm
të shoferëve të taksive
dhe lëngatën e nënës sime
Braktis qytetin vrasës
shaminë portokalli
Lë prapa
tragjedianin
me kokën e tij prej kukulle
duke dhënë interviztë
në Jug të vendit
Lë qytetin
karabinatë me tulla
që nuk përfunduan kurrë
një xhamari të hapur në qiell
Babai nëna
dhe dhjetë vëllezërit
nuk e dinë
ose bëjnë sikur s’e dinë
ndërsa çaji nxehet përsëri
për njerëzit e mirëseardhur
Në Lambeduzë
mijëra koka njerëzish
mbi shkëmbinj
Një syresh shet lodra
Duket paksa si naiv
belbëzon
Dhe tjetri jo shumë i gjatë
me xhepat
plot me pasaporta
patrullon.
Luajnë një loje
me shpirto
një dy tre
hedhin
kapin
shpërndajnë
Emrat
Mbiemrat
Vëllezërit e internuar
Ditët e lindjeve
Të qyteteve
Ballet e shpuara
Pllakat e vjedhura
Nga muze të braktisur
Lë prapa
trupat e sirenave
varkat në platformë
Braktis qytetin
përgjithmonë
Sjell ndërmend
sytë e lëngshëm
të eleganitit të bukur
që ngjiz fëmijë
gjithandej ku kalon
Brenda në trans, tha
se pikturon yje
në supet e pasagjerëve
Dije që ylberi rrethoi
nga të gjitha anët kopshtet e egra
Dije se shkëlqimi
preu qafën e oficerit të ri
E dije që Jugu
bënte topa
për t’u dëfryer
Një tërheqje këmbëze
tre të vdekur
dhe disa tregues kilometrash të thyer
Lë qytetin
qiellin e ndarë më dysh
Mbyll në trurin tim grishjen e lutjes
Lë qytetin
Fustanin e ngritur lart në trotuar
Në Bab El Assel
Në Portën e mjaltit
shumë para se të piqet adoleshenca
Shkojnë dhe vijnë
në ethe të rrugëve të kryeqytetit
Mbyll sytë
të mos dëgjoj thirrjen e varkëtarit
dhe për më tepër të mos ta njoh fare
Braktis kryeqytetin
shuaj emrin e tij
nga gjithë regjistrat e tokës
Them me vete
Nuk dua të të shoh të vdesësh
Dhe vrapoj
vrapoj
në molin që largohet
Kur zogjtë
të kenë braktisur trupin tim
do të kem humbur fjalët
për të hyrë në kujtesë
Kur gruri
të ketë hapur gishtërinjtë e mi
një peizazh antik si toka
do të shfaqet
Kur pas pemëve
misteri do të shuhet
arkeologjia e detit
do të mbytë në thellësitë e tij çdo shkrim
dhe ç’ka është shkruar nuk do të jetë më
Vetëm një libër botanike
i hapur
do të përshkruajë horizontin
Kur statujat
do të flenë në duart e mia
kur lulet nxitimthi
do të mbulojnë përsëri mërgimin
Atëherë
Atëherë
Do të mund të kthehem përsëri
e varur në rininë tënde
Udhëtare befasuese
Do të hidhem prej molit
Pa kuptuar
rrapëllimën e parrëfyer të dallgëve
Unë kafsha e rërës së shkretëtirës
Unë balta, argjila, alga
nuk do të kem parë gjë prej oqeaneve
Kur fëmijët
të premten e madhe
buqetat eme lule do të shpërndajnë
në mijëra pjesë
Kur të rrokulliset retina e trashë
e tempujve
dhe uji i lidhur me tokën
do të ulërasë.
Pompei indiferent do të grumbullohet në sallat e pritjes
dhe koha e shkuar do të më sjellë në kopshtin me gurë.
I mbylla shtëpitë
një e nga një këtë mëngjes
dhe iki
Shtëpitë e së djeshmes
dhe këto të sotmes
Shtëpinë e atdheut tim të parë
ku rritet e pashpresa
Një ulli shkëmbor
Shtëpinë e viteve të fëmijërisë
ku fjeti gjithmonë
ajo vajza me trup te imët
dhe gjoks zbuluar
Dhe shtëpinë në udhën
ku Edipi plak
i ulur në një kreshtë shkëmbi
qesh shurdhueshëm
Mbylla shtëpinë e pranverës
me dritaret pa perde
ku mblidhet djegaguri
i dusheve të të varfërve
dhe karriget e heshtura
Shtëpinë e dimrit
të cilës oqeani i mori çelësat
çatinë dhe burbuqet e vyshkura të luleve
Dhe shtëpinë me vigjiljet e festave
gjithashtu e mbylla
Por kush to të flasë për
shtëpinë e marinarit,
me xhepat e mbushur me gurë
Shtëpinë e këngës të lënë përgjyamë
Shtëpinë e diellit të largët
Edhe shtëpinë e varrezave
më të pafytyrën se kurrë
Bëhet fjalë për shtëpinë
për të cilën dua t’u tregoj
atje ku ngjizet syrgjyni
Mbylla shtëpitë e së djeshmes
dhe këto të të sotmes
nuk zunë vend
Shtëpinë e vetmisë
ku fjalët e zëmërura
u zbrazën nga dallgët
e detit Egje
Mbylla shtëpitë e mia
shtëpitë e miqve të mi
që kanë fshehur emrat e tyre
në heshtje,
shtëpinë e poetit
fluturën e vogël me të cilën flerton vdekja
bilbili, por njëkohësisht edhe korbi
Shtëpinë e mikes time pa flokë
e cila kërcen në fund të urës
një natë të fshehtë
Dhe shtëpinë faqes së historisë
e mbylla
dhe iki në mëngjes
mes misterit të kohës
kohë në nivelin pa kohezion
kohë me shkallëzime pa orë
kohë në përqafime me krahë të pafuqishëm.
