Benës, e gjithë pasditja i kaloi duke ngjitur skajet e një erashke që kufizohej bukur me një dantellë të zezë, unike në finesë, që dukej sikur i qe përvjedhur shekujve për t’u bërë dëshmitare e ditëve tona.
Coha e hollë mbuluar nga lulet e stampuara, ishte shqitur nga elementët e drunjtë që hapeshin dhe mbylleshin me një rrëkëllimë të ëmbël që ngjasonte me atë të gurëve të lumit në pjesët e cekëta, ku uji është i qetë dhe arrin të ngrohet prej rrezeve të diellit.
Sa herë kishte mall për nënën e mbulonte fytyrën me erashkë dhe dantella e zezë i binte si një perde përmbi sytë e njomur.
“Erëmon si nëna ime! Ka erën e saj”, – thoshte Bena, dhe nuk kujdesej aspak të fshinte lotët që bënin garë të arrinin mjekrën, e më pas të shkëputeshin e të binin plumb mbi humnerën e gjinjve.
E quante “Ritual i mallit” këtë mbështetje të erashkës përmbi fytyrë. Jo pak herë i hapte sytë dhe i dukej se fytyra e nënës depërtonte cohën me lule dhe i vinte pranë, edhe pse ishte e sigurt se atypari, nuk kishte njeri tjetër përveç saj.
Nënën e kujtonte gjithmonë si një grua të bukur që për çdo etapë të moshës, kishte shpalosur me dinjitet nuret e saj. Gërsheti i gjatë në rini, i la vendin flokëve të prerë drejt deri në lartësinë e supeve në të pesëdhjetat dhe atyre të shkurtër, në moshën e tretë. Një prerje që i hijeshonte fytyrën e bukur me mollëza paksa rebele që jo pak herë merrnin një ngjyrë trëndafili të lehtë kur buzëqeshte. Ritualet e mallit po bëheshin edhe më të shpeshta kohët e fundit dhe ia sillnin nënën më pranë. Ishte lidhur shumë me të dhe për herë të fundit kur e përshëndeti, mbante në dorë erashkën që Bena me aq kujdes po mundohej ta ngjiste atë pasdite. Nga këto pështjellime kujtimesh e shkundën tri të trokitura mbi portë, që lajmëronin ardhjen e mikeshës së saj, Elit.
“Po ku humbe gjithë pasditen moj vajzë?” – i tha ajo dhe u zhyt në kolltukun e butë duke tërhequr me vete edhe një jastëk.
“Ja, këtu ku më gjete”, – i tha Bena dhe shpejtoi të vinte mbi bufe erashkën e nënës.
“Uaaa, sa e bukur!” – tha Eli dhe nuk i la kohë që ta vendoste erashkën atje ku qe nisur ta çonte. E hapi me shpejtësinë e erës dhe bashkë me erëmimin e nënës u përhap edhe një erë vinovoli e patharë mirë. Eli vazhdonte të fliste dhe tundte plot vrull erashkën para fytyrës së saj. Benës i dukej se nëna përplasej sa herë Eli e tundte dhe e shkundte erashkën në ajër. Nga këto përjetime e sollën në vete të rejat e fundit që Eli ia shkarkoi si karikator fishekësh: Sonja kishte shkuar me pushime, Lona ishte prej tri ditësh në Francë, ndërsa Egla me Elion në jug. Çudi! Asnjëherë Benës nuk i kishte interesuar se ç’bënin të tjerët. Ishte indiferente dhe këtë e bënte me vetëdije të plotë duke përsëritur sa e sa herë shprehjen që asaj i pëlqente ta thoshte në italisht: “Vivi e lascia vivere”. Dhe nuk harroi që t’ia përsëriste edhe Elit.
“Ah ti me këto aforizmat italianë!” – u hodh e tha Eli, e gatshme për t’u kapur me Benën. Mungesa e kuriozitetit nga ana e shoqes nuk ia ushqente shkëndijën që ndizte zjarrin e thashethemanjës.
“Të them të drejtën,- nxitoi të fliste Bena, – edhe unë kam menduar se është një aforizëm italian, por qenkam gabuar. Ndoshta do të të habisë të dish se i pari që shkroi këto fjalë nuk ishte askush tjetër veçse i famshmi Arthur Schopenauer, i cili vendosi moton e famshme në librin e tij Aforizmat mbi mençurinë e të jetuarit”.
Eli e donte shumë Benën, por kur ajo humbiste pas gjërave të tilla ose pas leximeve, i dukej sikur i përkiste një tjetër kohe. Sipas Elit, gratë moderne rrinë me orë të tëra nëpër bare, tymosin shkujdesur, shajnë mbarë e prapë zonjën që i kalon para syve, të cilën mund ta kenë edhe mikeshë. Ato nuk lexojnë, se ndryshe kush do merret me informacione të tipit: ku e ka blerë çantën, po sandalet? Fustani është model i koleksionit të ri apo atij të vjetshmit blerë me ulje e të tjera si këto.
“Ehu!” – tha më në fund Eli dhe kërceu pupthi sikur ta kish pickuar ndonjë grerëz si ato që inatosen kur i ulesh sipër.
“Ti s’paske mend për të dalë dhe as për ndonjë muhabet të hajrit. Rri me Schopenhaurin se unë po dal”. Përshkoi korridorin duke u tundur mbi takat e saj, që vetë i kishte thënë se ishin koleksioni i fundit, madje për t’i blerë ato, kishte sakrifikuar kushedi sa vajtje në teatër. Bena e pa dhe buzëqeshi. Nuk mund ta merrte dot inat Elin. E kishte mikeshë të vjetër, thjesht ato i mendonin gjërat ndryshe. U hutua aq shumë duke parë paradën e shoqes në korridorin e gjysmëndriçuar nga një dritë e zbehtë, sa nuk e vuri re Elin kur futi edhe erashkën e nënës në çantë.
Muzgu e gëlltiti dhomën ku rrinte Bena dhe ca arabeska të zbehta drite që vallëzonin në murin e ngjyrosur me një të pupurt të lehtë, sikur po e përcillnin atë ditë të gjatë dhe të lodhshme. Bena iu drejtua bufesë për të parë nëse erashka ishte ngjitur siç duhej. U çudit kur nuk e pa aty. Faqet iu skuqën prush kur nëpërmend i erdhi Eli duke tundur erashkën para fytyrës së saj.
“Ah ti!” – mendoi Bena dhe rrëmbeu telefonin që për çudi kishte heshtur gjithë pasditen.
“Alo, Eli,”- u dëgjua në dhomën që po e gëlltiste errësira.
“Mos pa dashur ke futur në çantë erashkën time?”
Një pooo e gjatë dhe një e qeshur në sfond ishte përgjigjja e saj. “Do kaloj ta sjell nesër. Harrova, padashje…”
Bena mbylli telefonin dhe lëshoi një psherëtimë.
“Eli, kush ishte në telefon?” – e pyeti Ira, ndërsa ajo nxirrte nga çanta erashkën.
“Bena! Padashur unë kam marrë me vete erashkën e saj dhe e kam futur në çantë.”
“Aman si nuk i la këto gjërat shekullore. Me erashkë sikur të jetë 100 vjeç.” – nëpërdhëmbi Ira.
Eli e shpenguar, e mbështeti erashkën në divanin ku qenë ulur të pinin nga një kokteil. Mbrëmja vijoi me të qeshura, “kuriozitete vipash”, e histori fustanesh për Irën dhe Elin derisa u larguan. Me gjithë informacionin që i gëlonte Elit në kokë, ajo nuk mund të kujtohej për erashkën e Benës. U ngrit e iku dhe e la aty, mbi divanin e lokalit, ku do të uleshin kushedi sa njerëz të tjerë përpara se ai të mbyllej. Të nesërmen Bena nuk priti ta telefononte Eli dhe e mori ajo e para.
“Eli, të lutem kur të kalosh, mos harro të më sjellësh erashkën.” – i tha Bena me një frymë. Kur iu përgjigj, Eli po dihaste lehtë, pasi po ngjiste shkallët e pallatit. Nuk vonoi dhe u shfaq në derë duke iu drejtuar me qesëndi shoqes: “Sonte s’ka libra! Do dalim!”
Bena buzëqeshi lehtë dhe i zgjati dorën duke i thënë: “Nuk e ke harruar erashkën besoj…”
Me një qetësi që vetëm ajo mund ta kishte, Eli iu përgjigj: “E di, më duket se e kam harruar në lokalin ku ishim ulur dje ose nuk di ku mund ta kem mbështetur.”
Qe ndoshta pamja që kishte marrë Bena që e bëri Elin të belbëzonte: “Do të të blej një tjetër, mos u mërzit!”
Bena filloi të dëneste dhe shoqja u habit se si mund të qante njeriu për një erashkë.
“Uaa, je e çuditshme!” – i tha Eli duke i dhënë ojna zërit sikur të ishte një fëmijë.
“Eja të dalim tani!”
“Ik! Më lër!” – i tha Bena dhe mbuloi fytyrën me duar duke dënesur lehtë. Atë mbrëmje dhe të tjera që pasuan, Bena nuk e shoqëroi më Elin në shëtitjet e tyre. Dhe Eli vazhdonte të habitej e të mos kuptonte se si mundej njeriu të mërzitej kaq shumë për një erashkë? Por Eli s’e dinte se ajo ishte një ndër sendet e pakta që Benës i kujtonte nënën, që erëmonte si ajo. Eli nuk e dinte se Bena me të kryente ritualin e mallit. Por edhe nëse do ta dinte, a do ta kuptonte?! Kujtimet nuk kanë vlerë të njëjtë për secilin nga ne. Pozicionimi ndaj objekteve, njerëzve apo momentit që i shkakton ato është i ndryshëm dhe diçka që mund të jetë me vlerë për njërin, mund të mos jetë për tjetrin. Ajo erashkë, që për Elin mund të zëvendësohej me një tjetër në dyqanin më të parë, ishte e vyer dhe e dashur për Benën, sepse i tillë ishte erëmimi i saj dhe dora që e kishte mbajtur.
