(Ngjarja zhvillohet në shtëpinë Nr. 2, në rrugën “Svetozar Radiq”.)
Në fillim, hajde të prezantohemi. Mua më quajnë Ingerina. Gjithmonë kam shfaqur ndjenja të veçanta simpatie për Lenën, heroinën e këtij tregimi, ndonëse ajo u përket atyre njerëzve që gjatë ndarjes iu pëlqen të thonë “mirupafshim” të paktën dy herë. Megjithatë, ajo kishte një shpirt të dëgjueshëm, në të cilin jehona të përgjigjej gjithmonë dy herë, brenda një pauze të gjatë e të qetë midis dy të tillave. Dhe përveç kësaj, ne të dyja jetonim në të njëjtin tregim.
– Ekziston një moshë e tillë kur në pëllëmbët e duarve fillojnë të shfaqen qime. Në fillim te djemtë e më pas te vajzat. Të tilla qime nuk duken, mirëpo të gjithë e dinë faktin se ato ekzistojnë, si dhe arsyen përse dalin. Ata që nuk kanë akoma, pasi e marrin vesh këtë risi, vështrojnë duart e tyre dhe kështu e nxjerrin sekretin e vet…
Kështu mendonte Lena, e cila duke qeshur ngjiste shkallët e shtëpisë Nr. 2, në rrugën “Svetozar Radiq”. Hyrja ndodhej nga oborri, atje ku në murin prej guri ishte ndërtuar një si oxhak i mrekullueshëm, prej blloqesh shtufi të gdhendur. Pranë tij ngrihej përpjetë tuja shtatlartë, e ngjashme me qiparisin. Këtu, në katin e parë, Lena kishte zënë me qira një apartament, më saktë një dhomë mjaft të madhe, që mbushej me erërat e lumit Sava. Raftet me librat e një të vdekuri zinin gjithë faqen e murit, deri në tavan, kurse në qoshe ndodhej krevati i dikujt, me jastëkë të shumtë dhe dyshek të fortë si dërrasë. Librat ishin të mbajtur mirë, si çdo i tillë kur askush nuk e lexon. Në njërin nga raftet, tamam sipër librave, ishte mbërthyer një pasqyrë me një vrimë në qoshe. E gjithë ndërtesa binte erë lëkure dhe duhani të tymosur dikur me llullë. Kohë më parë ajo kishte qenë e një burri. Tashmë përmes njërës dritare depërtonte era e specave, kurse nga tjetra futej duhma e qumështit të djegur.
Pasi u fut në apartament, Lena nxori nga njëri xhep macen dhe e lëshoi mbi dysheme, kurse nga tjetri furçën e dhëmbëve. Nga çanta e shpinës hoqi kompjuterin dhe e vuri mbi lavaman, i cili gjithashtu nuk kishte ujë, kurse në dritare, në vend të perdeve, vari dy fustanet e saj verorë. Që nga ajo ditë, çdo të shtunë shkonte në kopshtin zoologjik, i cili nuk ishte larg shtëpisë, dhe regjistronte zëra shpendësh. Ajo e fillonte me piskun (shpend ujërash) dhe e vazhdonte me listën të përbërë nga emra shpendësh që përmenden në veprat e Shekspirit. Lena dëshironte të regjistronte këngën e tyre të përbashkët dhe pastaj të përpiqej të zbërthente diçka prej saj. Kurse të enjteve i ndante flokët në mes dhe mbërthente në ta fillin me rruaza të vogla të bardha prej qelqi, të cilat i vareshin mbi ballë, deri te rrëza e hundës. Pastaj në këtë dhomë na mblidhte ne, bashkëstudentët e fakultetit, ku edhe vetë studionte, dhe duke ngritur të gjithë volumin vinte muzikën nga filmi “Parku jurasik”. Këto grumbullime ajo i organizonte çdo të enjte, nga ora njëmbëdhjetë e mbrëmjes e deri vonë.
Më kujtohet një grumbullim i tillë, i pari, kur Pavël Bornemisit nga pakujdesia i shpëtoi se Lena mund të na vinte të dëgjonim regjistrimin e zërave të shpendëve ose të na rrëfente se çfarë i ishte shfaqur në ëndërr një natë më parë…
Si zakonisht, Lena nuk ia lejoi vetes që t’i luteshin gjatë.
– Mua m’u shfaq në ëndërr një errësirë, a e kuptoni! Tamam sikur po ecja përmes varrezave dhe njëfarë drite e turbullt, më e rëndë se ajri, qëndronte mbi kryqet, kurse unë sikur po kërkoja një varr, pa ditur se cilin, por dija vetëm se si e kishte pamjen. Po çaja me vështirësi, këmbët më ngatërroheshin nëpër bar, por, megjithatë, disi po lëvizja dhe tashmë e dallova: në muzg zbardhte ajo që unë kërkoja, një pllakë e madhe varri prej mermeri. Në të nuk kishte emër, por ndodhej fotografia së cilës që larg i dukej mirë forma ovale e kornizës, me një shirit ngjyrë ari, siç janë zakonisht në përmendore. I afrohem që të vështroja fytyrën dhe thjesht ngriva e tëra. Në vend të fotografisë, në kornizën e pllakës së varrit, ishte vendosur një pasqyrë e vogël. Një pasqyrë e çuditshme prej kristali. E di, se po të vështrosh në të, sheh errësirë, një errësirë të plotë, e kuptoni, por diçka sikur më nxiste apo më tërhiqte të vështroja në pasqyrë, a e kuptoni, thjesht po më tërhiqte. Përveç kësaj, lartësia e përmendores ishte tamam sa trupi i njeriut, kështu që mund të vështrohesha lehtë dhe unë, pa mundur të përmbahesha, hodha sytë në të. Por që andej nuk më vështronte aspak fytyra ime, por e dikujt tjetër.
Përveç kësaj, sytë ishin të një burri. Atëherë vura buzën në gaz, për të kontrolluar se kush ishte me gjithë mend atje, në pasqyrë, unë apo jo. Por fizionomia mjekroshe gjithashtu po më buzëqeshte dhe gjatë kësaj kohe në gojën e këtij tipi shkëlqente një dhëmb i artë… Thjesht ishte një errësirë e plotë, a e kupton…
Unë nuk i pëlqeja histori të tilla të Lenës dhe për të futur gjallëri në darkën tonë, thashë:
– Ju nuk e besoni, por Igori të premten e kaluar puthte në mënyrë fenomenale dhe ajo kishte shijen e nxehtë të manit të bardhë… Si edhe më parë, Prokopi këtë gjë e arrin pasi tymos puro nga Havana. Ida në mënyrë të paharrueshme të puthte pllaq e plluq, ndërkohë që ishte shtatzënë, ndërsa tani nuk kemi asgjë të veçantë.
– Po Liza?
– Ajo ia arrin si s’ka më mirë, kur në mënyrë të alternuar puthet sa me një burrë dhe sa me një grua. Për sa më përket mua, më tepër më pëlqen ta bëj këtë në sy të shoqërisë, kur jemi të gjithë bashkë, ja si sot, në këtë mbrëmje…
– Po kush i ka puthjet më të ëmbla?
– Pavël Bornemisi. Por, ç’është e vërteta, ai preferon që ta bëjë këtë kur është vetëm. Ndoshta për faktin që di frëngjisht. Ata që dinë frëngjisht puthin plotësisht ndryshe nga të tjerët, megjithatë nuk e di saktësisht. Me rusët, për shembull, nuk jam puthur, por ma merr mendja se nuk puthin njëlloj si ata që të thonë “mirëmbrëma” në italisht.
– Po unë? – më pyeti Lena.
– Ti Lena, në përgjithësi nuk di të puthësh; pështymën e ke të kripur, – ia preva unë, – dhe asnjëherë s’e ke parë filmin “Burri i tretë”. Kudo dhe vazhdimisht flet vetëm për ëndrrat që sheh. Edhe këto darkat e tua janë tmerrësisht të mërzitshme. Gjithmonë po të njëjtat fytyra dhe asnjë të re.
– Po cilin propozon ti të ftojmë?
– Hajde të ftojmë ndonjë lexues.
– Për çfarë lexuesi e ke fjalën?
– Po, të paktën lexuesin e këtij tregimi. Përse ai të mos vijë? Do ta shohësh se si do të na i mbërthejë sytë. Ai na dëgjon me heshtjen më të thellë. Ja, sikur të merrnim vesh se si puth ai… dhe nëse di t’i japë biçikletës me prapanicën përpara, të ulur mbi timon.
– Po si ta sjellim këtu?
– Pikërisht kjo nuk është e vështirë, – u përfshi në bisedë Pavël Bornemisi, – le ta gjejë e ta ftojë atë Jaucini. Si botues i ardhshëm ai di të komunikojë me vëllezërit lexues. E kujt më shumë se një botuesi i përket të kërkojë lexuesin?
– Mirë, por vetëm kur ta sjellë, mos e ngacmoni menjëherë me pyetje të tipit: si të quajnë; mos e ke mbërthyer këmbën e djathtë të pantallonave te këpuca e majtë, ose kundërta. Kjo është e pahijshme. Lexuesit janë shumë të turpshëm. Brenda një minute ata do të zhdukeshin. Mund t’i luteni që të nënshkruajë ndonjë libër, por pa i bërë asnjë lloj pyetjeje.
– Mirë, por do të sjellësh lexues apo lexuese?
– Kë të gjej.
– Po pse, mos janë kafshë të rralla?
– Varet nga tregimi. Nganjëherë, madje, ata janë kaq shumë, saqë nuk i mban brenda një dhomë e tillë si kjo.
– Vetëm shiko që në vend të lexuesit të mos na rastisë ndonjë kalama me F.L.U (me grip).
– Dhe një kontroll i tillë nuk është i vështirë. Kur unë ta sjell, Ingerina do të qëndrojë përballë kësaj pasqyre me vrimë dhe me vëmendje do të hetojë nëse lexuesi reflektohet në pasqyrë. Në rast se ajo nuk sheh atje fytyrën e tij, do të thotë se ai është i vërtetë, sepse lexuesi nuk duhet parë në pasqyra prej letre të librave, të tilla si tonat.
Sigurisht, asnjë nuk e besoi se Jaucini do ta mbante premtimin, mirëpo të enjten tjetër, në dhomë u fut me vrull Pavël Bornemisi. Ai hoqi nga goja llullën e vet të fortë dhe shpërtheu:
– Ai erdhi!
– Kush erdhi?
– Lexuesi!
– Ç’pamje ka?
– Me xhakavento lëkure, mëngët i shkëlqejnë si çizme.
– Ku e gjete?
– Ai erdhi vetë, nëpërmjet oxhakut doli në kopsht. Por nuk pranon të futet. Merreni me mend, këtë dhomë ai e quan dhomë ku zhduken hapat.
– Çfarë ka parasysh?
– Pyeteni vetë. Ai thotë se tashmë ka qenë në të, se ka bërë disa hapa dhe pastaj i ka humbur ato.
– Gënjen!
– Ndoshta, megjithëse në atë kohë, ndër të tjera, mundet, jo… Natyrisht që po gënjej.
Këto fjalë të Pavlit shkaktuan shpërthim të qeshurash. Dhe për habinë e të gjithëve, brenda u fut Jaucini, të cilin e ndiqte me të vërtetë një i ftuar. Ai ishte një tip i çuditshëm, plotësisht i panjohur dhe pakëz më i ri se ne. Ndërkohë që po njihej me radhë me të pranishmit, Pavli më shqiptoi:
– Nëse ti e gostit me një cigare, në fillim ai do të nxjerrë nga xhepi një busull, për të përcaktuar se ku ndodhet jugu dhe vetëm pas kësaj do ta ndezë atë…
Unë qesha me të madhe dhe qëndrova në këmbë pranë pasqyrës me vrimë, për të kontrolluar se cili ishte ai. Domethënë, nëse ishte apo jo lexues. Në pasqyrë nuk reflektohej asgjë. Atje dallohej vetëm hija e tij, e shpërndarë nëpër libra, që ndodheshin në rafte. Këtu ai qeshi me të madhe, në të njëjtën kohë u gajas edhe hija e tij.
– Në këtë pasqyrë ai nuk do të kishte mundur të ruhej, – e përmbylla unë, – domethënë se është i vërtetë!
Kur të gjithë u ulën, Jaucini deklaroi triumfalisht:
– Ju nuk do ta besoni, por i ftuari ynë e njeh autorin e kësaj historie.
Pas këtyre fjalëve u bë një rrëmujë e pabesueshme, ndërsa Lena më pyeti drejtpërdrejt:
– Vallë, historia jonë paska autor? – në përgjigje, të gjithë filluan të qeshnin, kurse lexuesi tha se kishte, se ai e kishte parë një, apo mbase dy herë dhe gjithashtu së bashku me të kishte pirë kafe…
– A të tha ndonjë gjë?
– Po.
– Mbase të ka thënë diçka lidhur me ndonjë histori të tij?
– Pikërisht këtë. Ngjarja ka ndodhur kështu.
Përktheu: Nikolla Sudar
