Vjeshta kishte zbritur mbi Tiranë si një frymë e ngrohtë, e lodhur, që ngjitej nga kalldrëmet e lagështa dhe mbetej pezull mbi dritaret. Era sillte aromë kafeje, tym duhani dhe shi të imët. Gurët e vjetër të tregut ndriçonin nën dritat portokalli, ndërsa në vitrinat e dyqaneve pasqyroheshin hije njerëzish që kalonin pa zë. Në dritaren time, përballë sheshit, kisha ndezur një llambë të zbehtë që mezi më mbante zgjuar. Aty, mes avujve të xhamit, nisa ta shihja atë.
Në fillim ishte vetëm një lëvizje: një hije që kalonte ngadalë përpara perdeve poshtë meje. Pastaj u dallua qartë, një grua me flokë të zinj e të rëndë, që i binin mbi supet e bardha si mëndafsh i lagur. Lëvizte me një qetësi që e bënte çdo gjest të dukej i përjetshëm. Dhe në qafën e saj varej një gjerdan.
Ishte një gur i errët, me ngjyrë kafeje të thellë, që dukej sikur përpinte dritën përreth dhe e mbante brenda vetes. Në fillim mendova se ishte një pasqyrim nga rruga, por jo, ai gur rronte mbi lëkurën e saj si një brilant i gjallë. Çdo kthesë e qafës, çdo frymë e saj e bënte gurin të dukej sikur pulsonte, ndryshonte, rritej, si një sy i mbyllur që kërkonte të hapej. U ndjeva e mahnitur, sikur frymëmarrja ime varej nga ritmi i dritës që lëvizte me trupin e saj.
Ajo shtrihej, merrte diçka mbi tavolinë, ndizte cigaren. Gishtat i rrëshqisnin mbi gjerdan pa vetëdije, dhe më dukej sikur guri e dinte që po e shihja. Zemra më rrahu fort; për disa sekonda harrrova të merrja frymë.
Nuk ishte e vetme. Një burrë u shfaq pas saj, i gjatë, me flokë të errët dhe mjekër të shkurtër. Lëvizjet e tij ishin të sigurta, por të buta, si të dikujt që është mësuar të mos nxitojë. Në duar mbante një filxhan, dhe aroma e kafesë m’u duk se erdhi deri tek unë. Ajo u përkul mbi tavolinë. Ai i afroi filxhanin. Në atë çast, gjerdani u kthye drejt dritës dhe dukej sikur e gjithë dhoma ndriçohej vetëm prej tij. Drita e butë mbi shpatullat e saj u përthith nga guri dhe u kthye pas me një shkëlqim të thellë që më mbërtheu si etje.
Qëndrova e ngrirë te dritarja, e thirrur nga diçka e pashpjegueshme. Lëvizjet e saj u bënë edhe më të ngadalta, të shenjta; çdo hark i shpatullës, çdo përkulje e kokës kishte ritmin e një liturgjie të padukshme. Tymi i cigares i përdridhej rreth gjerdanit si një aureolë. Ajo nuk ishte më një grua, ishte një rrymë drite, një pasqyrë që digjej ngadalë. Ata nuk flisnin, por sytë e tij shkëlqenin. U tërhoqa pak, me një ndjesi të çuditshme në kraharor.
Në atë çast ndjeva se nuk isha vetëm. Diku larg, në ndonjë ndërtesë tjetër, dikush tjetër mund të ishte si unë, një sy tjetër, një frymë tjetër që ndiqte të njëjtën skenë, të njëjtin dritëzim. I përfytyroja të gjithë si një rrjet të padukshëm vëzhguesish që ndanin të njëjtën etje, të njëjtin sekret që digjej poshtë, në atë apartament. Koha u shkri. Rrugët u bënë avuj dhe ajër; njerëzit humbën formë. Vetëm gjerdani ekzistonte.
Ajo u përkul drejt burrit. Cigarja u shua në majë të gishtave të saj, dhe drita e llambës i ra drejt mbi klavikulë. Guri u ndez, sikur nata vetë kishte marrë frymë për ta mbajtur atë në jetë.
U afrova te xhami. Dukej sikur të gjitha universet ishin mbledhur brenda atij guri: ai e përthithte dritën dhe e kthente në frymë. M’u rrëqeth shtati. Doja të largohesha, por më dukej e pamundur. Në vend të kësaj, u ngrita. Pa e ndier më trupin, nisa të vrapoja nëpër shkallë.
Sheshi më priti me aromë shiu dhe gjethe të rëna. Gurët e lagësht më rrëshqisnin nën këpucë, çdo hap lëshonte një tingull që humbiste në mjegull. Muret me ngjyra, dritat e rrugës, pasqyrat e pellgjeve u shkrinë në vija të gjata që më ndiqnin ndërsa rendja drejt tyre. Zemra më përplasej fort; fryma më digjte. E vetmja gjë që ekzistonte ishte guri në qafën e saj, ajo dritëhije që më thërriste si diçka e njohur nga një jetë tjetër.
Kur mbërrita pranë apartamentit, dera ishte e hapur. Ajo ishte aty, e përkulur mbi dritare, e qetë, me flokët që i rrëshqisnin si valë të zeza mbi lëkurën e bardhë. Burri u përkul drejt saj. Ajo nuk lëvizi. Ai i afroi buzët në qafë, dhe në atë çast ndodhi diçka e pashpjegueshme: drita u përthye, sytë e tij kapën shkëlqimin e gurit. Një shkëlqim i ngrohtë, i errët, i gjallë, që digjej pa zhurmë. Dora e tij shkoi te qafa e saj, dhe për një sekondë u duk sikur guri u përfshi nga fryma e tij, si një puthje që ndizej nga brenda.
Në netët që pasuan, ajo nuk u shfaq më. Vetëm burri, i ulur në karrige, me cigaren që digjej ngadalë dhe filxhanin bosh në dorë. Dritat ndizeshin e fikeshin si në ritëm frymëmarrjeje. Ai rrinte aty, në qetësi të plotë, derisa drita e fundit shuhej. Çdo natë, gjerdani ndodhej diku tjetër: mbi tavolinë, mbi dritare, ndonjëherë në duart e tij. Dhe sa herë që ai e prekte, më kalonin të dridhura nën lëkurë.
Një mbrëmje, kur mbase kishin kaluar njëqind vite, ai u ngrit. U kthye drejt dritares, drejt meje. Nuk mund të ishte e vërtetë, por pamja e tij ishte aq e gjallë: në sytë e tij: guri. Ai tashmë ishte bërë pjesë e tij, e ndriçonte nga brenda, si zjarr përvëlues. Dhe unë, për herë të parë, ndjeva frikë, sepse e dija që nuk isha më vetëm vëzhguese.
Të nesërmen, pa e ditur pse, zbrita poshtë. Shiu binte rëndë. Asfalti mbante aromë gomash të djegura. Dera e apartamentit ishte e hapur; mbizotëronte një qetësi kërcënuese. Brenda, gjithçka dukej si më parë: tryeza me filxhanë, soba e vogël, tymi që digjej ende në ajër. Ajo qëndronte me shpinën nga dera. Ai qe pranë saj.
U afrova. Një dritë që s’duhej të ekzistonte, e ngrohtë, e thellë, më përshkoi trupin si një kujtim që nuk ishte imi, por më përkiste. Ajo u kthye. Flokët e lagur i rrëshqitën mbi supet dhe zbuluan qafën e zbrazët. Vendi ku duhej të ishte gjerdani ishte bosh, i heshtur, i trishtë. Pastaj ajo ngriti kokën. Një maskë prej dreri i qëndronte mbi fytyrë. Dukej si një portret i çuditshëm, i dalë nga një festë me maska. Kur ajo qeshi, maska u thye dhe ra. Mbajta frymën. Ajo çfarë pashë më tmerrroi. Bëra disa hapa pas. Doja të largohesha me vrap, por këmbët nuk më lëviznin dot nga vendi. Ndjeva se si çdo fije floku më ngrihej përpjetë dhe zemra më rrihte aq fort, sa më dukej se më ishte ngjitur deri në fyt.
Ajo… ishte unë.
Burri më pa me një vështrim që nuk kërkonte shpjegim. Drita e gjerdanit u ndez sërish, këtë herë në sytë e tij, në sytë e mi, në gjithçka midis nesh. Një rreth që u mbyll. Pastaj, terr.
Kur hapa sytë, isha sërish te dritarja ime. Ajo qëndronte e hapur. Nxitova të shihja përballë. Nuk kishte më as dritë, as apartament, as njerëz. Vetëm errësira e natës dhe një boshllëk i thellë. Aty ku dikur ishte apartamenti, nuk ndodhej më asgjë, as filxhanë, as libra, as shtrat. Vetëm një dritë e zbehtë që vinte nga rruga.
Për një çast, diçka vezulloi në xham. Një shkëlqim i ngrohtë, kafe në të zezë, si fryma e një kujtese që s’është më, por ende të vështron nga diku. Pastaj — asgjë. Vetëm dritarja, dhe fryma ime që përzihej ngadalë me errësirën.
