Përktheu Giuseppe Schirò Di Maggio
Klani dashnorë, ngase Malli kla,
tue gjegjur çili shkak e bën t’ klanj’ mirë
Malli ndien se gra thresjën për Mëshirë
tue ‘ftuar dhëmbje t’ hidhët nga syt’ pra,
se Mortja e egër kujt zëmër t’ but’ ka
vuri veprën e saj me t’ fort’ mizirë,
se sa te jeta ë lavdë ajo e bën firë
në grua t’ sjellë çë mbi nderje u mba.
Gjegjni sa Malli atë e ka nderuar
se e pashë të vajtoj vërtet pa t’ sosur
mbi figurën e hjeshme vdekur çerë;
e drejt qiellit vrej më shum’ se nj’ herë,
ku shpirt’ i mirë adha u kish vendosur,
se grua kle me kurm aqë t’ gëzuar.
Sonet ABBA, ABBA, CDE, EDC.
Dante grysh dashuruesit të klanë, ngase edhe Malli kla, e tue ndëlguar shkakun e të klarit të tij, Malli gjegjet gra çë thërresjën për mëshirë, tue dëftuar dhëmbim të hidhët jashtë nga sytë, se Mortja e egër veproi tek ajo zëmër e butë, tue shkatarruar sa ish arsye lëvdije te jeta për gruan fisnike. Grysh të gjegjen sa Malli i bëri nder, tue klarë vërtet të vdekurën figurë të hjeshme, tue vrejtur disa herë drejt qiellit, ku adha shpirti i bukur kish fluturuar, se kle grua me fytyrë të qeshme.
Her’ e herë në mendje m’ u kan’ ndritur
çilsitë e errta ç’ Malli më dhuron,
e m’ vjen mëshir’ aq’ se përsëritur
u thom: «Mjeri u’! njeriut kaq i shkon?»;
se Malli mua më bën sulmim pa pritur,
aqë se gjella thua më lëshon:
vetëm një shpirt i gjallë më ka citur,
e mbetet, se për ju ai arsyeton.
Pra stenem, ngase veten do t’ ndihmonj;
e i zbeht’, i mbrastë nga çdo vlerësim,
vinj e ju shoh, me bes’ se shërim t’ gjenj:
e n’ u ngrënj sytë sa të ju shikonj,
te zëmra më zë fill një shkundullim,
çë bën nga pulcet shpirtin të kërcenj.
Sonetto ABAB, ABAB, CDE, CDE.
Dante kujton gjithë çilësitë e angosme çë Malli i dhuron e ndien lipisi për veten, e kështu me zër të lartë thotë shumë herë: «Mjeri u! ky shërbes i ndhodhet gjindes?» Sulmi i papritur i Mallit e bën thuajse të vdesënj e bën të rrie i gjallë vetëm shpirti çë arsyeton për gruan e tij. Ai stenet të ndihënj veten e tij e ashtu i zbetë si ë, i mbrastë nga çdo zotësi, vete e sheh atë, tue ndëlguar se do të ketë shëndetjen; por kur ngrën sytë t’e vrenj, pëson një shkundullimë të tillë se i bën të dalënj shpirti nga pulcet me tupticën.
Gra çë kini intelekt për dashuri,
u’ dua të ju flas për gruan time,
jo se besonj se sosa në lëvdime,
por t’ arsyetoja sa trut’ un’ të shfryja.
U thom se në mendonj sa ka trimri,
Mall me vjen aq’ i ëmbël në ndijime,
se në ngë zbirj’ atherë zëmrën trime,
tue fol’ të dashurohej gjinden shtyja.
E ngë deja aqë lart me t’ folur t’ hyja,
sa për dre të mos bëhesha i frikosëm;
por do shtjellonj për shtatin e saj t’ qosëm
në krahasim m’ atë të lehta nyja,
gra e vashëza dashnore, me ju-vo,
se ng’ ë shërbes të flitet me këdo.
Kangjele, I stancë, ABBC, ABBC, CDD, CEE.
Dante i priret gravet çë kanë mençuri dashurije e thotë se do të flasënj për gruan e tij, jo se ndëlgon të sosënj lëvditë çë asaj i ngasjën, por sa tue arsyetuar të shfrynj mendjen. Thotë se kur mendon për vlerën e saj, Mallin e ndien aqë ëmbëlsisht, se në Poeti ngë zbirëj fuqinë, do të bëj të dashuroheshin të gjithë me ligjëratën e tij; ai ngë do të flasënj me lartësi të tepërt, me drenë të bëhet frikosëm, por do të arsyetonj butësisht mbi shtatin e saj fisnik përballë vlerës çë ajo ka, të dashura gra e vajzote, pikërisht me ju, ngase ngë ë shërbes të flitet me tjerët.
Malli e zëmra fisnike te nj’ gjë rrinë,
si dijetari po vë në diktim,
e kshtu njeri pa tjetrën s’ ka klënsinë
si shpirti arsyetues pa arsyetim.
I bën natyra kur dhez dashurinë,
Mallin për mbret e zemrën për banim
brënda kujt tuke flëjtur gjen pushinë
herë pak e her’ tjetër me zgjatim.
Bukri mblen pra te zonja çë mahnis,
e syvet aq’ pëlqen, sa zëmrës brënda
lehet dëshir’ për gjëjën e pëlqyer;
e aqë shpeshherë tek ai nduris,
se shpirt’ i Mallit t’ zgjohet ia ka ënda.
E ashtu në gruan bën burr’ i përvyer.
Sonet ABBA, ABBA, CDE, CDE.
Malli e zëmra e butë janë gjithë një shërbes, si pohon i urti (Guido Guinizzelli) te të diktuarit e tij, ashtu çë njeri pa tjetrin ngë mënd ndodhen si shpirti arsyetues pa arsye. I krijon natyra kur mirret me dashuri. Malli si mbret e zëmra si shtëpi, ku vete e prëhet ndo herë për pak qëro e ndo herë për shumë. Pra fanitet bukuria te gruaja e urtë, çë u pëlqen syvet aqë, se lehet dishirimi i shërbesit çë pëlqen;; e disa herë nduris aqë shumë tek ai, se bën të zgjohet shpirti i Mallit. E ashtu shërben te gruaja një burrë i vlefshëm.
Te sytë dashuri qell gru’ja jime,
e i butë gjithqish bëhet ç’ajo vren;
ku shkon ajo, drejt vetes nga burr’ kthen,
e te zëmra e kujt falet vë drithtime,
kështu çë, me kryet unjur, rri në psime,
e për nga e metë e tij po keq i vjen:
ball’ saj mëria e mburrja vend ngë gjen.
Ndihmëni, ju o gra, t’i bënj nderime.
Gjith’ ëmbëlsi, gjith’ e përunjët mëndë
te zëmra i lehet kujt e gjegjet t’ flasënj,
dhe lartësohet kush i pari e pa.
Çë mblen ajo kur buzëqesh dica,
ngë mënd t’e thet’ njeri as t’e llojasënj,
aq’ ë famasmë e re dhe plot me ëndë.
Sonet ABBA, ABBA, CDE, EDC.
Dante thotë se gruaja e tij te sytë qell Mall e bën fisnik nga shërbes çë vren; ku shkon ajo nga burrë drejt saj priret sa t’e vrenjë e kujt i drejton të falurit bën t’ i dridhet zëmra, aqë se, kallartur fixhën, murret gjithë e pendohet për çdo të keqe; përpara asaj sprirjën mburrja e mëria. Poeti i lyp gravet të tjera t’e ndihjën sa t’i japënj nder. Kujt e gjegjet të flasënj lehet te zëmra çdo ëmbëlsi e çdo mendim përunjësije e për këtë merr lëvdi kush i pari e pa. Çë duket ajo kur një thërrime buzëqesh, ngë mënd të përshkruhet as të mbahet mend, aqë ë mbrakull e re dhe fisnike.
Kaq e sjellme dhe kaq e nderme mblen
gruaja jime kur përfal të tjerë
se çdo gluhë pa fol’ dridhet e mjerë
dhe syri ngë guxon dhe nëng e vren.
Shkon aj’, e gjegjet kë vëldi i rrëfen,
me mirdashje e ultësi veshur ngaherë;
dhe duket si një gjë çë vjen për t’ lerë
nga qielli në dhé e thagm’ shpërthen.
Aq’ ëndë ‘fton kujt mban kundrim te ajo,
se jep nga syt’ te zëmra nj’ ëmbëlsi
çë t’ e ndëlgonj’ ngë mëndë kush ng’ e ngjeps;
e duket se nga buzët e saj shkreps
një frym’ e këndshme plot me dashuri
çë vete tue i thën shpirtit: Sherëto.
Sonet ABBA ABBA, CDE, EDC.
Gruaja jime kur falet mblen aqë fisnike e e ndershme se bën të qëndronjë pa gojë gjiinden nga çuditja e sytë ngë kanë guxim sa t’ e vrejën. Ajo jec, e shoqëruar nga lëvditë, me dashamirësi e përunjësi, aqë se duket se u zdrip nga qiellja në dhe të bënj mrakulla. Dëftonet aqë e pëlqyeshme kujt e vren se vë nëpërmes syvet një ëmbëlsi te zëmra çë ngë mënd kuptonjë kush ng’ e ngjeps: e nga buzët e saj duket se lëviz një shpirt butësije plot me dashuri çë vete tue i thënë shpirtit: psherëto.
