Përktheu nga anglishtja: Kadia Dedja
Ishte mesi i një dite vjeshte. Sun Fu u ul ndanë një tezge frutash, me sytë e picërruar në diellin vezullues. Ai u përkul përpara, me duart në gjunjë, dhe flokët e tij të përhimë dukeshin gri nën rrezet e diellit, gri si rruga që ndehej përpara tij, një rrugë e gjerë që shtrihej nga një distancë e largët dhe pastaj zgjatej në kahun tjetër. Ai e kishte zënë këtë vend prej tre vjetësh tashmë, duke shitur fruta afër vendit ku ndalonin autobusët e udhëtimeve të gjata. Kur një makinë kaloi pranë, e mbuloi me pluhurin e trazuar nga kalimi i saj, duke e kredhur në errësirë, dhe ishte një çast përpara se ai dhe frutat e tij të rishfaqeshin, sikur të ishin zbuluar nga një ag i ri.
Pasi reja e pluhurit kishte kaluar, ai pa një kaçul me rroba të pista përballë tezgës, që po e shihte me sy të zinj e përshkënditës. Teksa e kundroi edhe ai, djali vuri njërën dorë mbi fruta, një dorë me thonj të gjatë të zinj. Kur pa thonjtë të ceknin mollën e kuqe të ndritshme, Sun Fu ngriti dorën që t’i bënte shenjë të largohej, sikur do të trembte një mizë. “Hiqmu”, – tha.
Djali tërhoqi dorën e tij të pistë dhe u lëkund pak teksa çapitej, me krahët që i vareshin plogështas anash. Në një trup kaq të dobët koka e tij dukej më e madhe.
Njerëz të tjerë tashmë po i afroheshin tryezës dhe Sun Fu u kthye të shihte. Ata ndaluan në anën tjetër të tezgës dhe i hodhën atij një shikim. “Sa kushtojnë mollët?” – pyetën. – “Po një kilogram banane?”
Sun Fu u ngrit, peshoi mollët dhe bananet në kandarin e tij dhe mori paratë. Pastaj u ul dhe vuri duart në gjunjë. Djali ishte kthyer. Këtë herë nuk po qëndronte bash përballë, por në njërën anë, me sytë përshkënditës të ngulitur te mollët dhe bananet, ndërsa Sun Fu e shihte me të njëjtën vëmendje. Pasi kundroi frutat për pak, djali ngriti sytë nga Sun Fu. “Kam uri”, – tha.
Sun Fu heshti. “Kam uri”, – përsëdyti djali, me një notë nguti që zvarritej në zërin e tij.
Sun Fu u hakërrye. “Hiqmu”.
Trupi i djalit u duk se u rrëqeth. “Hiqmu”, – tha Sun Fu përsëri, me zë më të lartë.
Djali shtangu. Trupi i tij u lëkund ndërdyshas përpara se këmbët e tij të fillonin të lëviznin. Sun Fu hoqi sytë nga djali dhe e zhvendosi vëmendjen në autostradë. Një autobus i udhëtimeve të largëta kishte ndaluar në anën tjetër të rrugës dhe njerëzit brenda u ngritën në këmbë. Përmes dritareve të autobusit, ai mund të shihte një varg shpatullash që grumbulloheshin drejt dyerve; një çast më vonë, pasagjerët vërshuan nga të dyja skajet e autobusit. Pastaj, me bisht të syrit, Sun Fu pa djalin tek ia mbathte aq shpejt sa i hanin këmbët. Ai pyeti veten pse, dhe më pas pa dorën e djaloshit tek frushkullonte: po shtrëngonte diçka, diçka të rrumbullakët. Tashmë e kuptoi se çfarë ishte. Ai brofi në këmbë dhe u vu ta ndiqte. “Ndalojeni hajdutin”, – bërtiti. – “Ndalojeni atë hajdut atje…”.
Ishte pasdite tashmë. Teksa djali arratisej përgjatë autostradës, ngrihej pluhur. Ai dëgjoi britma prapa tij dhe shikoi përreth për të parë Sun Fu-në që e ndiqte këmba-këmbës. Ai shllapuritej dëshpërimisht, duke gulçuar, dhe kur këmbët filluan t’i këputeshin, e kuptoi se e kishin lënë energjitë. Tek shihte prapa për herë të dytë, ai pa Sun Fu-në që ende i qepej pas, duke klithur e duke tundur krahët furishëm. Krejtësisht i pashpresë, djali ndaloi dhe u kthye, duke dihatur rëndshëm. Ai shikoi derisa Sun Fu ishte ngjitur me të dhe pastaj çoi mollën te goja e i dha një kafshatë të madhe.
Sun Fu shkundi krahun dhe e qëlloi djalin, duke ia rrëzuar mollën nga dora dhe duke goditur aq fort mjekrën e tij sa ai u shemb përtokë. Ai e mbronte kokën me duar, duke u përtypur fort gjatë gjithë kohës. Sun Fu, i xhindosur, e mbërtheu djalin për jake dhe e ngriti në këmbë. Fyti i djalit ishte aq i shtrënguar nga jaka e tendosur sa e kishte të pamundur të përtypej; sytë filluan t’i zgurdullohen dhe faqet t’i fryhen, pak mollë ende në gojë. Tek i kapte jakën me njërën dorë, Sun Fu shtrëngoi qafën e djalit me dorën tjetër. “Pështyje! Pështyje!” – klithi.
Po mblidhej një turmë njerëzish. “Ai ende po përpiqet ta hajë atë!” – u tha Sun Fu atyre. – “Më vodhi mollën dhe e kafshoi, dhe tani po përpiqet ta gëlltisë!”
Sun Fu e goditi fort me shuplakë në fytyrë. “Jepi, pështyje!”
Por djali thjesht e shtrëngoi gojën edhe më fort. Sun Fu ia vendosi njërën dorë në fyt dhe filloi ta këndirrte edhe një herë. “Pështyje!” – thirri.
Teksa goja e djalit u hap, Sun Fu mund të shihte copa të përtypura molle brenda. Ai e forcoi shtangimin si morsë në fytin e djalit, derisa sytë e tij filluan të mbufaten. “Sun Fu, – tha dikush, – shiko, gati po i dalin kokërdhokët vendit. Do ta mbysësh”.
“Mirë t’i bëhet”, – tha Sun Fu. – “Mirë t’i bëhet nëse mbytet”.
Më në fund, e lëshoi. “Nëse ka një gjë që e urrej, – tha ai, duke treguar qiellin, – është një hajdut. Pështyje!”
Djali filloi të pështyjë mollën pjesë-pjesë. Mënyra se si ai i pështyu copat në pjesën e përparme të këmishës, ishte pak a shumë si të shtrydhte pastë dhëmbësh nga një tubet. Pasi e mbylli gojën, ia hapi sërish me forcë dhe u përkul për të parë brenda. “Nuk e ke pështyrë të gjithën”, – tha. – “Ka mbetur edhe ca”.
Djali pështyu sërish – pothuajse e gjitha pështymë këtë herë, por me disa grimca molle aty-këtu. Djali pështyu e pështyu, derisa më në fund mbeti vetëm një zhurmë e thatë, nuk kishte më pështymë. “Mjafton”, – tha Sun Fu.
Ai pa shumë fytyra të njohura mes njerëzve që ishin mbledhur për të parë. “Dikur ne kurrë nuk i mbyllnim dyert, apo jo?” – tha ai. – “Nuk kishte një familje në të gjithë qytetin që mbyllte dyert, apo jo?”
Ai pa njerëzit duke tundur kokën. “Tani, pasi ta keni mbyllur derën një herë, duhet të përdorni edhe një shul të dytë”, – vazhdoi ai. – “Pse? Për shkak të hajdutëve të tillë. Nëse ka një gjë që e urrej, është një hajdut”.
Sun Fu e pa djalin fytyrënxirë, i cili e shikoi i magjepsur, si i mahnitur nga ajo që po thoshte. Pamja e djalit zgjoi një padurim tek ai. “Nëse ndjekim praktikat e vjetra, – tha ai, – duhet t’ia thyejmë njërën nga duart, t’i thyejmë dorën që vodhi…”
Sun Fu uli sytë te djali. “Cila dorë ishte?” – bërtiti.
Djali u rrëqeth dhe e kaloi nxitimthi dorën e djathtë pas shpine. Sun Fu ia kapi dorën dhe ua tregoi të gjithëve. “Ishte kjo dorë. Përndryshe, pse do të përpiqej ta fshihte kaq shpejt?”
“Nuk ishte ajo dorë!” – briti djali.
“Atëherë ishte kjo dorë”. Sun Fu kapi dorën e majtë të djalit.
“Jo, nuk ishte”.
Teksa tha këtë, djali u përpoq ta tërhiqte dorën. Sun Fu i dha një shuplakë në fytyrë që e bëri t’i merren këmbët. Pas një shuplake të dytë, djali qëndroi në vend. Sun Fu e kapi për flokësh, duke ia ngritur kokën lart. “Cila dorë ishte?” – klithi ai, duke ia ngulur sytë në fytyrë.
Sytë e djalit u gapërruan teksa shikoi Sun Fu-në, dhe një çast më vonë ai shtriu dorën e djathtë. Sun Fu e mbërtheu për kyçi dhe me dorën tjetër kapi gishtin e mesit të dorës së djalit. “Nëse ndjekim praktikat e vjetra, – u tha soditësve, – duhet t’ia thyejmë këtë dorë. Nuk mund ta bëjmë më këtë. Tashmë ne i mëshojmë edukimit. Si të edukojmë?”
Sun Fu shikoi djalin. “Kështu edukojmë ne”.
Ai mëshoi fort me të dyja duart. U ndie një kërcitje e papritur teksa ai theu gishtin e mesit të djalit. Djali klithi me një piskamë të mprehtë si thikë. Tek uli sytë, pa gishtin e thyer tek lëvarej në pjesën e pasme të dorës dhe u shemb përtokë i tronditur.
“Kështu duhet vepruar me hajdutët”, – tha Sun Fu. – “Nëse nuk u thyeni njërin nga krahët, të paktën duhet t’u thyeni një gisht”.
Duke thënë këtë, Sun Fu u përkul dhe e ngriti djalin në këmbë. Ai vuri re se sytë e tij ishin mbyllur fort nga dhembja. “Hapi sytë!” – klithi. – “Jepi, hapi!”
Djali hapi sytë, por ishte ende në agoni dhe goja e tij ishte shtrembëruar në një formë të çuditshme.
Sun Fu e goditi me shkelm në këmbë. “Lëviz!”
Sun Fu e kapi për jake dhe e shtyu përpara tryezës së frutave. Ai rrëmoi përreth në një karton për një litar dhe e lidhi tek tezga. “Bërtit”, – i tha djalit kur pa njerëzit që shikonin. – “Bërtit: ‘Unë jam një hajdut’!”
Djali shikoi Sun Fu-në. Kur ai nuk iu bind, Sun Fu mbërtheu dorën e tij të majtë dhe e shtrëngoi gishtin e mesëm të majtë. “Unë jam një hajdut!” – briti djali.
“Nuk dëgjohet mjaftueshëm”, – tha Sun Fu. – “Ngrije zërin!”
Djali shikoi Sun Fu-në, pastaj shtyu kokën përpara dhe klithi me gjithë fuqitë: “Unë jam një hajdut!”
Sun Fu pa se si dolën enët e gjakut në qafën e djalit. Ai pohoi me kokë. “Shkëlqyeshëm”, – tha. – “Kështu duhet të bërtasësh”.
Gjithë pasditen dielli i vjeshtës e lau djalin në dritë. Dy duart e tij ishin lidhur pas shpine dhe litari ishte mbledhur rreth qafës së tij, kështu që e kishte të pamundur të ulte kokën. Ai nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të qëndronte aty si i ngrirë, me sytë nga autostrada. Pranë tij qëndronte fruta që ai kishte lakmuar, por me qafën e ngulët në vend as nuk mund t’i hidhte një shikim. Sa herë që dikush kalonte pranë – ndonjë kalimtar me gjasë – me këmbënguljen e Sun Fu-së ai do të bërtiste: “Unë jam një hajdut!”
Sun Fu u ul pas tavolinës së frutave në stolin e tij, duke e parë me kënaqësi djalin. Ai nuk ishte më aq i indinjuar për humbjen e një molle dhe kishte filluar të ndihej i kënaqur me një punë të bërë mirë, sepse e kishte kapur dhe ndëshkuar hajdutin e mollës dhe ndëshkimi ende nuk kishte përfunduar. Ai u sigurua që djali të klithte me sa zë kishte sa herë që dikush kalonte pranë. E kishte vënë re që britmat e djalit tërhiqnin një rrëke të vazhdueshme njerëzish në tavolinën e tij të frutave.
Shumë njerëz e shihnin me kureshtje djalin që klithte. Atyre u dukej e çuditshme që një rob i lidhur të thërriste aq fort: “Unë jam një hajdut.” Sun Fu ua sqaronte të gjithë historinë, duke shpjeguar pa u lodhur se si djali kishte vjedhur një mollë, se si ishte kapur dhe se si ishte ndëshkuar. “Është për të mirën e tij”, – do të shtonte Sun Fu.
Dhe do ta bënte të qartë çfarë nënkuptonte me këtë. “Dua që ai të kuptojë se nuk duhet të vjedhë më kurrë”.
Pastaj Sun Fu do t’i drejtohej djalit. “A do të vjedhësh më?” – ia priste ai.
Djali tundte kokën me vrull. Për shkak se qafa e tij ishte shtrënguar aq fort, ai e tundte vetëm pak kokën, por shumë shpejt.
“A e patë atë?” – thoshte Sun Fu triumfalisht.
Gjatë gjithë pasdites, djali bërtiti dhe klithi. Buzët e tij u thanë e u plasaritën në diell dhe zëri iu ngjir. Në buzëmbrëmje, djali nuk ishte në gjendje të nxirrte një britmë të plotë dhe mundi të bënte vetëm një zhurmë gërvishtëse, por prapëseprapë vazhdoi të briste: “Unë jam një hajdut.”
Pasagjerët nuk mund ta kuptonin më se për çfarë po bërtiste. “Ai po bërtet: ‘Unë jam një hajdut.’”, – tha Sun Fu.
Pas kësaj, Sun Fu e zgjidhi litarin. Tashmë ishte pothuajse errësirë. Sun Fu i kaloi frutat në karrocën e tij të sheshtë dhe kur gjithçka ishte në rregull, e zgjidhi robin e tij. Pikërisht kur Sun Fu po vendoste litarin e mbështjellë mbi karrocë, dëgjoi një zhurmë të mbytur prapa tij, dhe shikoi përreth për të parë që djali ishte shembur përtokë. “Pas kësaj, – tha ai, – vë bast që nuk do të guxosh të vjedhësh më”.
Teksa fliste, Sun Fu hipi në biçikletë në pjesën e përparme të karrocës dhe u nis tatëpjetë autostradës së gjerë, duke e lënë djalin të shtrirë përtokë sa gjerë gjatë. I ligështuar nga uria dhe etja, ai ishte shembur sapo u zgjidh. Ai tashmë thjesht vazhdonte i shtrirë atje, me sytë paksa të hapur, sikur të shihte rrugën ose sikur të mos shihte asgjë. Ai qëndroi pa lëvizur për disa minuta dhe pastaj u ngrit ngadalë këmbadoras dhe u mbështet pas një peme. Më në fund, filloi të zvarritej rrugës tatëpjetë, në drejtim të perëndimit.
Djali u drejtua nga perëndimi, me trupin e tij imcak që lëkundej lehtë në muzg teksa dilte nga qyteti me gjysmë hapi. Disa e shihnin tek largohej dhe e dinin që ai ishte hajduti që Sun Fu kishte kapur atë pasdite, por ata nuk e dinin emrin e tij ose nga kishte ardhur, dhe sigurisht as që ia kishin idenë se ku po shkonte. Ata panë se si gishti i tij i mesit varej në pjesën e pasme të dorës së djathtë dhe shikuan se si çapitej në muzgun e largët dhe u tret.
Atë mbrëmje, si zakonisht, Sun Fu shkoi në dyqanin e vogël ngjitur për të blerë gjysmë litri me verë orizi, më pas përgatiti disa ushqime të thjeshta dhe u ul në tryezën katrore të ngrënies. Në këtë orë të ditës, dielli në perëndim shndriti nga dritarja dhe u duk sikur e ngrohu dhomën. Sun Fu u ul atje në muzg, duke hurbur verën e tij.
Shumë vite më parë, ai e kishte ndarë dhomën me një grua të bukur dhe një djalë pesëvjeçar. Në ato ditë dhoma gumëzhinte vazhdimisht nga zhurma dhe gjallëria, dhe nuk kishin të mbaruar gjërat për të cilat ata bisedonin. Ndonjëherë ai thjesht do të ulej brenda dhe shikonte se si gruaja e tij ndizte një zjarr jashtë në sobën me qymyr. Djali i tyre do t’i ngjitej asaj nga pas si mastikë, duke ia tërhequr xhaketën dhe duke e pyetur a duke i thënë diçka me zërin e tij të paktë të ngjirur.
Më vonë, një drekëherë vere, disa djem hynë me vrap brenda, duke thirrur emrin e Sun Fu-së. Ata thanë që djali i tij kishte rënë në një pellg jo shumë larg që aty. Ai vrapoi si një njeri i xhindosur, me gruan që e ndiqte pas me klithma therëse. Nuk kaloi shumë kur u bë më se e qartë se kishin humbur djalin e tyre përgjithmonë. Atë natë ata u ulën së bashku duke dënesur e duke ofsharë në errësirë dhe në zabullimë.
Më vonë akoma, ata filluan të rifitojnë qetësinë, duke e vazhduar jetën si më parë, dhe kështu kaluan me shpejtësi disa vite. Pastaj, një dimër, një berber shëtitës ndaloi jashtë shtëpisë së tyre. Gruaja e Sun Fu-së doli përjashta, u ul në karrigen që i dha berberi, mbylli sytë në rrezet e shndritshme të diellit dhe e la berberin t’ia lante e t’ia priste flokët, t’ia pastronte veshët e t’ia masazhonte krahët dhe shpatullat. Asnjëherë në jetën e saj nuk ishte ndier kaq e relaksuar sa atë ditë: dukej sikur po i shkrihej i gjithë trupi. Më pas i futi rrobat e saj në një çantë dhe priti derisa të errësohej qielli, pastaj u nis përgjatë rrugës që kishte marrë berberi.
Sun Fu ishte vetëm tashmë, e shkuara e tij ngjishej në një foto të zbardhulët bardhë e zi që varej në mur. Ishte një portret familjar: ai, gruaja e tij dhe djali i tyre. Djali ishte në mes, me një kapelë pambuku disa masa më të madhe. Në të majtë, me gërsheta, gruaja e tij buzëqeshte gëzimplotë. Sun Fu ishte në të djathtë, me fytyrën e tij rinore citazi me jetë.
