Ti i bie kitarrës. I bie kitarrës,
Kitarrës, kitarrës së fundit të një dimri besëprerë.
Unë hënës, hënës, hënës
Së fundit të një vere të vesuar.
Kili, druvar i Nerudës, fle me fytyrë nga Paqësori,
E nuk zgjohet, e fle me të dyja duart të bëra nënkresë.
E fle me shpinë nga kontinenti, nga poli në pol, kontinenti
Krokodil me këmbët dhe kokën përjetë në akullanajat.
Natë, mos eja natë mbi Santiago.
Ku nxitojnë tingujt e kitarrës, atje vonojnë yjet.
Ku zënë vend tingujt e hënës nuk ka vend
Për yjet. Yje, vononi, yje. Tinguj, nxitoni, tinguj.
Pinoçetëve hapat iu rendin përpara, (sa shëmti!) mbrapsht
Iu rendin fytyrat e tyre, të pasme shimpanzesh të argasura.
Mbrapsht (sa bukur!) fluturimet zogjve kolibër Amerikës së Jugut
Iu rendin për t’u ulur në telat e kitarrës sonë, telat e hënës sonë.
Kalldrëmët e gjakut valviten më bukur
Më kuq se valviten çatitë, se valviten sheshet,
Se valviten shkollat, se valviten turmat lirivrara
Të mbyllura me dry në stadiumet e Kilit.
Kokë sfinksi e pranishme kjo hënë, me veten e vet nën sqetull.
Trup sfinksi i munguar ky qiell, me veten e vet në krahë.
Dru-rurum. Dru-rurum. Dru-rurum. Mungo, qiell. Mungo.
Mos pusho, hënë. Mos pusho. Drum. Drum. Drum.
*
Kili, kërcim i palakuar, kërcim i qashtër delfini,
Meridian thatim i flegruar pabesisht nga paralelet..
Ndanë kontinentit me Paqësorin varur në qafë thes të shpresave
Me Atlantikun varur në kurriz kumbonë të fateve.
Klithmë shqerre kjo hënë e zënë e pazënë natasdite, shqyer
Nga këngë gjelash, mbytur me përsëritje në të gjithë bunarët.
Shqerre të mbetur në fyt ujkonje natasdite verasdimri të Tplânit.
Shqerre të mbetur në fyt ditasnate dimërasvere të Santjagos.
Hënë e lakuar përvëluese, hënë e bërë me kompasë lotësh,
E pangrënë e sapongrënë me lëkurë e bërthamë,
Mollë e pakafshuar në fyt të Adamit të pamësuar
Me mollë. Hënë e thënë e Tplânit, e pathënë e Santjagos.
Me mollë të pakafshuar në fyt Adam është globi.
Le t’i bëjë dritë vetes errësira e fanitur nga dheu.
Taranten. Taranten. Taranten. Mungo, qiell. Qiell.
Mos pusho, kitarrë. Kitarrë. Ten. Ten.
Trëndafilët e lëkuqmë qëllojnë me aromë të bardhë zambakësh
Të gjithë mungesën e yjve, të gjitha mungesat e yjve.
Yjet e munguar, si kokrra breshëri iu ngjiten, iu ngjiten,
Iu ngjiten të gjitha xhameve.
Salvador Alende mos na e lësho kitarrën duarsh.
Hëna jonë çan borën e kaltër rrëheve të qiellit,
Sikur malësorja kiliane rrëheve të Patagonisë
Çan borën e rripit të zjarrtë.
Tingujt e kitarrës s’ka sqep korbi që i krrok.
Tingujt e hënës s’ka gushë pëllumbi që i gugat.
Kësaj natasdite të Tplânit, ditasnate të Santjagos
Yje, trusuni, yje. Tingujt, ngutuni, tinguj.
Si çdo vonesë që vetiu shndërrohet në mungesë,
Atëherë ylberët nuk iu kanë frikë njerëzve.
Si çdo vonesë që vetiu shndërrohet në mungesë
Atëherë njerëzit ua kanë frikën ylberëve.
Atëherë bubullimat iu paraprijnë vetëtimave.
Atëherë vetëtimat iu shkojnë pas bubullimave.
Atëherë vetëtimat nuk kanë frikë nga bubullimat.
Atëherë bubullimat kanë frikë nga vetëtimat.
Korale që ëndërrojnë për bletë.
Bletë që ëndërrojnë hoje mjalti koralesh.
Gishtërinjë e mi krongjij të akullt në të dyja
Anët e saj luajnë hënën këtë natasditë shtatori.
Lindja në jetën e njeriut është më e paharrueshmja.
Aq sa është vdekja më e dashura në jetën e njeriut.
Sa shumë vapë. Dhe sa shumë terr.
Sa shumë terr. Dhe sa shumë vapë.
Jargavan Rajnahu që i çel në prill lulet, në maj gjethet.
Qiell cinxërash krrokatës livadhesh.
Nëpër to nëse nuk i veson, nuk çelin yjet.
Nëse nuk i yjëzon, nuk bie vesa.
Syth hardhie i paçelur, lot sythi hardhie i papikuar.
Meqë dielli nuk bëhet hënë, hëna le të bëhet diell.
Trupa me jetë vijnë, lënë kudo trupa të pajetë
Rrugëve të përgjakura të Santjagos.
*
I bie hënës me flokët e buta të krojeve.
Me flokët e ngatërruar nëpër pisha të ujvarave.
Me flokët e krehur të gurrave. Me vonesë vese
I bie, me mungesë yjesh.
Salvador Dali ta harrojmë datën tonë të vdekjes.
Ta harrojmë për hir të datës sonë të lindjes.
Kur të lindim sërish nuk do të vijmë nga barku i hënës.
Do të vijmë drejt e nga barku i kitarrës.
*
Ujkonjë shtatori me shqerrë prilli në fyt kjo ditasnatë e Santjagos.
Me shqerrë prilli në fyt ujkonjë shtatori kjo natasdtë e Tplanit.
Meqë kitarra nuk bëhet hënë, le të bëhet kitarrë hëna.
Yje, vesoni, yje. Tinguj, yjsoni, tinguj.
Presidenti i Kilit e çan me plumb pushke zemrën e vet.
Gjaku i tij gurgullon, gurgullon në zemrën e kombit.
Tanket e grushtshtetit vënë muret nën zinxhirë.
Flakët dhe tymin i ka për çati Santjagoja.
Kush ia luan bukur kitarrës telat, ia luan bukur telat hënës.
Kitarrë qyteti dhe bote. Hënë fshati dhe bote.
Atëherë hëna këndon me zë trimëror kitarre.
Atëherë kitarra këndon me zë baritor hëne.
Ku binin Kordilieret, bien Andet. Ku binin Andet, bien Kordilieret.
Jehojnë me jehonë meridianesh paralelet. Me jehonë paralelesh meridianet.
Tash bora e përjetshme nuk do që t’ia dijë për shirat e përjetshëm.
As shirat e përjetshëm nuk duan t’ia dinë për borën e përjetshme.
Me të dyja duart e mbaj në Santjago kitarrën, e mbaj në Tplâ hënën.
Sa çel e mbyll dritare (irisë të zes vajtoresh) rërë xhami e thërmon koha botën.
Mos pyet kurrë, mos pyet kurrsesi në jetën tonë sa shumë na urryen.
Ne e dimë fort mirë, e dimë në jetën tonë sa shumë dashuruam.
Kili, druvar i Nerudës, fle me fytyrë nga Paqësori,
E nuk zgjohet, e fle me të dyja duart të bëra nënkresë.
E fle me shpinë nga kontinenti, nga poli në pol, kontinenti
Krokodil me këmbët dhe kokën përjetë në akullanajat.
Hënë vendi. Hënë bote. Kitarrë vendi dhe bote.
Gjysma hi dhe gjysma shkrumb sokakët e Santjagos.
Tulipanë të çarë mbijnë në sokakë zemrat ku ndalën turrin plumbat.
Kitarrë vendi dhe bote. Hënë vendi. Hënë bote.
Tplâ, shtator 1973 – Reinach, shtator 2023
(Nga libri “Zogu i bjeshkës i riu”, Onufri, 2024)
