Mbrëmja në vilë dukej e këndshme. Pas një debati të shkurtër u vendos që të hanin në tarracë. Dikush ishte ankuar për mushkonjat, gjë që u bë shkak për një diskutim në lidhje me përdorimin e insektevrasësve. Botuesi E. deklaroi se ishte kundër çdo lloj forme manipulimi të ekuilibrit natyror. Nga ana tjetër, filozofi G. i bëri elozhe insektevrasësve, e kuptuar kjo si një përgjigje e arsyeshme dhe paqësore ndaj sterilizimit të pamëshirshëm dhe të paarsyeshëm, sepse mushkonjat pickojnë, por ato nuk vlejnë për asgjë. Në diskutim morën pjesë piktori D. dhe arkitekti T., të cilëve iu drejtuan pyetje për konceptin e ‘së vlefshmes’ në fushën e entomologjisë dhe epistemologjisë.
Në atë çast, mbi tavolinë u shfaq triumfalisht pasta integrale. Zonja e shtëpisë, B., ngriti në qiell virtytin, ndërsa i shoqi, publicisti H., u ankua për përdorimin e tepruar shtëpiak, duke akuzuar kështu të shoqen për integralizëm. Përkthyesja U. citoi një rast vartësie nga krundet, gjë që ajo e kishte hasur në një libër amerikan. Gazetari L., në mënyrë empirike, mbështeti idenë se, gjithsesi, ingredienti kryesor i të ngrënit është oreksi. Profesori M. kundërshtoi dhe kërkoi djathë parmigiano. Shkrimtarja T. ngulmoi se ishte e pavend që të diskutonin për atë lloj paste, në një kohë që, një mori njerëzish vuanin nga uria në njëqindegjashtëmbëdhjetë vende të botës. Filozofi hodhi poshtë, si shantazhin moral të shkrimtares, ashtu edhe djathin parmigiano të profesorit. E zonja e shtëpisë ndërmjetësoi me aftësi, kurse publicisti rrëfeu anektodën e parë.
Me një fjalë, gjithçka të shtynte të parashikoje një mbrëmje të gjallë e intelektuale, pavarësisht se ndjehej një atmosferë dominuese politike. Fytyrat e të pranishmëve ndizeshin tek gjerbonin verën e mirë e të butë lokale, faqet kulturore të ditës komentoheshin, një hënë e bukur ndriçonte tarracën e mbushur plot me barbaroza, në sfond dëgjohej Glen Gould që luante në piano, ndërkohë që insektevrasësit bënin punën e tyre. E çfarë mund t’i kërkoje më shumë një nate verore festive? Por ja që, pikërisht në momentin kur e zonja e shtëpisë po paraqiste para të pranishmëve një shportë me djathë dhie, nga poshtë u dëgjua një ulërimë që u ndoq menjëherë nga një skërmitje e tërhuzur, dhe më pas nga një tjetër britmë e mprehtë.
‘O zot, Myshkin-i,’ thirri e zonja e shtëpisë, ‘harrova ta lidh. Është duke shqyer dikë!’
‘Ne jemi të gjithë këtu,’ vuri në dukje piktori.
‘Ejani ta shikojmë,’ tha përkthyesja.
Njeri pas tjetrit zbritën me radhë, në drejtim të kopshtit, shkallën e vogël e të stolisur me bougainvillea, ku ndodheshin makinat dhe nga ku ishin dëgjuar ulërimat. Skena që u shfaq përpara syve të tyre ishte kjo: Myshkin-i, një qen i madh Terranova, i hareshëm, tundte bishtin tek tërhiqte zvarrë nga këmba një qenie me gjini dhe kombësi të panjohur. Përtokë kishte dy radio makinash, dyert e disa automjeteve të tjerave ishin shpërthyer, ndërsa dy dritare ishin bërë copë e thërrime.
‘Myshkin-i ka mbërthyer një keqbërës,’ tha e zonja e shtëpisë që dukej sa krenare por dhe aq e habitur.
‘Nuk e dija që paska qenë dhe qen roje,’ vuri në dukje publicisti.
‘A nuk do të ishte me vend që t’ia lëshonte këmbën?’ pyeti përkthyesja.
‘Po sikur hajduti t’ia mbathte këmbëve?’ kundërshtoi arkitekti.
‘Nuk e shikoni që këmbën e ka të sakatuar?’ protestoi përkthyesja. ‘Hë de, më ndihmoni!’
Katër veta mbërthyen kokën e madhe të Myshkin-it dhe me shumë vështirësi arritën t’ia shkëpusnin dhëmbët nga kocka. I panjohuri, i çliruar, tentoi ta merrte arratinë, por shumë shpejt u shemb i gjakosur përtokë.
‘Ndihmë,’ arriti të thotë ai përpara se t’i humbi ndjenjat.
Filozofi e këqyri me shumë kujdes duke i drejtuar një elektrik dore në fytyrë.
‘Duket si arab,’ tha ai, ‘mund të jetë tunizian.’
‘Po marr menjëherë policinë në telefon,’ tha publicisti.
‘Një minutë,’ tha piktori, ‘të mos sillemi si reaksionarë të tërbuar. Po të thërrasim policinë, personi do të arrestohet, dhe meqenëse është emigrant jo evropian, kushedi sesa vite ka për t’u dergjur në burg. Në fund të fundit, ato që donte të merrte ishin vetëm dy radio makinash, një dëm qesharak. Ju duket e justifikuar nga ana jonë kjo lloj mbrojtje e barët e privilegjeve tona?’
‘Dritarja e pasme e Mercedes-it tim është bërë copë-copë,’ tha filozofi, ‘dhe ky nuk është një dëm qesharak. Pastaj, kush mund të na thotë se ky nuk donte të na plaçkiste? Ta kontrollojmë…’
‘Po, po kështu,’ tha publicisti pasi kishte rrëmuar xhepat e vjedhësit. ‘Paska dhe pistoletë!’
‘Teveqelë!’ tha botuesi, ‘nuk e shikoni që pistoleta është një lodër plastike, nga ato që blihen në dyqanet e fëmijëve? Vetë vjedhësi është pak më i madh se një fëmijë, nuk duhet t’i ketë mbushur të tetëmbëdhjetat.’
‘Megjithëse është një pistoletë plastike, nëse na siguroni nga pikëpamja e katakrezës,’ tha profesori, ‘nga këndvështrimi i rëndësisë simbol-relative…’
‘Oh, mjaft më!’ tha përkthyesja, ‘ai po humbet gjak, të paktën thërrisni një mjek…’
‘I gjeta pasaportën, është e ndotur me gjak,’ tha publicisti, ‘nuk mund të lexoj më shumë se një pjesë të emrit…Saad…’
‘Është emër palestinez,’ përcaktoi i vendosur piktori. ‘është më se e qartë se, ta lajmërosh tani policinë do të thotë t’i shtosh një tjetër padrejtësi listës së gjatë të persekutimeve që ky popull…’
‘Një minutë,’ ndërhyri shkrimtarja, ‘unë kundërshtoj solidaritetin e papritur dhe të përfaqtë që i shkon shumë afër dhe rrezikshëm antisemitizmit…’
‘Help,’ tha i shtriri përtokë me një fije zëri.
‘Nuk është palestinez,’ tha profesori tek e vëzhgoi nga afër, ‘gjykuar nga karakteristikat e trupit më duket më shumë si nga Afrika Qendrore, dhe ndoshta i përket etnisë Baata.’
‘Të thërritet menjëherë policia! tha gazetari, ‘fisi Baata ka mbështetur gjithmonë diktatorin N’Gheleme, madje ka qenë krahu i tij i armatosur kundër kryengritjeve popullore.’
‘Një minutë,’ kundërshtoi arkitekti, ‘shikoni gjerdanin që ka në qafë…flokët e gjatë…është grua!’
‘Si ithtare e feminizmit,’ ndërhyri shkrimtarja, ‘ju ndaloj ta thërrisni policinë. Ajo, sigurisht që ka qenë e detyruar të bëjë një veprim të këtillë poshtërues për shkak të veprimit të padrejtë të ndonjë mashkulli, ose…’
‘Po ky është burrë!’ e ndërpreu publicisti. ‘Flokët i ka të gjatë, por është burrë…’
‘Nga e di ti?
‘Epo, disa çaste më parë, tek rrëmoja nëpër xhepa…’ tha publicisti me një buzëqeshje të hutuar, ‘munda të konstatoj…’
‘Unë kundërshtoj këtë lloj kontrolli shovinist dhe të dhunshëm,’ ngriti zërin shkrimtarja.
‘Ju thashë që është burrë, o zot i shenjtë,’ sokëlliu publicisti. ‘A ka mundësi ta mbyllni gojën, ithtare e modës së vjetër të feminizmit që s’di se ç’flet!’
‘Asgjë nuk ndryshon, njeri i metë dhe rrëmues xhepash,’ tha shkrimtarja.
‘Help,’ tha keqbërësi gjithmonë me një zë të mekur.
‘ Mos ta humbasim gjakftohtësinë,’ tha profesori. ‘Meqë kjo krijesë po humbet shumë gjak e po ankohet në mënyrë të bezdisshme, propozoj ta hedhim në votë nëse duhet thirrur policia apo duhet thirrur një mjek.
‘Unë them që ta kurojmë dhe ta mbajmë këtu derisa të shërohet,’ tha piktori.
‘Po, madje t’i lajmërojmë të afërmit që të vijnë dhe ta shikojnë,’ humbi durimin filozofi.
‘Jam i bindur,’ cërcëriti piktori,’ se sikur ky, në vend të një burraci të zeshkët në të gjelbër dhe të shëmtuar, të ishte një zezak tërë muskuj, ajo me kënaqësi do ta strehonte në shtëpi…’
‘Harbut i ndyrë!’ thirri filozofi duke iu hedhur përsipër.
I ndau publicisti, e mbi të gjitha Myshkin-i, që duke parë lëvizje kërkoi t’i bashkohej valleve, ashtu, i ngritur mbi shputat e pasme.
‘Ky nuk është vetëm qen vrasës, por është edhe një maniak seksual,’ protestoi piktori tek përpiqej të pastrohej nga pleshtat.
‘Bëni diçka për këtë të mjerë,’ iu përgjërua përkthyesja, ‘ai është i bardhë si dëbora.’
‘O! Pa shikoni! Në krah ka një tatuazh – një svastikë,’ tha arkitekti.
‘Atëherë le ta thërrasim policinë,’ tha gazetari, ‘mirë keqbërësi, por pro-nazisti…’
‘Idiot,’ tha profesori, ‘svastika, jashtë Evropës, është simboli i diellit. Më mirë, shikoni se çfarë ka në xhep.’
‘Hej, është bllok shënimesh,’ tha e zonja e shtëpisë duke e shfletuar atë me shpejtësi. ‘Ja ku u zbulua dhe misteri: quhet Siri, apo diçka e tillë, dhe banon në rrugën dei Garofani, numër dymbëdhjetë.’
‘Ajo është vila e familjes Sanbartolomei, ajo që ndodhet menjëherë pas kthesës…’
‘Saktë, dhe tani që po më kujtohet, ky është një nga shërbëtorët e tyre…e kam parë një herë tek bënte pazarin me konteshën.’
‘Siç erdhën punët, jemi të detyruar ta thërrasim policinë,’ tha gazetari, ‘Sanbartolomei-të janë aristokratët më të mbrapshtë dhe reaksionarë të zonës.’
‘Ky, ama, është vetëm një shërbëtor, në fakt, i shfrytëzuar nga Bartolomei-të, dhe ndoshta i pushuar nga puna,’ tha piktori, ‘nuk jam dakord që të thërritet policia.’
‘Në vend që t’i grabiste padronët e tij, përse erdhi tek ne?’ pyeti publicisti. ‘Nuk do të çuditesha aspak sikur ta kishin dërguar ata vetë, madje mund të jetë ai vetë, personi që ma vodhi lap-top-in nga makina muajin e kaluar në Romë…’
‘Ti je një intrigant i ndyrë me ide fikse,’ tha shkrimtarja. ‘Duke mos qenë në gjendje ta përcaktojmë identitetin e saktë të gjinisë së personit, nuk mund ta thërrasim policinë.
‘Jo, unë jam e zonja e shtëpisë dhe këtu vendimet i marr unë! Policinë do ta thërrasim, sepse ajo bushtra e Bartolomei-ve, që nga zori më përshëndet, ka një duzinë shërbëtorësh, dhe një shërbëtor më pak nuk është se do t’i bëjë ndonjë dëm të madh.’
‘Jam kundër idesë që ta thërrasim policinë,’ deklaroi botuesi, ‘meqenëse të vetmen siguri që kemi është origjina e keqbërësit që vjen nga bota e tretë. Dhe, meqenëse unë kam botuar autorë afrikanë, amerikano jugorë, kubanë…’
‘Ky është më italian se ne,’ tha filozofi, ‘shikoni fanellën e frikshme e të nënshkruar. Shikoni orën e dorës në modë dhe çizmet e shëmtuara me majë…’
‘Mos vallë stili përbën problem?’
‘E sikur të përbënte? Veç kësaj, xhami i Mercedes-it tim kushton më shumë se gjashtëqind mijë lira, dhe unë nuk jam aspak si ju, i dashur botues, një pro-kuban që luan rolin e një të varfëri të shtirë e që vjen rrotull me një vespa të vjetër.’
‘Mjaft,’ tha e zonja e shtëpisë, ‘propozoj të bëjmë një ndërhyrje të fundit e më pas një votim, në përfundim të cilit, do të na duhet ta marrim vendimin përfundimtar. Meqenëse kemi një numër çift, vota ime do të vlejë dyfish.’
‘Kundërshtoj me forcë këtë procedurë tipike të një shumice arrogante,’ tha piktori.
‘T’i japim të drejtë vote edhe Myshkin-it,’ tha me ironi filozofi.
‘Kam një propozim,’ tha arkitekti, ‘po sikur të thërrisnim një polic demokrat? Një nga ata të kryetarit të bashkisë? Mos njihni ndonjërin?’
‘Nuk është e nevojshme,’ tha me një zë të mbytur përkthyesja tek ndali së maturi pulsin e keqbërësit. ‘Ai nuk merr më frymë.’
Të pikëlluar, ata iu ngjitën në heshtje shkallës së vogël të stolisur me bougainvillea. Myshkin-i, i braktisur, e nuhati se diçka kishte shkuar mbrapsht; ai nisi të ulërijë në drejtim të hënës.
Përktheu nga italishtja:
Aristidh Shqevi
Oslo, 06.10.2020
