(Shënime për përkujtimin e Gabos në vendin e tij)
Lulet e verdha, aq të pranishme në veprën dhe jetën e nobelistit kolumbian Gabriel García Márquez, i dhanë ngjyrë këtë të mërkurë atmosferës në shtëpinë e tij në Mexico City.
Në heshtje, pothuajse shpirtëror si ndonjë personazh i dalë nga veprat e të atit, Rodrigo García Barcha, djali i madh i patriarkut të letërsisë kolumbiane, mbërriti pak para orës 10 të mëngjesit në shtëpi në Jardines del Pedregal, në jug të kryeqytetit meksikan, ku disa të afërm të familjes kujtuan maestron.
Menjëherë pas kësaj, shoferi i Gabos, Genovevo Quiroz doli nga kamioni me një buqetë me lule të verdha, të parapëlqyerat e romancierit më të madh të gjuhës spanjolle të shekullit XX.
Quiroz është një njeri i matur, bashkëpunëtor i García Márquez-it në vitet e fundit të jetës së tij. Si shofer e çonte në takime, homazhe dhe në spital, kur maestroja kishte probleme shëndetësore.
“Atij i pëlqente të dëgjonte vallenato, e luante në radio kur ishim në makinë”, tha meksikani në një deklaratë të shkurtër për EFE.
Nuk është rastësi fakti se një nga kujtimet e njerëzve të afërt me Gabos lidhet me muzikën. Dhjetë vjet pas largimit të tij, tregimtari dhe kolumnisti po ashtu i klasit të parë mbahet mend si zëri kryesor i një kori pothuajse fetar: atij të bumit të Amerikës Latine.
Proza poetike e autorit të “Dashuria në kohërat e kolerës” ishte muzikore, diçka e logjikshme, sepse në të rinjtë e tyre, e ëma, Luisa Santiaga, studionte piano dhe i ati, Gabriel Eligio, ishte një violinist pa ndonjë talent të madh.
“Nuk ka lumturi më të pastër se lumturia e të kënduarit,” tha García Márquez-i në hyrjen e një albumi të kantautorit kuban Pablo Milanés duke e përmbledhur në një fjali lidhjen e tij me muzikën.
E dalluar nga proza poetike, vepra e García Márquez-it ka muzikë, diçka e njohur nga studiuesit, kolegët dhe lexuesit e tij.
Ku është Macondo?
“Kur lexova ‘Njëqind vjet vetmi’, diçka po këndonte gjatë gjithë kohës. Macondo u bë një paradigmë për shumë qytete të Amerikës Latine. Sa më thellë futeni në Kubë, Meksikë apo Argjentinë, gjeni një vend të bllokuar në kohë,” tha për EFE Cristian Lagunas, një nga shkrimtarët e rinj më të shquar në Meksikë, i njohur me veprën e García Márquez-it.
Në fillim të veprës, Macondo është një vend me 20 shtëpi me baltë dhe kallamishte të ndërtuara në brigjet e një lumi me ujëra të pastër që vërshojnë nëpër një shtrat gurësh të lëmuar, të bardhë dhe të mëdhenj si vezë prehistorike. Më pas është diçka tjetër, një faqe e lëvizshme, gjeografia e të cilit varet nga imagjinata e lexuesit.
“Në Amerikën Latine, rajoni nuk ka qenë më i njëjtë që kur García Márquez-i krijoi komunitetin e Macondo-s,” tha Gerald Martin, biografi i García Márquez-it, duke përmbledhur madhështinë e çmimit Nobel të vitit 1982, pasi shkroi “Njëqind vjet vetmi”, romani më i fuqishëm në gjuhën spanjolle pas “Don Kishotit”.
Macondo-ja mund të gjendet në Meksikë me historinë e “La Llorona” që u bërtet për fëmijët e saj, pranë qytetit kuban të Matanzas, ku një plakë e mbytur në një përrua u shfaqet shoferëve të autobusit; në Santo Domingo me “La Ciguapa”: një grua që magjeps burrat; ose vetë në Kolumbi me legjendën e “El dorado-s”.
Me rastin e dhjetëvjetorit të vdekjes së romancierit, Fondacioni i krijuar prej tij njoftoi se po përgatit disa veprimtari për të festuar njëqindvjetorin e maestros në 2027, ndërsa Nexflix bëri me dije se do të transmetojë një serial të bazuar në romanin më të famshëm të autorit, “Njëqind vjet vetmi”.
