“Nuk e di qysh më erdhi, nuk e di, qysh më pushtoj nji vullnet me dalë, me gjithë osteoporozën e skeletit tim, sëmundjen, dhembjet e çalimin, veç kisha dëshirë me dalë. Dita ish si e vranët, njilloj qetësie dhe paqe e rrënjësishme ishte në oborr.”
“Po, nanë, edhe… e baba?”
“Mos ma kujto atë plak. Është dorëzu prej jetës.”
“Po, mirë nanë, tani, çka bane?”
“Më vinte disi me dalë në qytet. Më kujtohej, vjeshtën e kaluar kur me tezen tande dhe të harruara nga zhurma, kallaballëku i njerëzve dhe aromës së gështenjave duke u pjekur, patëm shëtitur tërë sheshin e qytetit.”
“Është dashuri, … është dashuri…”
“Jo,… nuk është… nuk mund të jetë, nuk ka këso gjëra në dashuri…” i thotë femra, si në ndonjë klishe, mashkullit të saj, mu afër meje, mu afër tavolinës ku jam i ulur si çdo natë dhe pi nga dy teke e një esspreso. Ishim, “të tre”, dhe vetëm ne të tre, në Caffez, në të vetmin bar – kafene ku dal, për shumë arsye.
Që prej se “mendoj” se dashuria nuk ekziston, (që është, prej se “mendoj” që e kam lexuar Martin Heidegger-in, dhe pohimin e tij se ndërmjet njerëzve, dhe çdo krijese të gjallë, etj, ka vetëm kujdes, dhe jo edhe – dashuri –) gjithashtu mendoj se, pikërisht në këtë pohim unik të këtij filozofi, e kam gjetur atë që gjithmonë më ka munguar, në të rrahurat, pikërisht, të nënës sime, e në helmet e dashurisë në çift (nuk kam pasur shumë lidhje me femra, por ato që i kam pasur, të gjitha, së paku tani për tani, kanë përfunduar në helm). Dhe duke pas dëgjuar femrën që po i thotë mashkullit “nuk ka këso gjërash në dashuri”, mendoj, kjo gjë, aq klishe, do të dalë, ose është, ndonjë paraprijëse e ndonjë fillimi masakre si në filmat e Taratinos, diçka që do të fillojë me “vetëm – fucking – një nga ju le të lëvizë, dhe do të – fucking – ekzekutoj secilin prej – fucking – jush” (sigurisht këto – fucking – shprehjet i kuptojmë secili nga ne tanimë, dhe aq më shumë nuk dua t’i përkthej, dhe as nuk shqiten më nga gjuha jonë, etj), por, kthehem dhe shikoj, them në vete, megjithatë jemi vetëm ne tre këtu, përpos nëse nuk do ta plaçkitin njëri tjetrin në fund, dhe në fund nuk mendoj se do të ndodhë diçka si ky version; pastaj them, ose, kjo bisedë mes tyre është ndonjë melodramë njerëzish të harruar, ardhur nga ndonjë periferi, jo fizike, por sociologjike e shoqërisë sonë, dhe të gjetur njëri tjetrin mbaruar për njëri tjetrin dhe duke marrë frymë për njëri tjetrin, sepse, nuk arrita ta them, në zërin e tyre ndërsa flasin, përmbahet ajo thyerja e zemrës së njeriut i cili beson në dashuri, në botën me dashuri, dhe, si fëmija, sapo ka kuptuar, se bota është një bushtër, një qen shiu, e cila është duke u përpjekur të mbijetojë në këtë, botë?, apo, univers?, apo botë e të dyve bashkë, që me tërë këtë thyerje, dhe vaj përmbajtur në zërin e të dyve, po e ndërtonin mu ashtu si e kishin thurur në ëndrrat e tyre krejt krejt të thella e intime të jetës paraprake njëri – tjetrit.
“Dëgjomë. Edhe ndërmjet babait dhe nënës ka pasur sado pak dashuri, ndonjëherë, megjithëse shumë rrallë, apo, qoftë edhe nëse nëna e bënte këtë vetëm për ne fëmijët. Dhe, gjithnjë në këto ditë, si e vogël, e ëndërroja se në disa ditë gjërat rikthehen si që kanë qenë, si që janë në të vërtetë, si që do të duhej të ishin. Bota bëhej e thjeshtë, si kur bie shi, dhe macja jote vjen dhe të ulet në prehër, e nuk bën asgjë në tërë këtë botë përpos që shikon shiun nga dritarja. Dhe, edhe tani, mendoj, në dashuri bota është e thjeshtë, çdo gjë e keqe që ka qenë kthehet dhe rregullohet, dramat, dhuna mes prindërve, kur ishim fëmijë, kur edhe e kishte rrënuar tërë shtëpinë babai, kur ishim fëmijë dhe, edhe bombardohej tërë kjo tokë, Kosova,…
“… edhe, shkrirja e dordolecit, dhe dielli me ndonjë tërheqje me litarë, si ato llambat e dashura, për ta ngritur diellin lartë në ditët e mërzitshme…”, them unë me ironi, por, këtë e them, sigurisht, në vete, ndërsa dëgjoj se çka janë duke folur çifti me njëri tjetrin, dhe pastaj vazhdojnë.
“Por, jo, në dashuri, bota, nuk është as e thjeshtë, dhe as nuk kthehet e të rregullohen gjërat si të gjitha rrahjet në tërë jetët tona, të secilit, këdo që ka mundur e i ka ardhur më lehtë të nxjerrë bishën nga vetja mbi ne, në dashuri bota është e mundshme, pikërisht, aty, në atë hapje, ku ti po e thua se kthehen, ato bëhen të mundshme, jetësohen. E kupton çfarë fjale është kjo, bëhet jetë, nuk rikrijohen, nuk rikthehen, nuk bëhen nga e ardhmja, por sikur, kanë pritur, sikur, më lejo të them, si ne të dy të njohim njëri – tjetrin, të arrijmë të du-am, dhe të dashurojmë njëri – tjetrin, nga një gropë, nga një botë e ndarë që për një moment, në dashuri e sipër, jetësohet. Apo, si që është në gjuhën ndërkombëtare, realizohen, bëhen – realitet” thotë djali përballë saj.
“… por, nganjëherë,” them unë në vete dhe vetëvetes, ndërsa dëgjoj bisedën e tyre, “dhe kurrë nuk e harroj, dhe as nuk ia fali vetes, që e kam lexuar se gjirit të nënës si foshnje ia ndiejmë edhe aromën e keqe të djersitjes, e të aromave të tjera të gërditshme (gjithnjë sipas psikanalistes së fëmijëve – Melanie Klain), në një kohë relativisht të hershme në jetë, dhe që nga atëherë nuk mendoj si, le të themi – shqiptar, gjë që asnjë popull a shoqëri tjetër nuk do të bënte dallim po ashtu në këtë të vërtetë vështirë për t’u pranuar, por, sidoqoftë, dhe mendoj se brenda topit të zjarrtë të dashurisë, përzihen aroma e masa e substanca të shkrira të cilat jo vetëm që ermojnë, por edhe lëshojnë masa të gërditshme, gogësimat e mënyra si hamë kur jemi të uritur, pa ndonjë vetëdije se ka të tjerë. Dua, të ju them, më falni që po e marr lirinë (i drejtohem çiftit, gjithnjë ndërsa flas në vete), – jetësimi – i botës bëhet, bëhet saktë në dashuri e sipër, por me gjithë atë që shkrihet brenda llavës së zjarrtë të saj, që as nuk mund ta bartim, dhe as nuk mund ta heqim, as harrojmë… (më kuptoni, u drejtohem, në vete, sigurisht. Dhe ndiej se jam përfshirë tërësisht në këtë bisedë, paksa i dehur, pak a shumë në zinë e jetës, e edhe i lëçitur nga shoqëria për shkak të njëlloj veçantie timen (ekscentrikeje…).”
“Të puthë zemër, je rrëzëllues, me, mendime, ndjenja, e dashuri. Eh, sapo u – jetësua – bota” thotë femra. Puthen, dhe qeshen
Jemi të ulur, afër, siç e thash, karriget tona janë të larta, shoh prej prapa kokës së mashkullit dhe e shoh femrën përballë, gjë që harroj, nuk e di si më lejon, tërë vuajtja në jetë, etj, dhe fundosem e ngjyhem i tëri ndjeshmëri për fytyrën e kësaj femre që kam përballë, harrohem, dhe e tëra që di është se e dua, dhe më do, se si, më shikon sikur jam tërë – jetësimi – i jetës së saj, dhe, as kjo nuk më zgjon – unë të jem jetësimi i dikujt, as i nënës sime nuk isha, mendoj. Dyzohen gjërat, mendoj, dashuroj, konfliktohem dashurohem dhe urrej.
Pas pak, në këtë dehje e sipër, ndërsa e shikoj këtë femër përballë, shoh nënën time, dhe, kam guxim ta dua. Kam edhe fytyrë ta dua. Kam edhe forcë, të shpërthej tej nxënies së emocioneve nga plakja e saj, dhe ta shikoj përballë e të dukem përballë saj. Më kujtohet biseda e fundit me nënën në telefon, në të vërtetë e vazhdoj atë nga fillimi, e kujtoj, si kishte dashur të dilte në qytet, vetëm, me autobus, duke ecur.
“Tani, duke i veshur patikat nisur e vendosur për të dalë në qytet, se si më vinte edhe njilloj zemërimi me jetën, me shtëpinë që e kemi aq larg nga qyteti, me qetësinë e paqen në këtë ditë, dhe mezi i veshja patikat.
Më dukej vetja njilloj tradhtare e jetës, njilloj mohuese e jetës sime, dhe në të njëjtën kohë, më dukej se në qytet kishte cirk, festë dhe lumturi, dhe se do të harroja, si atë ditë me tezen, shëtitja, në vjeshtën e kaluar, tërë vështirësitë e pleqërisë.
‘Ku po shkon oj qurë, ku po e çon veten, ku po e mbërthen veten, e ke me mbetun rrugës’ tanë kohën, më thoshte mendja.”
“Po nanë, edhe e ki nji moshë, tash.”
“Eh, e kam. Por, edhe kujtimi i shëtisë me tezen, si njilloj fëmijërie e gjetur, por, që disi, fëmijëria ime, kurrë nuk ka ekzistu në jetën time, vlonte në mua.”
Dehem, tutje, jo si zakonisht, nuk mund t’i ndali porositë e tekeve, dhe as shikimin, jo vetëm timin, ndaj femrës që kam përballë, por edhe shikimin e saj ndaj meje, krejt të dashur, mirëkuptues dhe të butësisë femërore. Ndërsa, femra, që është përballë meje ka marrë tërësisht fizionominë e nënës sime.
“Por, ajo ka vdekur”, them në vete, krejtësisht i habitur nga kjo harresë, për nënën time, tërësisht i dehur. “Ka vdekur para dy muajve. E kemi përcjellë për atë botë, bashkë me Fisnikun, vëllain e vogël…” Më del përpara i tërë funerali dhe njerëzit e tubuar dhe zia, jo vetëm e vdekjes së nënës, por ajo e ekzistencës sonë.
Zia përfshinë tërë kafenenë, nuk dëgjohet asgjë dhe mbyten në po të njëjtën, zi.
Mendoj, përsëri, se si, nisemi nga lindja jonë, e pakusht, qoftë edhe me gjithë dashurinë prindërore (nëse ajo ekziston), por e pakusht, sepse nuk e dimë as njohim lindjen, botën ku jetojmë, dhe as arsyen pse jemi këtu. Që e bën zinë e jetës, ekzistencës sonë, dyzim, si kjo dehje. Por, këtë moment, pyetem, jam i dehur nga kjo fytyrë e femër kaq e bukur përballë meje, apo nga dehja prej alkoolit, tekeve. Ku është nëna ime?
“Edhe i mbatha patikat. O djali im, më morri ndoshta gjysë ore me i veshë. Bash te shkallët e hymjes në shtëpi. Pasi i vesha, më dukeshin po të njëjtat shkallë, që i pastroj për çdo ditë, aq shumë, aq të larta, aq të vështira për t’i kalu, e sot i kam pastru.”
“Por, nanë, ti je për çdo ditë në oborr, e për çdo ditë del në shitore të fshatit. Çka ndodhi, pasi i mbathe patikat..”
“Joo, i mbatha, dhe u nisa, krejt e ngadaltë më dukej vetja, dhe njëfarë frymëmarrje si me luajt naj sport. Më bllokohej.”
“Tani, nanë, çka ndodhi?”
Më kujtohet e kisha pyetur, dhe tërë kohën qesheshim sinqerisht me këtë, edhe nëna edhe unë. Më tregonte në telefon tërë kohën. Nuk e merrnim seriozisht asgjë që i kishte ndodhur.
Femra, në shikimin tim, mendoj, është pikërisht nëna e kthyer, prej atje, përtej, shpërthyer zinë e njerëzores, dhe po më tregon, diçka që kurrë nuk e kam ditur, lidhur me këtë përpjekje të saj për të dalë në qytet. Nuk e kam ditur as se kishte pasur atë shëtitje, me tezen time.
“Te dera e Qamiles, fqinjës sonë, Ramadan, u ndala. Dy shtëpi tutje, prej oborrit, u ndala. Nuk mundesha, dhe edhe frikësohesha të shkoj tutje. Edhe, nuk kishte të bënte me shëtitje, qytetin e cirkun e vullnetin tim. Ishte kthimi prapa në shtëpi. Ishte si të kthehesha në varr. Kur hyna prapë në shtëpi, baba yt, duke fjetun, mu duk sikur kisha dalë prej varrit tim, tonë të përbashkët me babën tënd, pa leje.”
Nëna ime po më flet, po më tregon, dhe edhe po qeshemi me këtë morbiditet. E nxjerri telefonin e dorës, ora është rreth njëzetedy e mbrëmjes. Ta thërras? Pyetem. E shtypi numrin e saj të telefonit. “Personi që jeni duke kërkuar nuk ka qasje në – jetë“, thotë zëri nga ana tjetër e telefonit.
Si tha, mendoj, në jetë apo rrjetë. Nuk e di, por as nuk dua ta provoj përsëri, dhe as ta di.
Ngrihen, paguajnë, ndërsa tingëllojnë monedhat e metalta me të cilat paguajnë çifti, dhe mbetem vetëm. Dua të porosisë edhe një teke, por kamerieri, aq i dashur, Armendi, i cili më shërben gjithmonë në këtë kafene, më thotë se e kanë mbyllur. Shikoj përreth. E kanë ndalur ndriçimin, dhe është zi. Kthehem të shikoj fytyrën e Armendit, nuk është më këtu.
“O Ramadan”, më pyet nëna ime përtej kësaj zie, ndërsa dëgjohet jehona e zërit të femrës që ishte këtu (ende nuk kam dalë nga kafeneja, megjithëse e tëra është e mbyllur), një zë krejtësisht i ëmbël, thotë “kur vdes njeriu?”
